Regeren zonder troonrede
De tekening van een lezer
r-
POLITIEK
kan een vrouw ook een man zijn?
Commentaar
edesweek-1980
chotherapeut beschermt zich
stuur 'n brief
B en W Eindhoven
tegen agglomeratie
1980
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
ïocft geen Frank Barnaby te
n cn directeur van het interna
at instituut voor vredesonder-
in Stockholm te zijn om in te
dat de ontwikkeling van de
apening niet de goede kant uit-
Gewone mensen voelen dat
fijn aan en daar aan is de
iende belangstelling te danken
de Vredesweek, die morgen
begint. De leer van de af
dring door kernwapens is ei-
jk alleen voor dwazen logisch,
it zij als grondgedachte heeft
de politieke leiders bereid zou-
zijn hun volk op te offeren om
liets als een vreemde bezetting
wij goed zijn ingelicht zijn wij
een overgangsfase tussen de
ide waarin men niettemin ver-
wde op het afschrikkingseven-
en de nieuwe tijd, waarin de
oorlog weer denkbaar wordt,
ntroductie in Oost en West van
we raketten duidt er op dat de
lici en militairen het toch nog
willen proberen met een paar
de gedachten van de Britse
jrkundige Barnaby die el-
in deze krant te vinden zijn
ich laat doordringen, kan be
en wat er allemaal op het spel
Van de zojuist aangekondig-
mderhandelingen over beper-
van de raketten voor de mid-
nge afstand tussen de Ameri-
en Russen mag men hopen
die de ernst van de situatie
weerspiegelen. Wanneer dat
tval zal blijken te zijn, zal dat
het minst ook te danken zijn
de publieke verontrusting over
oers van de bewapeningswed-
nterkerkelijk Vredesberaad is
ucht van de verontrusting en
laar tevens vorm aan. Tot het
lik dat in de Tweede Kamer
sluit viel over de Nederlandse
ming in de produktie van
t middellange-afstandsraket-
kruisraketten heeft het IKV
n bewonderenswaardige taai-
op basis van een grondige
nnis dat volgehouden,
heeft met name dr. Mient
bcr zich wellicht iets te veel
iceslepen door de begrijpelij-
lurstelling over de halfheid
:t Nederlandse besluit. De
opzet van het IKV dat ons land niet
aan de nieuwe wapenwedloop zou
meedoen was immers maar voor de
helft gelukt. Maar voor de andere
helft was die opzet wèl succesvol.
Dat was toch in elk geval nog wat
en het is de vraag of het IKV (en
Faber in het bijzonder) daarvoor
voldoende oog heeft.
In het vandaag gepubliceerde ge
sprek met Barnaby zegt deze dat de
hoop op een omkeer in de wapen
wedloop gelegen is in de publieke
opinie. Hij legt daarbij naar onze
mening terecht nadruk op de rol
van de kerken, omdat deze niet bij
voorbaat verdacht kunnen worden
van linkse of rechtse sympathieën.
De Britse geleerde geeft daarmee
impliciet steun aan de relatie die het
IKV heeft aangeknoopt met de No-
vib. Hiermee toont het dat het oog
heeft voor het schandelijke econo
mische karakter van de bewape
ningswedloop, die immers elk jaar
miljarden verslindt in een wereld
waar de honger nog toeneemt.
Het is daarbij verheugend dat het*
IKV zich blijkbaar wat losmaakt
van de groep mensen die zich voor
al ongerust betonen over de kern
wapens van het Westen. Wanneer
de noodzakelijke brede actie tegen
de kernwapens vermengd wordt
met partijpolitiek zelfs al zou
daartoe alleen maar een verdenking
bestaan doet men deze afbreuk.
Daarvoor is de zaak te dringend en
te ernstig.
Het verbond tegen de kernwapens
zou eerder gediend zijn met de
bijdrage van diegenen die zich toe
leggen op het bedenken van alter
natieven voor de kernbewapening.
De kans bestaat immers dat men
zijn heil zou zoeken in het opvoeren
van de conventionele bewapening,
zodra de nucleaire wapens ons uit
handen worden genomen. Ook de
conventionele bewapening is zeer
kostbaar en de Tweede Wereldoor
log en de oorlog in Vietnam Ieren
ons dat conventionele oorlogen
eveneens tot een onmenselijke bar
barij voeren.
