Jarenlang juichen en jammeren
1966
1967
1968
1969
ITIRPAG 11 OKTOBER 1980
TROUWKWARTET
25
samenstelling: Leen de Ruiter
Schaepmans „hoogste ideaal", de
samenbundeling van de christe
lijke partijen, wordt vandaag
vervuld. Maar door Kuypers stel
ling gaat een streep: „We waren
nooit één, we zijn het niet en
zullen het nooit worden." (De
Standaard van 29 april 1878)
precies honderd jaar later is het
CDA er. Nadat de Rooms-Katho
lieke Staatspartij, ARP en CHU
tussen de beide wereldoorlogen
in tal van kabinetten hebben sa
mengewerkt, komt nog in de be
zettingstijd de roep om hereni
ging van de twee protestants-
christelijke partijen tot één
christelijke volkspartij (Trouw
van februari 1945). Het blijkt een
illusie: in oktober 1945 is al dui
delijk dat de fusie niet door zal
gaan en dat slechts federatieve
samenwerking mogelijk is. De
linkervleugel van de CHU gaat
dat nog te ver; zij stapt over naar
de PvdA (de zgn. doorbraak).
Het anti-papisme tiert nog welig
in de naoorlogse opbouwjaren en
de r.-k. bisschoppen gooien in
1954 wat olie op het vuur met
hun mandement dat katholieken
verbiedt lid van het NVV te zijn.
Ook noemen zij het onverant
woord de weg van de doorbraak
te gaan.
Aan het eind van de jaren vijftig
vinden rooms-katholieken en
protestanten elkaar gemakkelijk
op Europees politiek niveau aan
gezien, zo vinden zij, het chris
tendom geconfronteerd wordt
met uitgesproken anti-christelij
ke stromingen. De kentering
komt in zicht: protestanten ver
schijnen op KVP-lijsten in het
zuiden des lands (1958), in Klun-
dert ziet men verkiezingsbiljet
ten van CHU en ARP voor het
zelfde raam (1963). Tegenover De
Quay (KVP) „na een periode
van elkaar dulden, is nu het tijd
perk gekomen waarin men el
kaar zoekt en met elkaar wil pra
ten" staat overigens nog de
visie van Mulderije (CHU) „we
moeten niet te snel zijn, uiteinde
lijk is ons streven één christelij
ke partij, zonder katholieken".
Niet lang daarna wordt echter de
afbrokkeling van de KVP zicht
baar.
Hoe reageren Trouw-lezers op
het jarenlang gescheiden optrek
ken en de uiteindelijke toenade
ring en eenwording van de drie
grote christelijke partijen? Op
deze pagina hebben we een groot
aantal brieven van lezers die tus
sen 1950 en 1980 in Trouw zijn
gepubliceerd, opnieuw (en sterk
bekort) afgedrukt. De conclusie
kan slechts zijn dat de lezers zeer
verschillend hebben gereageerd
op wat de partijbesturen voor
ogen stond. (Ter vergelijking
staan hieronder de belangrijkste
nieuwsfeiten sinds 1966).
H oktober: val van het kabi-
net-Cals in „de nacht van
Schmelzcr"
15 februari de KVP verliest
acht van de vijftig Kamerze
tels
24 april: eerste vergadering
van ..De Achttien", delegaties
van KVP. ARP en CHU. die
een officieel toenaderingsbe
raad vormen.
mei: CHU-voorzitter Tllanus
ziet geen heil in fuseren.
14 februari: de fractievoorzit
ter» Schmelzer. Mellema en
Blaheuvel spreken zich in
mi gezamenlijk televisie-op-
orden uit voor een „samen uit
-samen thuis".
27 februari KVP-radicalen
trerlaten de partij, oprichting
van de PPR
december De KVP heeft
haast met „De Achttien". Zij
zou zelf wel met een 'CDU'
rillen beginnen.
