fergoedingssysteem voor profs wankelt
Hinder gokken voor sport
Betaalt u veel, erg veel of lekker weinig
voor gas en elektra?
Kijk in „Shell helpt','deel 18 en vergelijk.
JVB lijkt op weg naar breuk met overheid en subsidies
Zege Larsen
Basketbalverlies
heil helpt deel 18
ÏDAG 27 SEPTEMBER 1980
TROUW/KWARTET
Matty Verkamman
m TERDAM Wordt het vergoedingensysteem binnenkort een nieuw en hevig strijdpunt
n het betaalde voetbal en de subsidiërende overheid? Het heeft er, zo te zien, de schijn
e Wanneer de voortekenen niet bedriegen, dan zou het in 1974 slechts in juridische zin
jij gestelde transfersysteem best wel eens het definitieve breekpunt in de broze
nee tussen CRM en profvoetbal kunnen worden. Nu een groeiend aantal betaald voetbal
lisaties (bvo's) zich toch al met steeds meer tegenzin onderwerpt aan de controle van het
t Bewakings Instituut (BBI), zou in die kringen een onoverbrugbaar verschil van
J^ng inzake de verwerpelijke handel in voetballers niet eens slecht uitkomen. Anders
d: mogelijk ziet het profvoetbal in het vergoedingensysteem een stok om de hond
i*#ieid) te slaan. Op die manier kan in één klap de poort naar het commerciële voetbal en de
M reclame worden geopend. En bovendien: de eerste subsidiestoot is toch al binnen. Leuk
enomen.
1,1 [even. de inleiding van dit arti-
enigszins speculatief van aard.
xj niettemin, er broeit iets bij de
ni nu men snel moet reageren op
:rim-rapport dat het BBI met
voorstander zijn van het systeem. De
tegenstanders, zoals de bij de FNV
aangesloten spelersvakbond WCS
en een meerderheid in het parlement,
hebben terecht meer oog voor de
dng tot het vergoedingensys- (a)sociale en (on)ethische aspecten er-
leeft geproduceerd. Dat is een
n rapport geworden, met een
melijk inventariserend karak-
aar even goed voorzien van
ge analyses, die de argumen-
voorstanders van het systeem
de Federatie van Betaald voet-
janisaties FBO verenigde
veelal op de tocht zetten.
KAREN
het slechts een opwarmer
et begin december verschijnen-
iesrapport ook in het inte-
iport was bij voorbaat al een
stellingname van het BBI te
ihten. Het BBI is tenslotte een
;stuk van de centrale overheid,
n die kant heeft men. zoals
grote morele bezwaren tegen
frkapte transfersysteem. Tij-
Ie parlementaire behandeling
et rapport gezonder betaald
op 29 juni 1978, werd door c^e
Kamer de motie De Boer
Jaanvaard, waarin de beschik-
Vlling van extra overheidsgel-
or het profvoetbal werd gebon-
n de voorwaarde dat zou wor-
istreefd naar afschaffing van
oreel/maatschappelijk onaan-
lare systeem.
interim-rapport wordt die wens
gestalte gegeven door in de
e beschouwingen" meer accen-
leggen op de nadelen dan de
len van het vergoedingensys-
n algemene zin is eerst vastge-
dat de bvo's louter vanuit de
eel-economische invalshoek
van Op initiatief van MW-voorzitter
mr Max Tripels is zes jaar geleden
weliswaar een systeem in het leven
geroepen dat de spelers iets meer
contractvrijheid moet bieden, maar
in de praktijk is de voetballer bij een
overgang nog altijd ten zeerste afhan
kelijk van zijn oude en nieuwe werk
gever. Of, zoals Wim Kok op een
congres van de FIFPRO (de interna
tionale organisatie van contractspe
lers) stelde: „Het profvoetbal is als
een jungle waarin het recht van de
sterkste heerst."
