uurtschap bij Rheden
dreigd met ondergang
an Backx' heeft vaste
frond onder de voeten
Buitenlandse vrouw aan
gril man overgeleverd
Extra matiging
centraal in overleg
Ook AR Uithoorn
tegen komst CDA
'Visumplicht voor
Turken wordt nog
niet ingevoerd'
Metaalwerkgevers
willen koppelbazen
anders aanpakken
Stichting 'Blijf van m'n Lijf':
Overijssel wil auto uit natuur weren
Ultimatum aan
Elsevier en VNU
fis Bernhard opent 6 oktober nieuwe havenvakschool
Treinen duurder
'Wereldbank
mede schuldig
aan genocide'
TROUW/KWARTET
H 13
Van onze soc. econ. redactie
DEN HAAG Volgende week vrij
dag, 3 oktober, is de eerste ronde in
het loonoverleg tussen een delegatie
van het kabinet en vakbeweging en
werkgevers. Onderwerp van gesprek
is het kabinetsbeleid voor volgend
jaar en speciaal het verzoek van het
kabinet om vrijwillig de bruto lonen
extra te matigen.
Minister Albeda wil twee rondes voor
het loonoverleg met het kabinet. Een
eerste gesprek op 3 oktober en een
afrondend gesprek na het grote Ka
merdebat, over het kabinetsbeleid
voor komend Jaar. Dat debat wordt
gehouden in de wek van 6 oktober.
Komende maandag houdt de FNV
Kabinet en Stichting van
de Arbeid
een congres over de kabinetsplannen,
en zal bij het CNV de verbondsraad
zich nader beraden over de wensen op
loongebied van het kabinet.
Als de al afgesloten CAO's voor vol
gend jaar niet worden „opengebro
ken" en alsnog wat de loonstijging
betreft worden verlaagd, wordt voor
1981 de gemiddelde loonstijging ge
raamd op acht procent. Het kabinet
wil dat het blijft bij zes procent, maar
het heeft niet zelf nu al een gedwon
gen openbreken van al afgesloten ca
o's willen aankondigen. Als vakbewe
ging en werkgevers vrijwillig over
gaan tot extra matiging om op zes
procent loonstijging uit te komen, wil
ht kabinet een miljard gulden be
schikbaar stellen voor lastenverlich
ting of maatregelen die werkgelegen
heid bevorderen. Als middel en om op
een lagere loonstijging dan acht pro
cent uit te komen, heeft minister Al
beda gesuggereerd de automatische
prijscompensatie en voor hogere in
komens de vakantietoeslag te beper
ken. Bij de prijscompensatie zouden
hogere invoerprijzen of in ieder geval
hogere energieprijzen moeten worden
uitgezuiverd.
lante eeuwenoude, kleine enkdorp Worth-Rhedense Brink gezien van de rand van het veel grotere, belendende dorp Rheden.
lac. Lelsz
>EN Met de vreedzaamste middelen wordt op 't ogenblik een strijd gevoerd om het
d van de Worth-Rhedense Brink, een heel apart plekje, waarvan de oorsprong
chijnlijk teruggaat tot zo'n honderd jaar vóór Christus. Terwijl op een steenworp
id zich Rheden ontwikkelde tot een flink uit de kluiten gekomen dorp, bleef het enkdorp
epkleine buurtschap. Wie op de Oranjeweg aan de rand van Rheden staat, ziet richting
m de weinige boerderijen van de Worth-Rhedense Brink als een verrukkelijk silhouetje
de hemel gevlijd. Ach, eigenlijk nauwelijks meer dan een handjevol bouwsels, waarvan
dien ook nog een aantal als aan een charmante verwaarlozing ten prooi schijnt.
