Henk van Ulsen leest
boeiend Gerard Reve
Pianist Cuypef
als herboren
Allman Brothers, vergane glorie
j'
Ik;
WEL KABEL?
D
NOS zendt tv-gesprek
met Gerard Croiset uit
iSPeuwGUzeM
0P66L6T!
MAARGEEN VPRO-GIDS?
DE NIEUWE VPRO-GIDS.
CTÊ
«sta
DÉZE WEEK'N KWARTJE.
'Van het een komt het ander
Gênant concert in Den Haag
En dan nog
I
Nieuwe boeken
Donald Duck.
Een vrolijk weekblad.
WOENSDAG 24 SEPTEMBER 1980
KUNST/RADIO/TELEVISIE
TROUW/KWARTET
door André Rutten
AMSTERDAM Henk van Ulsen staat in een wit pak zoals Gerard Reve in 1966 in Carré
droeg, toen hij daar uit eigen werk las op het toneel vóór een grote plant met smalle
bladeren, een schommelstoel, een bankje, een tafel. Op de tafel liggen boeken van Gerard
Reve met allemaal strookjes papier erin. en kartonnen in verschillende kleuren waar ook
teksten van Reve op staan
Het lijkt een beetje, of je bij Henk
van Ulsen thuis bent. Hij neemt zo'n
karton, of een boek. dat hij bij zo'n
papiertje open slaat, en leest voor
wat hij dan onder ogen heeft. Hij
kijkt je daarbij telkens even aan, en
de manier waarop hij dat doet. en
waarop hij de tekst zegt. heeft iets
van een uitnodigende aansporing
moet je horen, hoe prachtig Reve dat
onder woorden brengt, hoe raak zijn
gevoelens, zijn ervaringen ontleedt,
hoe openhartig hij zichzelf bloot
geeft. Die houding van Henk van Ul
sen geeft je de indruk, dat je bij een
vriend thuis bent, die zich alle moeite
getroost om je zorgvuldig deelgenoot
te maken van wat hem in die schrij
ver geboeid, geraakt, ontroerd, gea
museerd heeft.
Je weet natuurlijk best. dat je^n
werJLjijkheid in het Nieuwe de la
Martheater zit, waar Henk van Ulsen
dit nieuwe programma „Van het een
komt het ander" maandagavond voor
de eerste keer in de openbaarheid
bracht Na elk fragment dooft het
licht even, neemt hij een ander kar
ton of een ander boek. verandert van
houding Maar juist die toneelmatige
wisselingen geven je de indruk van
iemand, die in zijn kamer alles bij de
hand heeft gelegd om het je even te
laten horen. Heel éénvoudig, maar
wel zo dat elke tekst helder gaat
leven in de specifieke toonaard, die
zijn begrip er voor aangeeft
Je hoort soms ook teksten, waarvan
je je herinnert, dat zij indertijd aan
stoot gegeven hebben Maar in de
totaliteit, die hier ontstaan is, en in
de integere ambiance, die Henk van
Ulsen door zijn ingetogen aanpak
schept, verschijnen zij in herkenbare
verhoudingen, horen zij thuis in het
levend beeld van de man die Reve is
Ondanks het witte Reve-pak kijk en
luister je dus niet naar een man, die
Reve speelt, maar naar Henk van
Ulsen. die je deelgenoot maakt van
zijn verwantschap met verrassend
goed geformuleerde gevoelens en er
varingen. De keuze van de teksten is
gemaakt door de Neerlandicus Sjaak
Hubregtse, die, schrijft hij in het pro
gramma. wel gezocht heeft naar de
mooiste fragmenten, maar er natuur
lijk ook rekening mee gehouden
heeft, dat de acteur ze moest zeggen.