Iapril: de a r.-radicalen staan
zeer sceptisch tegenover een
verdere samenwerking met de
KVP
mei: CHU. ARP en KVP in
Noord-Holland en Gelderland
besluiten de statenverkiezin
gen van 1970 in te gaan met
één programma.
september, de KVP dreigt een
ultimatum te stellen aan AR
en CH voor verdere samen
werking. Geëist worden een
minimumprogram en een ge
meenschappelijke lijsttrek
ker. Voorzitters CH en AR rea
geren afwijzend.
oktober: Schmelzer. Biesheu
vel en Mellema spreken in
Dronten de verwachting uit
dat hun partijen in 1971 geza
menlijk de verkiezingen zul
len ingaan.
oktober: 69 anti-revolutionai
ren sturen een open brief aan
het AR-partijconvent: tot el
ke prijs moet worden voorko
men dat onder de naam van
een christelijke concentratie
een centrumgroepering ont
staat.
december: een 'centrumge
spreksgroep' van CHU-leden
vindt dat de top van de Unie
te 'links' is.
1970
maart: het bestuur van de
ARP wijst er in een brief a%n
de leden op dat de vorming
van een partij met CHU en
KVP. niet aan de orde is.
mei: Unie-voorzitter Van
Hulst vindt dat de tijd van
gescheiden optrekken voorbij
is.
november. De Arjos heeft gro
te bezwaren tegen het concept
urgentieprogram van de drie
partijen
december: de hoogste orga
nen van de drie partijen stel
len het gemeenschappelijke
urgentieprogram definitief
vast.
1971
juni: ARP-voorzitter Veerman
wijst de vorming van één
christelijke partij op dit mo
ment af.
Juli: het Democratisch Cen
trum (een KVP-groepering on
der leiding van dr Couwen-
berg) vindt dat KVP. ARP en
CHU snel een moderne volk
spartij moeten vormen.
december: Beernink is som
ber over de toekomst van de
CHU
1972
februari: de „contactraad"
wordt gevormd, het perma
nente overlegorgaan van de
drie partijen. Prof. Steen
kamp is voorzitter
april: een deel van de a r -dele
gatie en de afgevaardigden
van de KVP staan in de con
tactraad lijnrecht tegenover
elkaar in het gesprek over de
grondslag van de christelijke
partijformatie.
begin mei: fel verzet in CHU
tegen vorming van één chris
telijke partij.
eind mei: de KVP-top acht de
fusie mislukt. ARP-voorzitter
Veerman doet de suggestie
een „unie van christelijke de
mocratische politiek" te
vormen.
najaar: Veerman noemt in de
contactraad éen mogelijke
naam voor de nieuwe partij:
„Christen-Democratisch Ap
pel". Hij is hiermee de 'uitvin
der' van de naam CDA
1973
april/mei: vorming van het ka
binet-Den Uyl met KVP en
ARP erin en CHU erbuiten.
De vergaderingen van de par
tijraden van de drie partijen,
die op 19 mei zouden beslissen
over de christen-democrati
sche samenwerking, worden
uitgesteld.
juni: de drie partijraden spre
ken zich uit voor vergaande
samenwerking in het CDA
(KVP: 67 tegen 18. ARP: 170
tegen 38. CHU: 435 tegen 176
stemmen).
september: de afstand tussen
de CHU (die in de oppositie is)
en de ARP (die het kabinet
steunt) is groter dan ooit. zo
blijkt op vergaderingen van
Unieraad CHU en partijbe
stuur ARP.
november: het bestuursor
gaan van het CDA wil één lijst
van de drie partijen.
1974
april: AR-fractielelder Aan-
tjes: Het CDA moet aan een
politiek profiel gaan werken.
„Geen rempedaal voor links,
geen gaspedaal voor rechts"
mei: de fracties van KVP.
ARP en CHU in de Eerste
Kamer besluiten tot een ver
gaande samenwerking.
december: de partijraden van
KVP en ARP en de Unieraad
van de CHU aanvaarden de
statuten van het CDA.