«th-Rhedense Brink, liggend
enerzijds de autosnelweg Am-
tphen, de A 48, waarachter de
itroomt, en anderzijds de
i Amhem-Zutphen, waarach-
•indeloze groen oprijst van 't
e park de Zuidelijke Veluwe-
ioopt ernstig gevaar. Het ge-
bestuur van Rheden wil er
>n tijdje huizen bouwen, zo'n
vijfhonderd. De gemeente
i telt zeven dorpen, waarvan
nog mooier dan het andere,
s bovendien gezegend met een
aan natuurschoon. Andere
in de medaille is dat er zovéél
emeente Rheden liggende ge-
planologisch vanwege die si-
li zwaar beschermd zijn. Rhe-
pr [emeentebestuur wil binnen
^wanden een eerste aanzet ge-
ëe bestemming van buitenge-
Ddanig te veranderen dat er
6 kJ mag worden, huizen en als
ook nog een tennishal. Op het
tehuis van Rheden wordt ge-
De gemeente stelt het principe
niet bouwen niet meer ter
Ie. Komen er actiegroepen
we wél. Bouwgrond is bijzon
aars in onze gemeente. En de
jj i moeten toch wonen."
zaam
n heeft de Oudheidkundige
Ct Rheden-Rozendaal een bro-
over de historische betekenis
6 Worth-Rhedense Brink laten
digen Deze is naar B en W
gegaan, naar instanties die zich be
zighouden met zaken als historie, mo
numentenzorg en landschapsbe
scherming, en naar de Rhedenaren
die in de omgeving van het bedreigde
gebied wonen. „De bewoners van de
Brink en ook de mensen die er nu zo'n
prachtig gezicht op hebben, staan
positief tegenover ons streven dit
enkdorp voor de ondergang te behoe
den," aldus de secretaris van de Oud
heidkundige Kring, de heer P. G. J.
Breukink. Hij kan zich vinden in de
omschrijving dat de Worth-Rhedense
Brink eigenlijk als enkdorp in de
knop is blijven steken. Er kwam niet
alleen geen kerk, maar er vestigden
zich ook geen ambachtelijke bedrijf
jes. Zo bleef het een puur agrarische
gemeenschap, en zoiets is zeldzaam
geworden.
Het is dat soort landschap, en nu
vergeten we de snelweg maar even,
waar zoveel schilders gek van waren,
Voerman, Goed vriend, enzovoorts.
En waar Nescio in de zomer van 1947
op zijn reisje langs de IJssel de zon
uit het water zag spetten, de ene rij
bomen net even boven de andere uit,
en de koeien wazig in de wei. Alleen
klimt er nu geen geel korenveld meer
naar boven, want die zijn er bijna niet
meer.
Boerderijen óp de Worth-Rhedense
Brink (worth betekent waard, laag
land, een weidegebied aan de rivier,
in dit geval de IJssel) worden al in
stukken van rond 1400 genoemd. Die
zijn dan cijnspiichtig aan de Hof te
Rheden. Zo was Deric van Heerde
„III molder corns" schuldig, te beta
len door Hilla van Heerde „uyten
goede te Brunck".
Het betreft hier een hoeve, die de
naam De Brink droeg. Waarschijnlijk
heeft Johan van Wijnbergen midden
zeventiende eeuw er een herenhuis
laten bouwen, dat hij de naam „Den
Brlnck" gaf. Vorige eeuw is het ge
sloopt, maar de tegenwoordige boer
derij De Brink is er waarschijnlijk
nog een overblijfsel van. In het enk-
dorp hebben drie boerderijen een
naam: De Brink, Den Haesenberch en
De Munnikhof, de andere zijn naam
loos. In het gebied werden naderhand
enkele buitenplaatsen gesticht, De
Kruishorst, Vóórhelde en Rhederhof.
Tussen de landbouwgronden slinge
ren, enigszins verdiept, een paar weg
getjes, wat knotwilgen houden er zich
als stille asceten op, en verder zijn er
wat resten van houtwallen, die het
wild van de Veluwe moesten keren.
Wie meent dat we hier te maken
hebben met een middeleeuwse neder
zetting, vergist zich nogal. De heer H.