Zijn er dan alternatieven voor een
kern- en voor een conventionele
bewapening? Misschien niet. Maar
dat kan pas blijken, wanneer er wat
meer aan onderzoek gedaan is naar
dingen zoals sociale defensie en
regionale verdediging.
DEN HAAG Premier Van Agt heeft wel vaker bewezen, dat ons staatsrecht een zeer
levendig artikel ls. En veelal niet ten onrechte, want één van zijn illustere voorgangers,
Blesheuvel, wist al dat het staatsrecht zo niet geschreven, dan toch op zijn minst ln
belangrijke mate door politici zelf wordt gemaakt. Maar wie had ooit kunnen denken, dat
onze premier de nieuwe koningin een troonrede zou laten uitspreken, die geen troonrede ls.
Hoe ongelooflijk ook, we zullen er, ondanks alle bedrieglijke schijn van de zoveelste
prinsjesdag, aan moeten wennen dat de premier dit huzarenstukje toch echt op zijn naam
heeft gebracht.
Om alle misverstand te voorkomen
eerst even dit: de troonrede wordt wel
uitgesproken door de koningin, maar
zij ls niet verantwoordelijk voor de
inhoud van dit regeringsdocument;
zoals de kijker trouwens telkenjare te
horen krijgt wanneer onze vorstin
met de lezing van het stuk begint.
Ook de kersverse Koos Postema kon
zich dit Jaar aan het geven van deze,
zo langzamerhand tot ritueel verwor
den toelichting, niet onttrekken.
Maar wat ls de troonrede dan wel?
Na alle duistere en Ingewikkelde ver
handelingen die daarover ten beste
zijn gegeven in diverse handboeken
over ons staatsrecht heeft premier
Van Agt daarover een alleszins ver
helderende toelichting gegeven. Het
kabinet heeft, zo zei hij, de troonrede
aangegrepen om nu eens precies te
zeggen hoe droevig ons land ervoor
staat. De troonrede geeft „the state of
the union" weer. Het gaat slecht en
het moet anders. Dat Inzicht wordt de
mensen slechts zelden bijgebracht en
daarom doen wij het. Dit is de kans
der kansen. Doen we nu allemaal een
stapje terug tot zeg maar het niveau
van 1975, dan kunnen we ons „her
pakken" En als terloops voegde de
premier er nog vermanend aan toe:
„De natie heeft het slecht gedaan."
Boodschap
Er ls daarom geen twijfel mogelijk:
de premier heeft de troonrede vooral
door Willem Breedveld
gebruikt om de nieuwe koningin den
volke een boodschap te doen vertel
len, die anderen (Journalisten, politi
ci, vak bonders?) tot nu toe niet heb
ben gebracht. De koningin als public-
relations officer van het kabinet. En
daarmee heeft Van Agt spontaan de
knoop doorgehakt van een in de loop
der jaren onontwarbare discussie.
Prinsjesdag staat sinds onheuglijke
tijden te boek als de opening van de
zitting van de Staten-Generaal (Eer
ste en Tweede Kamer). De troonrede
was om die reden vooral een verkla
ring, een boodschap van het zittende
kabinet aan de Staten-Generaal.
Het meer naar het volk gerichte deel
bestond vooral uit de kleurrijke
tocht, waarmee de koningrin) en zijn
haar nageslacht (vandaar de naam
prinsjesdag) zich naar de Ridderzaal
begaven om de openingshandeling
van de zitting te verrichten.
Aanvankelijk hadden de media aan
deze show als zodanig ruimschoots
voldoende. Het accent viel op de be
schrijving van de kleding, het oranje-
zonnetje en voor het geval dat achter
wege bleef, was er altijd wel een of
Tekeningen, bij voorkeur in liggend formaat, sturen aan Trouw, jury politieke prent,
postbus 859,1000 AW, Amsterdam. Naam en adres aan de achterzijde vermelden.
Voor geplaatste prenten is er een boekenbon.
