bij CRM begrijpelijk'
T RAN WEL OP
IS HET LEKKER!
Onderzoek naar
dood bejaarden
Gehandicapten willen
tuinieren
m had treinstel
linnen vernielen
Rem op besparing energie
lister Gardeniers over uitlekken notulen:
U-boek
f 24,50
p derland kan
Hipen voorkomen
derde wereld'
In Enschedees verpleeghuis
Valse brief over
kernenergie
'namens' Geertsema
Politie te water
pakt aasvangers
Rita
Eigenaar illegale
alcoholstokerij
overlijdt in cel
Oriënteringsdag in Zwolle over vergeten hoofdstuk
isorganisaties
n hten nieuwe
eniging op
Bezwaar tegen
uitbreiding van
plasticfabriek
AG 26 SEPTEMBER 1980
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
H S 3
ADVERTENTIE
en fascinerende kaleidoscoóp van onze
amenleving van 1930-1980.
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG „De spanningen op het departement van CRM
zijn een volkomen natuurlijke zaak. Het hoge tempo waarin
daar wordt gedecentraliseerd is er de oorzaak van. Ook de
manier waarop het gebeurt valt niet altijd goed bij de betrok
ken ambtenaren."
Verkrijgbaar
in boekhandel
en kiosk.
Romen
len zeer aantrekkelijk, rijk geïllustreerd, kijk- en
rar sesboek dat een levendig beeld geeft van het alle-
aagse leven. 50 Jaar geschiedenis, zichtbaar ge-
ïrjgnaakt in de reclame door middel van advertentie-
mpagnes, affiches, drukwerk en reclamefilm.
,el4n
r.e® bi
(ANP) De bom die in de
van woensdag op donderdag
station van Zwolle onschade-
gemaakt. was van professionele
ij. De bom had het treinstel
hij werd gevonden in lichter-
cunnen zetten. De actiegroep
It 78" heeft gisteren een brief
bom bij de Zwolsche Courant
maar de politie heeft nog
kerheid of de groep de bom
eplaatst.
bevond zich in een tas die lag
bagagenet van de trein Vlissin-
it'.ïwolle, die woensdagavond om
uur in de Overijsselse hoofdstad
iram. De conducteur vond de tas
"hij de trein controleerde op spul-
v e passagiers eventueel hadden
ij gelaten. Terwijl hij de tas mee-
,_™naar buiten, hoorde hij getik,
de politie arriveerde, was het
opgehouden.
het te gevaarlijk was de bom
J^Sponteren, werd besloten tot het
springen van het ontstekings-
inisme. Om half drie in de och-
iplodeerde het projectiel, dat
geven met strobalen, met een
vuurgloed.
tiegroep „Revolt 78", die ageert
het feit dat Zwolle geld uitgeeft
u viering van zijn 750-jarig be
staan, schrijft in de brief aan de Zwol
sche Courant dat aan de bom een
tijdmechanisme zat.
„Acties lukken en acties mislukken.
750 jaar en de verspilling gaat door.
maar we blijven ageren. Deson
danks", aldus de brief. Tot nu toe
hield de groep, waarvan de leden niet
bij de politie bekend zijn, zich vooral
bezig met meer onschuldige protes
ten tegen de festiviteiten, zoals het
bekrassen van een messing bord dat
Zwolle cadeau had gekregen.
n>l ENINGEN (ANP) „Nederland
en belangrijke rol spelen bij het
'len, voorkomen en beperken
rampen in de derde wereld.
:htoffers van rampen in de
£Jkkelingslanden worden opge-
JTfloor overstromingen of een te-
water en dat is nu juist een
i waarover in Nederland, met
aan de Hogescholen in Wage-
a en Delft, grote kennis be-
Dat is de mening van de Wa-
jse hoogleraar in de internatio-
letrekkingen, prof J. Voorhoeve,
eld zijn intreerede aan de land-
logeschool.
