In gewone klas leren ze het meest
SM
VVD wil minder koopkracht
voor herstel werkgelegenheid
Onderwijzers willen
wet op middenschool
SHEAFFER
Hoofdbestuur ABOP wil één schooltype
Onderwijs anderstaligen in discussie
DE KLEURRIJKE
Liberaal verkiezingsprogramma 'samen aan 't werk'
'Navo-taken moeten worden uitgevoerd'
"vrijdag 3 OKTOBER 1980
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
9
Van onze onderwijsredactie
AMSTERDAM Het hoofdbestuur van de Algemene Bond
van Onderwijzend Personeel (ABOP) streeft naar wettelijke
invoering van de middenschool als enig schoóltype voor de
jeugd van twaalf tot zestien jaar. Dit blijkt uit de voorstellen
die het bestuur heeft gepubliceerd voor de in december te
houden algemene vergadering.
Het hoofdbestuur van de ABOP gaat
niet zover als een studiecommissie
die over deze zaak heeft gerappor
teerd. Deze commissie wilde zo spoe
dig mogelijk een kaderwet voor de
ontwikkeling van de middenschool
en als vervolg daarop omstreeks 1990
een definitieve wet.
Het hoofdbestuur spreekt zich wel
onverkort uit ten gunste van algeme
ne invoering van de middenschool.
Burgemeester van
ARP naar WD
Van onze parlementsredactie
De burgemeester van de Friese
gemeente Barradeel (Sexbie-
rum) mevrouw W. W. Veenhof
is overgestapt van de ARP
naar de WD. Zij heeft daartoe
besloten, omdat de ARP naar
haar mening te zeer pacifisti
sche trekken begint te verto
nen Als oudrijkspolltieofficier
vindt zij deze ommezwaai der
halve logisch.
„Ik voel mij niet geroepen om
mee op te gaan in het CDA.
Christen zijn kan je ook in een
andere partij. Maar na een
lange tijd heb ik de gewetens
volle beslissing genomen om
niet langer toe te zien. Het
CDA gaat te veel de kant op
van het interkerkelijk vredes
beraad, een levensgevaarlijke
organisatie. Ik meen, dat wij in
deze onbehaagelijke jaren, die
me doen. denken aan de jaren
dertig, ons sterk moeten bewa
penen'."
maar een termijn wordt niet ge
noemd. Er zou eerst een kaderwet
moeten komen, waarbinnen zowel de
experimentele middenscholen als de
rest van het voortgezet onderwijs
zich konden ontwikkelen in de ge
wenste richting. Maar wanneer de
tijd rijp zal zijn om de middenschool
over de hele linie in te voeren, laat het
hoofdbestuur in het midden.
Ais de algemene vergadering van de
ABOP akkoord gaat met dit voorstel,
betekent dit een belangrijke steun
voor de nu op een politiek zijspoor
staande middenschool-experimen
ten. De katholieke en protestants-
christelijke organisaties KOV en
PCO willen wel meer samenhang in
de eerste jaren van het voortgezet
onderwijs, maar dat hoeft niet persé
een middenschool te zijn. Het Neder
lands Genootschap van Leraren voelt
niets voor algemene invoering van de
middenschool. Binnen de ABOP, met
name in de sectie algemeen voortge
zet onderwijs, zal de nu voorgestelde
beleidskeuze overigens ook nog wel
weerstand oproepen.
Het hoofdbestuur van de ABOP stelt
verder voor om een actiever beleid te
voeren ten aanzien van het vredeson-
derwijs. Waar mogelijk zou de bond
•ook steun moeten geven aan het In
terkerkelijk Vredesberaad en aan het
samenwerkingsverband tegen kern
wapens. Het bestuur nèemt echter
niet de aanbeveling van een studie
commissie over, om te verklaren dat
Nederland eenzijdige stappen zou
moeten ondernemen tot verwijdering
van alle atoomwapens en tot vermin
dering van de conventionele bewape
ning. Ook de uitspraak dat ons land
uit de NAVO moet treden, neemt het
bestuur niet voor zijn rekening.
Het aantal kinderen van
buitenlandse afkomst op,.
