Van boomstamkano tot zeilschip
oorlog met 't leger? kletskoek!
jg
QUW
Commentaar
echte oorlog
Scheepsarcheologisch museum van klasse in Ketelhaven
verdachte duif
Één op de vier
niet genoeg
iG 24 SEPTEMBER 1980
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
cn maand of wat geleden zou
n voorspeld dat er op en bij
^velden aan de Perzische Golf
hte oorlog zou uitbreken zón-
- n dit direct de derde wereld-
tot gevolg zou hebben, zou
?I n minst op scepsis zijn gesto-
och ziet het er naar uit dat
n Irak elkaar nu te lijf mogen
jj zonder dat de buitenwereld
daadwerkelijk in mengt
bij alle oorlogen is het zin-
af te vragen welke partij
test gelijk of het minst onge-
»eft Welk gelijk is groot ge-
je om bombardementen op ste-
if dorpen te rechtvaardigen?
lier is het dan nog na te gaan
ijen ordinair grensconflict zo*
hand kan lopen dat een
de oplossing moet brengen
la
eeft waarschijnlijk deze week
apitale beoordelingsfout ge-
door te denken dat het met
;t geweld zijn territoriale aan-
zou kunnen regelen. De
t^e verdeeldheid in Iran en de
met de traditionele wapenle-
Jpier Amerika zouden de
se strijdkrachten wel dermate
lakt hebben, dat Iran snel zou
ten. was kennelijk de redene-
in zekere zin moeten de lraak-
jnmen een soort manna voor
nders in Teheran zijn geweest
sjk was de vijand weer tast-
eworden en kon heel het land
aan voor één zaak: Irak zo
u mogelijk terugslaan. En wat
lische aanvallen hadden
i zijn ook de eerste be-
ïgen van het vliegveld bij
nian hadden weinig om de hak-
lokte zulke sterke reacties
„verzwakte" tegenstander
at een oorlog onvermijdelijk
dl
N
n elatief gelukkige omstandig-
st roor de buitenwereld is dat
leze twee landen zijn slaags
d en juist op dit moment
iet conflict bij voorbeeld zijn
ochten vóór Khomeini's aan-
rs de sjah ten val brachten en
rak nog onvoorwaardelijk de
van Moskou genoot, dan zou
ienis van de grote twee on-
delijk zijn geweest. Nu kun-
Verenigde Staten en de
-Unie zich met goed fatsoen
erughoudend betonen.
Washinton is een keus tussen
ree strijdende partijen onmo-
De zijde van Iran kiezen is
loten vanwege de gijzeling
e Amerikaanse ambassadestaf
ïheran en het heftige anti-
ikanisme van de Iraanse isla-
he revolutie. Irak steunen be-
echter tezelfdertijd dat de
ngskwestie onoplosbaar
en in het zicht van de presi-
verkiezingen van november is
oor Carter een uitermate on-
ïkkelijk visioen.
ADVERTENTIE
Gegrilleerde makreel
Haal de graat uit de gewassen en afgedroogde
i makreel, maar laat de vis aan de rugzijde aan
elkaar. Leg nu de vis in mengsel van olie. zout.
peper, citroensap en gehakte ui en laat dit goed
in het visvlees trekken Leg de vis op rooster - 8 a
10 cm van de warmtebron - met witte kant naar
boven Ongeveer 10 min. grilleren en af en toe
bestrijken met samengesmolten boter en olie
Doe meer met vis, omdat 't zo lekker is.
Productschap woo» Vis en Visproducten 's-G»avenhaae
Voor Moskou is het dilemma mate
rieel iets minder groot. Maar de
laatste maanden trachtten de Rus
sen juist de verhouding met het anti
Amerikaanse Iran te verbeteren
zonder Irak voor het hoofd te sto
ten. Nu op grond van het oude.
maar geleidelijk uitgeholde vriend
schapsverdrag Irak meer dan enige
morele steun te geven, zou het
faillissement van dit beleid beteke
nen. En de machtsverhoudingen in
Iran zijn ongetwijfeld ook voor
Moskou te ongewis om op dit
paard te durven wedden en daar
mee Irak definitief van zich te ver
vreemden.
