Wijs met de Waddenzee
I
to
Huisnummerproblemen
Wookeodpozzel
Verfijnd
positiespel
s
Titelstrijd
ér E
si
iii
6
i
aH
A 3 A
E A 0
- :RDAG 27 SEPTEMBER 1980
TROUW/KWARTET
23
VARIA"
kenkinderboekenkinderboekenkinderboekenkinderboekenkinderboekenkinder boek e v
siDEKEN KINDER
ie
°j)e Waddenzee Is geen ge-
one zee. maar wad-en-zee:
zee. waarop Je kunt va-
en, en het wad. waarop Je
éjunt lopen, vormen samen
Waddenzee. Het boek
rijs met de Waddenzee is
ok geen gewoon boek maar
manier van laten zien.
p open en zeer toegankelij-
wijze, wat de waarde is
an het Waddengebied, niet
lleen voor de directe omge-
maar ook voor Neder-
nd. Europa, de wereld. Al
•rder had de samenstel -
er. Noortje van Leeuwen,
•n boek DE WADDEN ge-
ubliceerd. maar dat ging
ieper op allerlei problemen
en veronderstelde wat
Doropleiding. Sinds die
jd liep ze met het idee
!S jnd een boek over de Wad-
li enzee te maken voor de
in lugd en andere geïnteres-
«rden. Samen met specia-
gAsten uit de Waddenvereni-
>r ing, Mies Bouhuys die de
t erhalen schreef, tekstbe-
Jerks ter Jaco Feths, vorm
ver Ton Ellemers, vele il-
istratoren en fotografen
ereikte ze dit doel. in co-
toduktie (van de Wadden-
Tereniging) met uitgeverij
[eulenhoff
het boek geen geklaag
ver vroeger, toen alles be-
ir was en zo mooi. geen
phuldgevoelen over verloe-
ering en verslonzing. maar
en manier om kinderen te
iten zien hoe mooi het
Waddengebied nü is, hoe er
oorkomen kan worden dat
ie schoonheid wordt aan-
etast en hoe die terug te
alen. Dat is uitstekend ge-
Het fors en kleurig uit
gegeven boek heeft een veel
algemenere strekking dan
de titel zou doen vermoe
den: met zijn vele informa
tie over getijden, vogels, ge
heimen van zee- en zandver-
plaatsing, kweekgebieden
van vissoorten, de kring
loop van voedsel. Over ont
staan van stroming en wind
en golven wordt helder en
duidelijk verteld, zodat ken
nis van school (biologie en
aardrijkskunde) opeens zin
krijgt. En spelenderwijs zijn
tussen de „moeilijke'' zaken
verhalen ingeweven over
van alles: over vijfduizend
jaar Wadden, over bewoners
en het wonen; over vissen
en Zuiderzee-haring, over
vogels en windkracht, het
goud van de Lutlne en Tex-
selse schapen; over vechten
tegen de zee, en over zee
honden. De Waddenzee is
een voedselbak, met het bij
zondere van water dat altijd
in beweging is. waar vogels,
vissen, kwallen, krabben,
garnalen, schelpdieren, in-
sekten, konijnen, planten
en wieren (en de zeehond
natuurlijk (nog), met elkaar
leven. Biologen, ook in
Duitsland en Denemarken,
deden het onderzoek met
als gevolg al deze gegevens
en foto's, en tekeningen la
ten het allemaal zien. Ook
de geschiedenis van de
mens is er van groot belang,
en het feit dat er langzaam
maar zeker beseft wordt dat
mensen land, water en ener
gie verbruiken. Dat de Wad
denzee één van de vuilste
zeeën op aarde is geworden;
de bruinvissen verdwenen,
de zeehond bedreigd.
De samenstelster stond dui
delijk een rij onderwerpen
voor ogen, die ze op zo toe
gankelijk mogelijke manier
aan de orde wilde stellen.
