Kunst in Schilderswijk ketst af op ambtenarij
Delft nog steeds onzeker
over gevaren kernreactor
vinder Luit
DE VRIES
RIJSWUI
grote voorraad ruime keu
Haagse schilder Theo van Laar: 'Veel kunstenaars beginnen er al niet meer aan'
'Ik word er zo
ontzettend moe van'
'Ook bewoners geloven
er niet meer in'
1
Stadhuis wacht op goede cijfers over risico's
Vrije busbaan en
fietspad op Leids
Stationsplein
Nieuwe jachthaven
in Wassenaar
KORT
GEEF UW KIND
GEZONDE SCHOENEN^
EMMASTRMT10
WOENSDAG 24 SEPTEMBER 1980
REGIO DEN HAAG
TROUW/KWARTET
4SDA
door Chris Bruijnius
Ruim 40.000 mensen wonen er in de
Schilderswijk in Den Haag,
ongeveer evenveel als in een
middelgrote Nederlandse
gemeente als Gouda. Maar waar er
in Gouda allerlei voorzieningen
bestaan, xoals parken,
sportaccommodaties en
uitgaansmogelijkheden, is er in de
Schilderswijk niks. De Hagenaars
in dexe wijk leven in een web van
nauwe, kleurloze straten. Door de
stadsvernieuwing wordt het web
uiteengereten, maar de scheuren en
gaten worden niet of slordig
gedicht. Nog tientallen jaren zal
het duren voor alle oude huizen in
de Schilderwsijk zijn vernieuwd of
gerenoveerd. Ondertussen zitten
de bewoners in de rotzooi.
Dichtgespijkerde of -gemetselde
huizen. Braakliggende landjes, al
dan niet volgestort met puin. Grote
containers, waarin dag en nacht
brandjes woeden. Dit alles bepaald
al jaren het beeld van de
Schilderswijk, een plaatje waar de
bewoners schoon genoeg van
hebben.
Ruim twee jaar geleden, op 3 juli
1978, bereikte het bewonersprotest
tegen de verwaarlozing van hun
wijk een hoogtepunt met een
massale bustocht naar de
gemeenteraad, waar het raadslid
(en wijkbewoner) Adri Duivesteijn
een interpellatie had aangevraagd
over de leefbaarheid in de
Schilderswijk. De toegestroomde
mensen konden lang niet allemaal
op de publieke tribune. We zijn
toch uitgenodigd? riepen ze en op
de trap van het raadhuis
ontstonden schermutselingen met
bodes en politie. De zaak werd
gesust, maar de raad wist dat de
Schilderwijk binnen was. Aan het
eind van de avond namen de
geïmponeerde
gemeenteraadsleden een motie
aan, waarin een reeks van
maatregelen ter verbetering van
het leefklimaat in de Schilderswijk
was vastgelegd. Eén van die
verbeteringen zou het opfleuren
van de wijk moeten zijn, door
middel van kunstwerken. De
gemeentelijke commissie voor
beeldende kunst (BK) startte een
Project Schilderswijk. Een half
jaar later kreeg een tiental Haagse
kunstenaars een briefje van de
commissie in de bus. Er zou
begonnen worden met drie
projecten en zij waren uitverkoren
hier ideeën voor te leveren. Enkele
weken geleden, ruim twee jaar na
aanvaarding van de raotie-
Duivesteijn, is het derde project in
de Schilderswijk voltooid. Aan de
Van Miereveltstraat ziet de
voorbijganger tot zijn verrassing
een automobiel tegen de muur
geplakt, onderdeel van een
kunstwerk van Theo van Laar. Het
is het vierde „dingetje" dat de
Schilderswijk in zijn eigen buurt
realiseerde. Maar niet dankzij de
medewerking van de gemeente.
DEN HAAG Cherry Duyns op het hek.
Armando erachter, op de muur van het
schoolgebouw aan de Haagse Koningstraat.
Hun creatie is uit het tv-programma Heren
leed. „Herenlol" heet de schildering. Duyns is
slechts waar te nemen vanuit een bepaalde
hoek. Het is een anamorfose, geschilderd op
de zijkanten van de hekspijlen. Technisch
perfect, ontworpen op de tekentafel van de
TH in Delft. Door Theo van Laar, die daar
mee zijn eerste twee-eenheid realiseerde ter
opluistering van de Schilderswijk.
