Sijna alle plannen van
uriname goedgekeurd
Wereldbank 'opereert'
ontwikkelingslanden
AGENDA
kiderlandse commissieleden teruggekeerd
EG laat
producenten
suikerbeleid
bekostigen
Kerktoren in Nijmegen bezet
Universiteit ma
l uitbreiden
'Soldaten als
vee gehuisvest'
IDAG 23 SEPTEMBER 1980
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
9
DINSDAG 23 SEPTEMBER 1980
1 Trouw sept. 1979
jaren tachtig. En dat levert met
een een heel ander beeld op, zie
plaatje II (miljoenennota septem
ber 1980). In het Trouw-plaatje
eindigt de grafiek op een lager,
gunstiger punt dan ze begint. De
miljoenennota van vorig jaar gaf
over de staatsschuld geen cijfers
van na 1979. „Financiën" heeft de
gegevens met enkele jaren aange
vuld, waardoor hóór grafiek nu
kan eindigen op een beduidend
hoger punt dat ze begint. Zodat de
ernstige taal van vorig jaar met
geen woord hoeft te worden te
ruggenomen, integendeel.
Dezelfde „exacte" cijfers, en toch
een heel ander verhaal.
Huizen
Politici hebben er een handje van
zaken zodanig in te kleuren dat
het in hun kraam te pas komt.
Katholieken zouden zeggen: een
dagelijkse zonde. Maar wat te den
ken van hetgeen de bewindslieden
van volkshuisvesting premier Van
Agt hebben ingefluisterd toen hij
de troonrede schreef?
Een passage uit de troonrede. „De
neergang van de bouwnijverheid
is een voorwerp van grote zorg,
zowel uit het oogpunt van volks
huisvesting als van werkgelegen
heid. Daarom is ook voor het ko
mend jaar het programma van de
Woningwetwoningen met tiendui
zend opgevoerd."
REDACTIE: HANS OOSLINOA BIJDRAGEN: JOHAN VAN WORKUM, WIM WIRTZ EN JAN BEZEMER
komt er een definitieve nota, die
gaat dan omstreeks januari naar
de Tweede Kamer en daarna moe
ten de afzonderlijke onderdelen
van de nota nog eens worden be
krachtigd in allerlei wettelijke re-
gelingetjes, die uiteraard ook
langs het parlement zullen moe
ten lopen.
Nou bevat die examennota ingrij
pende voorstellen. Er wordt bij
voorbeeld uitvoerig stilgestaan bij
de bevoegdheden van de overheid
in verhouding tot die van „het
veld" (gelet op de vele discussies
die zijn gevoerd over het grond
wettelijke recht van vrijheid van
onderwijs geen sinecure). Verder
staat het document bol van denk
beelden die menig argeloze leer
kracht met gemak in de gordijnen
zouden kunnen jagen. Zoals: af
schaffing van de diploma's van
mavo en lager beroepsonderwijs,
examens doen op twee tot drie
niveaus per vak, vergroting van
het aantal examenvakken van zes
naar zeven.
„Denkt u nou werkelijk." vroeg
een persvertegenwoordiger dan
ook, „dat organisaties in zo korte
tijd een commentaar kunnen en
willen geven?" Ja, dat dacht de
staatssecretaris werkelijk. Er
werd gegniffeld. Immers: stel, dat
hij inderdaad omstreeks Januari
een definitieve examennota naar
de Kamer kan laten gaan. Dan
duurt het nog een hele poos voor
dat de Kamer erover wil en kan
praten. Vervolgens moeten er al
lerlei wetsvoorstelletjes op tafel
komen. En dan zijn de Kamerver
kiezingen van mei vermoedelijk al
gepasseerd. En aangezien de
staatssecretaris in een volgende
kabinetsperiode niet zal terug
keren
Da's mooi denk Je dan, wanneer je
de koningin dat hoort zeggen.
Vooral die Nederlanders, die te
lijden hebben van woningnood en
werkloosheid in de bouw, zullen
tot hun tevredenheid hebben vast
gesteld, dat er aan hen gedacht is.
Een lichtpuntje in de sombere tij
ding.