Kerkkamp, die zich veel met de histo
rie van deze streek heeft beziggehou
den, meent dat men rustig kan terug
gaan tot de prehistorie. Het zal zo'n
honderd Jaar vóór Christus zijn ge
weest, dat personen, behorend tot
een Saksische stam. zich vanuit
Duitsland, de LQneburgerheide of zo,
met him vee via de zijriviertjes van de
Rijn naar het stroomgebied van de
IJssel zullen hebben begeven. Zij zijn
waarschijnlijk de stichters geweest
van de Worth-Rhedense Brink, een
evolutie die ook te maken zal hebben
met hun cultus, een heidense die in
latere eeuwen werd gekerstend. Een
deel van deze mensen is naderhand
verdergetrokken, bijvoorbeeld naar
Engeland. Rheden, pal er naast, werd
een behoorlijk dorp, maar de Worth-
Rhedense Brink bleef zeer klein.
Toch voelt men zich er tot vandaag
toe een zelfstandige gemeenschap.
De gemeente heeft de naam „Worth"
officieel afgeschaft. Maar de bewo
ners gebruiken het woord nog altijd.
En er is niet alleen een voetbal
club „Rheden", maar ook een voet
balclub „Worth-Rheden".
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM De afdeling Uit
hoorn van de ARP heeft zich op een
vergadering uitgesproken tegen de
totstandkoming van het CDA. Als
reden werd genoemd dat men er niet
van overtuigd was dat de drie partij
en, AR, CHU en KVP nu al in staat
waren om in één partij op te gaan.
Volgens de heer Nachtelaal vormde
het optreden van het KVP-bestuur
tegen het Tweede Kamerlid Stef
Dijkman de druppel die de emmer
deed overlopen. Deze werd door het
bestuur van zijn partij op de vingers
getikt omdat hij in Juni een motie van
afkeuring steunde die door de opposi
tie was ingediend.
Eerder had de afdeling Almelo zich al
uitgesproken tegen de fusie van de
drie partijen in het CDA.
DEN HAAG (ANP) „Er is geen
sprake van dat Nederland er aan
denkt tegelijk met de Bondsrepu
bliek, op 5 oktober, een visumplicht
in te voeren voor Turken." Dit zei
gisteren de woordvoerder van het mi
nisterie van buitenlandse zaken in
Den Haag.
Nadat de visumplicht in de Bondsre
publiek is ingevoerd zal Nederland
een uitgebreide studie maken van de
consequenties en implicaties van dat
besluit voor ons land, bovendien
moet Nederland een dergelijke beslis
sing nemen in overleg met de Bene
lux-partners. Bij inleidende bespre
kingen bleek dat met name België
weinig voelde voor een visum-plicht.
DEN HAAG (ANP) De Contact
groep van werkgevers in de metaalin
dustrie (CWM) is het niet eens met
een van de wetsontwerpen tegen de
koppelbazen.
De CWM, een organisatie van met
name kleine en middelgrote onderne
mingen heeft bezwaar tegen het wets
ontwerp waarin een hoofdaannemer
aansprakelijk wordt gesteld voor niet
slechts de betaling van premies en
belastingen door zijn directe onder
aannemer maar ook door de onder
aannemer van die onderaannemer.
De CWM vindt dat hierdoor bonafide
hoofdaannemers misschien zullen
moeten opdraaien voor de praktijken
van malafide onderaannemers. In een
brief aan de Tweede Kamer schrijft
de CWM dat het in de praktijk voor
een hoofdaannemer vaak onmogelijk
is om alle schakels die bij een be
paald bouwproject zijn betrokken op
hun deugdelijkheid te controleren.
De CWM voelt dan ook meer voor een
verantwoordelijkheid per schakel,
met gebruikmaking van vrijwarings
verklaringen. De Sicilae vereeke-
ringsraad heeft zo'n methode voorge
steld.
Bij detailhandel 2,5 pet
onder minimumloon
DEN HAAG (ANP) In de detailhan-
del ontving vorig Jaar een op de veer
tig werknemrs (2,5 procent) die onder
de wet minimumloon vielen, minder
dan het wettelijk minimum. De on
derbetaling bedroeg gemiddeld 8,3
procent van het minimumloon. Veer
tig procent van de werknemers ont
ving precies het minimumloon.
Dat blijkt uit een onderzoek van de
loontechnische dient van het ministe
rie van sociale zaken. De dienst deed
zijn onderzoek in de tweede hellt van
1979 onder 2530 detailhandelsbedrij
ven met minder dan tien werkne
mers.