Vandaar ook vakmensen als
Mies Bouhuys. die spannen
de verhalen schreef, zoals
dat van de zeehond, die
door wild langsvarende ple
zierboten zijn moeder kwij
traakte en een verlaten
„huiler" werd, waarna de
vissersboot hem oppokte en
naar de zeehondencrèche
van Pieterburen bracht tot
hij op eigen benen zijn hon
denleven weer aan kon. De
teneur van het hele boek is
niet drammerig, maar wel
met de nadruk op: het gaat
zo ongemerkt, het verdwij
nen van dingen die je als
vanzelfsprekend aannam.
De Wadden zijn bekend bij
veel mensen met kinderen
die er vakantie houden en
geïnteresseerd zijn. Vooral
in de zeehond roet zijn
.menselijk" uiterlijk, en
met de in het achterhoofd
levende informatie omtrent
de campagnes tegen het
doodslaan van de jongen.
(Oaat in Canada evengoed
voort)
Kinderen zijn ook geïnte
resseerd In historische ver
halen: vanaf wat er met de
Lutine gebeurde, tot aan de
jongen Jelle, die niet naar
zee wilde, terwijl het op Ter
schelling toch al tweehon
derd Jaar gewoonte was dat
een jongen op zijn dertiende
het sop koos. Naar de Oost
zee, of mee op de walvis
vaart. Sommige vissers op
walvis kwamen later te
recht in Amsterdam, waar
ze een winkeltje openden in
zeevaart-behoeften, één van
hen werd schilder; zijn zoon
tekende ook en verkoos dat
beroep boven het leven op
zee Zo kom je vanzelf op de
periode van de walvisvaart
en de informatie die een ex
peditie naar Spitsbergen
(de medewerker Lou wrens
Hacquebord maakte er deel
van uit), meebracht: er wer
den skeletten gevonden van
jongens van 13,14 jaar. Niet
dat oudere vissers er het le
ven niet vaak bij in schoten,
maar deze jongsten hadden
duidelijk de minste weer
stand en kenden de trucjes
nog niet om in leven te
blijven.
Een onderwerp als de ver
vuiling *ia de Rijn kan een
taaie zaak zijn, maar niet
als het gebracht wordt zoals
hier in de verslagvorm van
een fietstocht: het meisje
Susan stuurt kaarten naar
huis, waar eerst niet veel
meer op staat den berichten
over lekke banden en
vriendjes, maar gaandeweg
ziet ze de Rijn ze hoort van
de tienduizenden tonnen
zout, die uit de kalimijnen
de Rijn in gaan. En dan nog
metalen, kwik. lood, koper,
chroom en cadmium, als af
val van de Industrie, regel
rechte bedreiging van de
zeehond. Het Ruhrgebied
dat Susan „een wanhoop
om te zien" vindt Je ziet
haar inzichten veranderen
en zoiets identificeerbaars
komt beter over dan een les
of preek.
Maar er is ook het spannen
de verhaal van Sterke Yer-
ke. die met drie anderen de
zee opging met een zelfge-
door Gertie Evenhuis
bouwd vlot om de vervui
ling van de oceaan te bestu
deren. En dan staat dat vlot
er ook precies uitgetekend
op. want dat willen kinde
ren weten! Wadlopen komt
ook aan de orde. en hoe het
zaak is deze sport precies zó
te bekijken als een berg
tocht, die je ook niet zonder
training en deskundige gid
sen onderneemt. Een wad
looptocht van 1962 staat be
schreven (toen voor het
eerst van Tessel naar Vlie
land werd gelopen). De ge
schiedenis van het gebied
beslaat maar weinige blad
zijden, maar veel is in de
vorm van verslag verhaal of
illustratie goed uiteengezet.
Al moet een ingewikkelde
zaak als de getij-beweging
wel even „gewoon" uit de
doeken gedaan worden. Er
zijn verhalen over de acht
tiende eeuw; hoe de Wad
den toen waren, en daar
wordt het verband gelegd
met de walvisvaart, die nog
overal op de eilanden spo
ren heeft: hekpalen van wal-
visbot, fraai versierde kle-
dingbaleinen en tanden;
commandeurshuisjes van
de expeditieleiders, die zelf
een huis lieten bouwen.