Nederlandse scholen groeit met
de dag. Door voortgaande
immigratie, door gezinshereniging
en door naar verhouding hoge
geboortecijfers bij niet-
Nederlanders.
In de grote steden is op het
ogenblik één op de vijf kinderen
van vreemde kompf. ln sommige
wijken is de concentratie van
buitenlanders nog veèl hoger.'De
scholen in deze wijkefj staart
daardoor voor grote problemen
Want het maakt wel verschil of je
alleen Nederlandstalige kinderen
- in de klas hebt of een bonte
verscheidenheid van
nationaliteiten.
Het iö moeilijk het totale aantal
kinderen behorend tot een
culturele minderheid te schatten.
Het zijn er waarschijnlijk meer dan
honderdduizend en steeds meer
scholen krijgen te maken met de
vraag, hoe je deze leerlingen
opvangt.
Het siert minister Pais (onderwijs)
dat hij begin dit jaar een nota heeft
uitgebracht over het probleem van
de culturele minderheden in ons
onderwijs. Bij alle kritiek die er
reeds op de nota is uitgebracht,
blijft toch overeind staan dat hier
voor het eerst een poging is
ondernomen om een
samenhangend beleid uit te
stippelen. Ook organisaties van
minderheden erkennen dat.
Uitgangspunt van de concept
beleidsnota van Pais is, dat
Nederland een multi-culturele
samenleving is geworden. Voor de
school betekent dit, dat zij zich
moet instellen op de
verscheidenheid van culturele
achtergronden. Er moet ruimte zijn
voor onderwijs in andere talen en
culturen als de betrokken groepen
daarom vragen. Er moet ook
aandacht besteed worden aan de
ontmoeting tussen de
verschillende culturen. De
geschiedenisles kan niet alleen
maar over de Nederlandse
wapenfeiten gaan, bij
aardrijkskunde mag Turkije of
Suriname best wat beter uit de verf
komen, de taalles krijgt op z'n
minst een element van
taalvergelijking, en als er fèest
gevierd wordt, zal het ook'een
beetje Spaans'of Chinees
toegaan.
In de nota van minist^rPais
worden niet minder dan 83
maatregelen opgesomd ter
uitvoering van dit beleid. Zij zijn
niet allemaal nieuw, maar de lijst
geeft wel een goede indruk van
wat er minimaal moét gebeuren.
Volgens de organisaties van de
minderheden .en d,è Schoten is dat
natuurlijk nog lang piet genoeg,
maar het begin is er.
In een serie van zes artikelen
zullen Hanneke Wijgh, Johanneke
Leestemaker en Piet Hagen een
beeld geven van de veelkleurige
situatie in het Nederlandse
onderwijs. Daarbij zullen
verschillende
minderheidsgroeperingen en
onderwijsvormen de revue
passeren. Hoezeer de situatie en
de aanpak van plaats tot plaats
verschilt, duidelijk is dat de
Nederlandse school er een nieuwe
taak bij heeft: kinderen opvoeden
voor een multi-culturele
samenleving.
•iska is een Surinaams meisje van negen
?Z<? zit in de derde klas van de openbare
basisschool ,„De Kraal", in Arasterdam-Oost.
Vorig jaar-feze met haar-ouders naar Neder-
I land gekomen. Ze is een van de weinige
Surinaanusckinderen op deze school, die nog
j maar kórt in Nederland is. De meeste van
talk, haar vriendjes en'vriendinnetjes, zoals Ro
el fcj.beri,' King. Afiah. Betsy, Vivienne en Media,
et fly ^jn al vijf jaar uit. Suriname weg. Zij herinne-
ren zich niets tneer van hun schooltijd uit
ste^f.Suriname, voor zover ze daar op school zijn
1 geweest. Alleen Mariska kan nog een vergelij-
,t fo. kjflg makera ,jDe school in Nederland is veel
teu" ]j$ker Je kunt hier lekker ruzie maken"
eflCgHipt ze ondeugend.
j vï* Kraal staat midden in de Transvaalbuurt.
