De beer, de huid en het aardgas zmnxcE ouw POLITIEK Commentaar nfrontatie met de schaarste f kranten lijden verlies beestenboel in leidse hal stuur 'n brief mineralenbeurs normen bachs familie nieuwe naam 3ftitnioniei en i RDAG 27 SEPTEMBER 1980 tROUW/KWARTET H S j afhankelijkheid van de olie- >n ier uit (met name) het Midden in is een constant gegeven onze politieke en economische sbepaling. Ondanks deze van- irekendheid neemt deze rste toch niet die centrale en overheersende plaats in de slee discussie in waarop het 10 eem eigenlijk aanspraak zou n maken. wat gebeurt er als er dan biis een echte oorlog in dat en-Oosten uitbreekt, zodat 78 «langrijke leverancier als Irak [uitgeschakeld?Alles, behalve id bezinning op deze pijnlijke ijkheid. Er komen voor intern nlands gebruik wat berekenin- b lat Nederland zijn olie ergens ars inkoopt (alsof Irak niet aan wereldmarkt levert en Nëdér- op een wereldmarkt inkoopt), a rschijnen min of meer gerust- nde berichten over een Neder- e olievoorraad die voldoende or honderd dagen. Er is ook ui :en gehaaide radio-commenta- g die zich altijd al druk heeft jÜ akt voor het op uitgebreide I bouwen van kerncentrales en iu aan de berichten over deze )g de waarschuwing verbindt. Vest-Europa een eigen energie- ramma moet ontwikkelen om lankelijk van anderen te wor- een wat versluierde maar voor ers wel duidelijke conclusie: de slag met de bouw van nieu- erncentrales. i is de oorlog in het Midden- en een gruwelijke, maar daar- leel goed bruikbare aanleiding jpniuw met elkaar te praten een progamma om zuinig aan doen met fossiele brand- :n. Tijdens het grote gewapen- )nflict in het Midden-Oosten 1973. toen speciaal ons land een olieboycot werd getrof- kwam de toenmalige premier een doodbiddersgezicht op de ;ie om ons te vertellen, dat nooit meer zo zou worden als ;er'\ Later is hij er om wegge- n, omdat kort daarop na een autoloze zondagen wat meer lijkheden voor aanvoer kwa Maar toch hebben de kort- 'e lachers ongelijk gekregen, een heel verhaal nodig om het e leggen, maar alle verhalen werkloosheid en de noodzaak inleveren hebben er mee te rn weliswaar weer volop benzine ijgbaar, het aardgas stroomt nog zonder eigen beperkingen onze woningen binnen en in de stadscen tra flikkeren de lichtreclames. Maar dat beeld is misleidend en het mag de politici onze regeerders in de eerste plaats verweten worden, dat ze weinig ernst maken met het motiveren van de bevolking voor een voortdurende en geduldig vol gehouden politiek van bezuiniging in het energiegebruik. Eén keer per jaar met paard en wagen naar het Binnenhof gaan om een zitting van de Staten-Generaal te sluiten, is daarvoor niet voldoende Toegegeven: zon geduldig volge houden politiek is moeilijk. Hoe overtuig je de mensen van de nood zaak om bijvoorbeeld tien kubieke meter gas te besparen, terwijl het in werkelijkheid om honderden mil joen kubieke meters gaat? Zon be toog leidt ook niet direct tot grote populariteit. Afhankelijkheid is immers een mentaal moeilijk te verwerken gegeven Maar toch: van een regering mag verwacht worden dat zij elke moge lijkheid op dit terrein aanpakt om een signaal te geven, temeer ook daar ook nog aan het begin van dit jaar de algemene energieraad heeft aangegeven, dat we het bij het vaststellen van een energiepolitiek op korte termijn vooral moeten hebben van het besparen van vele kleintjes, die met elkaar een grote hoeveelheid kunnen vormen. Er is alle aanleiding, ongeacht het verloop van de gebeurtenissen in het Midden-Oosten om keer