Andere onderwerpen: de be
woners van de eilanden; het
wonen nu. afhankelijk ge
worden van de rest van Eu
ropa, want „niemand woont
meer op een eiland". Over
badgasten vroeger en nu,
over Texelse schapen, mil
joenen vogels. Het stukje
historie wordt afgewisseld
met een emotioneel verhaal
over de overstromingsramp
in de Duitse bocht van 1962,
het verslag wordt gedaan
door een meisje dat het
meemaakte. Zo houdt het
boek voortdurend de aan
dacht vast. Achterin staan
namen van organisaties die
zich inzetten voor het mili
eu-behoud; musea en be
zienswaardigheden; alle
medewerkenden. Een boek
dat niet „dramt" maar ge
woon toont: ..Zó ziet het er
uit zo staat het ervoor. Waar
kies je voor? Milieuproble
men los je niet in één dag
op. De vraag is: doe je er iets
aan? Zo niet. dan ook de
consequenties dóórvan aan
vaarden. En dan ook geen
gezeur over zeehonden die
uitsterven.
Wijs met de Wadden, sa-
menst. Noortje van Leeu
wen, uitg. Meulenhoff In
formatief en de Waddenve-
reniging, prijs 34,50, leden
van de Vereniging 29,50
verschijnt bij start Kinder
boekenweek: 1 oktober.
s
Niet piekeren maar puzzelen 646e opgave voor de ladderwedstrijd
De gemeenteraad van Piekerdam
is zeer vooruitstrevend. Schier on
bereikbare woningpleinen en hof
jes. woonerven, cirkelvormige
rondwegen en dergelijke zijn daar
al lang weer uit de mode. Als eer
ste in ons land is men daar terug
gekomen op de rechte straten met
de rijen eengezinswoningen, om
daarmede aan te tonen dat er
vroeger nog niet zo gek werd ge
bouwd. Een straat is weer een
straat geworden en heet niet lan
ger gaarde, hof. burg, dreef, weide,
pad of zelfs helemaal niets!
En tócher moet iets nieuws
komen. Dat moet dan maar in de
nummering van de huizen.
Burgemeester Van RIJEN doet
zijn naam eer aan omdat de wo
ningen weer in rijen worden ge
bouwd, maar hij verloochent zijn
naam als het om reeksen gaat. Dit
wordt voor hem de gelegenheid
om zijn frustraties kwijt te raken.
Rekenkundige reeksen, zoals 13-
16-19-22 of 1-8-13-22 e.d. kan men
bij de huisnummering niet voor
komen, maar meetkundige reek
sen? Dat is een idee. In een straat
met 20 huizen (tien aan elke kant)
wil Van Rijen de nummering niet
1-3-5-7 enz. aan de ene zijde en 2-4-
6-8 enz. aan de andere zijde laten
zijn. Hij wil de nummering zoda
nig maken dat uit de getallen aan
elk der beide zijden van de straat
geen meetkundige reeksen kun
nen worden gevormd. Hij moet
daarbij rekening houden met elf
mogelijke reeksen (1-2-4-1-3-9-1-4-
16- 2-4-8- 2-6-18- 3-6-12- 4-6-9- 4-8-
16. 5-10-20, 8-12-18 en 9-12-16). Er
zijn vele mogelijkheden om dit te
verwezenlijken. Eén ervan is:
links: 1-5-6-8-9-11-13-15-17-19 en
rechts: 2-3-4-7-10-12-14-16-18-20. In
dit geval is zo min mogelijk afge
weken van de traditionele num
mering!
Er is in Piekerdam een straat
waaraan 35 huizen staan, die bin
nenkort in gebruik zullen worden
genomen. Aan de ene zijde van de
straat 18. aan de andere dus 17.
PROBLEEM 1: Zoek een mogelij
ke nummering voor deze straat,
die aan de gestelde voorwaarden
voldoet.
Aan een andere straat zullen even
eens 35 huizen worden gebouwd.