Het is een goede keuze, waarin de
vele motieven uit Reve's werk, en de
verschillende toonaarden, die hij er
bij gebruikt, boeiend oplichten.
door Frits Lagerwerff
>ve
hte
"If 1
AMSTERDAM Na negen maanden met een kwak)
gezondheid ondergedoken te zijn geweest, presenteer f
Cuypers zich met contrabasist Arjen Gorter en slag
Martin van Duynhoven als herboren in jazzclub De
Het enfant chéri van de Nederlandse jazz speelde er ah
beste dagen.
i Ulsen leest uit het werk van Gerard Reve
Foto GNrfe Verberne
„Drie sets van veertig minuten, dat is
veertig minuten de man, nèt vol te
houden", was het commentaar van de
pianist wiens kracht in jongensachti
ge flair, raadselachtige nostalgie en
een grote liefde voor avant-garde pia
nisten geconcentreerd is. Een groot
pianist wordt Cuypers niet meer.
maar als jazzmusicus en liedjescom
ponist („mijn aangewaaide gave") is
hij nog lang niet aan het einde van
zijn mogelijkheden. Wat de opbouw
van zijn muziek betreft heeft de be
perking de meester gemaakt. Nie
mand komt zo gemakkelijk en
indrukewekkend op atonaal vuur
werk van twee vingers en niemand
waagt het na dergelijke stacato-pas-
sages over te schakelen op Ramses
Shaffy-achtige liedjes. Deze musi-
ceertrant laat je niet onberoerd of
afzijdig, je bent voor of tegen, daar
voor zijn de conditionerende en de-
conditionerende elementen te sterk.
Een stuk als Romance klink
draak uit de vaudeville-trai
lin is een eerbetoon aan
ragtimecomponist, Keith
wordt met een klaterende
geëerd en Breuker met ee orr
werkje
te<
«f
t dit
r iê1 01
Het venijnige is nu, dat
een razende vaart onder
genomen wordt. Het werd
knap warm in De Kroeg waa
ter en van Duynhoven. onda
verstanden zelden zo goed
spelen. De spontaniteit vi
ziek sprak voor zich. Soms
mlkkige harmonie en verre v
fineerde overgangen leken e ,t
het voordeel dan in het nai
Cuypers te werken, die me 'n
gedreven spel duidelijk aan to t
rug te zijn van weggeweest.
ADVERTENTIE.
doorstart Rijven
DEN HAAG Oude glorie kan zich op verschillende manieren aandienen. Bijvoorbeeld als
enthousiaste muzikanten, die hun tweede jeugd beleven, of als zichzelf reproducerende
betweters, die teren op een gevestigde naam. Deze twee varianten vielen maandagavond in
het Nederlands Congi esgebouw in Den Haag te beluisteren. De Allman Brothers Band uit
Amerika kwam in aanmerking voor het predikaat ..vergane glorie" blijkens de weinig
bezielende herhalingsoefening met genante afloop.
De leden van de Blues Band uit Enge
land daarentegen uit het voorpro
gramma. konden hun staat van
dienst wel in klinkende noten omzet
ten. Paul Jones, die 15 jaar geleden
naam maakte als voorzanger van
Manfred Mann, heeft deze band on
langs opgericht. Hij kan nu zijn oude
liefde, de Chicagoblues. uitleven met
collega's als Tom McOuinness en
Hugh Flint. Deze blanke blues, die in
de jaren zestig in Engeland veel op
gang maakte, lijkt een herleving door
te maken gezien de vele formaties die
op dit moment in dit genre opereren
De Blues Band wist vakmanschap
met enthousiasme te combineren. De
slide-gitaar van McOuinness was een
lust voor het oor, terwijl zijn zang en
die van Jones van veel voeling met de
blues getuigden. Zodoende viel er.
ondanks de abominabele akoestiek
aanvankelijk van een heerlijk avond
je te genieten
De Allman Brothers Band zou echter
roet in het eten gooien. Als eerste en
beste maakte zij naam met de zoge-
Foto Les van Romen
Dan Toler (links) en Dicky Betts van The Allman Brothers Band
tijdens hun optreden in Den Haag.
