)uits kiessysteem
eeft goed gewerkt
CNV—
WELKABEL?
Strop Volker-Stevin
113 miljoen gulden
JA'
Strijd om de 'Zweitstimme'
MAARGEEN VPRO-GIDS?
D
DE NIEUWE VPRO-GIDS.
Weer ontslagen bij
Nijverdal-ten Cate
Kreymborg's College look!
Kreymborg!D
DÉZE WEEK'N KWARTJE.
iratama herkenbaar in
alentvolle show
Popdagen
Basis en werkgelegenheid niet aangetast
Ook korter werken voor zeker 300 man
aR!
IDERDAG 25 SEPTEMBER 1980
TROUW/KWARTET
J. den Boef
jciaal-democratische kringen in West-Duitsland is men nog altijd blij dat plannen om een
3nt partij en-systeem in het leven te roepen, zo'n twaalf jaar geleden niet zijn doorgegaan. En
te( berale Vrije democraten hebben nog steeds reden om de SPD van Willy Brandt dankbaar
'J
kt(
vorming van de grote coalitie nen zulke dingen niet meer gebeuren,
de christen-democraten en so- omdat daar een absolute meerder-
de« democraten onder leiding van heid (de helft ovan het aantal zetels
i urt Georg Kiesinger (christen- in de Bondsdag, plus 1) vereist is om
"^raat) was de afspraak ge- een nieuwe regering in het zadel te
t, dat zo'n systeem zou worden kunnen brengen en daarmee de oude
oerd. De CDU wilde niet langer naar huis te sturen,
ücelijk zijn van de kleine liberale
en de SPD zegde haar medewer- nrpmnel
toe, omdat zij maar al te graag "Cl
Om de intrede van talrijke kleine
partijen in de Bondsdag te bemoeilij
ken, hebben de naoorlogse wetgevers
de „5 procents-clausule" ingevoerd.
CM
g ingspartij wilde worden.
q rote coalitie van 1969 tot 1969
de echter geen twee-partijen-
Kle em op, omdat de SPD van ge-
ie. ten veranderde. Er waren con
st n ontstaan met de FDP, die eind
de CDU de rug had toegekeerd
s oppositiepartij een meer pro-
leve richting had gekozen. Het
ande systeem werd dan ook niet
is- iderd, omdat de SPD zich bij-
es realiseerde, slechts met de FDP
n een meerderheid te kunnen
lc^ f Jaar blijkt nog altijd, hoe Juist
m< pd destijds haar positie heeft
V rieeld. Een sprekend voorbeeld
"q uitslag van 1976, toen de kanse-
kandidaat van de christen-de-
aten. Helmut Kohl, slechts
DO stemmen te kort kwam om de
lute meerderheid in de Bonds-
te veroveren. Dit Jaar garandeert
roortbestaan van de kleine FDP
schijnlijk opnieuw de prolonga-
an het kanselierschap van de
al-democraat Helmut 8chmldt.
t tijd geleden werd de mogelijk-
groot geacht dat de SPD alleen
solute meerderheid in de Bonds-
ud behalen. De opiniepeilingen
inleiding tot deze verwachting-
l brachten in de SPD een
[reactie teweeg. Want het is ge-
Uk om als de grote overwinnaar
idverfd te worden: dat kan op 5
ier veel stemmen kosten.
lgens heeft het Westduitse kies-
em tot dusver goed gefunctio-
I. Slechts een maal in meer dan
g jaren moesten vervroegde ver-
ngen worden gehouden. Dat lag
sr niet aan het systeem maar aan
ifvalllgheid" van vooral liberale
i van de Bondsdag, die in 1972
langer medeverantwoordelijk-
voor de „Ostpolitik" van kanse-
Willy Brandt wilden dragen,
opstellers van de Westduitse
«wet, die kort na de tweede we-
krlog aan het werk gingen, wa
ft van doordrongen dat zij moes-
ftf rekenen. met de fouten uit het
iden die hadden geleid tot de val
de „republiek van Weimar". Met
ie streefden de wetgevers naar
situatie, waarin het niet langer
elijk zou zijn om regeringen naar
te sturen met een „toevallige
rderheid". In de republiek van
fcnar tussen de twee oorlogen werd;
de oppositie, die vaak van samen-
ing wisselde door het bestaan
talrijke kleine partijen, in dit
cht te gemakkelijk gemaakt. Dit
gebeuren, zonder dat de verant-
rdelljke partijen in staat waren
later zelf een regering te vormen,
simpel was ook de manier waarop
's' ontbinding van het parlement kon
0 den aangestuurd, als men de vor-
van een nieuw kabinet niet ge-
achtte. In West-Duitsland kun-
In de praktijk betekent dit dat alleen
partijen voor zetels in de Bondsdag in
aanmerking komen, die ten minste
vijf procent van de in totaal uitge
brachte geldige stemmen behalen, of
in ten minste drie districten een „di
rect mandaat" veroveren.