Voorhoeve denkt, dat in de ont-
(a lingssamenwerking een grotere
rü|ik op de voorbereiding op ram-
en noodsituaties op den duur
meer vruchten afwerpt dan spe-
D( eenmalige hulp. De arme landen
tepdat geval ook minder afhanke-
an buitenstaanders
anomische schade van alleen al
•rampen bedraagt in sommige
kkelingslanden twee tot drie
nt van het jaarlijkse bruto na-
e produkt. Met een bevolkings
im van twee a drie procent en een
JDmische groei van vijf tot zes
nt. dragen de natuurrampen in
Srijke mate bij tot de stagnatie
deze landen.
'Extra heffing op
sigaretten voor
kankeronderzoek'
NIJMEGEN (ANP) Twee biochemi
ci aan de Nijmeegse universiteit stel
len voor om elk pakje sigaretten met
twee cent extra per jaar te belasten
om zodoende het onderzoek naar
kanker te kunnen blijven bekostigen.
Een dergelijke extra heffing zou jaar
lijks dertig miljoen gulden opleveren
De twee onderzoekers, prof. Bloe
mendal en dr. Vermorken, schrijven
dit in een brief aan Nederlandse en
andere Europese politici, waarin zij
uitleggen dat het Koningin Wilhelmi-
nafonds door geldgebrek niet langer
in staat is om alle projecten te finan
cieren. Het tweetal vindt dat het
voorstel best in Europees verband
kan worden besproken.
Met spijt constateren de onderzoe
kers dat de talloze acties tegen het
roken onvoldoende resultaat hebben
opgeleverd.
Dit zei minister Gardeniers van CRM
gisteren in de Kamercommissie waar
over het uitlekken van de notulen
van de top van het departement werd
gesproken. Twee weken geleden pu
bliceerde het Welzijnsweekblad deze
notulen over een vergadering van een
half jaar terug.
De hoogste ambtenaren van het de
partement zeiden toen dat er een
geest van defaitisme op het ministe
rie heerste. Men merkte op dat het
departement niet slechts een griepje
had. maar kanker. Ook werd ge
klaagd over het slecht functioneren
van bewindslieden Er zou sprake zijn
van een grote leegloop op het depar
tement en de verhoudingen tussen de
ambtenaren onderling zouden volko
men scheef liggen.
Minister Gardeniers heeft inmiddels
bij verschillende gelegenheden ver
klaard dat dit alles overtrokken is en
dat het begrijpelijk is dat de ambte
naren zich in ongunstige zin uitlaten
over de gang van zaken bij het parle
ment.
Aanleiding tot alle wrijving is het
proces van decentralisatie, waarbij
CRM de spits heeft moeten afbijten.
Deze overheveling van macht uit Den
Haag naar provincies en gemeenten
gaat blijkens de notulen niet van
een leien dakje. De voorganger van
mevrouw Gardeniers, mr. Van Doorn,
heeft een directie coördinatie en
planning Ingesteld, die zich bezig
houdt met die decentralisatie. Rond
deze directie spelen de conflicten zich
af. Een rapport voor intern gebruik
over de manier waarop deze directie
werkt en met de andere directies om
gaat, was de aanleiding voor de ver
gadering, waaraan de hartige zinsne
den zijn ontleend.
..Je kunt het ambtenaren moeilijk
kwalijk nemen, dat ze verknocht zijn
met hun beleid. In veel gevallen gaat
het om zaken, zoals het maatschap
pelijk werk, die ze zelf van de grond
hebben gekregen en men kan begrij
pen dat het uit handen geven van dat
werk een pijnlijke zaak is. Daar komt
nog bij dat bij het overhevelen naar
lagere overheden vaak de eigen posi
tie op het spel staat. Dat leidt er toe
dat de directie coördinatie en plan
ning aan de ene kant staat en de rest
aan de andere kant. Die tegenstelling
is ingebouwd," aldus de minister
Vooral het Kamerlid Kosto (PvdA)
viel hard uit naar de minister in ver
band met haar verdediging van de
gang van zaken op haar departement.
