Paus laat synode vooraf weinig ruimte
Prof. Douma laat ons in de kou staan
Verbondenheid met Israël
heeft heel oude papieren
Planten uit de Bijbel
Trouw
Bezinning gereformeerde bonders
Lefèbvre open
ook universiteit
Conferenties
VAN DA Af
Kerk in DDR beg
vredeswerk
DONDERDAG 25 SEPTEMBER 1980
KERK
AMSTERDAM Morgen wordt in het Vaticaan de algemene
bisschoppensynode geopend, die gedurende een maand zich
zal beraden over de „taken van het christelijk gezin in de
wereld van vandaag". In deze vierde en laatste voorbeschou
wing worden enige haken en ogen aan dit gebeuren bij elkaar
gezet.
In zijn openingstoespraak zal de paus
ongetwijfeld niet alleen thema en
doel nog eens uiteenzetten, maar ook
de ruimte afgrenzen, waarbinnen
gaat worden gesproken. Die toe
spraak is geenszins het eerste woord
dat deze paus spreekt over gezin,
seksualiteit, huwelijk, abortus. Inte
gendeel: het heeft zelfs menigeen ver
baasd en ook geërgerd, dat de paus in
het afgelopen jaar zijn visie op deze
onderwerpen in talloze preken zo
breed heeft uitgemeten en zo uitvoe
rig den volke kond heeft gedaan.
Voor de synodevaders blijft nauwe
lijks nog wat te zeggen over. In de
roomskatholieke verhoudingen is het
niet denkbaar, dat de synode uit een
gans ander vaatje zou gaan tappen.
De eerste vraag kan dus luiden: heeft
de paus van te voren in feite de syno
de haar vrijheid van spreken afgeno
men? Zo ja. was dat ook zo bedoeld?
Zo ja. waar is men dan toch bang
voor. dat men de discussie afknijpt,
zelfs in zo'n synode die toch bepaald
geen college van radicale nieuwlich
ters en losbollen is?
Getto
Een tweede vraag gaat over wat voor
kerkvisie komt bovendrijven. Is de
kerk een afgezonderd getto, met ei
gen taboes, een eigen moraal, die
voor niemand hoeft te worden:verant
woord? Of ziet zij zich als één van de
bewegingen die in deze wereld de
mensheid willen dienen en menselijk
heid bevorderen, zij het op een eigen
wijze, maar toch zoveel mogelijk sa
men met anderen. Kortom: een
„open" kerk of een „gesloten" kerk:
veel van de onverzoenlijke, althans
nog onverzoende tegenstellingen bin
nen de rk kerk zijn terug te brengen
tot een verschil van keuze daarin.
Aan de ene kant organiseren rooms-
ken wordt bij herhaling gelijkgesteld
met: gemakzucht, consumptieversla
ving, ongebreidelde lustbeleving,
egoïsme en zelfs moord. In zo'n kli
maat is gezamenlijke bevordering
van een menswaardige wereld nauwe
lijks denkbaar, want hoe wil je dat
doen met hedonisten, wellustelingen
en moordenaars.
Verscheidene synodedeelnemers zou
den wel willen ophouden met al die
'vierkante uitspraken en veroordelin
gen, maar hun kerk heeft zich tot in
deze dagen daar er in vastgebeten.
i BISSCHOPPENSYNODE
IN ROME
door Pleter van der Ven
katholieken m Rome een ..open"
schaduw-synode, van de andere kant
roepen verontruste roomskatholie-
ken de synode dringend op om het
„gezin weer in ere te herstellen".
Schrijnend treden deze tegenstellin
gen aan het licht waar het gaat over
gezin, seks, homofilie, echtscheiding,
geboortenregeling en abortus. De
roomskatholieke leer vindt alleen de
eigen opvattingen verenigbaar met
Gods scheppingsorde; daarvan af wij-
Belangen
Iedere visie op gezin en seksualiteit
heeft te maken met een kijk op de
maatschappij. Alles wat op de synode
ter sprake komt over gezin, de positie
van de vrouw, de rol van de staat, zal
heel wat bewuste en onbewuste poli
tieke keuze in zich dragen. Dat vraagt
dan weer analyse van hoe de betrok
ken belangen worden gediend: een
derde vraag.