op keer op dit punt te hameren en niet bang te zijn. dat de kiezers de maatregelen als gezeur of iets der gelijks zouden afdoen. Elke concre te aanleiding om de bevolking te confronteren met wat een centraal gegeven in elke politieke discussie dient te zijn, moet worden aange grepen al was het alleen maar om de lobbyisten van de kernener gie de gelegenheid te ontnemen om deze gelegenheden wél aan te grij pen met verhulde, maar uiterst be- driegelijke verhalen over „eigen energieprogramma's omwille van de onafhankelijkheid" Er liggen binnen handbereik vol doende mogelijkheden, al was het bijvoorbeeld maar om de per I oktober aangekondigde verhoging van de spoorwegtarieven terug te nemen en in plaats daarvan de automobilisten te verplichten één dag per week hun auto thuis te laten. DEN HAAG Premier Van Agt heeft waarschijnlijk niet half geweten, wat hij op zijn hals haalde toen hij medio augustus in het Amerikaanse South Carolina, waar hij een ere-docto- raat kreeg, een aantal ferme uitspraken over ons aardgas deed. Vanuit dit verre continent liet hij de natie weten, dat de meeropbrengst van ons onzichtbare goud weieens enkele miljarden zou kunnen bedragen en voorts, dat we „niet opnieuw moeten vervallen in de fout, die we nu al tien jaar hebben gemaakt, dat is die aardgasopbrengsten storten in meer uitgaven voor de collectieve sector. Dat gevaar dreigt opnieuw en als we er nu niet aan weerstaan, dan zijn we werkelijk geen knip voor onze neus waard." Hoe ferm en richtinggevend deze uit spraken ook waren, zij betekenden tegelijkertijd de opening van het jachtseizoen op het gasgeld en sinds dien is de huid al wel tien keer ver deeld, zonder dat de beer nog gescho ten is. Wiegel ging zelfs over tot regel rechte intimidatie van zijn mede jachtgenoten met de staccato uitge sproken woorden, dat er niet „gemor reld" zou mogen worden aan de be stemming van het gasgeld voor het bedrijfsleven. De vakbeweging liet echter per kerende post weten er niets voor te voelen dit geld onge richt, zomaar naar goede en slechte bedrijven over te hevelen. En minis ter Albeda maakte de verwarring compleet met de mededeling dat er met hem Wel te praten is over een bestemming van het aardgasgeld ten behoeve van de werkgelegenheid. door Willem Breedveld Oliebol En daarmee tekenen zich de frontlij nen af van de komende algemene politieke beschouwingen in het parle ment. Wie zal uiteindelijk de huid mogen verdelen en hoe groot is de kans, dat iemand kwaad wegloopt? Nou wist Wlm Kan jaren geleden al, dat het oppassen geblazen is met dht aardgas. Het is, troostte hij de huilen de Mientjes, nu eenmaal heter. Zijn waarschuwing heeft echter niet kun nen verhinderen, dat sindsdien nog menige oliebol zijn vingers aan het aardgas heeft gebrand. Krachtens zijn aard is het gas onzichtbaar en bovendien zit het nog ver weg ver stopt in de grond. Dit, alsmede de optimistische verwachting dat de we reld binnen afzienbare tijd wel over zou stappen op kernenergie, bracht oud-minister Luns ertoe ons aardgas maar royaal en tegen billijke prijzen uit te verkopen. Het bleek echter ook mogelijk zich met het aargas rijker te rekenen, dan men in werkelijkheid is. Dit ver schijnsel treedt vooral op de voor grond, wanneer men aan het aardgas Wim Kan: „Mientje, aardgas is nu eenmaal heter". een bepaalde bestemming toekent Zo wist bij voorbeeld actieleider Fré Meis het onbehagen van de Gronin gers aanzienlijk aan te wakkeren met de stelling, dat iedere Groninger mil- Tekeningen, bij voorkeur in liggend