Inmenging van de landen in de
directe omgeving is om andere re
denen al even onwaarschijnlijk.
Ongetwijfeld zullen verscheidene
Arabische landen het als hun plicht
zien een van beide partijen alle
steun toe te zeggen, maar de landen
die oorlog hebben gevoerd met Is
raël weten wat die solidariteit voor
betekenis heeft aan het front
Voor de Arabische wereld ligt het
op het eerste gezicht voor de hand
de zijde van het Arabische Irak te
kiezen in zijn strijd tegen het Ari
sche Iran. Maar daarmee zou zij
tevens de islamitische revolutie in
de rug aanvallen en daarmee de
kans vergroten op een soortgelijke
revolte in eigen land. En algemener
nog. de ervaring van de afgelopen
jaren heeft geleeerd dat het goed is
radicalen met woorden te steunen
maar hun niet die hulp te geven die
het mogelijk maakt dat zij hun
radicale ideeën ook in de praktijk
brengen. Want welk land aan de
Perzische of Arabische Golf staat
van ongeduld te trappelen om Irak
de rol te gunnen van politieagent in
de Golf. waar de sjah altijd zoveel
aanspraak op maakte?
Momenteel zijn er twee wezenlijke
gevaren voor de gehele wereld. In
de eerste plaats is er het risico dat
één van beide partijen de strijd niet
volhoudt tot er onder druk van
buitenaf een gewapende vrede tot
stand komt. In dat geval wordt het
machtsevenwicht in dit labiele ge
bied hoe dan ook zó drastisch ver
stoord dat nieuwe spanningen er
het gevolg van moeten zijn.
Het andere gevaar schuilt in de
afsluiting van de Straat van Hor-
moez en in de gisteren begonnen
aanvallen op de olie-installaties. De
wereld zal niet direct in de kou
komen te zitten als er een paar
dagen geen tankervaart door de
straat mogelijk is. Maar wordt de
bedreiging van de energievoorzie
ning serieus, dan zullen Oost en
West hun ziel niet in lijdzaamheid
bezitten. Nu al wordt er druk ge
speculeerd over de vraag of Wash
ington zijn vloot de Straat van
Hormoez zal laten schoonvegen.
De gevolgen van zo'n ingreep zijn
voorlopig niet te overzien.
door Jan Sloothaak
De inpoldering van een stuk Zuidenee heeft ons meer opgeleverd dan een paar polders. We
hebben er ook een scheepsarcheologisch museum van klasse aan overgehouden. Ons land
kent verschillende scheepvaartmusea, maar voor scheepsarcheologie kunnen we eigenlijk
alleen terecht in Ketelhaven. Begonnen als museum voor scheepswrakken uit het IJsselmeer
is het inmiddels uitgegroeid tot een museum van nationale en in feite internationale
betekenis. Ook wrakken uit andere landsdelen, en daarmee een stukje geschiedenis van de
boomstamkano tot en met het zeilschip, tillen het museum tot boven regionale betekenis uit.
Vijftig jaar geleden in 1930 dus
kwam de Wieringermeer als eerste
van de Zuiderzeepolders droog te val
len. De directie van de toen opgerich
te Rijksdienst voor de IJsselmeerpol-
ders, was meteen al van mening dat
er ook op oudheidkundige vondsten
moest worden gelet. Die kwamen
toen in Leiden en Hoorn terecht. La
ter werden ook de Noordoostpolder
en Flevoland ingepolderd. Om een
lang verhaal kort te maken: In 1947
werd op het voormalige eiland Schok
land in.de Noordoostpolder een kerk
je ingericht tot museum. Steeds meer
oudheidkundige vondsten kwamen
daar terecht. Later kwam er een af
splitsing. Alles wat te maken had met
scheepswrakken ging toen naar Ke
telhaven. Met die oudheidkundige
vondsten van allerlei aard, is het nog
steeds niet gedaan.