Deze clausule heeft ertoe geleid dat
sinds 1961 nog maar vier partijen in
de Bondsdag zijn vertegenwoordigd:
de SPD, de CDU, de CSU (Beierse
zusterpartij van de CDU) en de libera
le FDP.
WELKOM. WAAR U
OOK VANDAAN KOMT.
Ook wie ver van huis werkt, vindt bij
het CNV een thuis. Een gastvrij onthaal
met extra aandacht juist voor hun vaak
andere problemen. Het CNV maakt
geen onderscheid tussen binnen- en bui
tenlandse werknemers. Het CNV werkt
voor iedereen even hard. Ook voor u.
Maar dan moet u wel lid worden. Doen.
Vandaag nog.
dat spreekt me aan
lk word CNV-litf
Stuur mij nadere infor
Postcode:
Beroep:
SAMEN OP DE GOEDE WEG
Christelijk Nationaal Vakverbond
Als de Westduitsers op 5 oktober naar de stembus gaan om een nieuwe Bondsdag te kiezen,
mogen zij twee stemmen uitbrengen, de „Erststimme" en de „Zweitstimme". De grote partijen
zijn daar niet erg gelukkig mee, omdat de kleinere partijen er handig gebruik van proberen te
maken.
Het ls dit jaar zeker niet voor het
eerst dat een oneigenlijk gebruik van
de „Zweitstimme" de grote partijen
en met name de Sociaal-democrati
sche partij van kanselier Helmut
Schmidt, parten kan spelen. Bij de
verkiezingen van 1972 was dat geen
probleem, omdat de toenmalige kan
selier Willy Brandt het voortbestaan
van de liberale coalitiepartner FDP
wilde garanderen en ermee instemde
dat partijgenoten in sommige kies
districten hun „Zweitstimme" op de
FDP uitbrachten.
Dit Jaar echter denkt de SPD er niet
over. stemmen weg te geven. Vanzelf
sprekend hoopt men in deze partij de
absolute meerderheid te behalen,
maar haar streven is er in de eerste,
plaats op gericht, de grootste partij in
de Bondsdag te worden. Lukt dat,
dan is de mogelijkheid uitgesloten
dat de christen-democratische kanse
lierskandidaat Franz Josef Strauss
aan de macht komt, als de FDP en de
Groene partij onder het vereiste mi
nimum van vijf procent van de stem
men zouden blijven en daardoor geen
zetels in de Bondsdag krijgen.
De FDP die thans geheel op eigen
kracht haar voortbestaan moet pro
beren te verzekeren, heeft de aanhan
gers van de regeringscoalitie ge
vraagd om hun „erststimme" op de
8PD uit te brengen en hun „Zweit
stimme" op de FDP. Het lijkt een
eerlijke verdeling, maar in werkelijk
heid wil de FDP hier goede sier ma
ken op kosten van de SPD. Deze
partij spaart dan ook kosten noch
ADVERTENTIE
E
ADEMAKERS Metaal, heeft het
te halfjaar 1980 een winst ge-
ikt van 43.000 gulden. Over heel
wordt echter rekening gehouden
verlies. De ooizaak daarvan is
>t tekort aan produkUepersoneel
0 segvallende resultaten van lang-
tnde orders uit voorafgaande Ja-
In 1979 werd een verlies geleden
1,14 miljoen gulden.