Daarna kwam een volle mond, geschilderd op de muur
van de Van Ostadeschool in de Stortebekerstraat. Met
de teksten „Hallo" en iets lager op een schutting
„Dag lieve mensen". En een afbeelding van Laurel en
Hardy, ook op een school aangebracht: de Zuldwal-
school.
Onlangs voltooide Theo van Laar zijn misschien wel
opzienbarendste werk: op een muur aan de Van Miere
veltstraat bracht hij een parkeerterrein aan. Een rode
Mini hangt er te spotten met de zwaartekracht.
Slechts dit laatste werk viel onder het Project Schilders
wijk van de gemeentelijke commissie BK. De drie ande
re kunstwerpen werden verwezenlijkt via de BKR-rege-
ling (contraprestatie) van het rijk.
Het ziet er naar uit. dat het gemeentelijke project voor
de Schilderswijk hiermee tevens geruisloos ter ziele is
gegaan De drie kunstwerken waar de gemeente mee
wilde beginnen zijn gereed (naast Van Laar hebben Kees
Wattjes en Alfons Braaksma een werkstuk afgeleverd)
en op het stadhuis wordt bevestigd dat de la met ideëen
verder leeg is.
Volgens de zegsman zijn er bij de commissie gewoon
geen nieuwe plannen ingediend. Terwijl er toch nog een
aardig bedragje klaar ligt. De schuld van de kunstenaars
dus.
De man op het stadhuis vindt het ook gek. Hij geeft toe
dat de commissie misschien zelf initiatieven zou kunnen
ontwikkelen, maar ja, „die heeft het zo druk." Boven
dien is het bij de gemeente opgevallen dat vanuit de
buurt zelf, van de bewoners, geen verzoeken tot het
aanbrengen van nieuwe kunstwerken zijn ontvangen.
De gemeentelijke woordvoerder suggereert dat de Schil-
derswijkers wellicht niet zo in hun sas zijn met de nu
voltooide artistieke prestaties. .Anders zou je toch wel
nieuwe aanvragen krijgen?"
Oneerlijk
Theo van Laar noemt de door de gemeente gepresen
teerde voorstelling van zaken „oneerlijk" en verhaalt
van de vele contacten die er zijn geweest tussen Haagse
kunstenaars en het stadhuis. „Ikzelf heb ook zoveel
ideetjes gelanceerd, waar je nooit meer iets van hoort."
Van de aanpak van de commissie BK blijkt Van Laar, en
hij niet alleen, knap moedeloos geworden. En moe. „Ik
word er zo ontzettend moe van", zegt hij vaak. Hij
vertelt dan van zijn gesprekken met ambtenaren, van de
ambtelijke schijven waarlangs een idee voor een kunst
werk moet lopen.
Het duurt allemaal veel te lang, daar komt het op neer.
Veel plannen komen helemaal niet van de grond en
tussen de voorbereiding en de uitvoering van de kunst
werken in de wijk, ligt zoveel tijd dat zowel de kunste
naar als de betrokken bewoners hun interesse volkomen
dreigen te verliezen. „Je kan niet zeggen dat ze op het
stadhuis regelrecht tegenwerken," zegt Van Laar, „maar
meewerken doen ze beslist niet."
Hij komt vingers te kort om de gemeentelijke diensten
op te tellen, die bemoeienis willen met het werk van de
kunstenaar, die iets in de wijk wil doen. Een ontwerp
gaat dus eerst naar de commissie BK. Dan naar een
werkgroep, waarin o.m. de schoonheidscommissie zit.
Vervolgens naar b. en w. voor advies. Weer terug naar de
commissie, die het naar het gemeentemuseum stuurt.
Daar worden de financiën geregeld. Ondertussen willen
ook de plantsoenendienst en bouw- en woningtoezicht in
voorkomende gevallen een woordje meespreken. Van
Laar: „Je wordt er totaal krankzinnig van."