Romantiek
Schepen spreken ons zeevarend volk
je nog steeds tot de verbeelding. Om
de ontdekkingsreizen van onze „Hol
landse jongens" hangt een waas van
romantiek, waarin fraai houtsnij
werk. boegbeelden en bollende zeilen
opdoemen. Over de scheepsbouw-
techniek weten we echter bar weinig.
Dankzij de „wrakkenspecialisten" in
de IJsselmeerpolders zijn we er de
laatste Jaren echter steeds meer over
aan de weet gekomen. „Van de
scheepsbouwgeschiedenis is eigenlijk
maar weinig bekend. Ook de scheep
vaartmusea hebben nauwelijks mate
riaal over de bouw. Bouwtekeningen
zijn schaars, wel zijn er maten en
mallen die iets vertellen over de con
structie en verder schilderijen." ver
telt drs. H. R. Reijnders, hoofd sectie
oudheidkundig bodemonderzoek van
de Rijksdienst voor de IJsselmeerpol
ders.
De medewerkers van deze sectie heb
ben een tipje van die sluier kunnen
oplichten. In de polders zijn tegen de
350 wrakken of fragmenten van sche
pen gevonden. Het onderzoek daar
van is nog lang niet voltooid, maar
allengs is meer bekend geworden
over de constructie van de schepen.
Een pronkstuk in Ketelhaven vor
men de resten van de enige zeventien
de eeuwse vrachtvaarder die tot nu
toe is achterhaald. Het moet een
prachtig zeilschip zijn geweest, onge
veer dertig meter lang. In het mu
seum heeft het wrak een plaatsje
gekregen in een „vochtige" tent waar
de balken en planken zo langzaam
drogen dat het hout niet gaat werken
en splijten. In Ketelhaven gaan ze
echter nog veel verder terug in de
tijd.
De geschiedenis van de scheepsbouw
in ons land begint met een boom-
Museum Schokland in de Noord-oostpolder
stamkano. Normaal vallen opgravin
gen onder de Rijksdienst voor het
Oudheidkundig Bodemonderzoek
(ROB) van het ministerie van CRM.
Scheepsopgravingen zijn echter een
specialisme geworden van de Rijks
dienst voor de IJsselmeerpolders (mi
nisterie verkeer en waterstaat). Daar
om kreeg deze dienst in 1972 het
verzoek om de berging en conserve
ring van een boomstamkano bij
Zwammerdam op zich te nemen. La
ter bleken er nog vijf schepen te lig
gen. daterend uit de Romeinse tijd,
maar van inheemse scheepsbouwtra-
dltle.
„Inboorlingen" hebben de voorgan
gers van onze Rijnaken (waarvan de
langste 23 meter) waarschijnlijk in
opdracht van de Romeinen gebouwd
om stenen aan te voeren voor een
Romeins fort. De wrakken lagen bij
wat eens de kade was van het Ro
meinse castellum „Nigrum Pullum".
Wellicht zijn ze maar één keer ge
bruikt om de stenen stroomafwaarts
te vervoeren en zijn de schepen, een
maal aangekomen, afgedankt. Ze
weer stroomopwaarts te laten varen
zal wel te moeizaam zijn geweest,
meent O. A. de Weerdt, educatief
medewerker van het museum voor
scheepsarcheologie te Ketelhaven.
De Rijksdienst voor de IJsselmeer-'
polders heeft inmiddels een jarenlan
ge ervaring opgedaan met het conser
veren en in laboratoria wordt nog
steeds gezocht naar verbetering van
de methoden. Later zijn nog een mid
deleeuwse boomstamkano bij Am-
hem en middeleeuwse scheepsfrag-
menten in het centrum van Utrecht
geborgen.
Versneld
De meeste vondsten zijn echter ge
daan in de IJsselmeerpolders en het
IJsselmeer zelf. Van de 350 wrakken
en fragmenten zijn er inmiddels te
gen de honderdvijftig goed onder
zocht. Overigens is er maar een tien
tal overgebracht naar het museum.