1975
februari: Unievooraltter Van
Verschuer cons teert een men-
taliteitskloof tussen ARP en
CHU
februari: voormalige leden
van ARP en CHU richten als
tegenhanger van het CDA de
Reformatorische Politieke
Federatie op.
april: het CDA gaat officieel
functioneren als federatie.
Prof. Steenkamp is voorzitter
van het dagelijks bestuur.
juli: ernstig meningsverschil
tussen AR en CH aan de ene
kant en KVP aan de andere
kant over de grondslag van
het CDA
augustus: AR-fractieleider
Aantjes houdt zijn „Bergre
de": „Het aanvaarden van het
Evangelie als richtsnoer mag
geen vrijblijvende zaak zijn".
september: KVP weigert elke
concessie aan de ARP. KVP-
voorzitter Vergeer: de discus
sie over het CDA is afgelopen.
De Unieraad van de CHU
vraagt de ARP om duidelijk
heid
december de Unieraad van de
CHU vindt de „ene lijst" van
het grootste belang
1976
maart: de ARP-top schikt
zich in het onvermijdelijke:
meewerken aan het tot stand
komen van het CDA. ARP-
voorzitter De Boer vraagt om
meer medewerking van de
CHU. CDA-bestuur legt ont-
werp-program van uitgang
spunten voor aan KVP. ARP
en CHU
april: Goudzwaard is tegen de
vorming van één CDA-liJst.
Honderd a r. kaderleden roe
pen alle kiesverenigingen op
tegen een gemeenschappelij
ke lijst te stemmen.
mei: meerderheid van de CHU
is voor één lijst.
september, groot verzet In
AR-top tegen Andriessen als
CDA-llJsttrekker in 1977.
oktober: Van Agt stelt zich
beschikbaar als lijsttrekker.
1977
april: Van Agt verweert zich
bij de opening van de verkie
zingscampagne tegen de kri
tiek dat het ethisch reveil ge
lijk zou staan met restauratie
of het „terugdraaien van de
klok"
25 mei: verkiezingen voor de
Tweede Kamer: PvdA wint
tien zetels en is met 53 zetels
de grootste partij, het CDA
krijgt 49 zetels, één meer dan
de drie partijen gezamenlijk
hadden.
december: het CDA-congres
staat pal achter Van Agt, die
een formatie-akkoord met de
WD wist te bereiken.
1978
juni: Aantjes waarschuwt
voor een tweedeling in de Ne
derlandse politiek. De CDA-
fractie zal volgens hem dienen
te waken voor een eigen
identiteit van het CDA.
oktober: CDAAR-Kamerlid
Van Houwelingen vreest dat
het CDA een middenpartij
wordt. „Dat is volstrekt in
strijd met wat het CDA als
christelijke partij zou moeten
zijn." Vice-voorzitter Faber
van het CDA (tevens Kamer
lid) laat zich kritisch uit over
de koers van zijn partij en
over het tot nu toe gevoerde
kabinetsbeleid.
oktober: De CDA-commissie
„grondslag en politiek hande
len" verwerpt de gedachte om
van CDA-vertegenwoordlgers
te vragen dat zij de grondslag
van het CDA persoonlijk aan
vaarden.
1979
februari: Arjos-voorziter
Klaas de Vries probeert op de
Podium-pagina van Trouw
duidelijk te maken dat „het
CDA nog niet rijp voor een
fusie".
November: Steenkamp vraagt
dringend „elkaar niet te pas
en te onpas met de bijbel om
de oren te slaan".
1980
20 mei: Goudzwaard bedankt
voor het CDA.
13 september: de CHU wordt
opgeheven.
25 september 1980: De CDA-
werkgroep Niet Bij Brood Al
leen overweegt een eigen par
tij op te richten.
27 september: de ARP wordt
opgeheven.
3 oktober: de KVP wordt op
geheven.
11 oktober het CDA wordt
opgericht.
[april 1952:
roomsen zouden de
tand eens in eigen boezem
leten steken en zich rea-
seren hoe zij soms op
Ihertsende. in ons oog
hoogst ongepaste wijze
over de meest verheven en
heerlijke waarheden van
hun kerkelijk geloof spre
ken of er moppen over
tappen.