Ook de voorwaarde van de commissie BK dat een
project slechts met inspraak van de buurtbewoners mag
worden gerealiseerd werkt vertragend, maar dat kan de
kunstenaar billijken. „Voor die muur aan de Van Miere
veltstraat ben ik met vijftien ideeën naar de buurtbewo
ners gestapt. Hadden die ze alle vijftien verworpen, en
zelf iets anders voorgesteld, dan had ik dat gemaakt. Ik
wilde eerst Koot en Ble als Jacobse en Van Es op de
muur schilderen. Die horen natuurlijk in de wijk. Maar
daar hadden de bewoners toch bezwaren tegen. Figuren
uit een televisieprogramma zijn misschien over een paar
jaar vergeten, zeiden ze. En je moest ze ook op de t.v.
gezien hebben om het te kunnen waarderen. Ook een
portret van Marilyn Monroe beviel niet erg. Over het
ontwerp met de Mini was iedereen direct enthousiast.
Het typeert natuurlijk ook het grote parkeerprobleem in
de buurt."
Kokosmat
Als in september '78 wethouder Van Lier de post kunst
zaken van zijn collega Vink overneemt, is Van Laar de
eerste om de wethouder te herinneren aan de aangeno
men motie over de leefbaarheid in de Schilderswijk. „Bij
zijn installatie zei ik tegen Van Lier: herinnert u zich nog
die motie Verduyn Lunel over dé Schilderswijk. Zegt
Van Lier: nee, dat was de motie Duivesteijn. Mooi zo, zeg
ik, dan weten we waar we over praten."
Tijdens deze bijeenkomst toonde Van Lier zich nogal
gereserveerd over het aanbrengen van muurschilderin
gen op panden die op de nominatie voor sloop staan.
Theo van Laar: „Toen heb ik hem verteld dat ik mijn
opa vlak voor hij stierf op zijn verjaardag toch nog een
nieuwe hoed heb gegeven. Ik wist dat hij het niet lang
meer zou maken, maar voor de man was die nieuwe hoed
een hele opkikker." Volgens de kunstenaar was de
wethouder nogal onder de indruk van zijn verhaal.
Bij die gelegenheid vertelde de schilder Van Lier meteen
van zijn plan voor een „aardigheidje" in de buurt. Hij
wilde op de Vaillantlaan, op de plek waar de straat
vanuit het viaduct bij de Parallelweg wat omhoog loopt,
een grote kokosmat schilderen. Met in het middeh het
woord „Welkom". Van Lier leek enthousiast, maar Van
Laar hoorde er verder niets meer van. Tot een half jaar
later. Hij ontving een brief van de gemeente waarin zijn
voorstel werd afgewezen, omdat dit wel eens tot een
„ongewenst sneeuwbaleffect" zou kunnen leiden. Van
Laar: „Dit is een goed voorbeeld. Kom je met een plan,
denken ze op het stadhuis blijkbaar: nee hoor, dit kan
niet. Dit is zo leuk, dat zou wel eens een sneeuwbaleffect
kunnen geven. En dan wijzen ze het af."
Afstomping
Van Laar kan zich behoorlijk kwaad maken, wanneer de
kunstenaars gebrek aan initiatieven wordt verweten.
„Ik had een ontwerp gemaakt voor tasjes voor de
leerlingen van de Zuidwalschool. Met een afdruk van de
Laurel en Hardyschildering op hun school. Een honora
rium wilde ik er niet eens voor hebben. Het duurde vijf
maanden voor de gemeente duizend gulden voor materi
aalkosten afschoof.