Hier wil de gemeenteraad aan één
zijde gesloten bebouwing, aan de
andere kant zo weinig mogelijk
alleenstaande villa's.
Probleem 2: Hoe zou de numme
ring in dit geval kunnen zijn als
bovendien de huisnummers van
de villa's zo laag mogelijk moeten
zijn, met andere woorden: bij een
zo gering mogelijk aantal villa's
een dusdanige nummering dat de
som van de hulsnummers van de
villa's zo klein mogelijk is.
In het uitbreidingsplan is een lan
gere straat opgenomen.
Probleem 3: Hoeveel huizen kun
nen er maximaal aan deze straal
worden gebouwd, zodat de num
mering nog steeds aan de gestelde
voorwaarden voldoet?
Maar zelfs een nóg langere straat
geeft burgemeester Van Rijen
geen zorgen. Hij stelt de gemeen
teraad voor en deze besluit, alleen
oneven huisnummers te ge
bruiken.
Probleem 4: Hoeveel huizen kun
nen maximaal aan deze straat
worden gebouwd, wanneer alleen
oneven huisnummers worden ge
bruikt en aan elk der beide zijden
geen meetkundige reeksen mogen
voorkomen?
Horizontaal. 1. soort bijl, 3. duidelijk.
7. droogoven (Z.N.), 10. bevel. 11. bid
(lat.), 12. bloeiwljze. 14. meisjesnaam.
15. geurigheid. 18. lengtemaat, 20. ri
vier in Rusland. 21. plomp. 23. troef
kaart. 24. Noorde god. 25. plant. 27.
bevel. 29. lichte bedwelming. 31. koe
mestvocht. 33. vogel. 34. landbouw
werktuig, 35. voorzetsel. 36. editie
(afk.), 37. achten. 39 zuiver, 41. teken
in de dierenriem, 43. uttruster van
schepen, 45. halm. 47. stok, 49. door-
tochtgeld, 50. herdersgod. 51. mugge-
larve. 53. zotskolf. 55. muzieknoot. 56.
plaaggeest, 58. tooi, 59. muzieknoot.
60. water in Utrecht. 61. man. 62
afgelegen.
Verticaal. 1. Turks bevelhebber. 2.
rijtuig. 3. papegaai. 4. familielid. 5.
rondhout. 6. mak. 8. stok met voettre
de. 9. kever. 11. familielid. 13. kippen
loop. 18. kleurstof. 17 loterijbriefje.
19. proef. 21. onderricht. 22. godin van
de aarde. 24. wijnmaat, 25. kleurling.
26. naderhand, 28. gifslangetje. 30.
grondsoort, 32. steensoort, 37. driete-
nige struis. 38. keurig, 39. opstootje.
40. akelig, 42. leger. 44. roeipen. 46.
positieve electrode. 48. priem, 50.
stap, 51. lof, 52. deel van een boom. 53.
insekteneter, 54. kever. 57. muziek
noot. 58. lidwoord.
Oplossing tot en met woensdag a.s.
per briefkaart sturen naar: Dagblad
Trouw/Kwartet, postbus 859, Amster
dam. Links boven vermelden: week
endpuzzel.
Oplossing vorige puzzel:
Hor. 1. ka. 3. toom. 7. lied, 10. oma. 12.
spalier. 15. lias, 17. are. 18. al. 19. Ari.
20. eek. 22. enk. 23. end. 24. de. 26.
palet. 28. Rt. 29. koel, 31. menie. 33. er.
34. dol. 36. ed. 37. serie. 40. gaar. 42. al.
43. teken, 45. ma. 46. ert, 47. pen, 48
mat, 50. alt. 51. ar. 53. aar. 55. klip. 57.
steriet, 60. Ase. 61 pias. 62. kier. 63. te.
Vert. 1. kol. 2. amiant. 4. os. 5. opa. 6.
mare. 7. li. 8. iet. 9. er. 11. aard. 13.
leep. 14. alk. 16. si. 18. anti, 21. kam.
22. eend. 23. erts. 24. do. 25. eed. 27
leer. 29. krik. 30. log. 32. eelt. 33. eren.