AMSTERDAM (ANP) Een buitenlandse vrouw die voor
gezinshereniging naar Nederland komt, is met huid en haar
overgeleverd aan de nukken en grillen van haar man.
De Nederlandse wet dwingt haar als
het ware zich alles te laten welgeval
len, want als ze haar man verlaat,
verspeelt ze haar recht op een geldige
verblijfstitel. Dit is een van de con
clusies die de Amsterdamse stichting
„Blijf van m'n Lijf" trekt uit ervarin
gen met 33 „crepeergevailen" onder
buitenlandse vrouwen.
ZWOLLE (ANP) De provincie
Overijssel wil het gemotoriseerde ver
keer gaan weren uit natuurgebieden.
Er komt een speciale werkgroep die
samen met de gemeenten gaat bekij
ken welke maatregelen er in dit ver
band kunnen worden getroffen. Het
doeltreffendst is volgens de provincie
het verbieden van auto's, motoren en
brommers op zandwegen. Die zouden
alleen mogen worden gebruikt door
fietsers en wandelaars. De provincie
voelt veel voor een verordening ver-
keers be perking ter bescherming van
de natuur, zoals Gelderland die kent.
Sinds 1973 kent Nederland de wet op
de gezinshereniging, die aan buiten
landers die legaal in Nederland ver
blijven, de mogelijheid biedt hun
vrouw en minderjarige kinderen te
laten overkomen. De vrouwen die op
die basis naar Nederland komen, heb
ben een afgeleide status. Ze mogen
blijven, mits ze bij hun echtgenoot
wonen. Zodra ze hun echtgenoot ver
laten, na mishandeling of bedreiging,
ven-alt de grond van hun verblijf en
wordt hun vergunning niet verlengd.
Hetzelfde geldt voor minderjarige
kinderen die van huis weglopen.
Het Amsterdamse Blijf van m'n Lijf
huis wordt de laatste tijd dagelijks
geconfronteerd met de desastreuze
gevolgen van deze beleidslijn:
„Steeds meer Turkse en Marokkaan
se vrouwen kloppen bij ons aan, om
dat ze door hun man mishandeld zijn
of zelfs met moord en doodslag wor
den bedreigd", aldus een woordvoer
ster. „Wij kunnen hen nauwelijks
hulp bieden, omdat ze volkomen vo
gelvrij zijn en ieder moment de grens
over gezet kunnen worden. Boven
dien hebben ze geen uitkering, zodat
hun onderhoud zwaar op ons budget
drukt. De meesten gaan dan ook na
verloop van tijd in arren moede weer
terug naar huis".
UTRECHT (ANP) De dienstenbon
den FNV hebben de directies van
Bruna, Elsevier en VNU een ultima
tum gesteld inzake de fusie van de
drie ondernemingen, die alle actief
zijn op het gebied van het uitgeven en
verkopen van boeken.
De bond wil dat er voor 10 oktober
overeenstemming komt over het soci
ale beleid van het nieuwe samenwer
kingsverband. De dienstenbond
vindt de voorstellen van de directies
op het gebied van de arbeidsvoor
waarden onaanvaardbaar, omdat er
onrechtvaardige verschillen blijven
bestaan tussen de CAO's in de be
drijven.
Volgens de bond moet er een harmo
nisatie plaatsvinden van de diverse
pakketten op basis van de contracten
bij Elsevier en VNU. Tweede moge
lijkheid voor de dienstenbond is dat
er afzonderlijke arbeidsvoorwaarden
pakketten worden overeengekomen.
Mocht er geen akkoord komen over
het sociale beleid, dan zullen de dien
stenbonden FNV zich „met alle hun
ten dienste staande middelen" ver
zetten tegen de fusie, waarvan zij de
economische en sociale noodzaak
toch al niet inzien.