de
Veel kunstenaars beginnen er al niet meer aan,
met een ideetje bij bewoners komt, zeggen die ,Ji
en lopen fluitend door. Ze geloven er niet meer
i ai
Theo van Laar ziet de muurschilderingen in de
derswijk als een poging de afstomping tegen te ga
in de oude wijken al ver om zich heen heeft g-1
„Vooral de oudere mensen zijn erdoor aanget
leven al zolang in een troep, die weten niet beti
ergens mee bezig bent hoor je ook soms van <flK
kan je dat geld niet beter gebruiken. Maar <k
jongeren. In de wijk is niets voor ze te doen. Ze 11 J
spelen op braakveldjes. Alle invloeden van buiten
negatief. De onderwijzers op de scholen won
radeloos van. Het gaat er mij niet om mooie din
maken, niet om het maskeren van de ellende, ma L
een accentverlegging. Als je iets afbreekt, stel*^
tegelijkertijd iets positiefs tegenover
Zoals veel beloftes aan de Schilderswijk, dreigt n
ook de opfleuring van de wijk in de vergetelhi
geraken. Van Laar: „Er zouden nog tientallen I
gerealiseerd kunnen worden. De gemeente heeft
het begin af aan al verkeerd aangepakt. Bij vo<
door maar tien Haagse kunstenaars aan te sc
voor ideeën. Waarom geen open inschrijving wi
Nederlandse kunstenaars op kunnen reageren. 2
de Amsterdamse Kinkerbuurt is gebeurd. Van
aangeschreven kunstenaars hier in Den Haag h n
één geen tijd, is de ander te oud en ziet de volgei \t
niet zo zitten in deze wijk. Dan wordt je keus bepi uj
Van Laar zit overigens niet op een nieuwe opdrai i
verfraaiing van zijn wijk te wachten. Hij heeft ge
dat zijn andere werk er tijdens zo'n project volle
inschiet. En de gesprekken met ambtenaren frus n
hem. „Als ik weer een nieuwe opdracht van de gen te
aanneem loopt mijn vrouw bij me weg," zegt hi;
spanningen zijn heel groot. Zo moest ik om te beg
al -een papier ondertekenen, waarin stond dat
voorschot van 10.000 gulden voor materiaalkost*
moeten terugbetalen als het werk door mijn U
niet afgemaakt werd. Volgens de betrokken amb
zou ik het ook moeten terugbetalen als ik ziek wei
vroeg: en als ik van de steiger te pletter val? Zej
ambtenaar: ,dan moet je vrouw het terugbetalefl
zijn leuke condities om onder te werken."
Van een onzer verslaggevers
DELFT Goede recent opgestelde gegevens over de risico's van de kleine kernreactor op het
terrein van de Technische Hogeschool in Delft, zijn nog altijd niet voorhanden op het stadhuis
in die plaats. De gemeente Delft zit evenwel te springen om een bruikbare gevaaranalyse.
Een woordvoerder op het Delftse
stadhuis zei gisteren „het sterke ver
moeden" te hebben dat de gevraagde
risico-gegevens wel bestaan. Die zou
den moeten liggen op het ministerie
van volksgezondheid en milieuhygië
ne of in een bureaula bij het Interuni
versitair Reactor Instituut. Delft
heeft gegevens over de mogelijke ge
varen van de reactor toegestuurd ge
kregen toen het IRI enkele maanden
geleden met het plan kwam het com
plex uit te breiden. De gemeente liet
toen weten geen genoegen te nemen
met „verouderde gegevens" en teken
de bezwaar aan tegen het plan.
In antwoord op vragen van het PPR-
raadslid Wolf heeft het college van b.
en w inmiddels te kennen gegeven
geen heil te zien in een veel verder
gaand verzoek aan de regering (zoals
Wolf wilde) om de kernreactor in z'n
geheel te sluiten. Een dergelijk ver
zoek maakt geen kans serieus te wor
den bekeken, zo meent het college.
Ook hier schort het Delft weer aan
bruikbare gegevens om eventueel een
dergelijk verzoek te onderbouwen.
dan wel geplaatst kan worden," stelt
de woordvoerder van de gemeente
„Bovendien kunnen we niet zomaar
sluiting van het complex eisen, zon
der aan te geven waar de kernreactor
WASSENAAR De Water
sportvereniging Wassenaar
heeft plannen voor de aanleg
van een jachthaven voor ple
ziervaartuigen langs de Zijlwe
tering, die van de noordelijke
gemeentegrens via de Rijn naar
de Kager Plassen loopt. De
plannen zijn door de gemeente
gunstig ontvangen.
•De nieuwe jachthaven zal ruim
te gaan bieden aan 130 tot 140
bootjes. Inwoners van Wasse
naar komen als eerste voor een
ligplaats in aanmerking. Na de
ingebruikneming van de nieuwe
jachthaven kunnen de ligplaat
sen langs de Zijlwetering gelei
delijk aan worden opgeheven.