for maat, sturen aan Trouw, jury politieke prent, postbus 859, 1000 AW Amster dam. Naam en adres aan de achterzijde vermelden. Voor geplaatste prenten is er een boekenbon. STERDAM Elf van de onge- vijftig dagbladen in Nederland in verlies. Eind 1979 waren er nog in verliesgevende dagbladexploi- zaak van deze ontwikkeling is de lechtering van de economische atie en het teruglopen van de ertentie-inkomstenDeze gege- komen uit een enquête van de iniging Nederlandse Dagblad- zo weet het weekblad Afdorma- e melden. Bij zeven van de bladen in de rode cijfers zitten, is de financiële situatie nog slechter ge worden dan zij al was. Om welke kranten het gaat, meldt de NDP ove rigens niet. Ook bij eerdere NDP publikaties over verlieslijdende kran ten heeft deze organisatie nooit wil len zeggen welke uitgaven dit betreft. Behalve de dalende advertentie-op brengsten spelen ook de gestegen pa- pierprijzen de kranten partpn. De ge ringere rentabiliteit in de couranten branche bleek de laatste weken ook al uit de halfjaarresultaten van enke le grote uitgeverijen. DE BUI ONTLOPEN.. Eén miljoen en tweehonderd twintigduizend honden zijn er in ons land. en op tienduizend na evenveel katten. In Nederlandse huizen vind je verder twee mil joen en honderdduizend vogels, vier miljoen vissen en nog eens zevenhonderdduizend knaagdie ren, zoals cavia's, konijnen, mui zen en ratten. Dat zijn dan alleen de huisdieren, dus we laten het vee buiten de deur, de dieren in de vrije natuur en de ongewenste ratten en muizen even buiten be schouwing. Die cijfers hebben althans de or ganisatoren van de dierenshow „Beestenspul" in hun hoofd, en wie telt al die dieren na? Ze zul len trouwens toch niet allemaal op de „grootste dierenshow van Europa" (zo noemt Beestenspul de tentoonstelling zelf) zijn, van daag en morgen in de Groenoord- hallen in Leiden. Maar er zijn er wel veel, en veel verschillende en bijzondere ook. Beestenspul viert namelijk een lustrum, het eerste: deze dieren-presentatie is de vijf de achtereenvolgende. Er zijn ze ker zesduizend dieren te ,zien: honden, katten, konijnen, hoen ders, cavia's, dwergmuizen, vo gels, paarden, pony's, ezels, hei- deschapen, geiten, bijen, vissen, noem maar op. Prinses Margriet is er ook; zij opent de manifesta tie vanochtend. Nog meer beken de Nederlanders zullen er in de loop van deze twee dagen een taak hebben, want er gebeurt veel. Echte wedstrijden, zoals je ze op de internationale honden- en kat- tententoonstellingen meemaakt, zijn hier eigenlijk niet. alleen bij de „kleindieren": kippen, duiven, konijnen, muizen en allerhande andere kleine dieren van mensen die daar hun hobby van gemaakt hebben. Hier komen er wel offi ciële keurmeesters aan te pas om de resultaten te beoordelen. En voor het overige gebeuren er een paar dingen die je wedstrijden zou kunnen noemen, maar die meer grappig en spannend zijn. Zo kiezen Leidse studenten de ..studentengeit van het jaar" en journalisten wijzen de „persmuis van het jaar" aan. Er wordt ge toond, hoe gehoorzaam een hond kan (leren te) zijn, er zijn dieren van de kinderboerderij, je kunt er alles over bijenteelt te horen krij gen, over zwerfdieren, over kleur- kanaries en allerlei andere vogels en vogeltjes, speciaal voor kinde ren komt Edwin Rutten en kinde ren mogen ook even op een rij paard van een ruitervereniging zitten. Op beide dagen is Beestenspul van tien tot zes uur open. In een psychiatrische inrichting in Tasjkent (Sowjet-Unie) krijgt de 53-jarige Anna Chertkowa lid van een afgescheiden, niet