„HOEKSTEEN"
„Het vergoedingensysteem is de
hoeksteen van het betaalde voetbal,"
schreef Sparta's voorzitter drs Cor
van Rijn twee Jaar geleden in het
KNVB-blad Voetbal Totaal Nou ja,
in 26 jaar tijd hebben welgeteld 43
clubs zich te pletter gelopen op die
steen, althans, zij zijn uit het betaal
de voetbal verdwenen. En met het
gros van de nog resterende 37 clubs
gaat het ook al niet goed. Het is
derhalve nogal overdreven om het
„succes" van het profvoetbal aan de
zegeningen van het transfersysteem
op te hangen. Desondanks krijgt Van
Rijn nog altijd applaus van zijn colle
ga-bestuurders wanneer hij het sys
teem als economische basis voor het
beroepsvoetbal propageert. Waarbij
het pikant is dat Van Rijns eigen club
door de handel in spelers steeds ver
der is weg gezakt. Maar dat terzijde.
Enkele van de veronderstelde voorde
len van het systeem zijn in het inte
rim-rapport via een onderzoek van
het accountantskantoor Moret en
Limperg ter discussie gesteld. Aller
eerst is men tot de conclusie geko
men dat het vergoedingensysteem als
instrument om exploitatietekorten te
dekken, nauwelijks werkt. In de
periode 1975-1978 hebben slechts 9
van de 37 bvo's op die manier een
voordelig saldo gerealiseerd. 18 bvo's
boekten in relatie tot de vergoedings
sommen een nadelig saldo en de ove
rige 10 bvo's bewogen zich met zowel
positieve als negatieve saldi van circa
een ton slechts in de marge. In totaal
werd een (extra) negatief saldo van 2.
miljoen gulden gekweekt. Het totale
negatief vermogen overschrijdt de 30
miljoen.
VOORBEELDEN
„Een beleid van bvo's gericht op het
dekken c.q. financieren van exploita
tietekorten door vergoedingstransac
ties kan leiden tot afnemende recet
teopbrengsten", aldus het rapport.
Sparta en FC Amsterdam hebben
wat dat betreft de meest sprekende
voorbeelden geleverd in de voorbije
jaren.
Er werden nog meer financieel-econo-
mische bezwaren aangestipt.
a) „Uit het ingestelde onderzoek kan
worden afgeleid dat onder invloed
van het vergoedingensysteem sprake
kan zijn van een zekere herverdeling
van de financiële middelen. Het me
rendeel blijkt echter aan een relatief
klein aantal bvo's ten goede te ko
men." Als alternatief wordt in het
rapport onder meer recettedeling
aangegeven.
en het behouden van een vaste spe
lerskern zou bij voorbeeld ook kun
nen geschieden door het afsluiten
van meerjarige contracten." (Het AFBOUW
laatste naar Frans voorbeeld waar
het transfersysteem inmiddels is af
geschaft en alleen beschermende
maatregelen ten opzichte van het
buitenland zijn genomen-red.)
mentaire democratie aan de orde
wordt gesteld."
VVD-kamerlid en MVV-voorzitter Max Tripels: „We moeten hier in
Nederland niet op een eiland gaan zitten. Jammer genoeg wordt
daar in het parlement anders over gedacht".
b) „Het vergoedingensysteem lijkt in
beginsel een remmende werking op
het verstrekken van hoge salarissen
te hebben. Desondanks is het in de
praktijk mogelijk geweest dat diver
se bvo's bij de overgang van contract-
spelers bedragen hebben betaald die
bij een, uit financieel oogpunt gezon
de bedrijfsvoering, niet mogelijk zou
den zijn geweest."
c) „Het is niet gebleken en het zal
naar alle waarschijnlijkheid ook niet
blijken dat het krachtsevenwicht in
de competitie in belangrijke mate in
stand wordt gehouden door het ver
goedingensysteem. Het aantrekken
d) „Het vergoedingensysteem is geen
effectief systeem gebleken om abso
lute weerstand te bieden aan de zuig
kracht van beter betalende buiten
landse clubs op spelers van topni
veau."