De waarheid is echter dat er geen
woning extra wordt gebouwd. Het
kabinet baseert die verhoging op
een meerjarenraming, die door de
Tweede Kamer nooit als realis
tisch is aanvaard. Het kabinet
stelde bij zijn aantreden voor, ge
durende de zittingsperiode 20.500
woningwetwoningen per jaar te
bouwen, een lager aantal dan in
voorgaande jaren. Dit voorstel
was nog niet bij de Tweede Kamer
ingediend of het sneuvelde. Door
tweemaal flink druk op de ketel te
zetten maakte de Kamer er 29.500
van. In de begroting van 1980 was
het kabinet zelf al zo wijs, dat
niveau te handhaven op 30.000.
Ook voor 1981 heeft men het niet
aangedurfd met een lager aantal
aan te komen. Wél wordt nog even
de oude meerjarenraming opge
diept om de mensen te laten zien,
dat er niet 20.500, maar 30.000 wo
ningen worden gebouwd.
Deze voorstelling van zaken valt
te meer op, waar in alle talen ge
zwegen wordt over de verwezenlij
king van het bouwprogramma.
Het aantal huizen dat wordt neer
gezet blijft meer en meer achter
bij de papieren voornemens van
het kabinet en dat is nu Juist de
oorzaak van de werkloosheid.
De verhoging waar de koningin
het over had was er dus slechts
een die ontstaat na vergelijking
met een oud stukje papier. Deze
opzet om het volk zo voor het
lapje te houden werd vorig Jaar al
duidelijk toen Beelaerts en Brokx
hardnekkig weigerden om die ou
de meerjarenraming op een realis
tischer niveau te brengen. Had
men destijds de Kamer al haar zin
gegeven, zou het kabinet in deze
troonrede niet zulk „aardig
nieuws" voor het volk hebben
gehad.
Staatssecretaris Klaas de Jong
Ozn. (onderwijs) is ofwel een opti
mistische natuur, ofwel hij weet
niet hoe het parlement werkt, of
wel het is een combinatie van bei
den. Wat is het geval?
Vorige week presenteerde de
staatssecretaris een omvangrijke
examennota voor het voortgezet
onderwijs aan de pers met de na
drukkelijke toevoeging dat het
een discussienota betrof. Dat wil
zeggen: eerst gaat de nota voor
commentaar naar „het veld" (or
ganisaties, scholen), vervolgens
Ach, het zit de staatssecretaris
niet mee. Eerst schoffelt de Twee
de Kamer zijn ontwikkelingsplan'
voor het voortgezet onderwijs on
der de aarde. En straks ligt ook
zijn examennota, waaraan sinds
1978 is gewerkt, ergens onderin
een la. Zo verdwijnt beleid, zoals
het is gekomen.
De volksvertegenwoordiging en
de Eerste Kamer vergaderen deze
week niet.
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG Na operaties
in ontwikkelingslanden
(stuwdammen, wegen, elektri
citeitscentrales) is de Wereld
bank nu begonnen met het
opereren v&n ontwikkelings
landen. De economieën van
veel landen in de derde wereld
zijn zo ongezond dat met het
opzetten van ontwikkelings
projecten alleen niet langer
volstaan kan worden.
Dat blijkt uit het gisteren versche
nen jaarverslag van de Wereldbank.
„Leningen voor structurele aanpas
sing" zoals de steun wordt ge
noemd zijn, aldus de bank, een
poging om te voorkomen dat econo
mieën van ontwikkelingslanden hele
maal verlamd raken zodat geen in
vesteringen meer kunnen worden ge
daan. Als voorbeelden van dergelijke
leningen worden onder meer ge
noemd:
maatregelen om minder gevoelig te
worden voor de hoge energieprijzen;
arbeidsintensieve investeringen,
die de werkloosheid verminderen;
spreiding van economische activi
teiten, zodat ontwikkelingslanden
niet langer afhankelijk zijn van de
uitvoer van bijvoorbeeld maar één
grondstof;
versterking van bedrijven in de
derde wereld die niet meer tegen bui
tenlandse concurrentie en protectie
kunnen opboksen.