Lunteren
mr dr M P. Th. Th. v.d.
Hoop v. Slochteren
juli 1952:
ït verwondering las ik
t stukje van de heer J. P
Is die voorstander is van
n fusie tussen AR en CH
leeft de heer Pels zich wel
ïaliseerd dat een nog
'ter stemmenverlies het
'volg zou zijn? Ik ben er-
'an overtuigd dat zeer vele
sgenwoordige CH-stem-
ters dan over zouden gaan
aar een andere partij
lalfweg Ph Vos
juli 1952:
'aarom de krachten ver
hipperen op het politieke
r' en niet op één protes-
ants-christelijk front de
tembusstrijd aanbinden,
odat, wij in de volksverte-
onwoordiging onze stem
is een eenheid kunnen la-
én horen.
Amsterdam J. v. Straalen
juni 1956:
en CH-belijders vere-
jun:
ei
nigt u in een chr. partij
voordat de nacht valt.
Dwingt deze samenwer
king van uw leiders af.
want de principiële ver
schillen zijn minimaal.
's-O. J.R.
30 juni 1956:
Tegenover de macht van
het socialisme en katholi
cisme moet gesteld worden
de eenheid van de reforma
torische Christus-belijders.
Amsterdam H.J.W.
14 juli 1956:
Ik geloof dat er bij ARP en
CHU een voldoende ver
schil van opvatting, in elk
geval van aanvoelen der
dingen is, om een afzonder
lijk bestaan te wettigen
Enkhuizen H Huizinga Jz
17 juli 1956:
Uit bovenstaande fei
ten blijkt dus dat de wil tot
eenwording bij de a r. wel
aanwezig was. maar bij de
c.h. ontbrak Daarom lijkt
het mij juist dat alle c.h -
kiesverenigingen zich tot
het hoofdbestuur van de
Unie wenden en verzoeken
het voorstel tot federatieve
samenwerking alsnog in
behandeling te nemen
Zutphen H. Koerselman
17 april 1958:
Waarom treden wij wel
vaak bij raadsverkiezingen
als één groep naar buiten
en niet bij verkiezingen
voor Prov. Staten of Twee
de Kamer? Eén blok tegen
rooms en rood. Maar dan
ook onder alle omstandig
heden
Z. D V
27 januari 1962: De laatste
tijd leest men telkens over
een streven tot toenade
ring tussen de protestantse
partijen en de KVP. Als
voormalig r.k. Vlaming be
grijp ik daar niets van. Is'
Rome soms verdraagzaam
geworden? Ja. waar het per
se niet anders kan. wel. In
Spanje echter niet Als de
Nederlandse protestanten
hun politieke kracht „op
lossen" in een Nederlandse
(of Europese) CDU. dan
isoleren zij zich daarmee
van hun geloofsgenoten in
het grootste deel van de
rest van Europa.
Delft G. Derkinderen
24 juni 1963:
Wat trekt de a.r.'s toch zo
tot het CHU? Laten wij een
doorbraak niet forceren
De CHU is toch heel anders
als de ARP. Moet nu deze
partij verloren gaan? En
dat ten koste van een
christelijke partij
Amersfoort H. van Ruller
24 juni 1963:
De ARP mag nooit steun
zoeken bij een partij die uit
verschillende soorten kie
zers bestaat. Als er achter
uitgang is. is dat in hoofd
zaak te wijten aan de lei
ding. Zij gaat schipperen
en luistert niet naar wat de
bijbel leert en houdt geen
vaste koers zoals dr. A.
Kuyper. Op het ogenblik
regeren de vakbonden en
gaat Mammon vooraan en
de christelijke politiek
blijft buiten de Kamer
Nunspeet J H. Cramer
16 april 1964:
De heer Beernink zegt: het
kan niet. De heer Roolvink
zegt: het moet. Daar ben ik
het mee eens. Men hoeft
toch niet over alle dingen
precies eender te denken
Een huwelijk kan vijftig
jaar gelukkig zijn zonder
dat de partners het in alles
eens zijn. Zo kan het ook in
de politiek.