"ERDAM Het Nederlands In-
van Psychologen heeft na
aar van voorbereiding een re-
lesysteem Ingevoerd voor psy-
rapeuten. Hiermee is een be-
ke stap gezet ln de richting van
;itsbewaking van het psycho-
eutisch werk ln Nederland, al-
organisatie van psycholo-
De koepel telt ongeveer 3500
van wie een groot aantal werk-
is als psychotherapeut.
die psychologen-psychothera-
i worden toegelaten, die op ob-
ïe gronden kunnen aantonen,
voldoende vakkennis en erva-
lebben om als psychoteherapeut
aam te zijn. Het voordeel van
uwe systeem van registratie is,
deze manier de „beunhazerij"
kan worden tegengegaan en dat de
registratie een nieuwe vorm van ga
rantie voor de cliënt schept. Bij even
tuele klachten kan men terugvallen
op de tuchtregels van het Nederlands
Instituut van Psychologen.
Van alle psychologen in Nederland
werkzaam zo'n zesduizend ls
ongeveer de helft getraind ln de psy
chotherapie. De kwaliteitseisen, die
nu zijn geformuleerd, zijn Inmiddels
opgenomen ln de CAO voor de ambu
lante geestelijke gezondheidszorg.
Binnenkort zal worden begonnen met
de verplichte inschrijving van de bij
dit instituut aangesloten psychothe
rapeuten. Het beroep van psychothe
rapeut ls overigens zelf nog steeds
niet als zodanig door de overheid
erkend.
ander mevrouwtje, dat 's morgens in
alle vroegte haar klapstoeltje langs
de route had uitgevouwen om vooral
niets van het gebeuren te missen.
De troonrede zelf was voor de heren
Kamerleden. Die moesten maar uit
zoeken wat al die ingewikkelde zin
sneden te beduiden hadden. Zo was
het, maar zo ls het niet gebleven. De
TV wierp ongenaakbaar de volle
schijnwerpers op de troonrede zelf en
besteedde (wat op zichzelf voor een
televisie merkwaardig moge heten)
steeds minder aandacht aan het kijk
spel zelve. Dit Jaar liet de NOS voor
het eerst zelfs het hele rijtoergedeelte
weg en kijkers die Juist dit onderdeel
aantrekkelijk vinden, konden 'sa-
vonds alleen nog maar tevreden wor
den gesteld door de Duitse en Belgi
sche tv, die de rijtoer wel integraal
uitzonden.
Het ls begrijpelijk, dat de troonrede
makers zich om die reden steeds on
gemakkelijker gevoelden. Talloos
zijn daarom de pogingen geweest om
van dit gewichtige regeringsdocu
ment ook een voor het publiek helder
en begrijpelijk stuk te maken. Hoe
loffelijk die pogingen ook waren, één
barrière bleef onneembaar. Het kabi
net diende zich voor de troonrede van
A tot Z te verantwoorden in beide
Kamers. Het vervaardigen van een
huiselijk stuk proza van de koningin
aan haar beeldbuis-onderdanen was
daarmee onmogelijk. Het parlement
zou Immers de kachel aanmaken met
zoveel huiselijkheid.
Welnu, premier Van Agt heeft al deze
moeilijkheden opgelost door een
troonrede te schrijven die geen troon
rede is. Weliswaar gebruikte hij nog
de kloeke aanhef: „leden der Staten-
Generaal". maar voor het overige
wendde de premier zich rechtstreeks
tot het volk: De burgers hebben de
afgelopen jaren met hun collectieve
en individuele aanspraken een te
groot beslag gelegd op de schaarse
ruimte. Zij moeten een stapje terug
doen. Hun onverschilligheid moest
wijken voor verantwoordelijkheids
zin en aan hun verdraagzaamheid en
onderling respect mankeert het in de
samenleving.
En de leden der Staten-Generaal, die
de hele tijd al op het puntje van hun
stoel zaten om te vernemen wanneer
zij in het stuk voorkwamen, kwamen
bedrogen uit. Want zo liet de premier
de koningin zeggen: „Van het geven
van een opsomming van alle belang
rijke voorstellen, die in het parlemen
taire Jaar van regeringswege zullen
worden gedaan, in wetsvorm of an
derszins, ziet de regering in deze
troonrede af."
Struikelblok
Uit de vloed van reacties die later op
de troonrede volgde bleek wel dat
uitgerekend dit verzuim het grote
struikelblok vormde. Want weliswaar
was daar wel de matigingsoproep van
het kabinet, maar hoe precies de vork
in de steel moest worden gestoken
bleef onduidelijk. Allereerst zou het
volk maar eens over de brug moeten
komen en dan zou het kabinet wel
verder zien.