Dergelijke steun is bedoeld om eco
nomieën van ontwikkelingslanden op
lange termijn te versterken, zoals in
Bangladesj, waar invoer van onder
delen en grondstoffen wordt betaald,
opdat de Industrie weer kan draalen,
.of in Kenia, waar door de Wereldbank
meegewerkt wordt aan het efficiënter
maken van de industrie met het oog
op de uitvoer. In de Soedan ten slotte
wordt invoer van materialen voor be
vloeiing van de velden gefinancierd.
Irrigatie maakt vergroting van de ka
toenopbrengsten mogelijk.
een onzer redacteuren
ITER DAM De Nederlands-Surinaamse commissie voor ontwikkelingssamenwerking
heeft in grote lijnen overeenstemming bereikt over de uivoering van het urgentiepro-
a van de regering van president Chin A Sen. De Nederlandse delegatie is gisteren
keerd.
i heeft vrijwel alle door de
laamse overheid vastgelegde
goedgekeurd. Slechts een
lorstellen waren onvoldoende
frkt, waardoor goedkeuring
niet mogelijk was. De uitvoe-
i de plannen gaat ongeveer
[derd miljoen gulden kosten,
irag dat komt uit de pot met
lingsgeld die Nederland in
Suriname heeft toegezegd.
l de uitvoering van nog niet
(keurde projecten niet te ver-
t de Cons een commissie
jt (de „commissie urgentiepro-
die tussentijds geld be
daar kan stellen voor de uitvoe-
i deze plannen.
ring van Chin A Sen kan nu
[en met de bouw van duizend
volkswoningen, een van de belang
rijkste punten uit het urgentiepro
gramma Ondanks de trek naar Ne
derland in de afgelopen jaren heeft
Suriname nog steeds een groot tekort
aan goedkope woningen. In het verle
den zijn er wel plannen gemaakt en
gedeeltelijk uitgevoerd, maar hele
wijken bleven half afgebouwd staan.
Ook voor verbetering van de land
bouw is veel geld uitgetrokken.
Steun
Hoeveel geld precies waarvoor be
schikbaar is gesteld, is nog niet be
kend President Chin A Sen heeft
aangekondigd vandaag een nadere
toelichting te geven op de bijeen
komst van de Cons. Het probleemloze
verloop van de onderhandelingen
DOFFICIER Mr. C. van
Kleren (50) zal tot nieuwe hoofd-
er van justitie in Amsterdam
n benoemd. Hij volgt mr. A. N.
haert (63) op, die op 1 december
ensioen gaat. Mr. Van Steende-
thans plaatsvervangend hoofd
i hoofdafdeling staats- en straf-
van het ministerie van Justitie,
ostus 1967 werd mr. Van Steen-
benoemd tot subsituut-officier
istitie in Den Haag, waar hij tot
i officier aan het arrondisse-
parket verbonden bleef. Als
officier van justitie heeft mr.
Steenderen nog zijdelings be
ng gehad met de zaak-Menten.
ember 1976 werd hij belast met
iderzoek naar de onbekende tip-
die Menten zou hebben inge-
over diens voorgenomen (en
dslukte) arrestatie op 15 no-'
van dat jaar.
EMEESTERS Tot burge
er van de Brabantse gemeente
ode is met ingang van 1 okto-
B. G. J. C. Fasol benoemd. De
asol, nu nog wethouder van
swaard, is 43 jaar en lid van
A. Hij volgt J. P. M. van Oo«-
op die met vervroegd pensl-
(waarbij de omstreden kwestie van de
inflatiecorrectie van het in 1975 toe
gezegde bedrag zorgvuldig is verme
den) betekent in feite een belangrijke
steun voor de aanpak van het Surina
me van na de staatsgreep. Uitvoering
van het woningbouwproject en de
oprichting van een beter stelsel van
sociale voorzieningen zullen de popu
lariteit van het huidige bewind in
Suriname verhogen.
De voorstanders van kleinschalige
ontwikkelingsprojecten hebben niet
geheel hun zin gekregen. Ook voor
het zogeheten Kabaleboproject, een
omvangrijk plan voor een water
krachtcentrale met grote stuwmeren
en dammen, is geld uitgetrokken.