INRAF NONIUS zal de eerste van
9 Üen aangekondigde instrumenten-
teken die In het noorden des
ds zullen worden gevestigd, neer-
en in Veendam. De vestiging zal
985 plaatsbleden aan 100 werkne-
rs. In het najaar van 1981 begint
noduktie met 10 15 man perso-
Met de bouw van het bedrijf is
«veer zes miljoen gulden ge-
j lijft u heen en weer
■^schakelen tussen
de 3 Duitse zenders, de
■4 Belgische, 3 Franse en
3 Engelse? Of koopt u de
nieuwe VPRO-gids? Met de
komplete buitenlandse
programma's. Elke week 35
pagina's Buitenland. Vanaf
dinsdag 23 september in de
winkels. Ter kennismaking
voor slechts 25 cent
Voor iedereen bereikbaar.
r Pieter Terpstra
lACHTEN Rients Gratama heeft voor zijn nieuwe caba-
programma „Alle Hulde", waarvan hij in de schouwburg
Lawei te Drachten de première gaf, alle teksten zelf
chreven. De laatste jaren gebruikte hij nogal eens teksten
anderen maar dat kwam de homogeniteit niet ten goede,
zo stond er nu weer een herkenbare Gratama op de
anken. Weliswaar niet met een programma dat je de ene
rrassing na de andere bezorgt maar wel heel goed en
tuigend van talent, zowel wat teksten als presentatie be
eft.
i uitgangspunt is een praatje en
'liedje die hulde brengen aan hen
ln deze UJd moedig en optimis-
blijven en dat motiefje keert
ug in een bijzonder geestig stukje
r dierenliefde. In het nummer
utspot met radijzen" blijkt hoe
J het vier man sterke combo niet
n muzikaal maar acterend in het
Rramma wordt betrokken. John
jtes. die met de pianist Addy
■teele de composities heeft ver-
rRd. mag wel in het bijzonder ge-
«nd worden als vaardig bespeler
n gitaar, fluit en accordeon waar-
n hij in het nummer „Pientere
«sten" op fantasierijke wijze aller
grappige instrumentjes heeft toe-
»oegd.
conférence van Gratama, zo nu en
even op de actualiteit afgestemd,
verder wel zo dat ze best een
p» seizoen mee kan, is spits. Het
voorlaatste nummer, een persiflage
op het Europese parlement, is een
hoogtepunt en het daarop volgende
enthousiaste lied „Europa" vormt
een, zij het niet verrassende, maar
wel stemming makende finale Van
een liedje ais „Het leven ls een man
nequin met kromme benen", mogen
er 12 in een dozijn gaan, het wordt zo
vrolijk gebracht dat men dat graag
op de koop toe neemt. En een liedje
over het verdwijnen van het Frans als
leervak bij het middelbaar onderwijs
is zo raak en charmant en een kort en
krachtig nummertje als „Kater" zo
geestig dat men zich over het niveau
van het programma geen zorgen
hoeft te maken. Als een originele filo
sofie tenslotte de overdenking
„Fout" (ik ben eigenlijk altijd fout
geweest behalve in de oorlog) Al met
al maakt het programma „Alle hul
de" zijn titel zeker waard.
Sad Café Vanavond wordt in de
Amsterdamse Meervaart een
tweevoudig debuut gevierd. De
Engelse formatie Sad Café, gees
teskind van 10 CC's Eric Stewart
brengt daar haar eerste plaat uit.
Dit eerste Nederlandse concert
dient als ondersteuning hiervan.
Johnny G De popmuziek kan rare
fenomenen voortbrengen die zich
eigenzinnig een aparte plaats we
ten te veroveren. Jona Lewie is zo
iemand, die tegenwoordig redelij
ke bekendheid geniet. De even
eens Britse Johnny G doet aan
hem denken. Beiden zijn bezeten
van muziek in al zijn uitingsvor
men of het nu cajun, blues of rock
roll betreft. En alle twee weten
ze deze stijlen.tot een eigen geluid
te smeden. Hij maakt vanaf van
avond een korte tournee door ons
land via Paradiso-Amsterdam, De
Piek-Vlissingen (morgen), De Gi-
gant-Apeldoorn (zaterdag) en De
Lantaarn-Rotterdam (29).
