Vrouwen eisen rol in wetenschap Tekening van een lezer ouw Inkeliers houden geen &st bij opening metro Zo leer je je familie kennen Commentaar lijke rekening jg voor rellen in Amsterdam Maatschappij tot nu toe eenzijdig belicht Politie Amsterdam wil meer mensen en hogere toelage verslagen haai verbaasd adam en eva medaille AG 26 SEPTEMBER 1980 BINNENLAND TROUW/KWARTET irbond van Nederlandse On- ïingen heeft het kabinet in is te verstane bewoordingen taan gegeven, dat het ..het sleven klem heeft gezet tus- i verloederende arbeidsmarkt draaglijke collectieve lasten nkostcn". Het resultaat hier- dat we. om het VNO te „bezig zijn om de restanten eigen produktie-apparaat piet gering wanneer een kabi- zoveel op heeft met een functionerend bedrijfsleven ;kar verwijt naar het hoofd 1 krijgt. En voor een deel ichuldiging ook wat over- i Niemand, ook het kabinet i drie jaar geleden vermoe- de economische groei zo |ou vallen. Overigens is het verwijt van 7 wel terecht. Het kabinet is aangetreden met als Jjkste doelstelling de collec- tgaven terug te dringen, om I manier het bedrijfsleven de Jde ruimte te verschaffen, jon bezwaar hebben tegen ize (in deze kolom bijvoor- I toen al een voorkeur uitge- voor een verdergaande in- matiging juist om de collec- fctor te sparen), het was in ival een keus. >U binet heeft echter geen kans deze keus consequent vol te De voornemens van het gsplan Bestek '81 zijn voor tl te laat uitgevoerd en scho- en onzer verslaggevers Hl ERDAM De vereni- City Centrum Amster- e| de winkeliersvereniging Amsterdamse binnen- leelt besloten alle door {-georganiseerde feeste- ,e len rond de opening ^t laatste stuk van de Oostlijn, op 11 oktober, asten. fdrtjven in het centrum zijn at de opening van dit metro- ;ussen Weesperplein en Cen- tation verstoord wordt en dat or rellen in de binnenstad zul- staan. Voor 10 en 11 oktober het Amsterdamse centrum activiteiten georganiseerd, der een braderie, een kinder een standwerkersconcours. J. van der Laan van City jir' m zei gisteren dat het de win- nv „onmogelijk wordt gemaakt .j. renementen door te laten gaan er via radio „De Vrije Keijser" rotzooi zijn aangekondigd tiling van de metro". ies nkeliersvereniging heeft over lak een brief gestuurd aan bur- e iter Polak van Amsterdam en rd Iels een gesprek gevoerd met ,u iterdamse officier van justitie. ;a heeft ze een brief in voorberei- m an de ministers van binnen zaken en justitie. brief aan de burgemeester de vereniging „te moeten e, Hen dat de bedrijven in het m blijkbaar onvoldoende zijn J rmd, nu dit centrum binnen maanden vijf maal het toneel ,el t is van ernstige ongeregeldhe- tot twee keer toe bedrijven ,t< derd zijn". twee ministers wordt ge- „mogelijkheden aan te geven sterdam uit de rotzooi te hei- De winkeliersvereniging wil korte termijn met de minis- ten voor een ander deel te kort. De kentering van het economische getij maakte namelijk verdergaande om buigingen noodzakelijk, maar die zijn grotendeels achterwege geble ven. De werkgevers mogen daarom met enig recht van spreken vast stellen dat Bestek "81 is „platge walst*". In feite presenteren zij de regering alsnog de pijnlijke rekening van een niet consequent volgehouden kabi netsbeleid en die liegt er inderdaad niet om: extra ombuigingen in de sfeer van de sociale zekerheid tot een totaal bedrag van 1,7 miljard gulden en nog eens ombuigingen op de rijksuitgaven van in totaal I miljard gulden. De voordelen die deze oplossing voor het bedrijfsleven heeft, zo heeft het VNO ook wel duidelijk gemaakt, zijn in ieder geval heel wat aantrekkelijker dan het kabinet te bieden heeft. Het kabinet daaren tegen is van zijn Bestek afgeweken door het alsnog over de boeg van de inkomensmatiging te gooien. Het ziet er echter naar uit, dat het deze manoeuvre te laat heeft ge maakt, om nog een