Een vierde vraag richt zich op de
kerkpolitiek. Waarom immers dit the
ma. dat als het ware erom smeekt
weer allerlei onenigheid op ie roepen.
Waarom nog een keer, net als bij de
Paus Johannes Paulus II.
encycliek „Humanae vitae" (over de
geboorteregeling), zo'n risico nemen
voor het kerkelijk gezag? Moed. over
moed of strategie?
Sommigen vermoeden er een lobby
van Westduitse en Italiaanse chris
tendemocraten achter. Anderen zeg
gen dat de synode is opgezet om de
broodnodige nieuwe priesters en
kloosterlingen te produceren. Nadruk
op een traditioneel gezinsleven in een
„gesloten" kerk zou gunstig werken
op het aantal priesterkandidaten,
zoals de bloei van het traditionele
seminarie in Rolduc bevestigt. Overi
gens bestaat in de rk kerk ook veel
huiver om weer zo'n gesloten priester
kaste op te kweken.
Of hoeven er alleen maar enkele be
trekkelijk eenvoudige problemen te
worden opgelost, waarbij dan te den
ken valt aan de positie van hertrouw
de gescheiden mensen en de Afri
kaanse huwelijksgebruiken.
Tenslotte zullen de synodeverslagen
worden getoetst op de mate waarin
wordt gesproken vanuit de mens, de
bijbel of het kerkelijk recht en de
Vaticaanse documenten. Daar kan
nog wel eens wat spanning tussen
zitten.
Er zijn al heel wat grapjes gemaakt
over die ongehuwde vaders die in
Rome uitmaken hoe het nu verder
moet met huwelijk en gezin. Wat
daarvan zij, voor de kinderen is er
toch nog heel wat meer te doen dan
alleen maar rustig, netjes buiten
spelen.
Van een onzer redacteuren
HOEVELAKEN In de gereformeerde bond in de hervormde kerk groeit de laatste Jaren
aandacht voor Israël en het besef, dat men op een bijzondere wijze verbonden Is met het
Joodse volk. Dat blijkt zowel uit theologische bezinning als uit praktische hulp aan Israël.
De gereformeerde bondera gaan daar-
bij hun eigen weg. tussen aan de ene
kant de „oecumenische" Israël-theo-
logie en aan de andere kant het Is-
raël-enthousiasme dat zich laat inspi-
«reren door Engels en Amerikaans
fundamentalisme
In 1974 was de Amerikaanse christe
lijke Jodin Lydia Buksbazen (schrijf
ster van „Zij zochten een stad") in
- ons land en ontmoette enkele bon
ders. Daaruit resulteerde een actie
om een ziekenhuis in Israël aan een
schuilkelder te helpen. In korte tijd
werd 125.000 gulden bijeengebracht.
De contacten die daarbij gelegd wer
den, deden de behoefte voelen aan
theologische bezinning.
-Gedurende twee winters zijn er „se-
minaars" georganiseerd voor predi
kanten en theologische studenten.
Deze seminaars worden gehouden in
overleg met de hervormde raad voor
de verhouding van kerk en Israël en
sekretaris dr. S. Gerssen is er nauw
bij betrokken. Zo'n seminaar wordt
afgesloten met een tiendaagse studie
reis naar Israël Volgende week be
gint de derde, met als thema „Israël,
land, volk, stad".