Aanvankelijk vormde dit plan onder
deel van het gigantische West-Suri-
nameproject, waarbij de stuwdam de
energie zou leveren voor de ontgin
ning en verwerking van bauxiet. Nu
dit bauxletplan naar de achtergrond
is verdwenen, hoopt men de vrijko
mende energie te kunnen gebruiken
voor de ontwikkeling van de rest van
het land.
Dr. Glenn Willemsen, die vorige week
aan de universiteit van Rotterdam
promoveerde op een proefschrift over
Suriname, zei in een toelichting op
zijn studie dat dit Kabaleboproject
toch noodzakelijk ten goede komt
aan buitenlandse ondernemingen.
Hij uitte het vermoeden dat het West-
Surinameplan slechts in de ijskast is
gezet om bauxietbedrijven als Bllli-
ton de kans te geven in een lager
stadium met veel subsidie en weinig
eigen investeringen toch tot ontgin
ning over te gaan.
Controle
Mr. C. van Steenderen
oen is gegaan. Met ingang van dezelf
de datum is J J. Bulte uit Lichten
voorde benoemd tot burgemeester
van St. Pancras. De heer Bulte is 43
Jaar, roomskathollek en lid van het
CDA (KVP). J. Jonkers (41) uit Mep-
pel is, eveneens per 1 oktober, be
noemd tot burgemeester van Zweel-
oo. De heer Jonkers is hervormd en
lid van de PvdA.
Om te zorgen dat de goedgekeurde
projecten ook werkelijk en efficiënt
worden uitgevoerd, heeft de Cons een
begeleldings- en controlecentrum op
gezet. Suriname en Nederland dragen
elk een miljoen gulden bij voor de
Instandhouding van dit centrum.
Volgens prof. Van Dam, hoofd van de
Nederlandse sectie van de Cons, is de
helft van de in het verleden goedge
keurde projecten niet uitgevoerd.
Een deel van deze projecten zullen nu
in het nieuwe programma worden op
genomen.
Een beeld van de bezette St. Stevenskerk in Nijmegen.
NIJMEGEN (ANP) De toren van de
St. Stevenskerk in Nijmegen is giste
ren bezet ter ondersteuning van elf
Nijmeegse dienstweigeraars die an
derhalve week terug werden opge
pakt bij de korte bezetting van het,
TNO-gebouw in Rijswijk.
De zeven bezetters kochten gister
morgen beneden aan de toren kaart
jes voor een bezoek. Aan de toren
hingen zij spandoeken op met tek
sten als „Dienstweigeraars vrij" en
„Militarisme nee". Onder de toren
was het zeer druk: er was markt en er
werden opnamen gemaakt voor een
televisieshow. Om kwart over vijf ver
lieten de bezetters de toren. Zij wer
den opgewacht door een zestigtal
sympathisanten. Een uitnodiging
van burgemeester Hermsen van Nij
megen voor een gesprek namen zij
niet aan.
De elf Nijmeegse dienstweigeraars,
die in verschillende huizen van bewa
ring zijn ondergebracht, zijn sinds
vorige week vrijdag in hongerstaking.
MAASTRICHT De rijksuniversi
teit Limburg heeft van minister Pais
toestemming gekregen voor een uit
breiding tot drieduizend studenten.
Dit aantal mag binnen enige jaren
worden bereikt. Omstreeks 1990 zal
de universiteit dan zesduizend stu
denten tellen.
De drieduizend studenten zijn ver
deeld over geneeskunde (825), sociale
gezondheidskunde (550), rechtsge
leerdheid (1100) en tweede fase oplei
dingen (500). Minister Pais heeft ver
der toestemming gegeven voor de
stichting van een opleiding tot tolk-
vertaler.
Ter gelegenheid van het vijfjarig be
staan zal de Limburgse universiteit
op 9 Januari vier eredoctoraten toe
kennen. Brian Abel-Smith, hoogle
raar in de economie aan de Londen
School of Economics, krijgt deze on
derscheiding voor zijn werk op het
terrein van de economie van de ge
zondheidszorg.