aansprekelijk, laat staan een succesvol, beleid te voeren. De reactie van de werkge vers nu en van de vakbeweging straks wijzen er eerder op dat het kabinet tussen twee stoelen in is komen te zitten. En waar er zulke forse rekeningen worden gepresen teerd kan men zich afvragen of het kabinet ooit nog behoorlijk op een, welke dat dan ook moge zijn, stoel komt te zitten. Het wordt hoog tijd dat vrouwen-uit-de- wetenschap zich gaan organiseren. Niet alleen omdat er aan de universiteiten en hogere beroepsopleidingen nog maar wei nig vrouwen tot de top doordringen, waar door alle belangrijke beslissingen vrijwel zonder vrouwen worden genomen; maar ook omdat de officiële wetenschap nog steeds een mannen-aangelegenheid is. Kijk er bij voorbeeld de geschiedenisboe ken maar op na: grote mannen hebben de geschiedenis gemaakt (televisie-series on der dezelfde naam glijden regelmatig over de buis) en vrouwen komen er niet aan te pas. Misschien een enkele, zoals Jeanne d'Arc of Florence Nightingale, maar daar houdt het dan ook mee op. Toch hebben er gedurende al de voorbije eeuwen vrouwen geleefd en gewerkt, maar aj hebben in de officiële geschiedschrijving geen sporen nagelaten. Daar willen de Vrouwenstudies nu verandering in gaan brengen. Vandaag moet er door zo'n 250 vrouwen beslist worden over een nieuw op te richten landelijk overleg vrouwenstudies. Een ge sprek over het begrip vrouwenstudies en de plannen, die er zijn om met vrouwenstu dies een ingrijpende verandering te gaan aanbrengen in de wetenschappelijke we reld met Tineke den Nijs van de Universiteit van Amsterdam. door Cisca Dresselhuys AMSTERDAM Een aantal jaren geleden kwam de Nijmeeg se hoogleraar criminologie mevrouw dr. C. I. Dessaur (ook bekend als de schrijfster Andreas Bumier) met het Idee, dat een vrouwenuniversiteit best een mooie en nuttige Instelling zou kunnen zijn. Discussies daarover laaiden enige tijd hoog op binnen de vrouwenbeweging, maar die luwden ook weer snel en het plan stierf een snelle dood. ters Wiegel en De Ruiter over praten. Ook de Amsterdamse Kamer van Koophandel heeft In brieven aan het college van b. en w. en de officier van justitie gesteld „uitermate veront rust" te zijn over de recente ongere geldheden In de Amsterdamse bin nenstad en de schade die het bedrijfs leven daarvan heeft ondervonden. „Uit alles blijkt duidelijk," staat in deze brief, „dat hier geen sprake meer Is van incidentele uitbarstingen van geweld." De Kamer van Koophandel wil een gesprek met justitie en b. en w. om te bezien wat er gedaan kan worden „teneinde het ernstig ge- scholte vertrouwen te herstellen". Van een onzer verslaggevers AMSTERDAM Amsterdamse poli tiemensen willen een uitbreiding van het personeel en een financiële toela ge om de „vele negatieve aspecten die aan het dienst doen in Amsterdam" zijn verbonden te compenseren. De leden van de Amsterdamse afde ling van de Nederlandse politie bond stelden deze eisen in een aan minister Wiegel en burgemeester Polak gerich te motie, die woensdagavond tijdens een drukbezochte vergadering met algemene stemmen werd aanvaard. De afdeling eiste in een tweede motie dat er in de hoofdstad een duidelijk te begrijpen politiebeleid moet ko men. De politiemensen menen dat het Amsterdamse korps onder te gro te druk moet werken. De heer Pleging, voorzitter van de Amsterdamse afdeling, betuigde zijn instemming met een prikactie afgelo pen zaterdag. Politiemensen van het disctrict Lijnbaansgracht kwamen in verzet tegen de richtlijn van burge meester Polak, terughoudend op te treden bij overtredingen rondom de kraakpanden de „Groote Keyser". Vooral vrouwen van de Universiteit van Amsterdam verzetten zich hevig tegen het plan een speciale universi teit door en voor vrouwen op te rich ten, omdat zij vonden, dat vrouwen zich hierdoor zouden isoleren. Boven dien zou