Ook kan de winterberging aan
de Oosterdorpsweg plaats ma
ken voor de geplande woning
bouw Wanneer de gemeente
raad met de plannen akkoord
gaat, hoopt de watersportver
eniging nog voor de winter het
graafwerk te kunnen laten be
ginnen.
ADVERTENTIE
Begrafenissen-Crematies
Transporten
In het rouwcentrum is gelegenheid tot
opbaring in onze aula's. Koffiekamer
beschikba*. Ruime parkeergelegenheid
VVillem de Zvsiigerlaan 179
Postbus 412. 2300 AK Leiden. 7elcfoon 071-142644*
Van een onzer verslaggevers
LEIDEN Er komt op het Leidse
Stationsplein (aan de kant van de
Universiteitsgebouwen) een vrije
baan voor bussen. Met de aanleg is de
gemeenteraad maandag unaniem ak
koord gegaan. Bussen kunnen via de
rijstrook de dagelijks voorkomende
files op dit traject passeren
De streekvervoermaatschappijen
hebben in het verleden meermalen
geklaagd over de langdurige strem
mingen, die de bussen op het Sta
tionsplein oplopen. Door de files ont
staan fikse afwijkingen van de
dienstregelingen.
Tegelijkertijd met de aanleg van de
busbanen worden vrijliggende fiets
paden tussen de rotonde bij het be
lastingkantoor en de Stationsweg
aangelegd. De reconstructie van het
Stationsplein kost één miljoen gul
den, die het rijk voor het grootste
gedeelte betaalt in het kader van een
stimuleringsproject voor het open
baar vervoer
CHU Op de laatste ledenverga
dering van de CHU-afdeling Den
Haag, die op 11 oktober opgaat in de
CDA-afdeling, zijn donderdag de
oud-wethouder B. Bol en minister
Beelaerts van Blokland (volkshuis
vesting) de gastsprekers. De vergade
ring begint om 20 uur in hotel Bei-Air,
Johan de Wittlaan 30.
CARILLON - De Haagse stads-
klokkeniste Heieen van der Weel
speelt donderdag op het carillon van
de Oude Kerk in Scheveningen wer
ken van Valente, Stanley, Cimarosa
en Brahms. De uitvoering duurt van
12.30 tot 13.30 uur.
ORGELCONCERT De organis
ten Jan J. van den Berg en Gerard
Bal geven donderdagavond een con
cert in de Nieuwe Kerk van Delft. Zij
spelen een aantal werken samen
(vierhandig). Aanvang: 20.15 uur, toe
gang: 5 gulden.
"Op zieken zult gij de henden
leggen...en zij zullen genezen
worden" Mare. 16:18
GELOOFSGENEZINGSDIENST
o.l.v. Johan en Willy Maasbach
a.s. donderdagmorgen van 10 tot 12 uur
CAPITOL EVANGELIE CENTRUM,
Loosduinsekade 222, Den Haag
Toegang vrij! ledereen is welkom!
Leuke schoenen met volmaakte pasvorm. Wel zo gezond
vooral voor later. U vindt ze bij 't Konijn Benjamin.
Oe nieuwe kinderschoenenspeciaalzaak met deskundig
personeel en 'n grappig speelhuisje voor veel kmderplezi
Kom maar es kijken
't Konijn Benjami
Goed voor de kindervoe
Print Hendrikstraat li
Dan Haag, tal 070-6375
Gaopand dinadag t/m vrijdi
9-6 uur. Zatardag 9-5 u
Ta baraikan mal tram 3,10. 11 an but
TELEFOON 98.23.23
CENTRUM
Koopcentrum
tti'lalinft
nuur ki'uzi'!
kontant: 2% korting
3-maandsrekening netto
huurkoop tot 18
EIGEN FINANCIERING,
LAGE RENTE
RADIO - T.V. - VIDEO - HI-FI
STEREO-SETS VERWARMING
HUISHOUDELIJKE APPARATEN
MEUBELEN - SLAAPKAMERS
TAPIJTEN - GORDIJNEN
VITRAGES - ZONWERING
kledingcheques
koopcentrum mat goede vakmeneen op alk gebit