«n onzer verslaggevers
rERDAM Prins Bernhard zal maandag 6 oktober ln Rotterdam de nieuwe Haven- en
lerschool „Jan Backx" openen. Hiermee zal de stichting Vervoer- en Havenopleidingen,
school beheert, dan officieel de „sprong" naar het vaste land hebben gemaakt. Tot voor
deed het voormalige hotelschip Cillcia, beter bekend als de „Jan Backx", ruim dertien
lienst als school. Het schip verouderde zodanig, dat de stichting naar een vervangende
t op de wal zocht. Het schip is inmiddels versleept naar Spanje, waar het zal worden
opt.
maanden geleden werden de leasen gegeven op het schip de „Jan
<bt lag afgemeerd aan de voet van de Euromast.
De eerste plannen om vaste grond
onder de voeten te krijgen, dateren
van 1973. De stichting had al snel
haar oog laten vallen op het voorma
lig terrein van de scheepswerf Wilton
Fijenoord aan de Westkousdijk ln
Delfshaven. De plannen leken schip
breuk te lijden, omdat de gemeente
Rotterdam het betreffende gebied
voor woningbouw had bestemd. Uit
eindelijk werd het bestemmingsplan
aangepast en konden de plannen uit
gevoerd worden.
Het gebouw, waarvoor de eerste paal
twee jaar geleden de grond in ging,
beslaat een oppervlakte van onge
veer tienduizend vierkante meter. In
het langwerpige gebouw zijn onder
andere ondergebracht zestien theo
rie- en vijf praktijklokalen. Verder
zijn er drie gymnastieklokalen
Om het gebouw aan te laten sluiten
bij de wijk Delfshaven, kan het ook
voor andere doeleinden dan onder
wijs worden gebruikt. Zo maakt een
tafeltennisvereniging gebruik van
twee gymnastieklokalen. In samen
werking met de gemeente heeft deze
Ook de richtlijn die staatssecretaris
Haars van justitie onlangs heeft vast
gesteld biedt volgens de betrokkenen
nauwelijks uitkomst. Volgens deze
richtlijn kunnen vrouwen die drie
jaar „verblijf bij echtgenoot" achter
de rug hebben, in principe in aanmer
king komen voor een zelfstandige
verblijfsvergunning. Jan Westhoff
van het Amsterdams Advocatencol-
lectief zegt daarover: „Wij zien ons
daardoor genoodzaakt die vrouwen
een volkomen onverteerbaar juri
disch advies te geven: ga terug naar
Je man en probeer het zolang moge
lijk uit te zingen, anders ben je kans
loos."
Geldige gronden
Ook na deze periode van drie Jaar
blijft de positie van buitenlandse
vrouwen eigenlijk uitzichtloos. Welis
waar komen ze dan in aanmerking
voor een zelfstandige verblijfsvergun
ning, maar er moeten „geldige gron
den" zijn voor de voortzetting van
hun verblijf. In de praktijk betekent
dat bijna altijd het hebben van werk
en daar is sinds de „1-november-wet"
weinig kans op. Ook teruggaan naar
het thuisland is welhaast uitgesloten
omdat een vrouw die haar man ver
laat in landen als Turkije en Marokko
geen schijn van kans heeft op een
menswaardig bestaan. Ze kan op nie
mand rekenen voor onderdak of fi
nanciële steun omdat ze haar familie
en schoonfamilie te schande heeft
gemaakt en daarmee een „outcast" is
geworden.
UTRECHT (ANP) De treintarieven
gaan met ingang van 1 oktober met
gemiddeld vijfeneenhalf procent om
hoog. De prijs van de NS-kortlng-
kaart, 375 gulden, blijft echter het
zelfde.
Deze (gezins-)kaart geeft een jaar
lang recht op een korting van vijftig
procent op enkele reizen, van veertig
procent op retours en tot nu toe
van 25 procent op week- en maand
abonnementen. Het kortingspercen
tage voor de abonnementen wordt
per 1 oktober op dertig gebracht, al
dus de spoorwegen.
Het reductiepercentage op het kin-
derretour gaat terug van vijftig naar
veertig. Voor een avondretour moet
1,75 gulden (was 1,50 gulden) meer
worden neergeteld dan de enkele reis-
prijs en de toeslag op het weekendre
tour gaat van een gulden naar 1,25
gulden.