In verscheidene publikaties heeft zij
na het uitlekken van de notulen ge
steld, dat de schuld van alle narig
heid lag bij haar ambtsvoorgangers
en dat de verhoudingen tussen de
ambtenaren al ziek waren voordat ze
aantrad. Kosto meende dat dat een
politieke doodzonde is, omdat het
ambtenaren verboden is zelf hun
mond open te doen.
Hij sprak van fundamentele en kapi
tale fouten in het gedrag van de mi
nister en eiste daarvoor verontschul
digingen. Als verdediging voerde de
minister aan dat de citaten in ver
schillende kranten weliswaar juist
zijn, maar dat zij in de schoenen van
Van Doorn staand niet veel anders
gedaan zou hebben. Die laatste toe
voeging is er naar 's ministers mening
ten onrechte uitgelaten. Maar het
nam met weg dat zij haar eigen uit
spraak betreurde
Intelligentie
Kosto tilde met Mertens (D'66) en
Jansen (PPR) zwaar aan de conflic
ten. zoals die nu naar buiten zijn
ARNHEM (ANPI Een zich „Stich
ting macht en elite" noemende groe
pering heeft gezegd verantwoordelijk
te zijn voor de valse open brief, die
dezer dagen „namens" de Gelderse
commissaris der koningin mr. W. J.
Geertsema is gestuurd naar „vijfhon
derd Nederlanders die beslissen over
het gebruik van kernenergie in ons
land".
De brief, op briefpapier dat tot voor
kort werd gebruikt door het kabinet
van de commissaris, is voorzien van
een nagemaakte handtekening van
Geertsema. De commissaris kreeg
gisteren op zijn huisadres een exem-
paar van de brief met een begelei
dend schrijven van de Stichting
macht en elite, waarin deze schrijft
dat de Nederlandse burgers geen en
kele invloed kunnen uitoefenen op de
besluitvorming rond kernenergie. Mr.
Geertsema is commissaris van de
kerncentrale in Dodewaard.
Minister Gardeniers
gekomen en gaf vooral blijk van be
zorgdheid over de voortgang van de
decentralisatie. Volgens de minister
is die vrees ten onrechte. „Met alle te
verwachten moeilijkheden denk ik
toch voldoende te hebben aan het
ambtelijke apparaat, zoals het er nu
zit. Wat intelligentie en motivatie be
treft is het beslist adequaat." aldus
de minister
Om de huidige moeilijkheden te kla
ren, heeft ze zich voorgenomen nog
deze regeerperiode haar departement
te reorganiseren. Dat heeft ze bij haar
aantreden niet willen doen, omdat
dat toen niet verantwoord was. „De
reorganisatie die Van Doorn heeft
ingezet was niet volledig," zo stelt
mevrouw Gardeniers in een interview
in het Welzijnsweekblad dat vandaag
verschijnt.
Van een onzer verslaggevers
ENSCHEDE De inspectie voor de
volksgezondheid in Overijssel stelt
een onderzoek in naar de dood van
zeven bewoners van het Enschedese
verpleeghuis ,,'t Kleine Vaert" Zij
zijn in de loop van augustus en sep
tember gestorven aan een raadse
lachtige ziekte, waarvan vermoed
wordt dat het hier om de zogeheten
veteranenziekte gaat. Vijf andere be
jaarden liggen nog in een ziekenhuis
in Enschede met dezelfde ziektever
schijnselen.
