VARA-voorzitter pleit
voor een sterke NOS
Publiek krijgt komisch
kijkje achter coulissen
NinaHagen:gebrekaan
warmte en kwaliteit
Schooldrama op tv
met En nou ik
Liuwe Tamminga m
Frans programma
'Gezamenlijk optreden gaat voor eigenbelang'
En dan nog
Huijgensprijs
naar Kossmann
Bernini-
herdenking
in Rome
Rotterdam Orgelmaand
Nieuwe boeki
VRIJDAG 19 SEPTEMBER 1980
KUNST/RADIO/TELEVISIE
TROUW/KWARTET
Van onze rao.o-
en tv-redactie
HILVERSUM - BIJ de pre
sentatie van de programma's
van de Vara voor het komen
de seizoen heelt de voorzitter
van deze omroep, dr. A, H.
van den Heuvel, een pleidooi
gehouden voor het bestaande
Nederlandse omroepbestel.
Als belangrijkste bouwstenen
noemde hij de pluriformiteit
en het gezamenlijke optre
den. Hij sprak de wens uit dat
het gezamenlijke optreden
niet verstoord wordt door on
derlinge concurrentie van de
omroepen. Vercommercialise
ring van programma's wees
hij af.
Omdat een gezamenlijke aanpak van
de verschillende omroep-organisaties
tot uitdrukking komt in de Nederlan-
se Omroep SUchtng (NOS) pleitte de
Var:, voorzitter voor „een sterke
NOS". Omdat verschillende voorzit
ters van omroepen zich binnen het
NOS-bestuur nog wel eens van de
andere kant laten zien. wilde de nieu
we Vara-voorzitter bij navraag wel
uitleggen dat hem deze volgorde voor
ogen stond: eerst gezamenlijk optre
den en dan de omroeproganisatles
zeil.
Sterreclame
De Vara is echter tegen loskoppeling
van het technisch bedrijf van de NOS
waarover inmiddels al de NCRV. de
AVRO en de TROS een balletje heb
ben opgegooid. (Zowel de NCRV als
de TROS hebben daarop kritiek van
de ondernemingsraad van de NOS
gekregen). Met het oog op de toekom
stige ontwikkelingen van buitenland
se satelliettelevisie („eerder een uit
daging dan een bedreiging") sprak hij
de verwachting uit dat er zo veel
zendtijduitbreiding zou komen dat
de hele dag televisie gekeken kan
worden. Anders zouden de voor veel
geld aangeschafte televisietoestellen
maar ongebruikt staan, voegde hij er
aan toe. Zo zouden de Nederlandse
omroepen twee leegstaande netten
kunnen claimen, voordat anderen
van buitenaf het doen. Hij zag ook
„Het gat in de muur" is een serie van zes monologen die Dimitri
Frenkel Frank voor Ton van Duinhoven schreef. De VARA zendt
dit in het' winterseizoen uit.
toekomst in uitbreiding van de Ster
reclame en verhoging van de omroep
bijdragen.
Over zijn eigen omroep merkte Van
den Heuvel op dat het bij de Vara, die
altijd synoniem blijkt te zijn voor
conflicten en ruzies, de laatste maan
den een goed werkklimaat was. De
„30 april-uitglljder" heeft de Vara
netto een verlies van 9300 leden opge
leverd.
Binnenkort begint de Vara met een
ledenwerfactie waarbij gemikt wordt
op zeshonderdduizend leden. Op het
ogenblik zijn het er precies 522378.
Kwalen
Voor het komende winterseizoen
heeft de VARA een behoorlijk aan
bod van nieuwe en eigen program
ma's. Zo schreef en regisseerde Dimi
tri Frenkel Frank een serie van zes
monologen voor Ton van Duinhoven
onder de titel „Het gat in de muur"
Zes verschillende types vertellen op
welke manier ze ontsnappen aan dc
kwalen van onze wereld.