Kliniek
Wat de praktische hulp betreft, eind
oktober gaat weer een delegatie naar
waarin opgenomen: De
dammer, met Dordts Dag bied,
Nieuwe Haagae Courant met
Nieuwe Leidee Courant
Uitgave: Trouw/Kwartet BV
Hoofdredacteur Jenze Tamminga
HOOFDKANTOOR
Postbus 859
1000 AW Amsterdam
Wibautstraat 131 Amsterdam
tel 020-5629444
telex 13006
Postgiro 66 00 00
Bank Ned Crediatbank
Rakanmgnr 23 00 12 574
Gemeentegiro Amsterdam
X11000
REGIO ROTTERDAM/DORDRECHT
Postbus 948
3000 AX Rotlef dam
tel 010-115588 (abonnementen
en bezorging)
tel 010-115588 (redactie)
tet. 115700 (uitsluitend voor
advertenties)
Westblaak 4
Rotterdam
REGIO OEN HAAG/LEIDEN
Postbus 101
2501 CC Den Haag
lel 070-469445
(abonnementen en bezorging)
tel 070-469445 (redactie)
tel 070-468664 (uitsluitend voor
advertenties)
Parkstraat 22 Den Haag
REGIO NOORD/OOST-NEDERLANO
(abonnementen en bezorging
Postbus 3
8000 AA Zwolle
tel 05200-17030
Melkmarkt 56 Zwolle
Abonnementsprijzen
Per maand 16.98
Per kwartaal 50.95
Per half |aar 101.90
Per jaar 201.60
Advertentietarieven op
aanvraag
Telefonische abonnementenop
drachten (zie adressen boven)
Opgave familieberichten 9-19 30
van maandag I'm vri|dag Op
zondag van 18-20 uur teief 020-
5622797
Opgave mmi-advertenties lef
020-5626262 of schriftelijk aan
Mini-Adv afdeling, postbus 433
1000 AK AMSTERDAM
Adreswijzigingen uitsluitend
schriftelijk aan onze Amsterdam-
Israël om te overleggen over een bij
zonder project: hulp bij het opzetten
van een psychiatrische kliniek bij Je
ruzalem, speciaal voor mensen met
een kampsyndroom
Dat het bij de gereformeerde bonders
maar niet gaat om het achternalopen
van een mode, bleek gisteren tijdens
een studiedag, die dit „BezInningsco
mité Israël" gisteren in Hoevelaken
had belegd. De verbondenheid met
Iraël is diep geworteld in de „Nadere
Reformatie Daarmee worden de ge
reformeerde theologen van de 17e en
de 18e eeuw bedoeld waarmee de bon
ders zich verwant voelen.
Hoe diep, dat liet prof. dr. C. Graaf
land zien. Hij putte daarbij vooral uit
een onlangs verschenen boekje van
de christelijke gereformeerde theo
loog dr. T. Brienen.
Brlenen geeft vele voorbeelden van
de Intensieve wijze, waarop deze oude
godgeleerden zich met het Joodse
volk bezig hielden, en ook hoe gevari
eerd zij dat deden. Sommigen deden
dat uit chili as tische overwegingen,
zoals Witsius, Brakel, Van der Groe.
Bij anderen was de belangstelling
vooral polemisch van aard (Hoorn
beek). Maar Brlenen wijst ook op de
irenische lijn, waarvoor hij Hellen-
broek noemt: De oudtestamentische
beloften zijn primair voor Israël be
stemd in de nieuwtestamentische be
deling is God bezig die beloften aan
Israël te vervullen. Daarom moet de
kerk positief tegenover Israël staan,
goed naar Israël luisteren en door
haar vroomheid in handel en wandel
Israël tot jaloersheid wekken.
nen verstaan. De gereformeerde tra
ditie is één als het gaat om het hart
van het belijden, maar kent variatie
in het verstaan van de Schrift. Dat
spitst zich vooral toe op de verhou
ding tussen Oude en Nieuwe Testa
ment. Voor Calvijn ging het in Oud en
Nieuw Testament wel om hetzelfde
verbond, hetzelfde heil, maar het NT
is veel geestelijker en vanuit dat NT
wilde hij het OT lezen.
De puriteinen benadrukten weer het
blijvend gezag en de actualiteit van
het OT. Omdat zij het OT zo hoog
hadden, daarom hadden zij Israël zo
lief en geloofden zij de waarheid van
Gods beloften aan Israël, zonder die
„nieuwtestamentisch" te vergeeste
lijken. Dat kwam door hun biblicis
me: zij namen de hele Bijbel letterlijk
en trokken de lijnen zonder meer
door naar nu en de toekomst.