of ficieel geregistreerde sekte van de pinkstergemeente herhaal delijk injecties toegediend met een zwaar verdovend middel te gen psychose. Ze is daar wegens haar religieuze overtuiging al sinds 1973 opgesloten. Amnesty International las dat in een uit Tasjkent gesmokkeld nummer van het illegale pamflet Samiz- dat. Daarin wordt gemeld dat mevrouw Chertkowa (die als een „gezonde en goede vrouw" wordt beschreven) ingespoten wordt met sulfazine. omdat ze weigert met een officiële medische com missie te praten en voortgaat te getuigen van haar geloof. Het medicijn zou het zenuwstelsel aantasten. Anna Chertkowa is afkomstig uit Alma Ata in de republiek Kazak stan. Op grond van haar geloofs overtuiging zou haar al jaren woongelegenheid geweigerd zijn. Toen ze in 1969 zelf met het bou wen van een huis begon, lieten de autoriteiten dat weer afbreken. Daarna woonde ze twee jaar in een hut, onder voortdurende be dreiging met opsluiting in een psychiatrische inrichting als zij Alma Ata niet verliet. In 1973 werd ze op straat opgepakt en naar de inrichting in Tasjkent gestuurd, die bekend staat om de uiterst strenge aanpak; er wor den alleen mensen opgesloten die „een bijzonder gevaar voor de gemeenschap" zouden zijn. Sinds begin dit jaar zijn bij Amnesty steeds meldingen binnengeko men over mishandeling van over tuigingsgevangenen in psychia trische inrichtingen. Velen van hen krijgen verdovende midde len toegediend zonder dat dit, medische gezien, gerechtvaar digd is. Beleefde brieven (in Engels of Duits), waarin u uw verontrus ting uitspreekt over het welzijn van Anna Chertkowa en over de maatregelen die omwille van haar geloofsovertuiging tegen haar zouden zijn getroffen, moe ten zo geadresseerd worden: The Minister of Internal Affairs for Uzbekistan - SSSR, Uzbekskaya SSR, g. Tashkent - Ministerstvo Vnutrpnnikh Del, Ministru. Een lezer wijst ons er op, dat Amnesty's brochure „Uw brief helpt een politieke gevangene" met voorbeeldbrieven in verschil lende talen momenteel niet be schikbaar is. Amnesty belooft over enige tijd een herdruk klaar te hebben en noteert intussen graag adressen van geïnteres seerden, zodat de brochure na herverschijning onmiddellijk toegestuurd kan worden. In de bovenzalen van het Con gresgebouw in Den Haag wordt morgen de hele dag de halfjaar lijkse mineralenbeurs van de „stenenclub", de Nederlandse Lapidaristen Club, gehouden. Tussen tien en vijf uur zijn daar kristallen, mineralen en fossielen te zien, ze zijn ook te koop, er zijn demonstraties, onder meer van diamantslijpen en het „kraken" van geodes (bolvormige stenen), en er is een loterij. Wie zich afvraagt waar al die Spanjaarden hun welluidende en vaak ietwat plechtige voornamen vandaan hebben, kan gauw uit de droom geholpen worden: tot nu toe mochten ouders hun kind alleen de naam van een rooms- katholieke heilige geven. En dan mag de Spaanse heiligenkalen der misschien lang zijn, de keus blijft toch beperkt, vooral voor protestanten die hun kind liever Ruth, David, Debora of wellicht Luther zouden noemen. Maar eindelijk is in die eigenaardige toestand verandering gebracht. Alle ambtenaren bij de Spaanse bevolkingsregisters hebben van de minister van justitie te horen gekregen dat ze voortaan behal ve de „heilige" namen niet alleen oudtestamentische, historische en mythologische namen moeten goedkeuren, maar bovendien bij na alle gangbare normen moeten vergeten in dit opzicht tenmin ste. Wat de naamgeving van jonggeborenen betreft, mag voortaan alles, zolang het