Nieuw is ook „De achterkant van hel
gelijk". Marcel van Dam treedt daar
in op als discussieleider van personer
die over een vak praten. Dat kan zijr
rechtspraak, journalistiek of de medi
sche wereld. De heel eigen normer
die deze mensen bij hun gelijk hante
ren, hebben vaak gevolgen die tot vei
buiten him vakgebied reiken. Telt
Arena, dat vorig seizoen twee proef
programma's heeft opgelaten, wordt
voortgezet. Acteurs van de Bloem-
groep in Amsterdam maken thema's
zichtbaar, die tot een discussie ach
teraf aanleiding geven. Zowel het pro
gramma „Een groot uur U" als „Een
ander U" zijn verdwenen. Bovenge
noemde twee nieuwe programma's
nemen de plaats daarvoor in. Ook
staat vanaf 19 oktober het program
ma „Kijk Haar," analoog aan het
radioprogramma „Hoor Haar," voor
televisie gepland. „Kijk Haar" ls een
magazine met actuele onderwerpen
die vrouwen aangaan, maar het richt
zich op een zo breed mogelijk pu
bliek. Actuele zaken worden afgewis
seld met het „Roote Vrouwenca
baret".
BV Nederland
De afdeling drama is bezig met een
twaalfdelige serie over een gezin en
allerlei verwikkelilngen daaromheen.
Vanaf 12 maart komt deze serie op de
televisie. Het in het vorige seizoen
begonnen kunstprogramma 'De Ro
de salon' gaat verder onder de naam
'De rode ballon'. Peter Lohr zal het
programma niet langer presenteren,
maar Jeanne van Munster blijft. De
lokatie is niet meer de Stadsschouw
burg in Amsterdam. Er wordt vanuit
verschillende musea in ons land uit
gezonden. Onder de titel „OR en zeg
genschap" begint de Vara met ingang
door Dirkje Houtman
NIJMEGEN De kracht van
George Courtellne's eenak
ters, die hij eind vorige eeuw
schreef, ligt in het vanzelf
sprekend uitstallen van onge
rijmde menselijke gedragin
gen. Als gevolg van teleurstel
lingen of gemiste kansen, ont
poppen zijn figuren zich
meestal tot sympathieke
kwelgeesten die met onvoor
spelbare eigenaardigheden
menig tegenspeler in de
meest onmogelijke situaties
brengt.
Ger Thijs van de toneelgroep Theater
schreef, geïnspireerd door Courteline,
een nieuw avondvullend stuk dat on
der de titel „Het Publiek" woensdag
avond in de schouwburg van Nijme
gen in première ging. Hij regisseerde
deze produktie zelf en heeft gepro-
Speciaal vandaag
Maigret - Jean Richard in
de rol van de Franse detective,
die een anonieme brief ont
vangt waarin een moord
'wordt aangekondigd.
Ned. 1/20.00
Hier en Nu - actualiteiten
rubriek van de NCRV ver
toont een eigen reportage van
de situatie vóór, tijdens en na
het referendum in Chili. Ver
der aandacht voor de rege
ringsbegroting, onder meer in
een gesprek met Leo Ester,
voorzitter van de industrie
bond CNV. Misschien ook een
gesprek met de uitgeweken
Afghaanse piloten, geïllu
streerd met beelden uit Afgha
nistan.
Ned. 2/22.05
Derrick - In de aflevering
„Een akelig sterke persoon
lijkheid" onderzoekt hoofdin
specteur Derrick de moord op
een zekere Robert, die vlak bij
de woning van zijn minnares
is neergeschoten.
Dtsl. 2/20.15
Meer over minder - (NOS-
radio) over het bock van ds
Hans Bouma over dierenkwel
ling „Stel geen vragen", Bajcs-
dag 1980 over gevangenisstraf
en gestraften, terugblik op de
miljoenennota in verband met
ethnische-culturelc minderhe
den en de actie van milieude
fensie „Mond open, ogen
dicht"
Hilv. 2/13.11
beerd de tragi-komische Courteline-
elementen op een soortgelijke manier
te rangschikken. En dat is maar ten
dele gelukt. Vooropgesteld dat het
een amusant onderhoudende voor
stelling is geworden, mist het die
prachtig geordende grillige onvoor
spelbaarheid die Courteline zo eigen
is. De anecdotes en mini-intriges die
Thijs ervoor in de plaats stelt zijn,
hoewel ze menigmaal een komsich
effect sorteren niet opzienbarend en
missen een zekere geroerdheid met
het lot van de gekwelde.