Puriteinen
Hoe kwamen de mannen van de Na
dere Reformatie tot deze visie? Die
hadden ze niet van Calvijn. Diens
opvatting (de kerk is in de plaats van
Israël gekomen) was de officiële visie
van de kerk. Dat in de tweede helft
van de 17e eeuw die andere lijn op
komt. verklaart Brienen uit verschil
lende oorzaken (o.a. ook de bestude
ring van de Joodse exegeten), maar
de voornaamste was toch wel de in
vloed van de Engelse en Schotse puri
teinen.
Prof. Graafland zag hierin een voor
beeld, hoe gereformeerden de bood
schap van de Bijbel verschillend kun-
PARIJS (ANP) De geschorste con
servatieve aartsbisschop Marcel Le
fèbvre gaat op 13 oktober in Parijs
zijn eerste traditionalistische univer
siteit openen. Eerder richtte hij al
seminaries en middelbare scholen op.
Aan het nieuwe instituut zouden zich
al meer dan vijftig studenten hebben
ingeschreven. „Rector magnificus" is
de 26-jarige priester Lorans, een vol
geling van Lefèbvre.
Hulpverlening en geloof, voor
hulpverleners, 17-19 oktober, Kerk en
Wereld. Driebergen (tel. 03438-12241).
Geloofszekerheid, voor jongeren
vanaf 17 jaar m.m.v. ds. A. J Zouten
dijk, 17-18 oktober, Zendingsdiaco-
nessenhuis. Amerongen. Inl. en
aanm. De Windroos (tel. 08380-21980)
Wat doe je met je ervaring van
overzee? Contactdag voor christenen
die overzee gewerkt hebben, zaterdag
18 oktober. Hendrik Kraemer Insti
tuut. Oegstgeest. Inl. Kerk Overzee,
tel. 020-717654 Cs morgens)
Worden nog meer mensen rand- of
buitenkerkelijk? Thema gerefor
meerde mannenbondsdag, spreker
ds. H. Koetsveld, zaterdag 18 okto
ber. 10.15 uur, Immanuelkerk, Ermelo
(bij station). Inf. tel. 01745-2701
Ruimte
Prof. Graafland waarschuwde ervoor,!
hier niet één opvatting te verabsolu
teren. Wie erkent, dat het niet zo
makkelijk is de Schrift te verstaan en
ook oog heeft voor de voortgang in"
het verstaan van de 8chrift, zal een
grote ruimte openlaten. Wel is er af
bakening nodig. Aan de ene kant
betekent het gereformeerd beginsel
..sola scriptura" (alleen de Bijbel) ook
„tota scriptura" (de hele Bijbel). Men
mag niet stukken wegwerken door
vergeestelijking. Neem de Bijbel
zoals het er staat, aldus prof Graaf-
land. Anderzijds wees hij ook een
kant en klare actualisering naar de
toekomst toe af, zoals dat in het fun
damentalistisch bijbellezen gebeurt,
want daar wordt het geloof verwis
seld ln aanschouwen. Het gaat erom
uit de belofte te leven en dan ook te
letten op de tekenen der tijden.
De studiedag begon met de bespre
king van een preekschets van ds C.
den Boer, de studiesecretaris van de
gereformeerde bond, over Jeremla 8
vers 22, Jeremia's hartgrondige ver
bondenheid met Israël, zelfs als de
ondergang onafwendbaar lijkt.
In de bespreking bleek, dat de ver
bondenheid van de bonders met Is
raël ten dieptse wortelt in het besef
'van Oods verkiezing, zijn verbond,
zijn heilsplan met de wereld waarin
Israël prioriteit heeft. „Israëls klaag
muur is een aanfluiting, lnzoverre de
ze ontkenning van Jezus' messlani-
teit is. En toch blijven wij om Chris
tus' wil met het oude bondsvolk ver
bonden, ook ln zijn hunkeren naar
verlossing," aldus ds Den Boer.
(Het boekje van dr Brienen, „De Na
dere Reformatie en de Joden", is ver
schenen ln de serie „Verkenning en
Bezinning", kost 3,75 en is te krij
gen bij het bureau Kerk en Israël van
de gereformeerde kerken. Postbus
202, 3830 AE Leusden.)
Een hoekje van de expositie met links de heer D. Smit, de hortulanus van de VU en rechts de heer S.
Prins, een van de organisatoren.