Bij het onderzoek van de inspectie in
ondermeer de Leidse internist dr L
Meenhorst betrokken. De veteranen-
ziekte. die zich voor het eerst open
baarde in 1976 in Amerika bij militai
ren die in Vietnam hadden gevoch
ten. zou worden verwekt door iets.
dat ligt tussen een bacterie en een
virus. Van de Amerikaanse oud-strij
ders stierven destijds in een korte
periode 29 mensen
De ziekteverschijnselen van de be
jaarden uit Enschede komen groten
deels overeen met die van de Viet-
nam-veteranen. Die verschijnselen
zijn hoofd- en spierpijn, benauwd
heid. hoesten en darm- en maag
klachten. Volgens het ministerie van
volksgezondheid is er wel een medi
cijn tegen deze ziekte, maar dat kan
pas worden toegediend, als men eerst
zeker weet dat het om de veteranen-
ziekte gaat Bij het onderzoek zijn
ook het rijksinstituut voor de volks
gezondheid en de GG en GD van
Enschede ingeschakeld
THOLEN i ANP» De rijkspolitie te
water in Zeeland heeft gisteren vier
mannen aangehouden, die ervan wor
den verdacht grote schade te hebben
toegebracht aan mosselpercelen in de
Oosterschelde vlakbij Tholen. w
Volgens J. Slabbekoorn. groepscom
mandant van de rijkspolitie te water
worden bij het zoeken naar zagers,
een geliefd aas voor zeevissers, grote
oppervlakten mosselpercelen ver
nield De zagers zijn namelijk vooral
te vinden onder de mosselen. Begin
dit jaar kon de politie een grote groep
zagerspitters aanhouden, die met de
verkoop van dit aas vele duizenden
guldens bleken te verdienen. Die
groep bleek voor vele tonnen schade
te hebben toegebracht aan de Zeeuw
se mosselpercelen.
„Hoe vind je m'n muts? Die draag ik
zélf
Van onze correspondent
VESSEM De eigenaar van een
boerderij in Vessem bij Eindhoven is
gisteren kort na zijn aanhouding in
het politiebureau in Eersel overleden
aan een hartaanval. De 59-jarige A.
van A. werd aangehouden na een
inval in zijn boerderij, waarbij een
clandestiene alcoholstokerij werd
ontdekt. Bij de inval werd ook de 38-
jarige J. van de H. uit Bergeyk aange
houden.
Volgens de politie was A. van A., een
hartpatiént, goed in staat geweest
een verhoor te ondergaan. Daarna
was hij buiten wat rond gaan lopen.
Toen hij het politiebureau weer bin
nenging, zakte hij in elkaar. Tijdens
het verhoor zei hij nergens van te
weten; hij zou de schuur aan een hem
onbekende man hebben verhuurd.
De stokerij bestond uit twee ketels en
acht gistbakken van drieduizend liter
met een totale capaciteit van zo'n
vijfduizend liter alcohol per week. De
stokerij draaide ongeveer een half
jaar en heeft in die periode 3,5 mil
joen gulden belasting ontdoken.
De rijkspolitie had in 1977 ook al een
inval gedaan in dezelfde boerderij
Toen vond men een gedeeltelijk ont
mantelde stokerij. De twee mannen
die toen werden aangetroffen maar
die niets ten laste kon worden gelegd,
waren dezelfden die gisteren zijn aan
gehouden.
Op een rijkspolitiebus in Heythuysen is een fietsenrek gemonteerd. De agenten kunnen dan met de bus met de
fietsen naar hun wijk en daar met de fiets patrouilleren. Deze actie vindt plaats in het kader van de bezuinigingen
die bij de rijkspolitie worden doorgevoerd.
Elektriciteitsproducenten betalen te weinig aan 'concurrent'
Van een onzer verslaggevers
ARNHEM Het ministerie van
economische zaken vindt dat de
Samenwerkende elektriciteits-
produktiebedrijven (SEP) de ont
wikkeling van warm te-kracht
koppeling in ons land in zeker zin
belemmeren. Directeur-generaal
Tieleman (energievoorziening)
van het ministerie uitte dit ver
wijt gisteren in de raad van com
missarissen van de SEP
In een gecombineerde installatie pro
duceert een bedrijf wamrte en elektri
citeit, in eerste instantie voor eigen
gebruik. De elektriciteit die het zelf
niet nodig heeft, kan aan het openba
re net worden geleverd. Het belang
rijkste probleem zit in de vergoeding
die de elektriciteitsbedrijven daar
voor aan hun kleine „concurrenten"
willen betalen.