John Evans ontvangt een eredocto
raat vanwege zijn bijdragen aan een
nieuwe opzet van de medische studie.
Uitgangspunt van deze opzet is dat
onderzoek, onderwijs en medische
praktijk tijdens de opleiding nauw
bij elkaar aansluiten. Die aanpak is
ook in Maastricht gevolgd.
Dr. J. J. van Rood. hoogleraar in de
inwendige geneeskunde te Leiden,
wordt eredoctor vanwege zijn studie
op het gebied van de immuno-haema-
tologie en zijn bemoeienis met de
organisatie Europtransplant.
Tenslotte wordt een eredoctoraat
toegekend aan dr. J. O. H. Tans, oud-
lld van de Tweede Kamer, die de
eerste voorzitter van het Maastricht
se college van bestuur was.
HAAG
een betoog houdt over een
lomisch onderwerp en zijn
taal extra kracht wil bijzetten,
t dat met cijfers, liefst in de
a van staatjes of grafieken.
Ie feiten, exacte cijfers, die
je niet wegpraten.
ik cijfers kunnen je echter be-
egen. vooral als ze je als exacte
onweerlegbare, feiten worden
[ediend. De miljoenennota ver-,
laft een goed voorbeeld van hoe
met precies dezelfde cijfers toch
i totaal andere indruk kunt op
pen bij de lezer, simpel door
i andere wijze van opdienen
l het gerecht.
onderwerp is de staatsschuld,
aren waarschuwt de minister
financiën dat het financie-
Itekort van de overheid elk
veel te groot is. Dit gat tussen
nsten en uitgaven moet deze
ster proberen te dichten met
Isleningen, en als dat niet he
al lukt met geldschepping als
lillend stopmiddel. Die lenin-
worden in twintig of dertig
afgelost. Elk jaar komen er
we leningen bij, terwijl de ou-
IDg lang niet zijn afgelost. De
Isschuld zwelt dus angstwek-
d op. Vorig jaar sprak de mil-
lennota daar ernstige taal
i en onderstreepte dat met
Indrukwekkend staatje met
ers
gevaarlijk een hoog bedrag
staatschuld is, hangt echter
t alleen af van de hoogte van
bedrag op zich, maar ook van
loogte van het totale nationale
omen. Hoge inkomens kunnen
grotere schulden dragen. Wat
miljoenennota vorig jaar had
|uimd, werd door een nijvere
iuw-redacteur goedgemaakt,
uurtje rekenen aan de hand
gegevens die links en rechts
de rijstebrij cijfers van de mil-
nennota waren opgepikt, leer-
dat de staatsschuld uitgedrukt
percentage van het natio-
Inkomen, in 1970 groter was
vorig jaar september. Het re-
iwerk werd neergelegd In een
|ek, zie plaatje I (Trouw sep-
iber 1979). De boodschap is
Wijk: het gaat met de staats-
'uld de verkeerde kant op. maar
erg als het vroeger was is het nu
niet. Een kleine correctie dus
de ernstige taal in de miljoe-
mota
ige week deed „financiën" ech-
'een tegenzet. Het Trouw-plaat-
"aat nu ook in de miljoenenno-
met dezelfde uitkomsten, maar
wel uitgebreid met de ramln-
Q voor de eerste helft van de
DEN HAAG (ANP) Het Landbouw
schap maakt zich ernstig zorgen over
het plan van de Europese landbouw
ministers om de suikerbietentelers op
te laten draalen voor de kosten van
het suikerbeleid van de Europese Ge
meenschap. In een brief aan minister
Braks (landbouw en visserij) zegt het
landbouwschap deze zogenaamde
zelffinanciering van het marktbeheer
een verwerpelijke zaak te vinden.
Volgens de Europese raad van land
bouwministers moet de discussie
over een nieuwe marktordening voor
suiker op 1 november zijn afgerond.
In dat besluit van de raad staat te
lezen dat eventuele meerkosten van
het exportbeleid bij de producenten
in rekening zullen worden gebracht.