Dexy's Midnight Runners Deze
Britse soulformatie liet wegens
personeelsproblemen verstek
gaan op Rotterdam New Pop. In
middels zitten ze weer in de run.
De Effenaar-Eindhoven (van
avond), Paradiso-Amsterdam
(morgen) en Eksit-Rotterdam (Za
terdag).
By Cooder en John Hiatt
Een concert van belang vormt een
avond met de gitarisVZanger Ry
Cooder. In de loop der jaren heeft
hij een muzikale ontdekkingsreis
door Amerika gemaakt zowel in
ruimte als ln tijd. De vele stijlen
die hij van een geheel eigen signa
tuur weet te voorzien maken hem
tot een uniek artiest. Het voorpro
gramma houdt een verrassing in
met de Amerikaan John Hiatt. Hij
is een songwriter die aanvankelijk
bekendheid kreeg via anderen
(Robert Palmer bijvoorbeeld).
Naast componeren heeft hij blijk
gegeven van een sterke podium
persoonlijkheid zoals vorig jaar
bij zijn eerste bezoek was te con
stateren. Samen geven zij concer
ten in Carré-Amsterdam (maan
dag), Vredenburg-Utrecht (dins
dag), Vereeniging-Nijmegen (1
okt), Schouwburg-Sittard (2),
Doelen-Rotterdam (5) en Ooster-
poort-Groningen (6).
Undertones
Vijf Ierse tieners met een onblus
baar enthousiasme, zo kunnen
The Undertones genoemd worden.
Zij spelen simpele doch zeer aan
stekelijke rock, die onlangs op
New Pop veel enthousiasme los
maakte Dinsdagavond brengen
ze een bezoek aan Paradiso
Meer poen voor pop
Op 15 plaatsen in ons land treden
aanstaande zaterdag de popcol
lectieven naar buiten. Per stad
zullen een aantal groepen optre
den om aandacht te vragen voor
hun amateurstatus en penibele
positie.
Van onze redactie economie
ROTTERDAM De drie geweldige tegenvallers die Volker-Stevin heeft moeten incasseren
(en die in 1980 zullen leiden tot een verlies van 28 miljoen, terwijl in 1979 nog een winst van
80 miljoen werd gemaakt), hebben de gezonde basis van dit aannemingsconcem niet
aangetast. Er wordt als gevolg van deze stroppen (van in totaal 113 miljoen) ook geen invloed
op de werkgelegenheid als geheel verwacht.
moeite om het kiezersvolk duidelijk
te maken, dat de „Erststimme" ver
geleken bij de „Zweitstimme" maar
een betrekkelijke waarde heeft.
Directe mandaten
De „Erststimme" is bedoeld om de
kiezer in staat te stellen, in zijn of
haar kiesdistrict op de kandidaat te
stemmen die de voorkeur geniet. Wie
de meeste stemmen behaalt, al is het
maar met een verschil van één stem,
is overwinnaar en ontvangt wat men
noemt een „direct mandaat". De helft
van het aantal Bondsdagzetels (248
van de 496) bestaat uit directe man
daten.
Behalve wanneer er „Oberhangman-
date" zijn, heeft de „Erststimme" he
lemaal geen Invloed op de uiteindelij
ke zetelverdeling ln de Bondsdag,
want daarvoor is uitsluitend de
„Zweitstimme" beslissend, „über-
hangmandate" kunnen alleen wor
den behaald als het aantal „directe
mandaten" van een partij in een deel
staat hoger uitvalt dan waarop zij
volgens de op haar uitgebrachte
„Zweitstlmmen" recht heeft. Het
aantal Bondsdagleden wordt dan ho
ger dan 496. Voor het laatst gebeurde
dat ln 1961.
Met de „Zweitstimme" wordt op de
partijen in de deelstaten gestemd.
Het in geheel West-Duitsland op een
partij uitgebrachte aantal stemmen
wordt volgens een systeem van even
redige vertegenwoordiging in zetels
omgezet. De toewijzing van deze ze
tels geschiedt volgens de lijsten van
de deelstaten, nadat het aantal be
haalde „directe mandaten" van het
totaal ls afgetrokken. Op die manier
krijgen ook degenen, die in hun dis
trict geen „direct mandaat" konden
bemachtigen, een kans op een zetel.