35. lam. 38. eter, 39. Eem. 41. Aa. 42.
artist. 44. naar, 46. Ella. 47. pas. 49
talk. 50. a.k. 52. sta. 54. rel. 56. pee. 57
si. 58. es. 59. te.
De boekenbonnen gaan naar P. J.
Olyrhook, Burg. van Esstraat 242 in
Pernis; A. Sanders, Gen. Spoorlaan
50' in Haarlem en G. Janssen. Dorps
straat 80 in Lexmond.
De trotse burgervader uit Pie
kerdam.
Zeer veel dank aan de heer A. K.
van der Vegt uit Delft die de
bouwstenen voor huizen en stra
ten van Piekerdam leverde.
Goede oplossingen worden be
loond met 12 punten; onvolledige
met minder. Deze punten zijn be
stemd voor de doorlopende lad
derwedstrijd. waaraan iedereen,
ook als is men geen abonnee, kan
deelnemen. De punten blijven al
tijd geldig. Iedere keer. wanneer u
inzendt vermeerdert uw puntento
taal, tot het moment komt. waar
op geen der andere deelnemers
meer punten heeft dan u. U wint
dan de ladderprijs en kunt weer
opnieuw beginnen.
NIET PIEKEREN MAAR PUZZELEN
Uw oplossingen dienen uiterlijk
op 25 oktober 1980 in het bezit te
zijn van de heer H. den Boer. Ei
kenlaan 112, teen keurige rechte
straat met rijtjes huizen, maar
met de traditionele nummering)
2691 EG 's-Oravenzande. Wilt u op
de briefkaart of envelop vermel
den: NIET PIEKEREN MAAR
PUZZELEN en wilt u in uw schrij
ven uw naam en adres in bloklet-
ters aangeven
En dan ook graag, zoals gebruike
lijk, een waarderingscijfer, in dit
geval dus voor de heer Van der
Vegt (10 hoogste. 1 laagste waar
dering).
Wanneer u vragen heeft (bijvoor
beeld over de stad op de ladder),
dan worden die beantwoord, wan
neer u een postzegel van 60 cent
insluit.
Tot slot de groeten van burge
meester VAN RIJEN uit Pie
kerdam.
^4
Vandaag één van de vele partijen
die grootmeester Rob Clerc tegen
de Belgische veteraan Oscar Ver-
poest heeft gespeeld. Terwille pan
de actualiteit heb ik hun laatste
duel (uit het Jongste Europees
ploegenkampioenschap) gekozen.
Hoewel Verpoest voor de meeste
topspelers altijd een bijzonder las
tige kluif is, heeft Clerc een con
frontatie met deze tegenstander
altijd vol vertrouwen tegemoet ge
zien en terecht gezien het feit dat
hij van de circa vijftien duels
slechts twee keer genoegen moest
nemen met een puntendeling. Ook
in dit duel blijkt onze grootmees
ter op een speelse manier groot
overwicht te verkrijgen op de ar
me Belg.
Wit: O. Verpoest
Zwart: R. Clerc
1.3328 18—22 2. 38—33 12—18
3.34—29 7—12 (ook de ruil 19—23
enz. komt hier in aanmerking).
4.40—34 19—23 5.28x19 14x23
6.4540. Verpoest gaat niet over
tot een directe herovering van
veld 28 met 32—28x28 en juist
daarop had Clerc zijn hoop geves
tigd. Een te verwachten verloop is
dan: 6.32—28 23x32 7.37x28 20—24!
8.29x20 15x24 9.41—37 16-21
10.31—26 21—27 11.37—31 10-14
12.43—38 5—10. waarna een inte
ressante Roozenburgkarakterts-
tiek is ontstaan, maar dan wel
voor de zwartspeler. Op de top-
trainingen, die in ons land door
Clerc worden geleld, is enig onder
zoek verricht vanuit deze positie.