De schepen vergaan echter snel sinds
ze boven water liggen en er komt nu
een versneld onderzoek en inventari
satie van alle vindplaatsen. Later
kunnen de beste exemplaren dan na
der worden onderzocht.
Overigens wordt er vaak meer gevon
den dan de wrakken zelf. De inventa
ris vertelt veel van de manier waarop
de schippers indertijd leefden en
Tekeningen, bi) voorkeur in liggend for
maat. sturen aan Trouw, jury politieke
prent, postbus 859, 1000 AW Amster
dam. Naam en adres aan de achterzijde
vermelden. Voor geplaatste prenten is er
een boekenbon
werkten. In de scheepswrakken werd
vaak nog een min of meer complete
hulshouding aangetroffen. De in 1878
gebouwde en zes Jaar later vergane
Groninger tjalk „De Zeehond" is er
een gaaf voorbeeld van.
De gevonden ladingen geven enig in
zicht in het goederenvervoer over de
Zuiderzee in de loop van de eeuwen.
Overigens zijn er geen wrakken ge
vonden in de IJsselmeerpolders die
verder teruggaan dan halverwege de
veertiende eeuw. Er is onder meer een
„koggeachtig" schip van omstreeks
1400 gevonden. Dit soort schepen
werd gebruikt in de tijd dat tientallen
Europese steden samen het „Hanze
verbond" sloten. Het enige echte
Koggeschip althans de resten
daarvan is in Bremen gevonden,
hoewel niet iedereen er voor honderd
procent van overtuigd is dat het in
derdaad écht is, aldus drs. Reijnders.
In de IJsselmeerpolders zijn welis
waar diverse soorten schepen gevon
den, maar men hoopt ooit nog eens
een oorlogsschip te vinden uit de
tachtigjarige oorlog. In 1573 is er slag
geleverd met de Spanjaarden op de
Zuiderzee, maar daarvan is niets te
ruggevonden. De museumstaf heeft
de stille hoop dat er wellicht iets van
wordt aangetroffen als de Marker
waard droog valt.
Verrassend
Zo levert het „nieuwe land" dus
steeds nog oude vondsten op. Hoe
wel. wat heet nieuw. De „Swifterbant-
vondsten" bewijzen dat er in de buurt
van Lelystad al mensen hebben ge
leefd in de middensteentljd (8000 tot
4000 Jaar voor Chr.). In de jaren zestig
werden wat dit betreft verrassende
vondsten gedaan door het Biologisch
Archeologisch Instituut te Gronin
gen. Dit onder beheer van prof. A. E.
van Giffen staande instituut was in
1941 al begonnen met onderzoek na
dat de Noordoostpolder droog viel.
Medewerkers van het instituut heb
ben veel blootgelegd
Over de Swifterbant-vondsten zegt
drs. Reijnders: „U moet zich voorstel
len dat het in de prehistorie een Bies-
bos-achtig gebied is geweest."
Bij de uitmondingen van IJssel en
Vecht werden rivlerduintjes ge
vormd. In de middensteentijd leefden
daar mensen van de Jacht. Ook zijn er
sporen gevonden van bewoning uit
het begin van de nieuwe steentijd,
toen de mens een begin maakte met
de landbouw en veeteelt. Omstreeks
3300 voor Chr. moet er bij Swifter-
bant een vrij groot aantal nederzet
tingen zijn geweest
De vondsten hebben onze geschiede
nis verrijkt. Voor het eerst bleek
aldus Reijnders dat ook in nattere
gebieden op lagere gronden mensen
hebben geleefd die niet alleen van de
jacht maar ook van veeteelt en land
bouw leefden. Soortgelijke vondsten
waren wel al langer bekend op hogere
gronden (Limburg). Overigens is de
voorgeschiedenis van de Zuiderzee
uit nóg vroegere tijden achterhaald.