Dat lot treft een noodlijdend theater
gezelschap uit de jaren twintig dat te
gronde dreigt te gaan bij gebrek aan
succes. De handeling speelt zich af
achter de coulissen vlak voor en vlak
na een Hamlet-opvoering en onthult
hoe eigenwaan, ijdelheid en jaloezie
van de acteurs de menselijke verhou
dingen achter het toneel vertroebe
len. De kwaliteit lijkt te kelderen,
geen recensies, nauwelijks publiek en
daar kan de nieuwe naam van hèt
gezelschap, „Het Publiek", gekozen
om meer mensen te lokken, niets aan
veranderen.
Het gebrek aan succes lijkt de ac
teurs nauwelijks te kwellen omdat ze
teveel verwikkeld zijn in privé-pro-
blemen. Voor hen mogelijk een ma
nier zich van het dreigende débacle af
te schermen, maar dat blijkt dan te
weinig uit het spel, dat louter enkel
voudige emoties laat zien zonder een
tragische onderstroom. Het meest
treffende voorbeeld is wel Jeröme
Jteehuis als de acteur Barnard Ber
nard, die wel wat al te driftig mag
uitpakken over zijn roemrijk theater-
verleden en dat doet op zijn welbe
kende wijze vol dolgedraaide pathe
tiek.
De enige die zich echt druk maakt is
de directeur de la troupe, die het hele
zaakje bij elkaar en draaiende pro
beert te houden. Hij barst regelmatig
uit ln wanhopige vertwijfeling en lijkt
daarin ook een enkele keer kritiek te
uiten op het huidige culturele kli
maat bij voorbeeld, als hij zegt: In dit
land gedijt geen kunst alleen maar
grofheid en kunstnijverheid.
Vreemd genoeg, want verfijning mist
nu juist zijn eigen groep blijkens de
Hamlet-fragmenten die zij het gefin
geerde toneelpubliek aan de achter
kant van het speelvlak voorzet. En
dat is jammer. Want een blinkend
stukje Hamlet had bijvoorbeeld dui
delijk kunnen maken wat voor soort
In het Volkenkundig Museum
„Nusantara" te Delft wordt tot 1 de
cember een tentoonstelling gehouden
met als titel „Turks Kind". De expo
sitie geeft een beeld van het leven in
Turkije en van de Turkse kinderen in
de Nederlandse samenleving. De ten
toonstelling is overgenomen van het
Museum voor Land- en Volkenkunde
te Rotterdam en is voor Delft aange
vuld met specifiek Delfts materiaal
dat in samenwerking met het Regio
naal Centrum Buitenlanders Zuid-
Holland is verkregen.
Jeróme Reehuis en Jan Verhoeven in Het Publiek van Ger Thijs
naar motieven van George Courteline.
gezelschap anno 1920 we tegenover schermen, dat weliswaar amusante
ons hadden en wat de drijfveren van momenten opleverde maar door ge-
een toneeldirecteur in die tijd waren, brek aan spelnuancering de drijfve-
De toeschouwer kreeg nu slechts een ren angsten en onzekerheden van ac-
romantisch getint kijkje achter de teurs niet voelbaar maakte.
door Slan Rijven
AMSTERDAM Anderhalf jaar geleden bezocht de Oost-
duitse zangeres Nina Hagen voor het eerst ons land. In de
Nijmeegse Vereeniging en in Carré te Amsterdam zorgde deze
roek-diva voor een kleine sensatie. Beide zalen werden deze
week voor de tweede maal op een concert van haar getrac;
teerd.