Utrecht
C. H. 81igman-Bakker
20 oktober 1966:
Ik waag het om mijn broe
ders in de AR en CHU te
vragen om zich eens te be
raden. wat hen nog kan
binden in de toekomst.
Misschien is de kloof tus
sen onze beide partijen
dan nu eindelijk groot ge
noeg om zich te bezinnen
in wijsheid en in nederig
heid te bedenken of het z^
moet en of 't niet anders
kan
Diemen C. Koole
9 maart 1967:
Freule Wittewaall van
Stoetwegen zei in een tv-
uitzending op een vraag
hoe in kringen der CHU
gedacht werd over een
christen-democratische
unie in ons land dat in de
achterban der geestver
wante CH nog een anti-Ro
me-stemming aanwezig is
(o.a.) op zekere eilanden.
Een bedroevende mening,
vind ik en laten wij hopen
onjuist, geheel uit de tijd
in 1967. Daarvoor valt
thans het accent te zeer op
hetgeen Rome en de Refor
matie samenvoegt in
plaats van op wat hen ver
deelt. Die achterban is vol
gens mij niet meer aanwe
zig in de CH doch is reeds
lang vertrokken naar een
andere chr politieke
partij.
Rotterdam P de Wit
15 februari 1968:
Als men werkelijk bewo
gen evangelisch durft te
zijn. is veel mogelijk. Maar
dat was voor mensen in
nood. gelijk Christus ook
altijd bezig was voor men
sen in nood zowel geeste
lijk als lichamelijk. Nog
maals: wat wil men voor
een CDU? Radicalen let op
uw zaak.
Haren E. Hof s tra
23 februari 1968:
In brede kringen van ARP
en CHU geldt het inzicht
dat een fusie van ARP en
CHU bij de eerstvolgende
Kamerverkiezingen zeer
veel stemmen zal doen ver
liezen en volstrekt onder
worpen zal doen worden
aan de KVP. Zowel de bin
nen- als de buitenlandse
politiek zal beheerst wor
den door de KVP Geen
sprake meer van vrijheids
zin voor de aanhang van
ARP en CHU
Apeldoorn F. C. Strang
22 oktober 1969:
Ik zie niet in waarom wij
het zouden moeten betreu
ren dat de CDU in Duits
land niet meer aan de rege
ring deelneemt. Kijk. en
daarom ben ik blij dat
Trouw het werk van „De
Achttien" kritisch volgt.
Juist om zoiets vaags te
vermijden in Nederland als
de Duitse CDU.
Delft D. van Santen
23 oktober 1969:
Drs. Tilanus identificeert
wel heel gemakkelijk de
protestants-christelij ke
kringen met de AR- en CH-
kring. terwijl o.a. juist door
de ongeloofwaardigheid
van die partijen velen zich
van die partijen afgewend
hebben.
Arnhem G. J. ter Horst
8 november 1969:
De heren, met en zonder
drs. en mr. en prof. dr. heb
ben heftig gereageerd op
wat „De Achttien" hebben
voorgesteld Reeds eerder,
na de kabinetsformatie
van 1967. hebben de zg.
spijtstemmers te kennen
gegeven dat zij in meer
linkse richting willen varen
met de regeringsschuit. Als
de heren 69 de overwinning
zouden behalen, is gezien
ook de houding van de Ar-
jossers. de verwarring com
pleet en zullen velen van
de ARP een conclusie
trekken
Den Haag G. Meijer
20 juni 1970:
Eindelijk is de kogel door
de kerk Feddema en de
zijnen hebben zich voorlo
pig meer dan mond-radica
len getoond. Hopelijk zul
len zij de komende tijd tot
het inzicht komen dat
„christelijke" politiek ook
buiten de confessionele
partij, hoe evangelisch, ra
dicaal enz. ook, mogelijk
is.
Amstelveen E. Kroon
27 juni 1970:
Als ik prof. Verkuyl (op het
AR-convent. red.) hoor be
togen moet ik denken aan
een haring, hij is wel lekker
maar heeft een rode graat.