Een groot aantal zwerfstenen uit de
ijstijden kwam bij het droogvallen
van de Noordoostpolder bloot te li-
Een kano uit de Romeinse tijd.
enkele jaren geleden gevonden
bij Zwammerdam, nu te bezich
tigen in museum Ketelhaven.
geen in de buurt van Urk. in ee:
groter gebied dan waar ook elders L-
ons land. Er is nog steeds onderzoe
gaande door monsters uit rotsen in d
Scandinavische landen te gebruike
als vergelijkingsmateriaal. Ander
vondsten hebben betrekking op d
jongere tijd. deels bijvoorbeeld o
het voormalige eiland Schokland zei
Dat werd tot halverwege de vorig
eeuw bewoond, maar moest toen w>
gens het steeds dreigender oprukke
van de zee worden ontruimd Ec
aantal overblijfselen uit die tijd is
nog. Zoals het kerkje op een (inde
tijd op het eiland opgeworpen) ter
waarin thans het museum Schoklar
is gevestigd.
Uitbreiding
Minister Tuijnman van verkeer
waterstaat heeft onlangs de eers
fase van een uitbreiding van dit m
seum gestart. Als de uitbreidii
straks gereed is blijft het kerkje (u
1834) een centrale plaats inneme
Reijnders wil het geheel inricht)
met de archeologische vondsten v;
Swifterbant. Op de rivierduintjes
oeverwallen zijn vondsten geda.
waarmee volgens hem een gewelc
leuke expositie is in te richten. E
vijfduizend jaar oud skelet, sierrad
als doorboorde stenen, barnsteenk)
len die op het voorhoofd werden f
dragen, een hangertje van git en all<
lei werktuigen van vuursteen, be
en hertshoorn kunnen samen het vi
tekaartje van het museum Schc
land gaan vormen. De meeste ste»
soorten van de sieraden worden t
plaatse niet gevonden. Dat wijst
contacten met andere streken, zov
in de directe omgeving (Urk, Drentl
als mogelijk veraf gelegen gebied
als Frankrijk en Duitsland.
De uitbreiding houdt verder dé boi
van expositie-, voorlichting-, entr
en depotruimtes in oude Schoklam
stil in. Bij de één miljoen gulö
kostende eerste fase is ook het hers
van een beschoeiing begrepen.
indertijd het afkalven van de t<
moest tegengaan. De tweede, and
half miljoen kostende fase. moet v
gens plan volgend jaar beginnen,
één van de gebouwtjes komt een si
ciale expositie over het voormal:
eiland zelf. Dit eiland is zoveel mo;
lijk in het landschap uitgespaard,
een ander gebouw zullen de zwerfs
nen en hun ijstijd-geschiedenis c«
traal staan. Ook komt er onder me
een gebouw voor wisselexpositi
Jaarlijks komen er nu al een vijft
duizend bezoekers.
Toekomstmuziek
Dat geldt trouwens ook voor het n
seum voor scheepsarcheologie, c
een tiental jaren geleden dus e
apart onderkomen kreeg in Ketell
ven. Het is gevestigd in een loods c
bij de drooglegging van de Flevop
der is gebruikt. Ook dit musei
moet eigenlijk worden uitgebreid,
zijn wel plannen, maar voorlopig
dit toekomstmuziek. Dat betekt
dan dat allerlei materiaal, inclus
thans in depot gehouden wrakken,
lang niet ten toon kan worden i
steld.
Eigenlijk had hij de hele zaak
liever buiten de publiciteit ge
houden. Maar nu gisteren een
groot ochtendblad in een vette
kop aankondigde: „Max Tailleur
verklaart Leger des Heils oorlog",
wil Tailleur wel kwijt dat dat
„kletskoek" is. „Ik wil er hele
maal geen rel van maken. Het
Leger doet ook heel goed werk,
net als wij. We hebben beiden
dezelfde doelstelling: mensen
helpen. Daar ga je dus zeker geen
oorlog mee voeren. En als er al
sprake van een verschil van me
ning is. dan is dat een zaak tus
sen het Leger en ons. Daar heb
ben buitenstaanders niets mee te
maken".