Grootste partij
Bij de zetelverdeling is de „Zweit
stimme" ook in ander opzicht van
belang, omdat het daarbij gebruikte
systeem van de Belg d'Hondt de
grootste partij het meest bevoor
deelt. Ook dit systeem van verdeling
is voor de SPD reden, voor elke stem
te vechten.
Dit jaar mogen 42,8 miljoen West
duitsers van 18 jaar en ouder naar de
stembus gaan, 23,2 miljoen vrouwen
en 19,6 miljoen mannen. Niet minder
dan 3,6 Jongeren tussen de 18 en 22
jaar kunnen voor het eerst hun stem
uitbrengen voor de Bondsdag. Ver
kiesbaar zijn alle kiesgerechtigen, die
de leeftijd van 18 jaar hebben bereikt
en tenminste één jaar de Duitse na
tionaliteit bezitten.
In totaal dingen 2961 kandidaten
naar de 496 zetels in de Bondsdag. Zij
vertegenwoordigen vijftien partijen,
twee minder dan in 1976, waarvan
alleen die van de christen-democra
ten, sociaal-democraten, liberalen en
communisten in alle 248 districten
vertegenwoordigd zijn. Behalve de
Groene partij, die in 229 districten
opereert, doen nog een partijtjes op
groepen mee, die of rechts van de
CDU/CSU, dan wel links van de DKP
(communistische partij) staan.
Dit blijkt uit een gisteravond door
Volker-8tevin uitgegeven halfjaarbe
richt, waarin de gang van zaken uit
gebreid uit de doeken wordt gedaan.
Hierbij kan in herinnering worden
gebracht dat vorige week onder
druk van een koersval van de aande
len op de effectenbeurs al een kort
communiqué werd uitgegeven, waar
in werd medegedeeld dat het eindre
sultaat over 1980 „vermoedelijk nega
tief" zou zijn.
Oman
De belangrijkste oorzaak van het ka
pitale verlies ls Inderdaad, zoals wij al
sohreven in de krant van afgelopen
vrijdag, het leidingwerk in Oman,
Daar worden ernstige moeilijkheden
ondervonden, welke voor een deel in
de inschrijvings- en uitvoeringspro-
blematiek liggen. Het verlies op dit
"werk (waarvoor in 1979 als een voor
ziening werd getroffen van ƒ11 mil
joen) zal kunnen oplopen tot ruim
70 miljoen.
Hierbij wordt hoopvol aangetekend,
dat het tempo waarmee dit werk
wordt uitgevoerd, een gunstig effect
zal hebben op de uiteindelijke afreke
ning. Daarmee is bij de verliesprog-
nose echter geen rekening gehouden.
Het verlies wordt daarnaast veroor
zaakt door twee bruggenprojecten in
de Verenigde Staten en in Engeland.
De oplevering van deze bruggen zal
de komende jaren plaatsvinden,
maar er wordt nu al rekening gehou
den met verliezen van in totaal 26
miljoen, nadat op één van de werken
in 1979 al een voorziening werd ge
troffen van 6 miljoen.
optimaal werden gehanteerd. De
kans dat bij toekomstige werken zich
soortgelijke ontwikkelingen zullen
voordoen, is inmiddels aanmerkelijk
beperkt.
Hierbij komt dat, met uitzondering
van de bovengenoemde drie projec
ten, de resultaten van de andere acti
viteiten dit jaar op ongeveer hetzelf
de peil liggen als vorig Jaar.
Daarom ook komt de raad van be
stuur van Volker-Stevin tot de ver
wachting dat de negatieve ontwikke
ling van 1980 ln 1981 zal worden „om
gebogen" in een positieve. Wanneer
hierbij rekening wordt gehouden met
de normale risico's bij het aannemen
van werken zeker in het buitenland
kan daarna een verder herstel van
de winst worden verwacht.
Bij Volker-Stevin werkten eind vorig
jaar ruim 9.100 mensen in Nederland
en ruim 11.800 in het buitenland. De
omzet Li ons land was vorig jaar
1.160 miljoen en in het buitenland
1.784 miljoen.