Aldus was het kabinet ook niet in
staat om de verste verte ook maar
aan te geven welk perspectief ons in
de komende jaren te wachten staat.
Zou die matiging inderdaad leiden
tot meer werkgelegenheid? Zouden
werknemers, om maar iets te noe
men, iets te zeggen krijgen over de
door hen opzij gelegde centjes?
En wat diende er te geschieden wan
neer matiging achterwege zou blij
Er zijn een paar punten waarop,
nu de golven van de emancipatie
voortgaan ons volk mee te sle
pen, dringend licht verschaft
dient te worden. In wat hier volgt
komt een zo'n punt ter sprake:
wat is een man, moet dat beslist
iemand van het mannelijk ge
slacht zijn of kan ook een vrouw
een man zijn?
De vraag gaat klemmen, wanneer
we horen wat er in het Brabantse
aan de hand is. In provinciale
stukken bleek op een goeie dag
het woord „bemanning" (beman
ning van functies, bij voorbeeld)
vervangen te zijn door „bemen
sing". Nu kun je anno 1980 wel
vermoeden dat hierachter zo on
geveer deze gedachte zit: waarom
zou je hier een woord gebruiken
dat afgeleid is van „mtm", terwijl
er toch ook vrouwen kunnen wor
den benoemd en terwijl zo onge
veer alles in onze maatschappij
erop gericht is mannen en vrou
wen gelijke rechten te geven? Le
ven we nog steeds niet in een
maatschappij waarin de man te
veel de toon aangeeft (de broek
aan heeft, hadden we bijna ge
schreven) en moet je ook allerlei
woorden en uitdrukkingen niet
kritisch bekijken met die gedach
te in je achterhoofd?
Nu zal bijna niemand die vraag
met „nee" beantwoorden al
zou je daaraan dan wel de vraag
willen toevoegen of de taal het
geëigende middel is om de maat
schappij te veranderen. Liever
dan ons in dat niet eenvoudige
probleem te verdiepen zoeken we
contact met de Brabantse voor
lichters: kunnen die ons vertellen
waar, wanneer en waarom het
woord „menskracht" gebruikt is?
De stem die ons door de telefoon
te woord staat, klinkt aanvanke
lijk lacherig en op onze vraag of
het allemaal soms een grapje is
horen we: Voor mij is het grap,
een giller zelfs! Nee, de stem kan
zo niet direct vertellen in welk
stuk „bemensing" stond, maar
men wil het wel uitzoeken, we
worden zo teruggebeld. Een uur-,
tje later gebeurt dat inderdaad,
maar men heeft het helaas niet
kunnen vinden, krijgen we te ho
ren. Zeker is wel dat het woord
afkomstig is van de provinciale
sociaal-economische afdeling,
waaronder ook de emancipatie
valt. „Onze gedeputeerde, Eln-
mahl, gebruikt het woord inder
daad zo af en toe, heus niet zo
nadrukkelijk, meer in wat Je de
soft-taal zou kunnen noemen, in
de alternatieve sfeer, maar toch
wel met een ondertoontje van: zo
zou het eigenlijk moeten. Hij ls
daar toch wel erg exact in. Wat
jammer, dat hij er nu niet is, we
kunnen het hem nu niet vragen."
Met die voorlichting moeten we
het die dag doen.
Even later blijkt ons dat de
mens-gedachte ook buiten Bra
bant toegeslagen heeft: het
Haagse raadslid J. Huurman zou
graag in de leuze, waarmee de
Haagse politie personeel werft,
het woord mankracht vervangen
zien door „menskracht". Hij
vindt zelfs dat „mankracht" als
kwetsend kan worden ervaren
door (we citeren via een ANP-
bericht) een „niet onaanzienlijke
minderheidsgroep, namelijk de
vrouwen". Nu zijn de vrouwen
beslist geen minderheid (op 1 ja
nuari waren er 7.096.734 tegen
6.994.280 mannen, vertelt het
CBS ons) maar belangrijker lijkt
ons een simpele raadpleging van
de woordenboeken: zowel Van
Dale als Koenen-Endepols noemt
als eerste betekenis van „man":
„mens, zonder onderscheid van
geslacht" („des geslachts", staat
er zo fraai in oude exemplaren).