De kwestie waar het om draait, is
bepaald niet van vandaag-of gis
teren. „Het is al een jaar of vijf.
zes zo dat in bepaalde plaatsen
afdelingen van het Leger des
Heils kleding gaan ophalen net
voordat wij er met onze actie
„Geef Max de zak" aan het werk
gaan En het Leger is nu eenmaal
groter dan wij. Als zij met zeven
tig auto's aan de slag gaan en wij
met maar vijf, dan hebben wij
uiteraard meer last van hen dan
zij van ons. Ik kan een hele lijst
overleggen van gemeenten waar
dat gebeurd is. Ik weet zelfs van
gemeenten waar afdelingen van
het Leger dat moedwillig gedaan
hebben Die zijn naar het ge
meentehuis gestapt om te vra
gen: wanneer komt Max Tailleur
hier kleding inzamelen? Dan wil
len wij een maand van tevoren.
Die afdelingen proberen natuur
lijk zoveel mogelijk in te zame
len. Maar ze moeten niet verge
ten dat dit onze enige bron van
inkomsten is. terwijl het Leger
ook nog meubelen, oud papier en
allerlei andere goederen inza
melt. giften krijgt, de kerstpotten
en de girokaartenactie heeft. Ik
heb de commandant van het Le
ger des Heils geschreven, want ik
denk dat die er helemaal niks van
weet hoe die afdelingen werken".
Natuurlijk lijdt de actie „Geef
Max de zak" schade bij zulke
incidenten. Niet iedereen heeft
zoveel kleding weg te geven, dat
ie een week of wat na een inzame
ling meteen weer de „zak van
Max" kan vullen. En het kan zo
makkelijk geregeld worden. „Ik
heb ze al verschillende keren aan
geboden om gegevens uit te wis
selen." zegt de heer Tailleur,
„maar dat is nooit gebeurd. Ik
heb ze geschreven dat ze net als
alle andere groeperingen op cha
ritatief terrein voor elke inzame
ling toestemming moeten heb
ben. ook als je kleding inzamelt.
Wij hebben nog nooit ingezameld
zonder toestemming, het Leger
wel eens."
Alle gemeenten hebben nu een
brief van de Max Tailleur-stich
ting gekregen met het vriendelij
ke verzoek er met het uitgeven
van vergunningen voor inzame
lingen rekening mee te houden,
dat de beide instellingen elkaar
niet in de wielen rijden. „Als wij
aankloppen voor toestemming
en het Leger houdt ergens bin
nenkort al een inzameling, dan
zou zo'n gemeente ons bijvoor
beeld kunnen schrijven: Het spijt
ons, maar komt u over een half
jaartje maar terug, want die en
die gaat al inzamelen."
Gelukkig lijdt het werk van de
Max Tailleur-stichting er niet on
der. De vakanties voor reumapa-
tiênten lopen goed en er zijn be
sprekingen gaande om volgend
jaar nog veel meer te gaan doen.
Wordt directeur Tailleur nooit
eens kwaad als hem weer eens
zo'n onnodige hindernis in de
weg wordt gelegd? „Ik word er af
en toe wel eens moedeloos van.
Dan denk ik: hoe is het mogelijk
dat een vereniging met in het
blazoen de Heer zoiets doet? Dat
zal de Heer toch niet goed
vinden?"
Gewoonlijk dienen vrouwen al
leen ter versiering van auto's en
motoren die extra in het zonne
tje gezet moeten worden, maar
dit keer is het andersom: de zwa
re motor en de vrachtwagen zijn
er ter versiering van Matty en
Lenny Vermeulen, negentienja
rige tweelingzusjes uit het Gel
derse Vaassen en hun „groot rij
bewijs". Binnen een jaar hebben
ze allebei zoveel verschillende
rij-examens met goed gevolg ge
daan, dat ze nu niet alleen achter
het stuur van een personenauto
mogen zitten, maar met hetzelf
de recht een vrachtauto, autobus
en motorfiets mogen besturen.