De conclusie luidde, cru gezegd,
dat er voor wit alleen maar inferi
eur spel behaald zou kunnen wor
den. Man begrijpt nu wel. waar
Clerc op uit was. Maar ook Ver
poest is van veel openingstheorie
op de hoogte, hoewel ik betwijfel,
of hij van bovenstaande geweten
heeft. Waarschijnlijk is hij gered
door zijn voorzichtigheid of zijn
dammersinstinct. Maar zeker we
ten doe je dat nooit, aangezien bij
analyse achteraf alle topspelers
hun eigen zwaktn zo goed moge
lijk proberen te camoufleren.
610—14 7.42—38 1—7 8.50—45
5—10 9.48—42 14—19 10.31—26.
Waarschijnlijk last Verpoest deze
zet in, omdat hij bang was voor
10.32—28 23x32 11 37x28 19—23
12.28x19 13x24 met een halve hek-
stellingpartij waarin wit zich voor
enige ontwikkelingsproblemen ge
steld ziet.
10. —1014 11.32—28 23x32
12.37x28 18—23. Waarom besluit
Clerc tot deze vereenvoudiging?
Na 1216-21 13.41—37 (na 28-
23 en 29—24 kan 21—27 en 22—28
met beter spel voor zwart alhoe
wel er veel materiaal van het bord
verdwijnt) 20—24 14. 29x20 15x24
dreigt er weer een R. opstelling te
ontstaan met gunstige voorwaar
den voor de aanvaller. Waar
schijnlijk zal Clerc als verfijnd po
sitiespeler genoegen hebben geno
men met het ontbreken van de
witte kroonschijf, hetgeen vooral
in de opbouwfase een lastig posi
tienadeel kan zijn.
13.29x27 17—21 14.26x17 12x23
15.41—37 16—21 (stevent direct af
op het strategisch belangrijkste
veld 26!) 16.46—41 21—26 17.34—29
23x34 18.40x29. Wit geeft zwart
vrijwillig een aanknopingspunt.
Inderdaad waren de kleine (nou
ja, kleine?) positie-nadelen lastig
bij het kiezen van een redelijk
plan.
187—12 19.37—32 12—18 20.41—
37 8—12 21.32—28?! Wat wit hier
doet. is erg gevaarlijk. Hij bezet
veld 28 en met het ontbreken van
een schijf op 48 is dat in dit type
posities bijzonder riskant, aange
zien zwarts positie nog uiterst
flexibel is. Zwart kan er een geslo
ten (kansrijk) klassiek speltype
van maken, maar ook nog beslui
ten er een half-open-klassiek ge
nre van te maken Keus genoeg
dus!
21. „..2024 22.29x20 15x24 23.38—
32 12—17! Verhindert nu 4440
door 26—31. 24—29 en/of 17—21 of
18—22 x35. Verder volgen op 39—
34 dammen die ingeleid worden
met alweer 26—31 (op veld 50).
24.42—38 18—22! Legt het witte
spel volledig aan banden Tevens
maakt deze zet het spel halfopen
klassiek en in een van de toptrai-
ningsbijeenkomsten van dit jaar
is ook aan deze spelvorm uitge
breid aandacht besteed. Clerc laat
zien, dat hij zijn les goed geleerd
heeft Zie diagram. 25.37—31 (al
een overduidelijk zwaktebod!)
26x37 26.32x41 11—16 27.38—32
W :C;:
w m
i n e
i B S II 0
B 9 O 0
m. m B b. i
fg W
16—21 28.41—37 6—11 29.37—31
11—16 30.45—40 2—8 31.40—34 8—
12 32.31—27 22x31 33.36x27. Ver
poest verdedigt zich op de meest
voorkomende manier, maar wordt
steeds meer in zijn bewegingen
beperkt. 33 12—18 34.47—42.