jit 5 waar de straatnamen hérinneren aan een
roemrucht vérleden. De school telt 305 leer
lingen Meer dan de helft zijn buitenlanders:,
'Turkcjt."- Marokkanen. Surinamers, Antillia-
mJö'jien. 'Enpélsen, Joegosl'avëh. Kaapverdianen
ikE en Portugezen: „PSs.het laatste, jaar mogen
iT' 'we officiéél'dé Surinamers bij de buitenlan-
eters tellen", zégt Rob van IJzerloo, het nog
Johge hoofd van de school
ST Papiamento
UVatk. 1
"T !h verhouding 'met de andere buitenlandse
^T. kinderen geven de Surinaamse kinderen de
minste problemen. Direct vanaf het begin
v zijn ze in het Nederlands aanspreekbaar.
- Toch betekent dit niet dat de Surinaamse en
de Antilliaanse kinderen geen extra hulp
J nodig hebben. Gerda Rosman, een van de vijf
leerkrachten, die speciaal zijn aangetrokken -
voor de niet-Nederlandstalige kinderen, weet
uit ervaring dat de Surinaamse kinderen veel
1 moeite hebben met de zinsbouw. „Vooral als
ze thuis Papiamento praten, halen ze de
r begrippen nog wel eens door elkaar."
j De Kraal is een grote school met veertien
klassen. Dankzij extra subsidie en extra leer-
krachten zijn de klassen klein: gemiddeld
zo n twintig leerlingen per klas Rob van
IJzerloo: „Dit jaar hebbert we gekozen yoor
I kleinere klassen. Het dilemma is steeds ot we
de buitenlandse kinderen apart les ztlW?n
geven of in de klas houden. Wij vinden het
beter dat de buitenlandse kinderen gewoon
Imee draaien in de klas. Daar leröX-Zé tiöt
meest. Vooral in de eerste klassen-werkt dit -
goed. Of ze nu Nederlands zijn öf Btflten-
-r.
Energieproject
door Hanneke Wijgh
lands, ze moeten toch allemaal leren lezen en
schrijven."
Hij is niet zo'n voorstander van bi-cultureel
onderwijs, waarbij de buitenlandse leerlin
gen zowel in de eigen taal als in de Nederland
se taal onderwijs krijgen. „Je merkt het aan
de oud-leerlingen, die vallen tussen de wal en
het schip, omdat ze zo toch een achterstand
oplopen. Zij hebben teveel lessen gemist. Je
kunt beter erkennen dat de school pluriform
is geworden, een samenballing van diverse
culturen. Het zijn niet alleen de buitenlandse
kinderen, die zich aan de Nederlandse cul
tuur moeten aanpassen, ook de Nederlandse
kinderen moeten kennis kunnen maken met
de taal en de leefwijzen in andere landen."
Als voorbeeld noemt hij een energieproject,
dat vorig schooljaar is gehouden. „In een
klassegesprek werd aan de Turkse kinderen
gevraagd hoe zij zich kleden als het koud is
en hoe de Turken hun huizen verwarmen.
Hetzelfde werd aan de Surinaamse leerlingen
en andere buitenlanders gevraagd."
Extra hulp aan de buitenlandse kinderen
wordt gegeven op drie niveaus. In de A-groep
zitten de leerlingen, die. nog helemaal geen
Nederlands verstaan. Zij werken onder lei
ding van de vijf extra taalleerkrachten, die
kleine opdrachtjes meegeven naar de klas. In
de B-groep overleggen de klasseleerkracht en
de taalleerkracht samen over de hulp, die aan
de buitenlandse kinderen wordt gegeven. Zij
kunnen al redelijk Nederlands verstaan. In
de laatste groep, de C-groep, beslist de klas
seleerkracht over de hulp, die moet worden
verstrekt. Deze kinderen zijn al goed aan
spreekbaar.
„In principe", zegt Rob van IJzerloo, „is de
hulp alleen bestemd voor de anderstaligen.
Maar wij vinden dat ook de Surinaamse en de
Nederlandse kinderen, als zij moeite met iets
hebben, geholpen moeten worden. Dat voor
komt ook dat de Nederlandse ouders denken
dat hun kinderen tekort komen door de extra
aandacht voor de buitenlanders. Het komt
toch voor dat Nederlanders hun kinderen
naar de bijzonder school sturen, omdat daar
minder buitenlanders op zitten."