JURIDISCHE TOETSING
De clubs hebben zich in het interim-
rapport feitelijk alleen maar enigs
zins kunnen warmen aan het juridi
sche gedeelte. De door het BBI inge
huurde jurist mr. H. T. van Staveren
is tot de conclusie gekomen dat het
vergoedingensysteem niet in strijd is
met het arbeidsrecht. Zijn collega mr.
P. Verloren van Themaat oordeelde
daarentegen dat in het geval van een
transfer naar het buitenland de kans
niet denkbeeldig is, dat bij een rech
terlijke toetsing van het vergoedin
gensysteem aan artikel 85 van het
EEG-verdrag, het systeem als strijdig
met dat artikel zal worden aange
merkt En het rapport temperde de
feestvreugde bij de clubs door op te
merken: „Geen van beide instanties
heeft zich bij deze juridische toetsing
uitgesproken over de vraag of een
dergelijk systeem wellicht maat
schappelijk onaanvaardbaar is en
derhalve niet zou mogen worden ge
handhaafd."
Tijdens een studiedag in Zeist over
het vergoedingensysteem hechtte
FNV-afgevaardigde ars R. L. Vree
man ook al niet veel waarde aan de
juridische kant van het vergoedin
gensysteem. „volgens mij is in het
verleden te veel de rechtspositie van
voetballers inzet van alleen juridisch
steekspel geweest. En ook nu nog
wordt het immorele en het onfatsoen
lijke van het systeem gecamoufleerd
door juridische scherpzinnigheid en
scherpslijperij. Wat dat betreft heeft
het afwijkende van het systeem me
nig jurist een goed belegde boterham
bezorgd. Het transfersysteem, het
vergoedingensysteem, is niet in
hoofdzaak een juridisch vraagstuk,
maar vooral een maatschappelijk en
politiek vraagstuk. En in dat kader is
het van groot belang dat dit vraag
stuk nu op het niveau van de parle-
Inmiddels is het nauwelijks nog voor
stelbaar dat over twee maanden in
het BBI-adviesrapport dat niet
bindend of besluitvormend maar
voor de staatssecretaris van CRM wel
zwaarwegend is géén afbouw van
het vergoedingensysteem zal worden
bepleit. Een radicale afschaffing ligt
weliswaar niet voor de hand. maar in
het interim-rapport worden als vast
wel diverse modellen aangegeven die
het systeem gefaseerd kunnen af
bouwen.
De KNVB en de clubs hebben het
kennelijk maar moeilijk met het be
palen van een standpunt. Het BBI
verlangde voor 1 september het com
mentaar van KNVB. FBO. WCS en
de externe geldgevers op het interim
rapport Vanuit de voetbalwereld
heeft tot dusverre alleen de WCS
gereageerd
Wat de achtergrond van de vertra
ging bij KNVB en FBO is. geven twee
voetbalbestuurders in een korte reac
tie aan.
Mr Max Tripels, naast voorzitter van
MMV, ook nog tweede kamerlid voor
de VVD: ,,Bij de clubs leeft niet de
bereidheid om het systeem op de hel
ling te zetten. We moeten hier in
Nederland niet op een eiland gaan
zitten. Jammer genoeg wordt daar in
het parlement anders over gedacht.
Ik wijt dat aan een gebrek aan tijd en
kennis van de materie. Maar acht. dat
komt wel vaker voor bij politici."
Ton van Dalen, de manager van FC
Twente: „Het betaalde voetbal drijft
op het vergoedingensysteem. Er
wordt ons langzamerhand te veel van
bovenaf opgelegd. Als dit er nu ook
nog eens bij komt. wordt het hele
maal te dol Dan kun je gaan denken
om helemaal maar een punt te zetten
achter die overheidssubsidie. Laat
men eens naar Frankrijk kijken.
Daar is het na de afschaffing van het
transfersysteem volledig uit de hand
gelopen. De spelers verdienen er
soms veertig- tot vijftigduizend
francs per maand. Reims is er door
failliet gegaan, die club speelt nu bij
de amateurs. En Olympique Marseil
le staat ook op de rand van de af
grond. Men overweegt nu om het
transfersysteem weer in te voeren."