Biedt zwart een dam aan die door
17—22. 24—29 en 13—18 op het
bord kan komen, waarna wit nog
remise zal kunnen maken. Clerc
onderkent dit gevaar en gaat rus
tig op de Ingeslagen weg voort:
34. ...18—22 35.27x18 13x22 36.43—
38 21—26 37.49—43 3—8 38.34—29
8—12 39.29x20 14x25 40.39—34
12—18 41.4237? Aangewezen was
hier 44—39 met als redmiddel de
actie 34—30x30 en daarna infiltre
ren door 30—24x24. Met de tekst
zet wordt Verpoest het slachtoffer
van een verraderlijke combinatie,
die gebaseerd is op de meersla-
gregel
41. .—2530 42.35x13 22—27
43.32x23 9x49 44.28—23 49—44
45.33—29 44—33 46.38—32 33x24
47.3228 2413 en wit kwam tot
de conclusie dat zijn positie geen
remisekansen meer had. Een par
tij uit één stuk van de meest ver
fijnde positiespeler, waarin Ver
poest weinig kans op herstel is
geboden
3
Alvorens u enige fragmenten uit
het internationale schaaktoernooi
in Tilburg te laten zien. wil ik een
kleine zijstap maken naar het spel
dat aan het onze grenst: het spel
der bordeknopen of cola-doppen,
oftewel het edele damspel. Maar
allereerst dit: in de jaren zestig
heeft Bobby Fischer eens uitge
roepen. dat als hij wereldkampi
oen zou worden, hij de titel, buiten
de FIDE om, tegen iedere waardi
ge tegenstander in een itaatch op
het spel zou zetten. Dat leek een
sympathiek streven, want de Rus
sen hadden de schaakwereld zo
lang beheerst, dat het ook wel
aardig zou zijn als een paar wes
terlingen de kans zouden krijgen.
Aan de andere kant kleefde aan
zijn voorstel ook duidelijke be
zwaren. Evenals voor de oorlog
zou de wereldkampioen kunnen
bepalen wie zijn uitdager wordt.
Met Aljechin hebben wij gezien
wat zo n mogelijkheid kan inhou
den. Aljechin ging zijn voornaam
ste concurrenten uit de weg en
beperkte zich tot tweekampen
met Bogoljoebow. die toch minder
rechten had dan Capablanca of
Nimzowitsch. Met Euwe als tegen
stander (Jacht Aljechin opnieuw
eenvoudig zijn titel te kunnen be
houden. maar zoals wij allen we
ten. werd hij voor zijn lafhartige
houding flink gestraft
De vraag of Fischer in dit opzicht
Aljechins voorbeeld zou volgen, is
nooit beantwoord, want toen Fi
scher eenmaal wereldkampioen
was, heeft hij nooit meer een serie
uze partij gespeeld Wat de hou
ding van de FIDE zou zijn ge
weest. valt derhalve ook niet na te
gaan, maar zeker is dat de Russen
heftig zouden hebben geprotes
teerd. mogelijkerwijs tot een
scheuring toe. En in zo'n geval
zouden zij nog het gelijk aan hun
kant hebben gehad
Onlangs deed zich in de damwe-
reld een soortgelijke situatie voor.
Wereldkampioen Wiersma wil een
match om de titel gaan spelen met
Koeperman. een tweekamp die
bovendien buiten de officiële cy
clus valt. Met Koeperman. zult u
vragen? Ja, want die heeft nog
lang vervlogen rechten, die stam
men uit een toernooi waarin Koe
perman volgens de Nederlandse
dammers slechts door list. be
drog en combine succes had
Jaren geleden, toen Koeperman
nog wereldkampioen was. had hij
een bijzonder slechte naam. Hij
zette de reglementen naar zijn
hand en regeerde damwereld.
Juist op hem waren opkomende
spelers als Sijbrands en Gantwarg
zeer gebeten. Die man was niet te
vertrouwen en maakte met zijn
vervlakkende spel het dammen
kapot. Hoe vaak heb ik dat niet
gelezen.
Het dammen is een noodlijdend
spel: weinig toernooien, weinig
geld. weinig publiciteit. Het is be
grijpelijk dat wereldkampioen
Wiersma van alles wil verzinnen
om een beetje leven in de brouwe
rij te brengen. Maar een match
met Koeperman. dat is toch zoiets
als wanneer Karpov op dit mo
ment Euwe of Botwinnik zou uit
dagen. Maar een match met Koe
perman. dat is toch zou uitdagen.