noemde Southern rock. Daarin staan
twee in duet of duellerende sologita-
risten centraal die tintelend improvi
seren met ondersteuning van een stu
wende ritmesectie. Na de dood van
Duane Allman (in 1970) konden de
Allman Brothers dit patent nog
handhaven getuige de elpee Brothers
and Sisters. Na enkele sterfgevallen
en strubbelingen werd de band in
1978 opnieuw opgericht. De onlangs
verschenen elpee. Reach for the Sky
en nieuwe financiële „moed" vormen
de redenen voor de huidige Europese
toemee. Het dubbelconcert in Den
Haag werd echter een voorspelbare
aangelegenheid die eens te meer dui
delijk maakte, dat deze band is blij
ven stilstaan. Twee drumstellen, twee
toetsenbespelers, twee gitaristen en
een bassist die dikwijls wordt onder
steund met de baspartijen van Greg
Allman. Het is overbodige overdaad
die de klankkleur niet ten goede
komt. Dick Betts en Dan Toler lieten
bij vlagen wervelende gitaarsoli ho
ren, maar misten naast enkele techni
sche misgrepen inspiratie en bezie
ling
De combinatie van oud (Whippin'
Post) en nieuw werk (Angelina) liet
geen noemenswaardige ontwikkeling
horen. Jessica kondigde na ruim een
uur het einde aan. Helaas werd de
toegift op het Haagse concert inge
ruimd voor een oeverloze. 25 minuten
durende demonstratie van de twee
slagwerkers, die op een schoolconcert
niet had misstaan. Het publiek kon er
desondanks niet genoeg van krijgen,
waarmee duidelijk is dat de eens ma
gische naam Allman Brothers letter
lijk dient te worden genomen.
bi
vjfc
al
Fj lijft u heen en weer
■^schakelen tussen
de 3 Duitse zenders, de
4 Belgische, 3 Franse en
3 Engelse? Of koopt u de
nieuwe VPRO-gids? Met de
komplete buitenlandse
programma's. Elke week 35
pagina's Buitenland. Vanaf
dinsdag 23 september in de
winkels. Ter kennismaking
voor slechts 25 cent.
door Riet Dlemer
HILVERSUM Op 20 juli jl. overleed in Utrecht de paragnost Gerard Croiset. Niet alleen in
Nederland, maar ook ver daarbuiten genoot de helderziende bekendheid vanwege zijn gave
om kwalen te genezen en als dat niet meer mogelijk was men kwam immers met de ergste
gevallen bij hem het lijden te verlichten.
Daarnaast werd zijn hulp regelmatig
ingeroepen, als hij die al niet zelf had
aangeboden, bij het opsporen van,
vermiste personen. In de derde plaats
heeft Croiset altijd van harte meege
werkt aan wetenschappelijk onder
zoek. Hij liet de parapsychologen let
terlijk op zijn handen kijken
Zijn laatste bijdrage aan de weten
schap gaf hij een paar weken voor
zijn overlijden. Met een experiment
dat scheikundigen hadden georgani
seerd werd aangetoond dat de mense
lijke geest (in dit geval die van Croi
set en zijn medewerker Wamer Tho-
len) de materie kan beïnvloeden. Dit
gebeurde aan het universitaire cen
trum in Diepenbeek in België, in sa
menwerking met de universiteiten
van Gent en Mons en Toronto (Cana
da). De paragnosten trachtten uit
sluitend door hun paranormale ver
mogen een wijziging aan te brengen
in de moleculaire ordening van de
chemische stof: in chloroform opge
loste alcohol.
Uitzending
Televisie-opnamen van de proefne
ming vormen de afsluiting van het
programma „Gesprek met Croiset"
dat zondagmiddag wordt uitgezon
den tussen half vier en vijf uur op
Nederlank I. Hoofdmoot is een pro
gramma dat al in 1972 is gemaakt en
waarin liefst zest interviewers rond
om de stoel van Croiset zaten ge
schaard. Onder hen bevonden zich
prof. dr. W. H C. Tenhaeff. prof. dr. H
van Praag, programma-leider NOS-
Een heel weekeinde (26-27 septem
ber) vol jazz in het centrum van Bre
da: vrijdagavond dixie-landorkesten
:n een tiental horeca-bedrijven, zater
dagmiddag een straatparade en op
zondagavond in de stadsschouwburg
tien binnen- en buitenlandse orkes
ten. 's Morgens wordt het feest geo
pend met een zogenaamde jazz-mis
om 11.30 uur in de schouwburg
televisie Carel Enkelaar en televisie
presentator Jack van Belle
Een bevredigend antwoord waarom
het ruim acht jaar heeft geduurd voor
dit programma wordt uizgezonden
kon Carel Enkelaar, vriend van Croi
set. bij de voorvertoning gisteren niet
geven. In al die jaren moet er toch wel
eens een passender gelegenheid te
vinden zijn geweest. Het programma
is namelijk alleszins de moeite waard,
al spreek ik natuurlijk voor mezelf,
want er is bijna geen discutabeler
onderwerp te vinden dan paranorma
le begaafdheid
Autobiografie
„Gesprek met Croiset" is een soort
autobiografie geworden van een boei
end verteller die bekend stond als een
sympathieke karakteristieke figuur.