De tweelingzusjes hebben intus
sen wél ieder hun eigen auto in
de prak gereden en zijn beiden
een keer met de motor onderuit
gegaan, maar ze kwamen er
steeds zonder kleerscheuren af.
Allebei werken ze in een zieken
huis, wat hun ouders een veilig
gevoel moet geven: Lenny op een
röntgenafdeling, Matty als labo
rante.
Een in Tel Aviv verdwaalde post
duif heeft de voorpagina's van de
kranten daar gehaald, omdat het
dier serieus verdacht werd van
spionage voor de Arabieren. Een
vriendelijk gezin vond de duif
verzwakt en uitgehongerd in het
raamkozijn, haalde de vogel bin
nen en gaf hem te eten. Het dier
bleek een opgevouwen papiertje
aan de poot te hebben met een
boodschap in het Arabisch. Er
van overtuigd dat het beestje een
boodschap aan Arabische sabo
teurs moest overbrengen, ging
zijn gastheer haastig met hem
naar de politie Pas toen die de
boodschap had laten vertalen
bleek dat er eerder van een vre-
des- dan een spionageduif kon
worden gesproken. „Je kunt hem
het beste als een soort geluksvo
gel beschouwen", legde een poli
tieman uit. „losgelaten door een
pasgetrouwd paartje, in de hoop
dat hij een oud Arabisch gebed
aan Allah overbrengt, waarin ge
vraagd wordt om een lang, geluk
kig leven en veel kinderen" De
geluksvogel mag voorlopig op
het politiebureau blijven, en als
het echtpaar hem niet komt ha
len krijgt hij de vrijheid terug
Eén van elke vier Amerikaanse
vrouwen, 25 procent dus, wordt
vóór haar achttiende jaar aange
rand of op een andere panier ge
molesteerd. Een kleine twee mil
joen vrouwen in de V.S. worden
door hun echtgenoten mishan
deld. Minstens, want veel. mis
schien wel de meeste van die ge
vallen worden nooit bekend. Har
de cijfers, afkomstig uit Ameri
kaanse statistieken en dus
(meestal) waar Ze zijn nu in elk
geval in een groot deel van noor
delijk Amerika bekend, want op
het congres over geweld tegen
vrouwen in Denver (Colorado) za
ten zevenhonderd vrouwen uit
dertig Amerikaanse staten plus
een flink aantal landen buiten de
V.S. De spreeksters die de statis
tische cijfers de zaal in slinger
den. waren schrijfster Lyn San-
ford en Barbara Millman van een
instelling in Denver, vergelijk
baar met de Nederlandse Blijf
van m n lijf-huizen
Blijkbaar heeft president Carters
broer Billy niet genoeg aan het
omstreden geld uit Libië. Hij
biedt tenminste in kranten die in
Atlanta verschijnen in die
buurt woon hij zelf souvenier-
tjes aan die bij zijn broers inhul
diging als president in 1976 zijn
uitgegeven. Billy vraagt er 150
dollar (driehonderd gulden) per
stuk voor. omdat ze volgens de
tekst in de advertentie „beperkt
in oplaag" en „onvergelijkbaar in
investeringswaarde" zouden zijn.
maar kenners beschouwen dat
als geld-uit-de-zak-klopperij. De
souveniertjes zijn niet meer dan
25 gulden waard, zeggen ze BIJ
elke nieuwe opzienbarende actie
van broer BUly herhaalt het Wit
te HuLs steeds dat wat Billy doet.
zijn eigen zaak is
Bijna de beste Op de Euro
pese kampioenschappen bloem-
sierkunst in de Zwitserse stad
Bazel is Pjet van der Burg (34) uit
Berkel-Rodenrijs tweede gewor
den. Hij moest het tegen vijftien
andere nationale kampioenen
opnemen
Jonge dieren Van 3 tot en
met 5 oktober zijn op de 29ste
nationale jongdierententoonstel
ling in de Irenehal in Utrecht
hoenders, sier- en watervogels,
duiven en pelsdieren te zien en
bovendien ials extraatje) exoti
sche vogels, kanaries en par
kieten