Onderwijskundig worden er hoge eisen aan
het docententeam van „De Kraal" gesteld.
Zij hebben te maken met een veelvoud aan
problemen, die vanuit de wijk de school bin
nen komen. In de Transvaalbuurt wonen veel
werklozen, gebroken gezinnen, buitenlandse
werknemers en alleenstaande ouders. Finan
cieel kunnen zij vaak maar net het hoofd
boven water houden. De huizen in de omge
ving zijn verkrot, al worden er ook woningen
gerenoveerd. Op ai deze problemen moet de
school een antwoord geven.
„Steeds meer wordt de school betrokken bij
maatschappelijke problemen als jeugdcrimi
naliteit, agressie en drugsgebruik. Als team
hebben wij ons afgevraagd waar onze gren
zen liggen. Moeten wij ons bemoeien met een
leerling, die na school uit stelen gaat of die
constant spijbelt? Wij vinden van wél. De
ouders schuiven steeds maar de zorg van de
opvoeding naar ons toe. Nu de vaste normen
en gedragspatronen zijn weggevallen, heb
ben veel ouders het gezag over hun kinderen
verloren. Wij proberen dat gezagsvacuüm een
beetje op te vullen. Dat geldt niet alleen voor
de buitenlandse kinderen, maar even goed
voor de Nederlandse kinderen. Wat dat be
treft zijn er geen grote verschillen tussen de
diverse groeperingen."
Van IJzerloo is positief over de nota Culturele
Minderheden in het Onderwijs in Nederland,
al vindt hij wel dat de nota te laat komt.
„Elke school met buitenlandse kinderen
heeft meer leerkrachten gekregen, maar met
meer mensen los je de problemen nog niet op.
Je moet een beleid voeren. Nu moest elke
school zelf het wiel uitvinden. Al die energie,
die in het vinden van oplossingen is gestoken,
had volgens mij veel nuttiger besteed kunnen
worden. In Amsterdam gaan we nu op wijkni
veau samenwerken met psychologen en
maatschappelijk werkers. Dat lijkt me een
goed begin van een beleid."
De Stichting Landelijke Federatie van Wel-
zijnsinstellingen van Surinamers hoopt dat
het principe van de gelijkwaardigheid van de
verschillende culturen in Nederland verder
gaat dan het vormen van een „multi-folklo-
ristische" samenleving. Een Studie Centrum
voor de eigen cultuur zoals de Molukse ge
meenschap als eerste gaat oprichten, ziet de
Federatie als één van de mogelijkheden om
gelijkwaardigheid van culturen te bevor
deren.
Van onze sociaal economische redactie
DEN HAAG De WD wil het herstel van de werkgelegenheid voor het overgrote deel laten
komen uit het bedrijfsleven. Daartoe moeten zowel overheidsuitgaven als koopkracht de
•ikomende jaren wat inleveren, zo blijkt uit het gisteren verschenen WD-verkiezingsprogram.
Het beslag dat overheid en sociale uitkeringen leggen op het nationale inkomen, zal met een
(procent per jaar moeten inkrimpen. De gemiddelde werknemer zal per jaar ongeveer een
'procent koopkracht moeten inleveren, tenzij men promotie maakt.
Het ontwerp program van de WD
(voor de jaren 1981-'85 heet „Samen
aan 't werk". Het is opgesteld door
(een werkgroep van partijbestuur en
'besturen van de VVD-fracties in
Tweede en Eerste Kamer. Eind maart
zal de algemene vergadering van de
WD het program vaststellen.
De WD streeft naar zoveel mogelijk
economische groei, maar gaat niet op
voorhand uit van een bepaald percen
tage, zoals in het CDA-program (2,5
procent groei per Jaar) of het PvdA-
program (2 procent). In het WD-pro-
gram zijn berekeningen gemaakt
voor wat er moet gebeuren als de
groei uitkomt op 1,5 procent per jaar,
het twee, en als het drie procent
Nederland dient, aldus het VVD-pro-
gram, zijn NAVO-taken onverkort
uit te voeren. In december 1981 moet
Nederland zijn aandeel leveren in de
vorm van plaatsing van een aantal
kruisraketten, tenzij er voor die tijd
met de Sowjet-Unie overeenstem
ming is over wederzijdse verminde
ring van het aantal raketten.