Hij blijkt daar zelf anders over te
denken en schildert zich af als eigen
zinnig. Een eigenschap die hij in zijn
positie wel nodig heeft gehad om aan
vaard te worden.
Zijn vader, vertelt hij, was een idea
list in theorie, een reizend toneelspe
ler. die zich vestigde in de kolonie
Walden van Frederik van Eeden. In
de praktijk liet hij in zijn vrijdheids-
drang zijn gezin stikken. Gerard werd
in diverse pleeggezinnen opgevoed en
verhuisde naar alle hoeken en gaten
van het land. Hij zegt nauwelijks on
recht ervaren te hebben en kon zich.
overgevoelig als hij was. nauwelijks
concentreren Op twaalf ambachten
van boerenknecht tot kruidenier
volgden dertien ongelukken
Hij had al sinds zijn zesde jaar ver-
scijnselen waargenomen die voor
hem normaal waren en waarvan hij er
pas in de loop der jaren achter kwam.
dat de meeste mensen die niet had
den. Zo zag hij regelmatig op zijn
kamertje fel licht met schaduwbeel
den erin. In die tijd deed hij zijn
eerste paranormale waarneming toen
hij bij een meisje dat was gevallen de
heup aanwees omdat hij wist „dat die
gebroken was"
Toen hij kruidenier was kwam hij er
bewust achter „de gave" te hebben.
Hij was toen vijfentwintig jaar en
gehuwd en ging zich langzamerhand
bezig houden met genezingen. De
stap naar de wetenschap nam Croiset
zelf toen hij direct na de Tweede
Wereldoorlog aan parapsycholoog dr
Tenhaeff eenTilmpje liet zien van
genezingen. Vanaf die tijd ontstond
er een samenwerking en vriendschap
tussen beiden.
Croiset beweert dan ook in het pro
gramma dat Tenhaeff hem gericht
heeft leren denken. Hij zegt: „Ik zie
minder dan vroeger, gerichter en se
lectiever"
Maar dat twee persoonlijkheden te
genover elkaar stonden blijkt wel uit
opmerkingen van prof. Tenhaeff gis
teren na het zien van de film: „Croiset
was een fantastische proefpersoon,
maar een erbarmelijk filosoof". Prof.
Tenhaeff vindt ook dat Croiset te veel
over zijn leven vertelt en hij verwijt
hem zijn emotionaliteit.
Tenhaeff mag daar zo over denken,
anderen die zondagmiddag het pro
gramma bekijken zullen misschien
een afwijkende mening hebben. Juist
die persoonlijke eigen aanpak van
Croiset geeft wat mij betreft het
interview zijn charme. De man is he
lemaal zichzelf geweest en dat is zijn
goed recht.
Kruisverhoor
Slaat hij wat op hol dan is er altijd in
het interview wel een van de zes men
sen paraat om hem met een vraag af
te remmen Maar als er zoveel inter
viewers zijn kan het niet anders of de
belangstelling van de geïnterviewde
wordt als in een kruisverhoor alle
kanten opgetrokken. Verder heeft het
geen zin om over een programma dat
acht jaar geleden is gemaakt nog iets
op of aan te merken
Dat geldt echter wel voor het in el
kaar zetten van het hele programma
Voor iedereen bereikbaar.
Gerard Croiset
het gesprek met Croiset. zijn crema
tie en de experimenten aan de Belgi
sche universiteit. Zonder enige over
gang zijn alle onderdelen klakkeloos
aan elkaar geplakt, althans bij de
voorvertoning.