Dit betekent volgens het Landbouw
schap invoering van het principe van
zelffinanciering van het marktbeheer
in de sector suiker.
In de brief aan Braks schrijft het
Landbouwschap het onjuist te vin
den, producenten volledig op te sche
pen met de financiële gevolgen van
een beleid dat door de gemeenschap
wordt gedicteerd en waarop produ
centen zelf geen Invloed kunnen uit
oefenen. Omdat door een gemeen
schappelijk suikerbeleid de behoef
ten van de consument veilig worden
gesteld, acht het Landbouwschap het
volkomen redelijk dat de EG ook
financiële verantwoordelijkheid blijft
dragen voor dat beleid.
VVDM over Oirschot:
Van onze correspondent
OIRSCHOT „Een groot aantal sol
daten op de legerplaats Oirschot is
gehuisvest als varkens". Dat zegt een
woordvoerder van de Vereniging voor
dienstplichtige militairen. De WDM
heeft daarover al verschillende keren
geklaagd bij de legerleiding maar vol
gens de woordvoerder zonder resul
taat.
Volgens de WDM zijn veel soldaten
ondergebracht ln oude gebouwen die
slecht zijn onderhouden. Douches en
toiletten werken niet en het kalk valt
van de muren. „De huisvesting is
bijzonder onhygiënisch. Verschillen
de militairen hebben op de leger
plaats Oirschot huidaandoeningen
opgelopen," aldus de woordvoerder
van de WD.
De soldatenvakbond vindt dat de
problemen onaanvaardbare vormen
hebben aangenomen nu een dubbele
lichting dienstplichtigen is opgeko
men. Daardoor verblijven op de leger
plaats momenteel zo'n driehonderd
tot vierhonderd soldaten meer dan
normaal. „De dienstplichtigen wor
den behandeld als vee. De legerlei
ding heeft kleine zalen volgestopt
met soms veertig soldaten," aldus de
WDM. De leiding van de legerplaats
Oirschot kon gisteren geen commen
taar geven.
De commissie van het Jaar van het kind 1979 heeft gisteren het rapport van het afgelopen jaar aan
koningin Beatrix overhandigd. Links mr. Th. Bot, voorzitter van de nationale commissie voor het Jaar
van het kind; rechts Johan dos Santos, voorzitter van de Kinderraad.
Het is voor het eerst dat de Wereld
bank zich op het terrein van „structu
rele aanpassing" begeeft. Tot dan toe
leek dat voorbehouden aan het IMF,
het Internationale geldfonds. Dat
krijgt vaak als kritiek te horen dat
het te zware eisen stelt aan het ont
wikkelingsbeleid van landen ln de
derde wereld, vaak ten koste van de
armste bevolingsgroepen. De Wereld
bank zal zich, zo wordt gezegd, min
der bemoeien met het interne beleid.
„Dat zou ons impopulair maken."
Overigens wordt er ook op gewezen
dat de bank slechts een naar verhou
ding beperkt bedrag voor dergelijke
aanpassingsactiviteiten beschikbaar
heeft. Dit Jaar is dat zevenhonderd
miljoen gulden, volgend Jaar wordt
naar een verdubbeling gestreefd.
In totaal werd vorig jaar door de
Wereldbank samen met de Interna
tionale ontwikkelings associatie
(IDA; de dochter ale leningen tegen
zachte voorwaarden verstrekt aan de
armste ontwikkelingslanden) geleend
aan de derde wereld voor een bedrag
van 23 miljard gulden. Het leeuwen
deel ging naar landbouw en platte
landsprojecten (ruim zeven miljard
gulden), krachtopwekking (bijna vijf
miljard) vervoer (bijna drie milard).
Voor de nog Jonge activiteit van de
Wereldbank als het zoeken naar en
gebruiken van olie, gas en kolen in
ontwikkelingslanden zelf werd bijna
een miljard gulden uitgetrokken; vier
keer zoveel als het jaar daarvoor. In
Marokko en Tanzania werkte de We
reldbank mee aan het doen van proef
boringen naar olie. De bank hecht
veel waarde aan het minder afhanke
lijk maken van de derde wereld van
Invoer en energie.