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM Cederen van de Libanon zijn tegenwoordig in Libanon amper nog te vinden.
De boom die in de Bijbel zoveel geroemd wordt vanwege zijn machtige pracht en grote
handelswaarde (het cederhout was het beste hout dat er was, en werd gebruikt bij de bouw van
Salomo's tempel en paleizen), is in de loop der eeuwen bijna helemaal uitgeroeid.
Wie wil weten, hoe majestueus een
Libanon-ceder was, leze Ezechlël 31,
waar Assur (we zouden tegenwoordig
zeggen Irak) bij zo'n boom vergeleken
wordt.
Maar wie Ltbanon-ceders in het echt
wil zien, kan vanaf vandaag een
maand terecht in de Vrije Universi
teit in Amsterdam. Jonkies welis
waar, want een volwassen ceder
wordt dertig meter hoog en dat zou
zelfs in het hoofdgebouw van de VU
problemen geven.
Tot 24 oktober herbergt de VU in de
ruimte rond en achter de aula de
tentoonstelling „Planten uit de Bij
bel". Deze expositie is georganiseerd
ter gelegenheid van het eeuwfeest
van de Vrije Universiteit door de Hor-
Moonies treden toe
tot evangelische kerk
HAMBURG (EPD) In een drietal
Hamburgse evangelische gemeentes
zijn leden van de Verenigingskerk
(ook wel bekend als Moon-secte) bin
nengedrongen met het verzoek om te
mogen meewerken in het kerkelijk
leven. De secte-leden willen hun lid
maatschap van de kerk combineren
met dat van de Verenigingskerk.
Zulke pogingen hebben de „moonies"
volgens een predikant die zich specia
liseert in het secte-wezen eerder on
dernomen in Beieren. Frankfurt en
het Roergebied.
tus Botanicus in samenwerking met
de theologische faculteit
Alle planten in levende lijve verto
nen, die in de Bijbel worden ge
noemd, kon natuurlijk niet, al zou het
alleen maar zijn omdat het moeilijk is
ln het najaar de bloemenpracht te
laten zien, die de velden van Israël in
de lente kleurt en waarvan in Hoog
lied 2 vers 11 en 12 gesproken wordt
Maar de tentoonstelling geeft een
aardige indruk.
Jordaan
Men loopt de weg die het oude Israël
zelf gegaan ls: uit Egypte met zijn
smakelijke komkommers, meloenen,
look, uien en knoflook door de woes
tijn (de loofhut ontbreekt niet), naar
het land der belofte. Er is zowaar een
namaak-Jordaan, waardoor men over
twaalf stenen Kana&n binnenwan
delt, „een land van tarwe en gerst,
van wijnstokken, vijgebomen en gra
naatappelen, een land van olierijke
olijfbomen en van honing" (Deutero-
nomium 8 vers 8).
Waar het hoofd van de hortus Daan
Smit het meest groots mee is, zijn de
ceders, cipressen en vijgebomen,
waaraan zowaar vijgjes hangen. Een
bijzonderheid is, dat de planten op de
expositie niet uit Israël aangevoerd
zijn, maar afkomstig zijn van de bota
nische tuinen in Nederland en België.
Planten of bloemen die men niet kon
krijgen, zijn dikwijls nog te zien in
gedroogde vorm of op een plaatje.
Verder zijn er manden vol met vruch
ten en zaden en er ls ook gelegenheid
het een en ander te kopen en mee te
nemen. Nee, een Libanon-cedertje is
daar niet bij.
De tentoonstelling is te bekijken 's
maandags tot en met vrijdags van
tien tot vijf uur en zaterdags van tien
tot drie. Het tentoonstellingsboekje.