het een vrijbrief zijn voor de „officiële" universiteiten om zich niets van vrouwen en emancipatie aan te trekken, omdat „daar immers de vrouwen-universiteit voor was". Toch hebben de ideeën van mevrouw Dessaur over het strikt mannelijke karakter van de bestaande weten schap wel gevolgen gehad. Het ont staan van Vrouwenstudies is er één van. Wat zijn vrouwenstudies eigenlijk? Is het een apart vak, dat ergens gedo ceerd wordt? Of is het een soort vak bond voor vrouwelijke studenten en wetenschappelijk emedewerksters? Verzamelnaam Het begrip „Vrouwenstudies" is een vertaling van het Amerikaanse „wo men-studies", een verzamelnaam voor onderwijs- en onderzoekpro gramma's, die aan de meeste Ameri kaanse universiteiten al enkele jaren een zelfstandige plaats hebben. Het begrip is in het begin van de jaren zeventig aan de Nederlandse univer siteiten geïntroduceerd. Vrouwenstu dies zijn begonnen uit de constate ring, dat de kennis over de maat schappelijke positie van vrouwen nagenoeg ontbreekt. De wetenschap heeft zich tot nog toe voornamelijk gericht op de openbare sfeer, waarin mannen altijd de boventoon hebben gevoerd. De privésfeer die van gezin en huishouden, waarin de vrouw vrij wel altijd zat, werd daardoor volledig buitengesloten. „Vrouwenstudies wil len een vollediger beeld van de socia le werkelijkheid brengen en vormen daarmee een belangrijke aanvulling op en kwaiteitsverbetering van de bestaande wetenschap," schrijft de afdeling Vrouwenstudies van de fa culteit der letteren van de Universi teit van Amsterdam in een rapport over haar werkzaamheden. Onderzoek Nog even terug naar de vrouwenstu dies. Wat doen deze eigenlijk op we tenschappelijk gebied? Aan de lette renfaculteit van de Universiteit van Amsterdam is bij voorbeeld onder zoek gedaan naar de positie va de vrouw in het gezin; de positie van vrouwen en meisjes in het Nederland se onderwijs van 1870 tot 1940; de positie van de vrouwen in de gilden in enkele Noordnederlandse steden; prostitutie door de eeuwen heen; de positie van naaisters in de periode van 1890 tot 1940. Verder werd onder zoek gedaan naar „vergeten" schrijf sters en kunstenaressen (Karen Blixen, Belle van Zuylen) en was er een onderzoek naar de rol van de vrouw in de kunstnijverheid. Ook werd onderzoek gedaan naar taalver schillen tussen mannen en vrouwen, een onderzoek naar stereotypen in de grote Van Dale. Vrouwen, die geschiedenis studeren, hebben onderzoek gedaan naar en geschreven over vrouwen die zich in het verleden verzet hebben tegen hun traditionele rol, zoals Mary Wollsto- necraft, Betje Wolf en Georges Sand. In de sociale faculteit is onderzoek gedaan naar vrouwenorganisaties in de jaren dertig in Nederland en er is een onderzoek gaande naar het be grip „moederschap" Toch zijn vrouwenstudies niet in de eerste plaats uit een onbehagen met de mannelijk georiënteerde weten schap ontstaan, maar heel eenvoudig uit de eigen problemen, die vrouwen aan de universiteit ontmoetten. Hoe wel vrouwen aan de universiteit zich natuurlijk in een relatief gunstige po sitie bevinden vergeleken met de ge middelde hulsvrouw, voelden toch veel van deze vrouwen hoe zij op de universiteit en later in hun beroep werden gediscrimineerd. Zij zochten elkaar op om over deze problemen te praten en zo kwamen langzaam de vrouwenstudies op gang. Los zand „Her en der op Nederlandse universi teiten hebben we nu vrouwenstudies bij verschillende faculteiten. Al die Tekeningen, bij voorkeur in liggend for maat, sturen aan Trouw, jury politieke prent, postbus 859, 1000 AW Amster dam. Naam en adres aan de achterzijde vermelden. Voor geplaatste prenten is er een boekenbon. afdelingen hangen een beetje als los zand aan elkaar en nu in de onder wijswereld en ook in de universitaire wereld echt gaat nijpen (kijk maar naar al de voorgestelde bezuinigin