Politieke tekeningen van K. Wille
men. Uitg. Pegasus, Amsterdam. 128
blz 21 gulden
Van uitgeverij Elsevier te Amster
dam zijn de volgende boeken: Het
jaar in woord en beeld, encyclope
disch jaarboek 1980 (370 blz geen
prijsopgave). Diabetes, van dr R. Pet-
zoldt en prof. dr K. Schöffling (119 blz
18.90). De monarchie in Neder
land, onder redactie van dr C. A.
Tamse (240 blz 39,50). Zeevogel-
gids, van H. Heinzel en G. Tuck (292
blz 39,50). Het grote Weight Wat
chers kookboek (152 blz 35 gul
den). 200 objectieven tips van E. Voo-
gel e P. Keyzer (100 blz 10,90).
Flitstechnieken in de praktijk, door
P. Charpentier (141 blz 36,60)
Bij uitgeverij Ploegsma zijn versche
nen; En toch draait ze kinderprent-
boek van Mitsumasa Anno. 50 blz
17,90. En Het mysterieuze motel,
(ondertitel: het verhaal van de ont
dekking) van D. Macaulay (die ook de
tekeningen maakte), 80 blz 27.50.
ROTTERDAM De 29-jai ,r
per de Roo van het Rotten?1
harmonisch Orkest heeft
prijs gewonnen op een inten d(
dirigentenconcours in de Fr |ji
Besangon. Hij mag het vol| J
zoen bij het symfonieorkest
sangon een gastdirectie uitvjla
Roo, die bij het Rotterdams rr
monisch tweede fagotist is,
de de afgelopen jaren al di
kesten in Nederland, Belgi
Verenigde Staten. Het concoiir
gewonnen door de Engelsm a
than Seers. Er waren 32 ka;
uit 16 landen voor deelnemi i.
lecteerd
a
Het Westduiste circus Krc
tevreden over de tournee di
afgelopen maanden door N
heeft gemaakt. Meer dan
mensen bezochten de voorst
die op 2 juli in Amsterdam bt
De Gouden Ganzenveer
Koninklijke Nederlandse
sbond is dit jaar toegekend
mr. H. de la Fontaine Verwe
tus hoogleraar aan de Ui
van Amsterdam. Hij kfirjgt d
een vergulde ganzeveer van k
wegens zijn verdiensten
verhoging van het aanzien
Nederlandse cultuurbezit
De officiële première vi
het nieuwste stuk van d
schrijver Herbert Achternbi
staande zaterdag bij de to
Globe, is uitgesteld. De v<
gen worden wel vanaf die
speeld. maar van een prem
geen sprake zijn nu het Scl
haus Bochum, die de opdracl
stuk gaf, zijn première heeft
uitstellen. Van een wereld
waarbij de pers wel aan*
mogen zijn, is inmiddels afgt
lezer zal pas over de Globe-
ling geïnformeerd worden ru
clële wereldpremière in Boei
Muziek van de Zwitserse
nist Frank Martin, die jaret
Nederland woonde, wordt uit
tijdens twee concerten, op 27
ber om 20.15 uur in de kiel
Concertgebouw, Amsterdam
september om 14.15 uur in
zaal. Doelen. Rotterdam. Ai
is de negentigste geboorteda
reeds overleden componist,
renden onder meer Erna Spo
sopraan. Danielle Dechenne
Badura-Skoda piano en Tew
tin (een dochter) flamenco-d
Twee cantates van J. S.
39 Bring dem Hunrigen dein
nr 46 Schauet doch und seb
ken op 28 september in de
kerk, Amsterdam in het kal
een avonddienst. Jan Pasve
het Westerkerkensemble.
Linden is liturg, aanvang 19.3J
de toegang is uiteraard gratii
ADVERTENTIE
Het weekblad Donald Duck van deze week heeft
een extra leesbijlage. Omdat het Kinderboekenweek
is, vind je een 16 pagina's tellend spannend detective
verhaal in nr. 39.
Aan dat verhaal zit ook nog een spannende
prijsvraag vast. Maar die kan je alleen oplossen als je
het verhaal goed gelezen hebt
Over die prijsvraag en de mooie prijzen die je
kunt winnen lees je meer in Donald Duck nr. 40
Donald Duck is overal verkrijgbaar
Halen dus.