maar enigszins herkenbare en vooral fatsoenlijke namen zijn. Die nor men mogen de ambtenaren blijk baar zelf vaststellen Dat Johann Sebastian Bach een aantal zeer muzikale zoons had die net als vader componeerden, 20 ver komen de meeste mensen nog wel. Minder bekend is dat verschillende generaties Bach drie eeuwen lang composities af geleverd hebben. „Muziekleve- ranciers sinds 1520" noemt Tele- vizier al die Bachs bij elkaar. Ter toelichting op anderhalf uur mu ziek van deze grote familie (van middag, Hilversum 4, vijf over twee) drukt het blad een stam boom af van de Bachs van 1520 tot 1845, met daarnaast al die componisten op een rijtje. Een indrukwekkende rij. die begint met stamvader Hans Bach, die omstreeks 1520 geboren moet zijn en eindigt bij Johann Sebas tians kleinzoon Wilhelm Frie- drich Ernst die in 1845 overleed. Opmerkelijk is, dat de meeste nazaten van die eerste Hans Jo hann heten met nog een toege voegde naam, maar in die hele rij van zestig componisten Bach vind je geen tweede die Johann Sebastian genoemd is, terwijl bij voorbeeld Johann Christoph wel zeven keer voorkomt. Nog op merkelijker is, dat tussen al die Bachs niet één componerende vrouw staat. Als Louise, de Thaise baby die een maand of twee geleden door een Deens echtpaar in een bood schappentas uit Thailand naar Denemarken is gesmokkeld, in haar geboorteland terugkomt, staan er al nieuwe ouders op haar te wachten. Een Thaise legerka- pitein en zijn vrouw, beiden 39 en na tien jaar huwelijk nog kinder loos, zijn aan de beurt om een kind te adopteren en zullen de nu zeven maanden oude baby Loui se toegewezen krijgen. Sinds de Denen Svend-Erik en Karin Mor- tensgaard de baby mee naar De nemarken namen, is de Deense politie op verzoek van de Thaise autoriteiten op zoek naar de klei ne Maar de pleegmoeder heeft zich zo goed met het meisje ver stopt, dat ze haar nog niet heb ben kunnen vinden. De toekom stige Thaise ouders zeggen het Deense echtpaar best te kunnen begrijpen, omdat ze zelf ook zo naar een kind uitzien Als ze Louise eenmaal thuis hebben, zullen ze haar in elk geval een andere naam geven jonair 20u kunnen zijn, als men zich van de rest van Nederland zouden afscheiden. In plaats daarvan leidt de provincie een kommervol bestaan en stelt de regering slechts mondjes maat geld ter beschikking, hield hij zijn gehoor voor Van iedereen De werkelijkheid is natuurlijk, dat het aardgas van niemand en daarmee van iedereen is. Twaalf miljoen olie bollen op aardgas, zoals Wim Kan al duidelijk maakte. De toenmalige pre mier van ons land Zijlstra zei het wat deftiger Volgens hem behoren de aardgasbaten toe aan de gemeen schap en bijgevolg is het ook aan de gemeenschap in dit land de overheid, om uit te maken wat er met het geld gebeurt Zijlstra bleek met deze uitspraken de algemene opvatting te vertolken en het bleef jaren nadien rustig aan het aardgasfront Pas onder het kabinet- Den Uyl was het de toenmalige oppo sitieleider Wiegel die het vuurtje weer opstookte. Hij verweet het kabinet, dat het op grote schaal aan het pot verteren was. Het kabinet Den Uyl gebruikte het aardgasgeld om de col lectieve sector uit te breiden en dat was volgens Wiegel fout. Het zou vol gens hem beter zijn het geld regel recht aan het bedrijfsleven te beste den, omdat er eens een moment zou komen dat ons land het ook zonder aardgas zal moeten zien te redden en juist dan zouden we een sterk be drijfsleven hard nodig hebben. Op zichzelf is er best wat voor deze redenering te zeggen. Onze aardgas voorraden