De SEP wil de elektriciteit wel afne
men, maar daarvoor in principe al
leen de in de centrale uitgespaarde
brandstof vergoeden. Zij voelt weinig
voor een vergoeding voor het ter be
schikking gestelde produktievermo-
Van een onzer verslaggevers
ZWOLLE In Zwolle wordt vandaag de oriënteringsdag „aangepast tuinie
ren" gehouden. Tot voor kort was tuinieren voor gehandicapten een vergeten
hoofdstuk in de Nederlandse gehandicaptenzorg. In Engeland, Zweden en de
Verenigde Staten (oorlogsinvaliden) is men al veel verder met aangepast
tuinieren.
EN (ANP) Ongeveer 25 reis-
-,"ouders en kleinere reisorga-
hebben besloten een eigen,
kelijke belangenvereniging
leven te roepen. Die vereniging
volgens de initiatiefnemers als
latief dienen voorxde Algemene
flandse vereniging van reisbu-
MANVRi
j^cte aanleiding tot het oprich-
een nieuwe vereniging zijn de
menten van de reisorganisa-
jjhristoffel en Relax, hetgeen in
«wereld grote verwarring heeft
Knt. aldus de initiatiefnemers.
Bij de term aangepast tuinie
ren behoeft men niet alleen te
denken *aan lichamelijk ge
handicapten, en zeker niet al
leen aan mensen in een rol
stoel Aangepast tuinieren
kan ook een uitkomst zijn
voor bejaarden, voor mensen
met een slechte rug of voor
mensen die snel moe worden.
Verwacht wordt dat er een be
langrijke stimulans van de
oriënteringsdag zal uitgaan.
De dag wordt ook gezien als
een voorbereiding op een vol
gend jaar te houden symposi
um in het kader van het door
de Verenigde Naties uitgeroe
pen jaar van de gehandicap
ten. Ook kunnen de gegevens
die beschikbaar komen, van
belang zijn voor de inrichting
van een instructietuin op de
Floriade '82 in Amsterdam.
De Stad Zwolle, die haar 750-
jarig bestaan viert, heet van
ouds de stad van de Blauw
vingers Dat voert terug tot
een eeuwenoude rivaliteit tus
sen Zwolle en het nabijgele
gen Kampen Kampen moet
volgens het verhaal eens een
partij oude klokken van Zwol
le hebben gekocht. Kampen
betaalde met losse centen, zo
dat de Zwollenaren zich blau
we vingers hebben geteld. Als
woordspeling daarop heeft de
Overijsselse hoofdstad een
tijdje geleden met een stand
op de afdeling Plantsoenen op
een internationale beurs van
Hanzesteden, zich gepresen
teerd als „Zwolle, stad met de
groene vingers". Te zien was
hierbij hoe als het ware een
hand met groene vingers van
uit het landschap tot in de
stad doordringt.
Zes sprekers voeren op de
oriënteringsdag het woord
vanuit verschillende invals
hoeken onder wie medici, acti
viteitenleiders en ergothera
peuten. De laatsten zijn men
sen die onder andere bestude
ren waartoe gehandicapten,
met aangepaste apparatuur,
nog in staat zijn. Verder is de
„groene wereld" aanwezig,
zoals tuinarchitecten, hoof
den van beplantingen en an
dere overheidsdienaren. Ook
komen vertegenwoordigers
van het onderwijs, bejaarden
tehuizen en gehandicapten.