Mooie zinnetjes als „het kost een
gulden de man", „als één man
stond het volk op", „de derde
man brengt de praat aan" wor
den aangevoerd als een moeilijk
omver te werpen bewijs. Gerust
gesteld en gewoon verder gaan
dus. Hoewel we er niet aan moe
ten denken hoe het geweest zou
zijn als Multatuli geschreven
had: de roeping van den man is
man te zijn. Brrrr
Ex-directeur Baliene Khamdara-
nikorn van de Laotiaanse burger
luchtvaart, getrouwd, vader van
drie kinderen, is in november
1975 gearresteerd. Sindsdien
wordt hij zonder aanklacht of
proces gevangen gehouden in een
afgelegen „herscholingskamp" in
het noorden van Laos Khamda-
ranikorn is een van de vele func
tionarissen onder de vorige rege
ring, die voor „politieke herscho
ling" naar kampen gestuurd zijn,
toen in het voorjaar van 1975
binnen de coalitie de Pathet Lao
aan de macht kwam. Ondanks
beloften dat de „politieke cursus
sen" van korte duur zouden zijn,
zitten de meeste ex-functionaris
sen nog steeds in kampen of heb
ben ze beperkte bewegingsvrij
heid. De leefomstandigheden van
de gevangenen zijn zeer slecht:
voedsel en medicamenten zijn
schaars en de kampbewoners
zouden op een schraal rantsoen
zware lichamelijke arbeid moe
ten verrichten. Het contact met
hun gezinsleden is onregelmatig;
soms komen brieven en pakket
ten nooit bij de gevangenen te
recht. De autoriteiten hebben
geen reden opgegeven voor het
voortduren van de detenties. Bij
Amnesty International is bekend
dat de meesten gevangen gehou
den worden óf om hun politieke
Politieagenten van het Amsterdamse politiebureau Van
Leyenberglaan vonden het kunstwerk voor hun deur blijk
baar maar niets. Het kunstwerk, vervaardigd van verroest
metaal, werd gecamoufleerd met een aantal manshoge zon
nebloemen.
activiteiten in het verleden, óf
wegens hun functies onder de vo
rige regering. Baliene Khamdara-
nikorn was voor zijn arrestatie lid
van de omstreeks 1971 opgerich
te, driehonderd leden tellende
Neo Thang Noum-partij, leden
waren voornamelijk jonge intel
lectuelen en burgerbeambten.
Amnesty heeft Khamdaranikorn
geadopteerd als overtuigingsge
vangene; volgens de informatie
heeft hij nooit geweld gebruikt of
gepropageerd. Beleefde verzoe
ken om de vrijlating van Baliene
Khamdaranikorn kunnen in
Engels of Frans gericht wor
den aan: H. E. Kaysone Phomvi-
hane, Prime Minister Vientia
ne, People's Democratie Repu
blic of Laos.
moeilijke jeugd
Frank Oz, de man die miss Piggy
in de Muppetshow laat praten en
bewegen, kent de ïjdele zeug tot
in het diepst van haar ziel. Vol
gens hem heeft Piggy een ver
drietig en hard leven achter de
rug. Oz heeft zelfs ooit een kort
verhaal over miss Piggy's moeilij
ke jeugd geschreven. Hóe moei
lijk, laat de NCRV-gids hem nog
eens vertellen: „Ze groeide op in
een klein provinciestadje. Haar
vader overleed toen ze nog erg
jong was en haar moeder was
nooit erg aardig tegen haar. Ze
deed mee aan schoonheidswed
strijden om zichzelf wat zeker
heid te geven. Ze is aan de ene
kant erg agressief (slaat er op en
zo in driftbuien), maar dat heeft
ze nodig om te overleven. Zoals
eigenlijk zoveel alleenstaande
vrouwen.