zijn slechts beperkt en bij gevolg zullen we ons op slechtere tijden moeten voorbereiden. Het eni ge foute aan de redenering is. dat Wiegel aan het aardgasgeld een speci fieke bestemming wil geven. Hij wil het gasgeld ontkoppelen van de tota le regeringsverantwoordelijkheid. Ei genlijk zegt hij: dat is geld voor het bedrijfsleven. Daar moeten we verder van afblijven. Onzin natuurlijk. Want wat Wiegel wil is wel degelijk een politieke beslis sing, een beslissing van de gemeen schap. Het is er bovendien één die past in het beleid van het huidige kabinet. Dat beleid is er namelijk op gericht om de collectieve sector terug te dringen ten gunste van het be drijfsleven. En of het kabinet daar voor nu het aardgasgeld gebruikt of gewoon belastinggeld, maakt in prin cipe niets uit. Het verschil is alleen, dat de discussie op deze manier alleen maar ingewik kelder wordt. Zodra namelijk het woordje gasgeld valt. heeft iedereen de neiging er als de kippens bij te zijn. Want het kost niks, het valt je zomaar in de schoot. Ook dat heeft Wiegel kunnen merken. Want zo goed als Wiegel heeft bedacht, dat het gas geld in de vorm van lastenverlichting naar het bedrijfsleven moet, zo goed vinden anderen dat het op deze onge richte manier niet kan. Zo vindt de vakbeweging, dat als zij een bijdrage levert in de vorm van matiging er ook met haar gepraat moet worden over de besteding van dat geld, zeker als daar nog eens extra aardgasgeld bij komt. Kern En daarmee is de hele discussie over het aardgasgeld herleid tot de kern van de zaak: het kabinet zal gewoon zijn beleid moeten verdedigen. Het gekke is alleen, dat het kabinet door de extra-aardgasopbrengsten kenne lijk zozeer is verrast, dat er op dit punt nog helemaal geen beleid is. De ferme uitspraken van premier Van Agt maken alleen maar duidelijk, dat het geld aan het bedrijfsleven ten goede moet komen. Hoe was en is nog niet duidelijk. Later is daarover wel meer duidelijkheid geschapen in een brief van de ministers Van Aardenne (economische zaken) en Van der Stee (financiën), die overigens nimmer in het kabinet ter sprake is geweest Minister Albeda (sociale zaken) heeft deze brief pas op het allerlaatste nip pertje gezien en hij heeft kenbaar gemaakt er hooguit mee akkoord te kunnen gaan als voorstel. Of anders gezegd: wanneer vakbeweging en werkgevers met andere ideeën op de proppen komen moet hij de vrijheid hebben daarop in te kunnen spelen Speelveld Inmiddels weten we dat werkgevers en werknemers er verschillende op vattingen op na houden. De vakbewe ging wil het geld gericht gebruiken, namelijk zodanig dat er ook gegaran deerd werk tegenover staat, de werk gevers daarentegen willen het geld in de vorm van een algemene lastenver lichting. En daarmee ligt de bal weer in het speelveld van de heren politici. Hoe het afloopt? Ach, wie zal het 2eggen. De politiek moet ook een beetje spannend blijven. floor Fctzc Pijlman Stapels Woensdags een weekblad en zes maal de krant bedreigen mijn orde en overzicht, omdat het zo vaak op een stapel belandt, die later pas kan worden doorgelicht. En alles lijkt me dan erg interessant: elke beschouwing, artikel, bericht, ik lees ze historisch, pas naderhand, zodat er een stapel met knipsels ligt Ik heb het met hangmappen geprobeerd Ik was in archiefdozen geïnteresseerd Maar al die opbergsystemen ten spijt, m'n rommel raakte ik lang niet kwijt. Nu droom ik 's nachts van een uitslaande brand. Of van een manshoge prullenmand

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 5