„Losse" enkele reizen en retours zul
len over het algemeen iets meer dan
5,5 procent duurder worden.
Vanuit de meeste lokalen hebben de leerlingen van de haven- en vervoerschool „Jan Backx" uitlicht op de Nieuwe
vereniging zelfs een eigen kantine in
het schoolgebouw kunnen bouwen.
Bij de plannenmakerij is ook reke
ning gehouden met het feit dat het
schip de „Jan Backx" tevens dienst
deed als vergader- en conferentiecen
trum voor de haven en de scheep
vaart. Op de tweede verdieping van
het nieuwe gebouw zijn dan ook twee
vergader- en conferentieruimten (140
m2 en 30 m2), met een bar, gesitueerd
De „Jan Backx" telt momenteel 225
leerlingen, in de leeftijd van twaalf
tot zestien jaar, die de dagopleiding
van het lager beroepsonderwijs vol
gen. Hierna kan men zich verder be
kwamen in de technlsche-administra-
tieve richting. Deze opleiding biedt
plaats aan honderd leerlingen. Zij
volgen een dag en een avond onder
wijs en lopen de rest van de week
stage bij diverse haven- en vervoers-
kantoren. Sinds enkele jaren wordt
aan de „Jan Backx" ook een oplei
ding gegeven van het middelbaar be
roepsonderwijs. Deze opleiding, die
momenteel wordt gevolgd door tach
tig leerlingen, is specifiek gericht op
een toekomstige werkkring in de ver
voerswereld.
Naast de „Jan Backx" heeft de stich
ting ook de supervisie over de Prof
Ruttenschool (driehonderd leerlin
gen) en de dr. Stakenburgschool (38
leerlingen en 2300 cursisten). De Rut
tenschool richt zich vooral op de ope
rationele opleiding. De Stakenburg-
school verzorgt een hogere vakoplei
ding aan volwassenen.
De „Jan Backx" en de „Prof. Rutten"
worden volledig gesubsidieerd door
het Rijk. Ook de „Dr. Stakenburg
kan rekenen op rijkssubsidie, maar
wordt daarnaast ook ondersteund
door de gemeente en de werkgevers
organisaties.
Het nieuwe gebouw van de „Jan
Backx" heeft Th miljoen gulden ge
kost
BRASILIA (ANP) De Wereldbank
is medeschuldig aan volkerenmoord.
Deze instelling helpt de Braziliaanse
regering om een weg aan te leggen en
dat betekent voor de betrokken indi
anenstam in die buurt een definitief
doodsoordeel. Aldus een verklaring
van de Raad van de Braziliaanse bis
schoppen voor missie onder de indi
anen.
De raad doet een beroep op de we
reldopinie om het leven te redden van
de laatste zeshonderd Indianen van
de Nambikwarastam, die aan het be
gin van de eeuw nog zo'n tienduizend
leden telde. In de jaren zestig werd de
stam onder het mom van „Vooruit
gang van Brazilië" en „Nationale vei
ligheid" naar onvruchtbare gebieden
verjaagd. Honger, mazelen en door
blanken, overgebrachte geslachts
ziekten decimeerden de gelederen.
De overlevenden hebben zich de laat
ste jaren weer enkele kleine gebieden
ln hun oude land kunnen verwerven,
maar hun leven is voortdurend be
dreigd door de exploitanten van de
grote landbouwbedrijven.
De nieuwe weg is alleen maar voor
deze bedrijven gunstig, maar loopt
dwars over de akkers van de india
nen. De bisschoppelijke raad vindt
het plan nog extra onmenselijk, om
dat het wegtracé enkele holen kruist
die de indianen beschouwen als „hei
lige woningen der geesten". Volgens
een Nambikwara-mythe vergaat de
wereld als de blanken die geesten
ontdekken.
AMSTERDAM De faillissements
kamer van de Amsterdamse recht
bank heeft dinsdag voorlopig uitstel
van betaling verleend aan de bouw
en ontwikkelingsmaatschappij Van*
dervliet-Wernink Beheer Tot be
windvoerder is aangesteld mr H.
Warners te Amsterdam