gen van Pais) wordt het tijd dat wij ons gaan organiseren. Op die manier kunnen wij een officiële gespreks partner worden voor de overheid en voor de universiteiten. Aan het feno meen „vrouwenstudies" kan op die manier niet zomaar meer voorbij ge gaan'worden. Een landelijke organi satie is nodig om een actief tegen wicht te kunnen vormen tegen de zaken, die van bovenaf voor ons wor den bedacht. De crisisachtige situa tie, waarin de universiteiten de ko mende Jaren zullen verkeren, maakt het noodzakelijk dat wij vrouwen in vloed krijgen, een machtsfactor wor den, om vrouwenstudies van de on dergang te redden," zegt Tineke den Nijs, bijna afgestudeerd andragoog en secretaris van de Adviescommis sie vrouwen aan de Universiteit van Amsterdam. „Dat wij ons nu hopelijk echt gaan organiseren is dringend nodig. De va caturestop, die deze zomer voor vijf universiteiten en hogescholen is afge kondigd, heeft al consequenties ge had. In Amsterdam heel direct: hier werden verschillende kandidaatassis tenten ten behoeve van vrouwenstu dies niet aangesteld. Dat zie je altijd: wanneer er bezuinigd moet worden, op personeel, gebeurt dat vaak op deeltijdbanen (dus meestal vrouwen; en op nieuwe experimenten (vrou wenstudies). De heren met de vaste aanstellingen vliegen er heus niet uit, denk dat maar niet. We moeten als vrouwen, werkzaam aan de universi teiten, nu de handen ineen slaan, nu moeten we hozen, anders wordt het straks verzuipen." Dobber Toch zal het nog een hele dobber worden om een organisatiemodel voor het Landelijk overleg vrouwen studies er bij de vrouwen door te krijgen. Er zijn namelijk nogal wat radicaal-feministische vrouwen, die vinden dat ze niet moeten belanden in de officiële structuren, die de man nenmaatschappij heeft bedacht. De ze vrouwen zien vrouwenstudies vooral als een vorm van kritiek op een bepaalde orde en gruwen van alles, wat maar neigt naar officiële organisatie, structuren en meer van dat soort termen. Deze vrouwen wil len als strijdbare actiegroep bezig blijven en zien daartoe de beste mo gelijkheid in het infiltreren in be staande systemen vanuit steungroep- jes, die klein en slagvaardig moeten blijven. Geen delegaties, geen partij top, want dat alles is een herhaling van de bestaande orde, vindt men van die kant. Tineke den Nijs hoopt, dat er wél een meer georganiseerd landelijk overleg komt, omdat zij overtuigd is van de noodzaak om elkaar beleidsmatig en inhoudelijk te ondersteunen en om een actief tegenwicht te vormen te gen de dingen die van bovenaf wor den bedacht. Jammer De vrouwen universiteit van Andreas Burnier is er niet gekomen en zal er waarschijnlijk ook wel niet komen. „Op sommige punten toch wel een beetje jammer," vindt Tineke den Nijs. „Ik ben het ermee eens, dat we als vrouwen die voor de wetenschap gekozen hebben binnen de bestaande instituten moeten proberen daar de zaak te veranderen. Anders blijft de wetenschap immers zoals zij altijd geweest is: helemaal door mannen beheerst en gegrond op mannelijke normen." „Toch zou ik het wei fijn vinden om ergens een soort vrijplaats voor vrou wen te hebben, geen eigen unviersi- teit, maar bij voorbeeld een eigen onderzoeksinstituut. Dat zou heerlijk zijn, want daar kon je dan eens rustig werken, zonder steeds maar energie te moeten steken in vergaderingen en gesprekken, waarin je je moet verde digen. Dat kost een verschrikkelijke hoop tijd en energie, die heel goed voor andere dingen gebruikt had kunnen worden. Je moet de tegen stand, die je ondervindt wanneer je gevestigde bolwerken wilt verande ren, niet onderschatten. We hebben hier op de Universiteit van Amster dam bij voorbeeld de studierichting farmacie, waar de hoogleraar geen vrouwelijke medewerkers meer wil aanstellen. Hij heeft net de laatste bijna weggepest, mag je wel zeggen en nu heeft hij tussen neus