Woensdagavond kreeg het nagenoeg
uitverkochte Carré een geheel andere
Frau Hagen te zien. Het spectaculaire
muziektheater van toen was inge
ruild voor een soberder :anpak. De
kwaliteit van het gebodene liet te
wensen over. Op de momenten waar
op zij en haar vier begeleiders het
best op dreef waren was echter toch
nog van enige verrassing sprake.
Dat ze over uitzonderlijke zangcapa
citeiten beschikt is bekend Een roek-
zangeres die haar stemoefeningen en
waanzinaria's tot een eigen instru
ment laat worden in combinatie met
allerlei popstijlen kan bijzonder ge
noemd worden.
Het veelvuldig gebruik van echo en
andere technische hulpmiddelen wist
ze op verrassende wijze te benutten,
maar het te overdadig gebruik van
elektronische foefjes deed daaraan
weer afbreuk. Niet alleen bij haar
debuut van vorig jaar, maar ook en
kele maanden later tijdens de tour
nee met een nieuwe band, liet Nina
Hagen merken problemen te hebben
met een goede start. De opwarmfunc-
tie van een voorprogramma vervult
ze zelf
Het concert begon met een schelle en
harde klankenbrei en het duurde eni
ge tijd eer ze de juiste vorm vond en
haar begeleiders hun onverschillig
heid lieten varen. Toch kon ze vanaf
het begin rekenen op veel enthousias
me uit de zaal. hoewel Wenn ich eine
Junge war en Naturtrfine verdronken
in de geluidseffecten. In haar knalge
le babydol, zwart balletpak en rode
piekharen leek ze nog even het clow
neske imago te willen benadrukken.
Daarvan viel weinig te bespeuren in
haar tamelijk afstandelijke manier
van optreden. Misschien lag het wel
aan de nieuwe samenstelling van
haar band waarin gitarist Ferdi Kar
melk de enige oudgediende was Bas
sist Carl Rücker en drummer Alex
Laroque kwamen traag op gang. ter
wijl Paul Screamer op synthesizers
langzamerhand meer vrijheid in zijn
spel legde.
Er werd soepel overgeschakeld van
door André Rutten
HILVERSUM De voorstelling die de toneelgroep Ce n
in september 1978 maakte van het stuk „En nou ik'
jonge Engelse toneelschrijver Barrie Keeffe, werd toefn
stig ontvangen. Dat gebeurde omdat er uitstekend
gespeeld, maar ook omdat er een actueel probleem
aangesneden, dat van de schoolverlaters, die „klaar" h(
zijn voor de samenleving, maar die toch geen baan
vooruitzicht hebben. Vanavond zendt de VARA een ti
tratie van het stuk uit: Ned. 1-21.55.
VARA-voorzitter A. H. van den
Heuvel
van 22 november zes televisiepro
gramma's over ondernemingsraden.
Aandacht wordt besteed aan lawaai
op het werk, inspraak en veiligheid in
de baan.
Veel bekende televisieprogramma's
blijven, zoals „Sonja's Goed Nieuws
Show", „Twee voor Twaalf" en de „J.
J. de Bom-show." Het parlementaire
programma „Wat voor weer is het in
Den Haag" zal voortaan heten BV
Nederland. Wat de raio betreft houdt
de Vara het voornamelijk bij het
oude.
DEN HAAG (ANP) - De Constantijn
Huijgensprijs, een letterkundige on
derscheiding, gaat dit jaar naar Al
fred Kossmann, voor zijn gehele
werk. De prijs bestaat uit een oorkon
de en een bedrag van achtduizend
gulden.
Het bestuur van de Jan Campert-
stichting in Den Haag heeft ook de
toekenning bekendgemaakt van een
aantal andere letterkundige prijzen.
Deze worden 19 december 's avonds
uitgereikt in Den Haag.