Belangrijk is vooral de mede
werking van de gehandicap
ten. Wat kan bijvoorbeeld een
visueel gehandicapte vanuit
de praktijk vertellen, of een
rolstoeler die al geruime tijd
vanuit die positie zijn tuintje
verzorgt? Diverse aspekten
komen aan de orde. Bijvoor
beeld aangepast tuinieren als
therapie, als hobby en als be
roep. Op Werkenrode in
Groesbeek worden gehandi
capten onder meer voor de
tuin opgeleid. En dat is iets
wat stellig nog verder kan
worden uitgebreid
Organisatie
De oriënteringsdag (de eerste
ooit in Nederland gehouden)
is voorbereid door een werk
groep waarin zijn vertegen
woordigd de Nederlandse Ver
eniging voor Revalidatie, de
Stichting Aanpassingen voor
Gehandicapten, het Rijkscon
sulentschap voor Tuinaanleg
Het vignet van de oriënteringsdag „aangepast tui
en Onderhoud, de Stichting
Bouwcentrum Rotterdam en
de Koninklijke Maatschappij
voor Tuinbouw en Plant
kunde.
De 2e maatschappij telt 148
afdelingen met 47 000 leden
De heer G. Mostert. hoofd af
deling Plantsoenen van Zwol
le en een van de organisatoren
van de oriënteringsdag „Zij
zouden zich best eens kunnen
afvragen of de maatschappij
in dit opzicht geen taak heeft
ten behoeve van de gehandi
capten."
Om het aangepast tuinieren
te bevorderen, heeft het con
sulent tuinaanleg en onder
houd in Wageningen een Ne
derlandse bewerking verzorgd
van het boekje „The easy
path to gardening." Dit boek
je. waarin het accent mis-
schièn een beetje te sterk bij
de rolstoeler ligt. geeft tal van
wenken voor het aangepast
tuinieren. Ook wordt een in
druk gegeven van de talrijke
hulpmiddelen die er speciaal
voor het aangepast tuinieren
al op de markt zijn. Een vraag
die op de oriënteringsdag ook
aan de orde komt is de moge
lijkheid om met steun van de
overheid een jning voor een
gehandicapte, uitgebreid met
een aangepaste tuin te verwe
zenlijken
gen (de extru investering in de instal
latie). omdat de openbare centrales
zelf nog steeds een overcapaciteit
hebben. De overheid zo dan maar in
de kosten moeten bijspringen.
Het algemeen belang bij warrnte-
kradhtkoppeling is dat gecombineer
de opwekking van elektriciteit en
warmte aanmerkelijk minder brand
stof kost dan in aparte installaties.
Het is dus een bijdrage aan het op
besparing gerichte energiebeleid.
Maar economische zaken vindt dat
de gemeenschap in dit geval niet ex
tra hoeft op te draaien voor energie
uit industriële warmte-krachteenhe-
den. Tieleman denkt dat de ontwik
keling van gecombineerde opwek
king in zekere mate door deze situatie
wordt „gefrustreerd". Geïnteresseer
de bedrijven weten niet waar zij aan
toe zijn. kunnen voor plannen geen
duidelijke kostenanalyse maken.
Tieleman is voorzitter van de com
missie die nog dit jaar aan de rege
ring over de praktische mogelijkhe
den vanwarmte-krachtkoppeling zal
rapporteren.
VLISSINGEN iANP» De Vereni
ging milieuhygiëne Zeeland IVMZ)
maakt bij gedeputeerde staten be
zwaar tegen de voorgenomen uitbrei
ding van de Dow Chemical schuim-
plasticfabriek in Terneuzen Als
schuimgas worden bij de produktie
chloorfluorkoolwaterstoffen (CFK)
gebruikt, die de ozonlaag hoog in de
atmosfe0*- aantasten. Het zijn dezelf
de gassen die als drijfgas in spuitbus
sen om die reden aan een produktie-
beperking worden onderworpen
Dow zou volgens de vereniging na de
uitbreiding jaarlijks 160 ton CFK in
de atmosfeer brengen, anderhalf pro
cent. van de totale uitworp in Neder
land De vereniging vraagt gedepu
teerde staten in de vergunning te
bepalen dat de uitworp niet boven
het niveau van 1979 mag komen en
eind volgend jaar tot de helft van dat
niveau moet zijn teruggebracht Bin
nen enkele jaren zou een vervangen
de grondstof moeten worden inge-
voerd.