en lippen door gezegd dat hij geen nieuwe vrou wen meer zal aannemen. Kom daar maar eens tussen, verander zo'n man maar eens. Wij hebben hier gelukkig ook een paar vrouwen op beleidspos ten zitten, die veel goed werk doen. Maar je bent doodsbang, dat die vrouwen, zoals Annemarie Grewel, weggaan want dan is de kans groot dat de hele zaak weer terugvalt. We zijn nog veel te afhankelijk van een paar goedwillende mensen; de struc tuur is nog niet aangepast." Het begint vaak met zo'n familie reünie. Naaste en soms heel verre familieleden uit andere wereldde len komen na nijver speurwerk van de organisatoren een dagje of wat bij elkaar om samen te eten en te drinken, maar vooral om te praten: „Van welke tak ben jij, of „heb jij ome Arie met die snor nog gekend?" Veel moeilij ker wordt het al als een groep naamgenoten bij elkaar gaat zit ten zonder zelfs te weten of ze ook maar in de verte familie van elkaar zijn. En daar wil je dan toch wel achter komen, zeker als het om een wat minder' vaak voorkomende naam gaat dan Smit of Jansen. Dat wordt dus zoeken in familieregisters en ar chieven naar een eventuele ge meenschappelijke voorvader. Genealogie heet dat navlooien van voorouders. De meeste speurders zetten een boom op, een stamboom dus, maar dat is nog maar een onderdeel van de echte genealogie. Wat het aardig maakt is tot in de middeleeuwen een stuk familiegeschiedenis in kaart en in beeld te brengen. Om niet alleen te weten te komen dat Gerhardus Wilhelmus gehuwd was met Antonia Betje, die sa men twee zonen, en drie dochte reren gewonnen, van wie de oud ste je eigen overgrootvader blijkt te zijn, maar ook om er achter te komen waar die voorouders van daan komen, wat ze voor de kost deden, wat ze in de maatschappij betekenden, of er hoogwaardig heidsbekleders bij waren of dat eeuwen geleden de familie wel licht geheel uit zwarte schapen bestond. Zo leer je pas je familie kennen. De belangstelling voor deze hob by, sport of hoe je het noemen wilt, groeit met het jaar. Naar schatting zijn er wel zo'n veertig duizend Nederlanders op zoek naar hun voorgeslacht. Ongeveer tienduizend van deze amateur speurders hebben zich georgani seerd in de Nederlandse Genealo gische Vereniging. Die geeft richtlijnen voor de leden uit, zo dat ze weten waar te beginnen, maar juist als je naar die aardige gegevens wilt gaan graven, komt je niet veel verder. Daarvoor moet je in allerlei archieven zijn, waar niet genoeg mensen zijn om de stroom geïnteresseerden ver der te informeren en een handje bij het zoeken te helpen. Er zijn wel enkele archieven die een be knopte voorlichting geven, maar daar moet je dan maar net bij in de buurt zitten. Vooral uit kringen van die geor ganiseerde speurders kwam de vraag op naar een schriftelijke cursus. Het eerste onderwijsinsti tuut dat zich op dit onderwerp heeft geworpen, is PBNA in Arn hem. Er is een cursus ontstaan van 24 lessen geschreven door conservator Nico Plomp van het Centraal Bureau voor Genealo gie in Den Haag. PBNA belooft de cursist dat hij of zij op al die eerder genoemde aardige vragen antwoord zal krijgen of nog be ter: het antwoord zelf leert vin den. Want dat is de bedoeling, dat de cursist aan de hand van het geleerde zelf zijn weg leert vinden in doop-, trouw- en be- graafregisters, in oude akten, rechterlijke archieven en die van notarissen en weeskamers, diver se oude administraties dat hij met familiewapens, -namen en - portretten leert omspringen, ou de handschriften leert lezen en zo zelf zijn weg leert vinden in tot nu toe voor amateurs „onleesbare" archieven. Overigens: wie mee wil doen, hoeft zich nog niet zelf in de materie verdiept te hebben. Vol slagen beginnelingen kunnen de cursus net zo goed volgen als wie al een tijdje in archieven aan het spitten is. Een stamboom kan, zoals het woord al zegt, net zo