Het gaat om de volgende prijzen: de
Jan Campertprijs (4.000 gulden): aan
Ed Leeflang, voor zijn poëziebundel
„De Hazen en andere gedichten". De
F. Bordewljkprijs (4.000 gulden) aan
Oek de Jong, voor zijn roman „Op
waaiende zomerjurken". De J. Gres-
hoffprijs (4.000 gulden) aan Andreas
Burnler, voor haar essaybundel „De
zwembadmentaliteit".
De G. H. 's-Oravesandeprijs (4.000
gulden) aan prof. dr. A. L. Söteman,
voor zijn bijzondere verdiensten op
het terrein van de letterkunde met
name voor de uitgaven met betrek
king tot J. H. Leopold en J. C. Bloem.
De commissie van advies voor het
toekennen van deze prijzen bestond
uit Harry Bekkering, Pierre Dubois,
Margaretha Forguson, Han Foppe,
Jacques den Haan, Anton Korteweg,
André Matthijsse. Harry Scholten en
Paul de Wispelaere.
ROME (ANP) In Rome is deze
week een reeks manifestaties begon
nen ter herdenking van het feit dat de
beeldhouwer, architect, tekenaar en
schilder Giovanni Lorenzo Bernini
(1598-1680) op 28 november 300 jaar
geleden overleed. Bemini was na Mi
chelangelo de bewerker van de „twee
de renaissance", de Romeinse barok.
Hij heeft voor een belangrijk deel het
gezicht van het huidige Rome be
paald De manifestaties begonnen
met de grootbeeldprojectie van ca.
4.000 dia's van werken van Bemini
over de gehele breedte van de kerk
Trinita del Monti, onder de tonen van
17e eeuwse barokmuziek. Op het pro
gramma. dat tot volgend jaar duurt,
staan ook tentoonstellingen over
„Bernini en Rome" en over andere
bouwkundigen uit zijn tijd, exposi
ties over de grote barokcentra elders
in Europa, muziek- en theateruitvoe
ringen en een reconstructie van fees
ten zoals Bernini die destijds heeft
georganiseerd.
Natuurlijk ls een toneelstuk niet al
leen goed door het thema, dat erin ter
sprake komt, maar door de manier
waarop dat gedaan wordt. Barrie
Keeffe nu en de Nederlandse be
werker Rob Scholten in samenwer
king met regisseur en spelers, hebben
de oorspronkelijk Engelse situatie
doeltreffend in een herkenbare Ne
derlandse veranderd heeft heel
zorgvuldig zo'n Jongen, die aan zijn
eindexamen toe is, maar het net niet
haalt, zorgvuldig geobserveerd, sa
men met de ervaringen, die hij in zijn
scholengemeenschap heeft opge
daan. En hij heeft een situatie be
dacht, waarin de wrok van die jongen
(gespeeld door Jimmy Berghout) een
vrij vanzelfsprekende uitlaatklep
vindt.
Hij loopt vóór de officiële plechtig
heid weg naar de fietsenstalling om
zijn brommer te halen, en daar be
trapt hij een jonge leraar en een jonge
lerares in een vrijerijtje. In een flits
beseft hij, dat hij beiden in zijn
macht heeft, en dat hij die gelegen
heid moet uitbuiten om al zijn grie
ven te spuien. Dat verbaast cd
anderen hogelijk, omdat zij
tijd voor een nogal verlegen
hebben aangezien. Zij denk
ook hem met de gebm
leraarstrucjes te kunnen ovj
Wat hem nog meer prikkelt.
Journalist
In handen van de schrijver,
nalist is geweest, blijkt dat ei
kende mogelijkheid om de ge
die de jongen in zijn schoolt!
kropt heeft, zo te tekenen,
als kijker een helder beeld vai
dat je begrijpt wat er eigenlij)
meer scheef zit. Het probleem
schoolverlaters, die merken i
opleiding ook maar weinig
heeft, krijgt er een menselijk
door. Het wordt drama in
betekenis van het woord. De
in „En nou ik" zijn Jimmy Bi
Henriëtte Tol, Polio Hambu
Onno Molenkamp. Regisseur
Habbema, televisieregisseur
ter van Praag.