Rotterdam-Overschie
mevr. Sj. Bette Procé
4 juni 1971:
Alle vrome uitspraken en
goede bedoelingen ten
spijt, ziet het er nu toch
naar uit. dat we een Neder
landse CDU krijgen. Zij.
die van mening zijn dat
christelijke politiek per de
finitie in het centrum
thuishoort, moeten nog
even wachten met het aan
richten van een feestmaal,
want de ARP kan het zin
kende schip nog verlaten
Zutphen
Arend J. Heidema
6 april 1972: Laat ieder die
het niet eens kan zijn met
een dergelijke grondslag
van de nieuw op te richten
partij al het mogelijke
doen om van de ARP-dele-
gatle in de Contactraad te
eisen dat zij geen genoegen
zal nemen met een semi-
christelijke partij, of zoals
Biesheuvel op 2 maart in
Leeuwarden zei: we zullen
moeten streven naar één
grote christelijke partij en
geen surrogaat daarvan
Sint Annaparochle
G. J. Klifman
13 april 1973:
De suggestie van prof. Ros-
cam Abbing om de KVP,
ARP en CHU om te zetten
in een „rechtse" en een
„linkse" partij op christe
lijke grondslag lijkt me een
positieve bijdrage om een
duidelijke opstelling te
verkijgen en daarmee de
regeerbaarheid van ons
land weer mogelijk te ma
ken. Het is nu eenmaal een
feit dat christenen, luiste
rend naar hetzelfde Evan
gelie. toch van mening ver
schillen over de opdracht
die uit de navolging van
Christus voortvloeit.
Voorschoten A. Schouten
17 mei 1973:
Wat mij zo spijt is dat de
christenen in 1946 meen
den weer in hun AR-, CH-.
SOP en GPV-hokjes te
moeten terugkruipen in
plaats van mee te doen in
de gematigd progressieve
partij van de oude Drees.
Daarin hadden ze een
machtige evangelische in
vloed kunnen hebben, dat
heb ik persoonlijk ervaren.
Nu worden ze gedwongen
als „houthakkers en water
dragers" te fungeren van
mannen als Gruyters, die
het christendom zo onge
veer als de wortel van alle
kwaad beschouwen.
Almelo J. Gorselink
27 december 1973:
Het is nu tijd om zich af te
vragen of verdere mede
werking aan de partij nog
verantwoord is. Allen die
staan achter de beproefde
beginselen onzer ARP en
niet akkoord kunnen gaan
met het besluit van partij
bestuur en partijraad, heb
ben nu de taak een samen
bundeling te bevorderen
van allen die het voortbe
staan van een zelfstandige
ARP ter harte gaat.
Wageningen W. Berghuis
2 april 1974:
De invloed van kerk en
christenheid in de Neder
landse samenleving daalt
onrustbarend. De poging
van de christelijke partijen
om samen via het CDA de
ze funeste ontwikkeling te
vertragen en te stoppen
verdient onze steun. Be
treurenswaardig is daarom
het schamper commentaar
van Trouw over het CDA.
Niet minder te betreuren is
de negatieve houding van
heel wat dominees. En de
ze predikanten én deze
mensen van Trouw zou ik
willen aanraden de cursus
„Logisch denken en hande
len" te volgen.
Velp J. Draisma
28 augustus 1975:
De door de KVP voorgesta
ne, naar onze mening half
slachtige, opvatting ten
aanzien van het punt: het
Evangelie wel in ons bla
zoen en in onze statuten
maar niet noodzakelijk
ook, als beginsel van de
man die het moet uitdra
gen, zijn voor mijn vrouw
en mij onverteerbaar. Juist
die halfslachtigheid is naar
onze mening de grondoor
zaak van de enorme afval
in onze kerken, onze vere
nigingen. onze politieke
partijen.