[Johan Woldendorp
ECHT De veelal met
leidsgelden gespekte be-
i-voetbalorganlsaties
[meegerekend, boort de
taniseerde sport in Ne-
nd drie belangrijke fi-
ieringsbronnen aan: de
I. de sponsors en de gok-
De offers, die de eerste
brengt, worden verlicht
de laatste categorie,
(sponsoring speelt in dit
(1 een andere rol. Dat
heen heeft doorgaans
ts oog voor de top
pon ook de recreanten
it worden gratis reclame
Iken en ziet in te veel
len heil in korte-termijn-
gen van de talloze amateur-
'orden daarnaast verlicht door
i rheid. Landelijke, provinciale
leentelijke politici hebben een
ardenscheppend beleid uitge-
d: het beschikbaar stellen (te-
i al dan niet te lage huurprijs)
commodaties, het subsidiëren
ugdsport en het creëren van
legenheid voor ClOS'ers. Het'
en twijfel, dat een verminder-
resse van één of meer „geld-
rs" tot nare complicaties leidt,
uidelijk is, dat iedere vereni-
.h het gelukkigst voelt bij een
continu financieel beleid. In
je horen de meeste sponsors
uis. Te vaak werden ze uitge-
tnet een zwanezang.
ten vormen het hart van een
|ing. Hun contributies laten
het bloed circuleren, terwijl subsidie
gevers en goklustigen de vitale orga
nen voeden. Dat ziet er dus florissant
uit. Niettemin dreigen de spreekka
mers van de heelmeesters binnen af
zienbare tijd overvol te raken. De
gemiddelde club wordt een beetje on
wel, omdat de voeding te wensen over
laat. Met andere woorden: er wordt
steeds minder in het belang van de
sport gegokt.
In de jaren zestig had de sporttoto
concurrentie te duchten van de
staatsloterij, het wedden bij paarde-
races en flipperautomaten op kermis
sen. In 1974 werd de lotto in het leven
geroepen om ondanks het steeds ster
ker wordende gedrang enig armslag
op de markt te houden. Anno 1980
wordt het gokkende deel van Neder
land overspoeld met tal van kansspe
len. Eenarmige bandieten, Teleblngo,
het nationale fruitspel. kienen, (bin
nenkort) de paardetoto, illegale gok
huizen, niets is te dol om de specula
tieve behoeftes van de mens te bevre
digen.
De Stichting Nationale Sporttotalisa-
tor, waarin de toto en de lotto zijn
ondergebracht, ervaart het allemaal
als een bron van zorg. Ze verliest haar
greep op de gokbeurs en probeert met
marginale veranderingen en het hou
den van marktonderzoeken weer in
de gunst van het publiek te komen.
De cijfers zijn licht alarmerend: de
Jaarlijkse inleg balanceert al enkele
Jaren op het getal 210 miljoen. Voor
de sportwereld, die jaarlijks zo'n 75
miljoen gulden wijzer wordt van de
toto en de lotto, kan deze ontwikke
ling vergaande consequenties heb
ben. Nu al teert de SNS in op de
zorgvuldig gekweekte reserve. Dit
Jaar is er geld in de verenigingskassen
gedropt, dat nog niet op de bankreke
ning van de penningmeester van de
SNS werd bijgeschreven. Het meerja-
renfonds slonk met vijf miljoen tot
twintig miljoen. Voor 1980 wordt op
een omzetdaling van tien miljoen ge
rekend. Kortom, in theorie zou de
rotsachtige grond, waarop de sport
staat, kunnen overgaan in drijfzand.