„Planten uit de Bijbel" (meer een
nabeschouwing dan een catalogus) is
geschreven door de oudtenstamenti-
cus Hildo van Es. Bijgaande illustra
tie, typisch een 19e eeuwse kijk op de
flora van het Heilige Land, staat op.
de omslag van dit boekje.
ui
DE JAREN DERTIG
Sedert we kennis gemaakt hefc1
met de troonrede, wordt er sb d£
meer ln het politieke spreken .0|
vergelijking getrokken tussec
de Jaren dertig. Toegegeven,
voor de hand. Er zijn duidelljl
overeenkomsten. Economise)
recessie, grote werkloosheid, 1
spanningen in de wereldpolit
het opkomen van rechts-f xtn 18
Al die dingen lijken een verge; P
te rechtvaardigen. We houden 10
eenmaal van om ons af te vrag
waar heb ik dat eerder gehoot
ervaren, gelezen? Het heeft ot
zin. Mogelijk ls er uit de gang
zaken van de Jaren dertig iets
leren. Hebben we toen grote b
gemaakt, dan moeten we alles
werk stellen om die niet te hei
Zijn we op bepaalde problemc
voldoende serieus Ingegaan,
moet dat alsnog gebeuren. I
akelige van die vergelijking ij
dat velen automatisch gaan
aannemen dat ook de ui tl
de jaren dertig vergelijkbaard
Niemand kan dat voorspellen!
er wordt wel duidelijk heen v
Het gevolg kan zijn dat er eenf
défaitisme over ons komt I
maar, we redden het toch niet,
komt natuurlijk een grote cati
kijk maar naar de Jaren dertig
beginnen de jaren dertig een n
spelen als katalysator van een
doemdenken op korte termijn
denk dat zoiets heel schadelijk
voor onze geestelijke
volksgezondheid. Alle verschij
van vandaag worden dan in dl
schema gedrongen en er blijft
ruimte meer over voor iets and
Bijna had ik geschreven: voor
optimisme. Maar dat bedoel Ik
en dat woord wil ik hief ook nk
gebruiken. Ik denk dan veel m
een bewuste keuze om het and
doen. Aan een grootse inspan!
van ons allen in dit Westen ora
zelf en om vele anderen ln de a
voor een catastrofe te behoede
Daarvoor moeten we' ook lette
tekenen van hoop en vertrouw
jaren dertig waren anders dani
Jaren tachtig. En we moeten cm
en anderen geen verkeerde dii
aanpraten.
VOORBUGANd
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen: te Benthuizen J. K
Opheusden.
EVANG. LUTH. KERK
Aangenomen: de benoemü
Den Haag (past bejaarden) B
Niemlnen, propponente te Bi
Rodenrijs.
GEREF. KERKEN (VRIJG)
Beroepen: te Zaandam kand
te Kampen.
Ds. D. Mulder
Op 77-jarige leeftijd is overle
hervormde emeritus-prediki
Mulder te Rolde (Dr.). Hij ii
kant geweest te Marssum, te F
ribo, te Roanoke (Virginia, U
Borger en te Warga. Hij ging
met emeritaat. Nadien was I
vijf jaar voorganger van de
landse Protestanten Bond te
KwnBfl)
LEIPZIG Het vredeswerk i
kerken ls geen terloopse bei
maar is een van de grootste uil
gen aan de kerken. Daarom ra
kerkelijk vredesonderwijs n
perkt worden tot de jeugd, m
leeftijdsgroepen bereiken. Dit
synode van de Bond van Ei
sche Kerken in de DDR, die gt
in Leipzig ls besloten-
De synode roept de Oostduit*
cl op alles na te laten wat andc
meer bewapening zou kunnen
den. In dit verband wordt d«
gesteld of het zicht op de vn
verduisterd wordt wanneer de
dere berichtgeving over de
oefening van de Warschau F
gers onrust oproept.
De synode wees ln de slotve
ook op de „beschamende disfl
tie tussen onze bereidheid tl
aan de derde wereld enerzijd»
duidelijk groeiende consumpü
anderzijds". De gemeenten
meer doen aan de r
mlng bij de leden dat een t
gen van het welvaartsdenken d
lossing voor de problemen r
derde wereld kan zijn.