goed als een echte boom getekend worden in plaats van als een samenstelling van horizontale en verticale lijntjes. De uitdrukking „van welke tak ben jij?" stamt uit de tijd dat (stam)bomen nog echte bomen waren, zoals dit voor beeld, waarmee de cursus wordt geïllustreerd. S&J s inffc{jWr$w«'W»v j «"'j J -tel O Ijp t •W. ut:.. fty; m.Mj cpV-j «Cf>i Milorad Stankovic, een 41-jarige Joegoslavische metaalbewerker, heeft een uur met een ruim twee meter lange haai geworsteld en overwonnen. Hij zat ergens langs de Joegoslavische kust te vissen, terwijl de rest van zijn gezin in zee rondploeterde, toen hij plot seling een haaievin in de buurt van zijn zwemmende kinderen zag. Hij smeet zijn hengel weg, schreeuwde „d'r uit!" naar zijn kinderen en sprong bovenop de haai Na een uur vechten had Stankovic, enigszins gehavend, gewonnen en was de haai dood. De overwinnaar stopte het dier in zijn auto en bracht het naar het instituut voor zeebiologie. Daar aangekomen, bleek dat de haai in de auto posthuum voor nage- lacht gezorgd had: 44 kleine haai en spartelden rond, de rest werd in het instituut „gehaald". Daar zei men dat de haai alleen naar het strand gezwommen moet zijn omdat het haar tijd was. Achter af vindt Stankovic het maar eige naardig dat van de belangstellen de meute op het strand niemand hem te hulp geschoten is: „Er waren alleen wat toeristen die Vroeger werd-er nog in schoon schrift geschreven, zeker op offi ciële aktes. Hier een voorbeeld van zo'n „schoon" handschrift uit de zeventiende eeuw. mijn gevecht met de haai zo no dig moesten filmen en fotogra feren". Hoe hard er (soms) ook ach en wee geroepen wordt over de on dertiteling van andere dan Ne derlands gesproken program ma's op de televisie, een paar jaar geleden al bleek toch uit een on derzoek dat meer dan 85 procent van de kijkers tevreden was met het systeem. Wim Hohage, chef vertaalafdeling van de NOS op die afdeling worden wel een mil joen ondertitels per jaar gemaakt voor alle zendgemachtigden vertelt in Televizier dat die tevre den kijkers vooral vonden dat het horen van de oorspronkelijke taal bij een programma de sfeer van de film ten goede kwam. Dat moet ook wel kloppen, zegt Ho hage: in Duitsland, waar alles na gesynchroniseerd wordt, zodat iedere Amerikaan, Chinees, Pa poea, Albaniër of welke vreemde ling ook op de Duitse televisie accentloos Duits spreekt, blijkt de herkomst van de film vaak totaal de mist in te gaan. Een groot aantal kijkers daar was zelfs hoogst verbaasd toen hun verteld werd dat John Wayne in zijn films Engels spreekt. Eigen lijk een geluk bij een ongeluk, concludeert Hohage, dat bij ons indertijd het geld ontbrak om het Duitse systeem te bekostigen. A'dam is de 700 jaar ruim gepas seerd, Eva is dit jaar twintig ge worden. Wel een erg groot leef tijdsverschil, ware het niet dat het hier over Amsterdam en de Europese Vrijhandels Associatie gaat De Parijse Champs-Elysées, mis schien wel de beroemdste laan ter wereld, maakt een mooie kans op de „gouden medaille voor on veiligheid", constateert het Fran se dagblad France Soir. Het is daar tegenwoordig onveiliger dan ooit: gemiddeld wordt er elke twee uur een gewelddaad plus een inbraak gepleegd. Sinds be gin van dit jaar zijn er alleen al op de Champs-Elysées 2700 in braken en 2500 overvallen gere gistreerd; bij het laatste gaat het meestal om het roven van tasjes en het openbreken van auto's. Pas nog werden twee Columbia- nen en een Spanjaard betrapt bij het overladen van de buit uit een opengebroken auto in hun eigen vrachtwagentje. Er was al een hele serie soortgelijke inbraken aan vooraf gegaan. De buit, voor namelijk geld, cheques, camera's en kleding stuurden ze op naar Bogota, de hoofdstad van hun land, waar medeplichtigen wel helers wisten te vinden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 5