De VVD wil de ontwikkelingshulp
handhaven op het huidige niveau,
ondanks de teruglopende economi
sche ontwikkeling. Het buitenlands
beleid voor het Midden-Oosten moet
gericht zijn op een vredesregeling
tussen Israël en zijn buurlanden
waarbij wordt tegemoet gekomen
aan Palestijns zelfbestuur. Erken
ning van de PLO kan pas plaatsvin
den als deze organisatie afziet van
terreurdaden en van het doel Israël
te vernietigen.
wordt. De koopkracht van de particu
liere inkomens is steeds sluitpost in
de WD-sommen. Bij een groei van
1,5 procent, moet de modale man
anderhalf procent koopkracht per
jaar inleveren, tenzij men promotie
maakt („incidenteel loon"). Wordt de
groei twee procent, dan moet per jaar
een procent koopkracht worden inge-
lever. en bij een groei van 2,5 procent,
wordt de inlevering een half procent
per jaar. Het effect van het incidente
le loon is in de WD-sommen gesteld
op gemiddeld een procent koop
kracht per jaar.
Koopkracht
De voorzitter van de VVD, Korthals Aites (rechts) en politiek leider
toelichting, op het gisteren gepubliceerde ver-
Kiezingsprogramma van de VVD
Het WD-program laat zich niet dui
delijk uit over de vraag of iedereen
evenveel koopkracht moet inleveren,
of dat wellicht de sterkste schouders
de zwaarste lasten moeten dragen.
Wel staat er enerzijds in het program
„de laagste gezinsinkomens worden
zoveel mogelijk ontzien", en wordt
anderzijds „inkomensgelijktrekking
terwille van de nivellering afgewezen,
omdat inkomensverschillen in een
gezonde maatschappij niet kunnen
worden gemist". Fractievoorzitter
Rietkerk voegde ter toelichting hier
aan nog toe, dat geen garantie te
geven valt voor behoud van koop
kracht van de laagste inkomens, en
dat bij een nivellerende verdeling van
de offers moet worden opgepast dat
de prikkel om te werken niet wordt
aangetast. Volgens het WD-program
moeten er grotere loonsverschillen
komen tussen de bedrijfstakken Het
program meldt verder .dat bij de be
lastingen het gebruik van aftrekpos-
ADVERTENTIE
De minister van defensie heeft gisteren in Den Helder een veertig
meter hoog fregatdok in gebruik gesteld. Met de bouw daarvan was
85 miljoen gulden gemoeid. Op deze foto biedt het dok onderdak
aan Ilarer Majesteits Tromp.
ten moet worden beperkt zodat het ningbouw tot 120.000 eenheden per
belastingtarief „beduidend verlaagd" jaar. Daarnaast komen er in hetVVD-
kan worden. plan 40.000 arbeidsplaatsen beschik
baar door opvulling van moeilijke
vacatures en verbetering van de ar-
- beidsmarkt door onder meerstrenge-
De VVD wil de groei van het aantal re toepassing van de norm „passende
werknemers bij de overheid met een- arbeid" op werkzoekende werklozen
derde afremmen, zodat er de komen- Al met al komen er op deze manier
de vier jaar nog maar 40.000 bijko- 230.000 volledige arbeidsplaatsen be-
men. In het bedrijfsleven moeten er schikbaar. Hiervan wil de WD 70 000
in die periode 150.000 nieuwe arbeids- als deeltijdbanen verwezenlijken, zo-
plaatsen. hijkopien. waarvan 30.000 in dat 300.000 werkzoekenden aap, wérk
de bouw door opvoering van dé'wo- geholpen kunnen 'worden.
Arbeidsplaatsenplan
ELKE SHEAFFER SCHRIJFT ZO GOED ALS HIJ ERUIT ZIET.
SHEAFFER EATON
Informatie: 070-836304