door ds J. W. Jongbloed
Ik heb de raad van H. J. Neumanopgevolgd en
het boek van prof. dr J. Douma „Gewapende
Vrede gelezen. Neuman noemt Douma's boek
een tweede handreiking, naast het bekende
blauwe boekje Kernbewapening' van de gene
rale synode van de Nederlandse Hervormde
Kerk. Hij beveelt het bijzonder aan hen aan,
die zich op het standpunt van het atoompaci-
fisme stellen of daartoe neigen. Deze raad heb
Ik opgevolgd en dus kan ik zeggen: prof. Dou
ma verdient het om vele lezers te krijgen, maar
dan liefst wel kritische, met name onder de
theologen. Zijn exegese van bijbelgedeelten
als de Bergrede en Romeinen 13 en zijn weer
gave van de kerkelijke leer van de rechtvaardi
ge oorlog kunnen beslist aanleiding geven tot
een uitvoerige discussie in een theologisch
tijdschrift. Nu zal ik mij beperken tot het
maken van enkele kanttekeningen.
Prof. Douma blijkt in ieder geval dezelfde
uitspraak te doen ais die van de generale
synode in „Het vraagstuk van de kernwape
nen" van 1962. Ten aanzien van het atoom
zwaard van de overheid geldt zijns inziens:
„Het is niet geschikt om ermee te slaan en
buitengewoon effectief om ermee te dreigen"
(blz. 80). Uiteindelijk loopt zijn betoog uit op
een beroep op militairen en beheerst met wa
penen om te gaan (blz. 115).
Op grond van mijn ervaring als geestelijk
verzorger meen ik echter te moeten stellen dat
militairen dit beroep als wereldvreemd erva
ren. Zij realiseren zich tenvolle, dat elke toe
komstige oorlog totaal van aard zal zijn. Alle
wapens, die men bezit, zowel de conventionele
als de nucleaire, zullen gebruikt worden. Mili
tairen zijn zich dan ook beter dan deze ethicus
bewust van het feit, dat het onderscheid tussen
bezit en gebruik van kernwapens een vrij aca
demische kwestie is. Het bezit leidt onherroe
pelijk tot het gebruik, wie het gebruik afwijst,
zal dit dan ook moeten doen ten aanzien van
het bezit
Tegen deze achtergrond wordt de toename
verklaarbaar van het aantal militairen, die zich
al dan niet in de openbaarheid atoompacifist
noemen Deze groep wordt door prof. Douma
in de steek gelaten. Daarom kunnen geestelij
ke verzorgers zijn boek niet als een handrei
king voor het pastoraat onder militairen ge
bruiken. Dit ethische commentaar schiet im
mers tekort, omdat elke verwijzing naar het
humanitaire oorlogsrecht en de daarop geba
seerde resoluties van de Verenigde Naties ont
breekt. Dit juridisch aspect zal de hoofdzaak
dienen te worden ln het politieke beraad van
regering en panement over de positie van de
atoompacifisten. Daarbij gaat het om twee
vragen: zijn deze UNO-resolutles inzake de
onrechtmatigheid van kernwapens ook voor
ons land rechtsgeldig; en is de inzet van kern
wapens in overeenstemming met onze
Grondwet?
Kennelijk is deze leemte in dit boek aan de
heer Neuman ontgaan. Dit is uiterst merk
waardig. omdat het Nederlands Instituut voor
Vredesvraagstukken waarvan hij directeur
is reeds in mei 1975 op verzoek van de
generale synode een rapport heeft uitgebracht
over „Nederland en het Humanitaire Oorlogs
recht". Eveneens heeft dit instituut san*
de Raad voor de zaken van Overheid a
menleving van diezelfde kerk op 15 dec
een conferentie over „Burgerbevolking-*
humaniteit" gehouden. Dat rapport
conferentie hebben echter nog niet ga
teerd in een duidelijke eenstemmigheid i
het verbod van kernwapens.
Daarom zou het nemen van een nieuw
tief wellicht nu van de kant van de Ra*
Kerken bijzonder aanbevelenswaardig!
Voor alle betrokkenen, in het bijzonder v*
politici en de militairen, is het immers ui
aJergrootste belang om exact te we*
respluties van de Verenigde Naties
meer genegeerd kunnen blijven. De V
behoren op de bres te staan voor die milW
die mede door de kerkelijke uitspraken ov1
kernbewapening in gewetensnood
komen
(Ds Jongbloed is lochtmachtpredifcsff
staat in Arnhem en werkt bij de Lnckl*
Electronische en Technische School).