Koeperman heeft zijn grote tijd
gehad, die behoort niet via een
gehieme achterdeur nog eens een
kans te krijgen. Al een verscheide
ne keren is gebleken dat Wiersma
geen gevoel voor verhoudingen
heeft. Hij had al eens het planne
tje om verkleed als goochelaar een
tweekamp met Clerc te spelen.
Door Koeperman uit te dagen laat
Wiersma zien zichzelf en het dam
men niet serieus te nemen met een
zekere melancholie denk ik dan
ook aan de tijd dat Sijbrands we
reldkampioen was.
Tenslotte nog dit: een paar jaar
geleden sijpelde plotseling let be
richt door dat Fischer weer wilde
gaan schaken. Een echte match
wilde hij gaan spelen. Maar met
wie? Met Gligoric. zei Fischer tot
ieders verbazing Gligoric was
nooit een werkelijke titelkandi
daat geweest en bovendien was hij
op dat moment al ruim de veertig
gepasseerd. Deze tweekamp
kwam natuurlijk niet van de
grond. Vanaf toen wisten wij dat
•Xm
cl
na>
2. SÉ 1
Fischer definitief voor het schaak
spel was verloren. Tenslotte nog
enkele fragmenten.
Zie diagram I
Deze positie werd na elf zetten
bereikt in de partij Karpov-Lar-
sen. Het is een theoretische stand,
die al eens was voor gekomen in
een partij Unzicker-Rogoff. Zwart
heeft een pion geofferd voor aan-
valskansen. Karpov dacht dat het
allemaal nog wel ging voor wit.
maar zijn intuïtie was dit keer een
verkeerd richtsnoer. Een directe
mokerslag is al 11. Ld6! Zowel
Karpov als Larsen dacht, dan deze
zet nog door 12. Da5 kon worden
beantwoord, maar dan volgt: 12.
Ld5' 13. Da7x - 13. Dd5> Lh2
met damewinst - 13. Dg4 14. f3
Dh4 15 h3 Dg3 en wit gaat aan een
verschrikkelijk aanval ten gronde.
Wat Larsen speelde was overigens
ook niet mis 11Lf8-b4 12. Pbl-
c3 f7-f6 13. De5-g3 Lb4 x c3 14.
b2 x c3 h7-h5 15. h2-h4 g7-g5! 16. f2-
f3 (Nauwelijks beter 16. g5 h4 17
Df4 h3 18. g3 h2+ 19 Khl Dd5- 20.
f3 gSx) 16. Td8-g8 17. Tfl-f2
Dd7-c6 18. Le3-d2 gS-g4 19. f3-f4
Le6-c4 20. d4-d5 (Een schwindel-
poging omdat zwart met beslis
send voordeel de e-lijn dreigt te
bezetten, waarna Karpov zo goed
als pat staat). 20. Lc4 x d5 21. f4-
f5 Tg8-e8 22. a2-a3 Te8-e4 23. Tal-
el ThR-e8 24. Telxe4 Te8xe4 25.
Kgl-h2 Dc6-c5 26. Ld2-f4 Te4-cl
27. Lf4-d2 Tel-al en met het opha
len van a-pion was de partij be
slist. Karpov rekte de strijd nog
tot de 66e zet. zoals u afgelopen
maandag in de krant hebt kunnen
zien.
Zie diagram n
De stand bij Spasski-Andersson
na de elfde zet. als Andersson zich
niet had verrekend zou hij zich
niet op de volgende afruil hebben
ingelaten 12. a2-a4! b5-b4 13. Pc3-
d5 Pf6 x d5? (De inleiding tot een
misrekening) 14. e4xd5 e5xf4?
«Absoluut nodig was 14 Pa5.
hoewel zwart dan slecht staat). 15.
Tfl x f4! Pc6-e5 16. Tf4xb4. ..Niet
gezien", flitste het door zijn hoofd.
Met een pion meer won wit ge
makkelijk.