Zes jaar geleden kwam de klepel van
de noodklok stil te hangen door de
invoering van de lotto. Het spel met
de balletjes werd onmiddellijk baas
in een vreemd huis. De computer
moet wekelijks 800.000 lottoformulie
ren verwerken tegen 150.000 totobil
jetten. „De sport kan te lijden krijgen
van de concurrentie van toto en lot
to," voorspelt drs. H. Valken, pen
ningmeester van zowel de SNS als de
Nederlandse Sportfederatie, de toe
komst. „We moeten de komende vijf
jaar dringend groeien. Stilstand is
achteruitgang. Op zoek naar verkla
ringen kun je Telebingo wegstrepen
Dat spel werd het afgelopen jaar voor
het eerst gespeeld en kan dus geen
directe oorzaak zijn. In zijn totaliteit
bestaat er op de markt van de kans
spelen een grote concurrentie. Minis
ters en burgemeesters geven om de
haverklap vergunningen voor kleine
loterijen. Telebingo, om daar op te
rug te komen, pakte dertig miljoen.
Dat geld ging puur naar de gehandi
captensport. Van de komende Tele
bingo 2 gaat er ook geld naar de
afnemers van toto en lotto. Het verve
lende van dat spel is, dat allerlei
mensen en verenigingen door Tele
bingo op het idee zijn gekomen in
eigen kring kienavonden te houden.
Dat vind ik wel een grote bedreiging."
Drs. J. P. Th. Zwartjes, directeur van
de SNS, .aanvullend: „Bij de toto en
lotto snijdt het mes aan twee kanten.
Ze voldoen rechtstreeks aan de finan
ciële wensen van de verenigingen en
er zit structuur in. Een kienavondje
wordt af en toe georganiseerd."
Concurrentie komt er ook uit het
buitenland. Met name de Duitse lotto
doet in Nederland hardnekkig aan
acquisitie. Het blijkt geen wegge
gooid geld te zijn. Zwartjes: „De bui
tenlandse kansspelen hebben tiental
len miljoenen veronderstelde deelne
mers per jaar. De Duitse lotto is ver
reweg de belangrijkste in die groep."
Valken: „De Duitse toto en lotto zijn
veel professioneler opgezet dan de
onze. In Nederland gaai alles via ver
enigingen. die een bepaald bedrag
per formulier mogen houden. We ste
ken nu een smak geld in nieuwe ma
chines om de formulieren vlotter te
verwerken en de inkomsten te analy
seren. We bedenken nieuwe spelle
tjes, kortom we doen, wat in ons
vermogen ligt, maar hebben aan de
andere kant te maken met verenigin
gen en KNVB-afdelingen. Bij veran
deringen en het stimuleren van acti
viteiten rond de toto/lotto moeten we
overleggen met de schakels tussen de
SNS en de clubs, de twintig KNVB-
afdelingen. Daar zitten twintig bestu
ren en twintig administrateurs. We
kunnen niet zomaar over die horde
heen springen. Het is een kwestie van
de lange adem. Wellicht kunnen we
efficiënter werken, maar we zijn ge
bonden aan de wet van 1974, die
voorschrijft dat alles via verenigin
gen en bonden gaat."
Volgens Zwartjes kan de inleg wor
den verdubbeld, indien de verenigin
gen alerter te werk gaan. Hij wijst op
de inspanningen, die de Brabantse
volleybalclub Pegasus (een groei van
meer dan honderd procent) en de
Zweeuwse handboogschietvereniging
Sint Sebastiaan (plus 76 procent) zich
getroostten om meer financiële arm
slag te krijgen. De toto en lotto injec
teren de sport met ongeveer hetzelfde
berag, dat de sponsors er voor over
hebben. Vijfentwintig miljoen is de
beloning voor de zelfwerkzaamheid,
vijftig miljoen komt uit het beste-
Drs. H. Valken (links) en drs. J. Zwartjes: „De Duitse toto en lotto
zijn veel professioneler opgezet dan de onze".
dingsplan. In zijn totaliteit is dat 79
procent van het deel, dat voor spor
tieve en culturele doeleinden wordt
gereserveerd. Ruim de helft gaat op
aan bureaukosten in de ruimste zin
des woords en prijzen.