Van onze redactie economie
ALMELO Het textielconcem Nijverdal-ten Cate zal collec
tief ontslag aanvragen voor 175 werknemers, verspreid over
drie vestigingen. Voor driehonderd personeelsleden bij Ten
Cate over-all wordt werktijdverkorting aangevraagd. Ook bij
Ten Cate Sports en Ten Cate Technical Fabrics overweegt het
bestuur korter te werken.
Fusie
De drie projecten, zo wordt ver
klaard, werden aangenomen in de be
ginperiode van de fusie tussen Volker
en Stevin. Dat was in een tijd, dat de
procedures voor inschrijvingen op
werken in het buitenland nog niet
Lening Investeringsbank
AMSTERDAM Tot en met vrijdag
3 oktober kan worden ingeschreven
op een 10,5 procent, 13-jarige obliga
tielening van ƒ150 miljoen van de
Europese Investeringsbank. De uit-
giftekoers wordt uiterlijk 1 oktober
voorbeurs bekendgemaakt De da
tum van storting van de lening is 3
oktober.
Deze inkrimpingen zijn al de tweede
dit jaar bij Nijverdal-ten Cate, de
grootste textielonderneming van Ne
derland, waar ongeveer drieduizend
mensen werken. Een paar maanden
geleden ging de noodlijdende doch
teronderneming Ten Cate Fashion
Fabrics grotendeels dicht waarbij
slechts 130 van de bijna 500 arbeids
plaatsen behouden konden blijven.
De nieuwe reorganisatie is volgens
het bestuur nodig in verband met
teleurstellende bedrijfsresultaten in
het eerste halfjaar van 1980. Nijver
dal-ten Cate leed toen een verlies van
5,9 miljoen gulden. Over het hele Jaar
1979 werd nog een winst geboekt van
2,3 miljoen. De ontslagen vallen in
Nijverdal (84 man), Almelo (78 man)
en Hengelo (13 werknemers). Onder
hen zijn zowel produktie- als stafme
dewerkers.
Het ontslag van 175 medewerkers is
volgens Nijverdal ten Cate een direct
gevolg van de achteruitgang in de
traditionele textielindustrie. Zo heeft
met name de sluiting van Fibrotex/
Eurocover in Enschedé geleld tot een
daling van het aantal weeforders bij
Ten Cate. Maar ook de marktversto
rende invloed van goedkope weefsels
uit onder andere Amerika, heeft
steeds meer gevolgen voor de weef-
sector van Nijverdal ten Cate.
De moeilijkheden in met name de
sportsector (het bedrijf produceert
ondermeer zeilplanken) beschouwt
Nijverdal als tijdelijk. Ze zijn naar de
mening van het bedrijf ontstaan door
de slechte zomer. De verkoopresulta
ten van Ten Cate-Sports zijn hierdoor
bij de prognoses achtergebleven. Dit
heeft zijn terugslag gehad op de
werkmaatschappijen die aan Ten Ca
te-Sports leveren.
Van tijdelijke aard beschouwt Nijver
dal eveneens de problemen die voort
vloeien uit de inzinking van de bouw
markt. Vooral de werkmaatschappij,
die tapijtstoffen weeft, ondervindt
daarvan de meeste moeilijkheden.
Met de vakbonden is de reorganisatie
besproken. Directie en bonden ko
men in elk geval voor 10 oktober weer
bij elkaar. Vanavond komen de ka
derleden van de Industriebond CNV
bij elkaar om de situatie te bespre
ken. Ook de Industrie-bond FNV gaat
zich binnenkort leraden over de te
volgen gedragslijn.
De College Look.
Dat is de nieuwe mode.
die een beetje aan
vroeger doet denken.
Dat zijn veel strepen,
veel ruiten, veel kombi-
natiemogelijkheden.
Dat is een nieuwe trend
die op dit moment snel
furore maakt.
Nü bij Kreymborg.
Dick Holthaus
blazer. Manne.
Badge 8.-. 235.-
Lambswool V-hals slip
over. 96% Wol/4% nylon.
6 kleuren 37-
Flannel Stretch broek.
97% Wol/3% lycra. Bruin,
blauw, grijs. |25.-
Regimental sjaal. 9.-
BREESTRAAT BEVERWIJK