Haarlem B. van Dijk
31 maart 1976:
Het wordt voor de ARP
hoe langer hoe moeilijker
om met CHU en KVP sa
men te werken. Want vele
kiezers willen dat niet en
eisen dat de AR met een
eigen lijst uitkomt. Ge
beurt dit niet dan stem
men ze op de SGP of een
andere partij die beginsel
handhaaft. Ook wordt er
veel werk verricht om een
Reformatorische Kiesvere
niging op te richten. Daar
is in mijn omgeving nogal
veel belangstelling voor
want velen willen beslist
geen CDA en zeggen: wat
vroeger kon kan nog.
Nunspeet J. H. Cramer
15 februari 1977:
Het is voor velen die voor
heen AR of CH stemden
een gewetensvraag hoe
men zich moet opstellen
bij de komende verkiezing
ten opzichte van het poli-
tiek-oecumenisch CDA.
Wanneer men echter weet
uit welke kerken SGP en
GPV zijn ontstaan, dan
hebben ze niet veel wat
lokt om met hen mee te
doen. De SGP zweert bij de
veelal taaie leer der vade
ren. Het GPV meent alleen
de kerkelijke wijsheid in
pacht te hebben. Ik ben er
niet zeker van dat bij een
overheersing van deze par
tijen onze godsdienstige en
politieke vrijheden nog wel
gewaarborgd zijn.
De Bilt
Goris van der Hoeven
2 februari 1978:
Voor ons is de Evangelisch
Progressieve Volkspartij
een groot geschenk. Wij
zijn het totaal niet eens
met het CDA, een partij
die naar onze stellige me
ning is ontstaan uit be
houdzucht, Wij vrezen dat
de zwakkeren in onze
maatschappij de dupe
gaan worden van de rege
ring-Van Agt.
Haarlem J T H. in t Hout
16 februari 1978:
Neen iemand die tegen alle
geweld is, kan geen van
beide kiezen: noch EPV
noch CDA. Een echte
christelijke partij moet
werken aan alles wat vrede
en gerechtigheid in de we
reld kan bevorderen.
Hilversum C. van Rijn
1 november 1978:
Willen de heren Boersma.
Van Houwelingen, Schol
ten en Faber ons nu werke
lijk wijs maken, dat ze zo
weinig benul van de poli
tiek hebben, dat ze niet
wisten dat het CDA alleen
maar een grauwe midden
partij kon worden? Niet al
le bloedgroepen verdragen
elkaar bij een transfusie en
de „bloedgroepen" waren
toch bekend vóórdat tot
transfusie van de KVP
werd overgegaan?
Maastricht K. G. de Vries
1? februari 1979:
Het CDA garandeert een
vreedzame en gelijkwaar
dige samenleving en af
schaffing van de apart
heidspolitiek. Zolang een
beroep wordt gedaan op de
Heilige Schrift en men
voor Christus buigt, zal
God dit CDA zegenen.
Leiden
mevrouw v. d. Molen-de
Groot
22 maart 1980:
Er zou een nieuw politiek
reveil moeten komen van
protestants Nederland te
gen de verroomsing van
het CDA of nog beter ware
het dat ARP en CHU bre
ken met het CDA en het
moedige besluit zouden
moeten kunnen nemen om
over te gaan tot de oprich
ting van een grote protes
tantse volkspartij waarin
plaats moet zijn voor alle
democratisch denkende en
handelende protestantse
kiezers ongeacht het
kerkgenootschap waartoe
zij behoren. Het zou nu de
tijd moeten zijn de rijen te
sluiten omdat wij nooit
mogen dulden dat wij ons
in het keurslijf van een an
dere politieke overtuiging
laten persen.
Arnhem K. Siegelaar
3 oktober 1980:
Helaas is op zaterdag 27
september 1980 de aloude
anti-revolutionaire partij
overgeleverd aan de
schoonpraters, de stout-
schreeuwers. het grauwe,
grijze, zoutloze midden, de
goden van deze eeuw. Mo
ge het verbond met de
Heer der Heren deze cata
strofale weg doorbreken, is
onze wens en vurige hoop.
Amsterdam J. Buisman