„In deze tijd van veel concurrentie
heeft het ons een beetje opgebroken,
dat wij (de SNS - red) nog maar een
jonge organisatie zijn," zegt Zwart
jes. „De aanschaf verkoopbevorde
ring gaat de grote groeiers bezoeken
om er achter te komen hoe dat in zijn
'werk is gegaan. Door de aanschaf van
stempelmachines door verenigingen
en een computer door de stichting
zelf zijn we in staat om onmiddellijk
op bepaalde ontwikkelingen te reage
ren. Tot voor kort waren we pas na
maanden in staat om analyses te ma
ken. Dat is te laat. Vooral ook. omdat
de verenigingen meestal niet in de
gaten hebben hoeveel geld er verlo
ren gaat. Per week is dat niet drama
tisch veel; dus valt het niet zo op.
Maar over een jaar gerekend is het
een aanzienlijk bedrag."
ADVERTENTIE
divisie
!ad-Sparta
scht-Roda JC
►ord-NAC
knte-PSV
Excelsior
t)en Haag
ÜVOLLE-AZ'67
|j H-Wageningen
C Groningen
ste divisie
fi Bosch-Fortuna S
fV-De Graafschap
faarlem
fe*m-FC Amsterdam
iveen-IIeracles
nd Sport-DS'79
|ven-SC Cambuur
f-FC Vlaardingen
p-SC Amersfoort
TILBURG De afgebroken partij
uit de zesde ronde van het internatio
nale schaaktoernooi in Tilburg, tus
sen de Duitser Hübner en de Deen
Larsen is door de laatste in de derde
zitting gewonnen. Hübner werd daar
door eenzaam laatste met 2 punten,
terwijl Larsen met 3 punten de vierde
plaats deelt met Hort, Timman en
Sosonko.
BANJA LUKA (ANP) De krachts
inspanningen, die gepaard gingen
met de verrassende overwinning op
Bulgarije, zijn het Nederlands vrou
wen-basketbalteam een dag later op
gebroken. In het laatste duel uit de
halve finales van het toernooi om het
Europees kampioenschap verloor Ne
derland kansloos met 45-71 van
Polen.
Door dit resultaat treedt Nederland
in de klasseringsduels aan in de strijd
om de vijfde tot en met achtste
plaats. Vandaag spelen de vrouwen
tegen Hongarije. Bij winst speelt
oranje een dag later om de vijfde en
zesde plaats
Dc rekening voor gas en elektra.
Je weet dat ze komen. Maar toch
schrik je steeds weer van het be
drag.
Die energienota's (om het eens
mooi te zeggen) nemen een flinke
hapuit het gezinsbudget. Veel men
sen proberen hier iets aan te doen
door middel van energiebesparing.
Zoals: tochtstrippen. andere lam
pen. de verwarming een graadje la
ger en ga zo maar door.
Natuurlijk helpen die maatre-
gelen.helaasweet niemand hoeveel.
Want wat is een normaal bedrag
aan gas en elektra voor uw huis en
uw gezi n. f 150.-, f200.- off250.- per
maand?
Dat .normale" energieverbruik
kunt u niet uitrekenen. De enige
manier om er achter te komen is
vergelijken.
En op dat moment komt „Shell
helpt", deel 18 in beeld. Daarin
vindt u een gr<x)t aantal typen huizen
met de daarbij behorende verbruik-
cijfers. Aan de hand hiervan kunt u
vaststellen of u tot de opmakers of
de oppotters. tot de krekels of de
mieren behoort. Het enige wat u
daarvoor nodig heeft zijn uw ver-
bruikcijfers van het afgelopen jaar.
Dit „Shell hclpf-boekje zou best
het begin kunnen zijn van een lagere
energienota. I.ees het daarom 'ns
door. Kwaad kan het nooit.
Een Iqjkje in dc meterkast
van 18 Nederlandse gezinnen.
I)ecl IS kt mil
ml guide urek uil.
Als ii fin ii hiH'kjvoiilraiifjl.
kunt n ci ent halm op tra Slu ll rt ikooppmil.