Want in feite is ze erg
lief en kwetsbaar, maar weet ze
dat te verbergen door haar alleso
verheersende wens om een super
ster te worden".
ven? Ten minste drie ministers ble
ken het deze week over die vraag al
fundamenteel oneens te zijn. Van der
Stee (financiën) en Van Aardenne
(economische zaken) lieten er geen
twijfel over bestaan, dat dan een bui
tengemeen harde loonmaatregel
noodzakelijk was. Albeda (sociale za
ken) hield zich daarentegen verre van
het doen van zulke krachtige uit
spraken
Maar ondertussen lag dezelfde strijd
vraag weer op tafel, die de afgelopen
maanden voortdurend het kabinets
beraad heeft beheerst De onbesliste
uitslag van dit gevecht heeft ertoe
geleld, dat, zoals de oud-minister van
financiën Duisenberg, deze week on
genaakbaar vaststelde, er in feite
geen begroting is ingediend. De defi
nitieve lijnen zullen pas getrokken
worden als, naar nu reeds te verwach
ten is, het gesprek met de Stichting
van de Arbeid is mislukt
Erg veel kan het kabinet dan echter
niet meer doen, zo voorspelde Dui
senberg somber. De verkiezingen
staan dan voor de deur en alvorens
een nieuwe regeringsploeg in staat is
de zaak behoorlijk in elkaar te tim
meren, zitten we al gauw in het jaar
1982. Behalve een begroting Ls dit
jaar echter ook een troonrede achter
wege gebleven. De premier heeft zich
in arren moede maar rechtstreeks tot
het volk gewend, omdat hij er nu
eenmaal niet van houdt „hoog uit het
zadel te regeren".
Inderdaad, wanneer zoveel beschei
denheid het regeringsoptreden ken
merkt, dan is het inderdaad zinloos
het parlement door middel van een
troonrede nauwkeurig op de hoogte
te stellen van de regeringsplannen
Soms is het jammer dat bepaalde
parlementaire tradities zijn afge
schaft. Eén daarvan is, dat het parle
ment in vroeger jaren de troonrede
meteen beantwoordde in de vorm van
een .Adres van Antwoord". De reac
tie had dan kort en krachtig kunnen
zijn: kabinet, laat eerst eens horen
wat uw werkelijke plannen zijn. Nu
moeten we wachten tot de tweede
week van oktober. En ook dan zal het
kabinet wel weer enig respijt worden
gegund, omdat op 11 oktober eerst
het CDA moet worden gevormd.
Het zou achteraf misschien eerlijker
geweest zijn de zitting van de Staten-
Generaal maar niet te openen. Het
ware zeker een mogelijkheid geweest
want de rechtsgeleerde Buijs wist in
de vorige eeuw al: .Aangezien de re
gering bij de Kroon berust en deeze
slechts dan aan de medewerking van
de Staten-Generaal gebonden is.
wanneer zij wetgevende arbeid heeft
te verrichten, zoo beslist ook natuur
lijk de regering wanneer die behoefte
aan medewerking ontstaat en hoe
lang zij hoort te duren."
Het is natuurlijk een weinig vleiende
uitleg van de grondwet voor de posi
tie van ons parlement. En in die zin is
Buijs' stelling ook allang achter
haald. Een parlement echter, dat ge
noegen neemt met het achterwege
laten van een echte troonrede, ver
dient echter geen betere.
EINDHOVEN (ANP) Het college
van B en W van Eindhoven vindt dat
de agglomeratie Eindhoven moet
worden opgeheven. Dat blijkt uit een
nota aan de gemeenteraad, die zich
op 27 oktober over de zaak uit
spreekt. In november gaan lokale be
stuurders en leden van het agglome-
ratiebestuur met minister Wiegel
over de toekomstmogelijkheden van
de agglomeratie praten.
In de nota wijzen B en W er op dat de
denkbeelden over bestuurlijke orga
nisatie de laatste tijd veranderen
„De verwachte ontwikkelingen uit de
jaren zestig zijn niet bewaarheid."
Door dit alles is de agglomeratie, al
dus het Eindhovense college, als vier
de bestuurslaag op een zijspoor ge
rangeerd.
door Fftzc Pijlman
September
Het wordt weer najaar langzamerhand.
De bladeren gaan hun warrelig pad,
verwaaien met een zak patat
tot straatvuil bij een autoband.
De najaarscollecties in de krant
Miljoenennota met een gat.
Een pompbediende vraagt zijn klant:
„Had u al anti-vries gehad?"
Voor iedere vaas een bos chrysanten.
Bij elke poelier weer verse fazanten.
Een nieuwe roman van Maarten 't Hart
en 's morgens mijn auto die maar niet start.
Het wordt weer najaar langzamerhand,
ook voor mijn keel, neus en ingewand.