Jimmy Berghout (links) als de jongen, Polio Hamburger
leraar en Onno Molenkamp als de rector.
door W. H. Woïvekamp
ROTTERDAM Dit Jaar werd de in 1953 geboren or
Liuwe Tamminga (thans als zodanig werkzaam te I
winnaar van het Nationaal Orgel-improvisatie Conco
Bolsward, waaraan door drie kandidaten werd deelgew
Deze talentvolle organist genoot zijn
opleiding bij Wim van Beek aan het
Groningse Conservatorium. Daarna
ging Tamminga naar Parijs, waar hij
zich onder leiding van Franse orgel
meesters als André Isoir en Jean
Langlais verder bekwaamde
Begrijpelijk, dat deze organist zijn
programma voor het woensdag door
hem ln de Laurenskerk gegeven con
cert had samengesteld uit Franse or
gelmuziek van 1700 tot heden. Wij
hoorden achtereenvolgens composi
ties van Louis Marchand, Nic. de
Grigny (altijd belangrijk), Oabriel
Piemé en diens leermeester César
Franck, Louis Vierne en André Isoir.
In al deze werken gaf Tamminga blijk
van een volkomen gave orgeltechniek
en grote rust en beheersing in de
voordracht. Zijn fijn gevoel voor
klankkleur kwam tot uitdrukking in
de overal met grote zorgvuldigheid
gekozen registraties. Zelfs een orgel
werk als Francks „Prière" op. 20 uit
de Pièces. nogal eens ondergewaar
deerd door overigens grote Franck-
liefhebbers en licht spottend „Het
gebed zonder einde" genoemd, kreeg
van Tamminga een zodanige weerga
ve, dat men de grote lengte van het
werk vergat.
Improvisatie
Nina Hagen schelle en harde
klankenbrei
Foto Les van Rossen
stevige rock (Heiss en New Town)
naar reggae (boys girls en African
reggae). In Make love kreeg de over
het podium kruipende Nina weer iets
van haar oude allure. Smack Jack
was als slot een kleine apotheose
waarin ze haar stem tot kakofonische
klankenreeksen vervlocht met het
swingende funkgeweld van de groep.
Ondanks een langdurig applaus werd
er geen toegift gespeeld. Daartoe no
digde dit concert in feite niet uit.
Weliswaar bewees ze nog voldoende
persoonlijkheid met lijf en longen te
kunnen uitdrukken, maar het gebrek
aan warmte en voldoende kwaliteit
konden geen Naturtr&ne veroor
zaken.
Kunnen de organistische capacitei
ten van deze jonge organist dus hoog
worden aangeslagen, iets minder vol
deed zijn improvisatie aan het slot
van de avond op twee door de orga
nist van de Laurenskerk, Johann Th.
Lemckert, opgegeven thema's: een
voor een Preludium, een ander voor
een fuga Het Preludium lukte het
best, maar in de Fuga ging Tammin
ga wel wat erg vrij te werk. Meer dan
een Fantasie over het hier en daar
opduikende fuga-thema werd het
niet. Toch boden Lemckerts voortref
felijke thema's interessante combina
tiemogelijkheden Wij noemen onder
meer de twee stijgende kwinten van
het fuga-thema en de noten op de
eerste en derde tel uit de eerste en
derde maat van het preludium-the
ma, mogelijkheden die in deze impro
visatie vrijwel onbenut bleven. Een
nauwer verband tussen beide impro
visaties zou de vormgeving van het
geheel stellig ten goede zijn gekomen.
Al met al toch een respectabele pres
tatie. al was het alleen maar vanwege
de grote technische paraatheid waar
mee Liuwe Tamminga deze improvi
satie wist te verwezenlijken.
Op weg naar kind-volgend
wijs, door G. A. de Boer. UitJ
Nijkerk 166 blz 24.50.
Het onkruidboek, herkennen,
pen, onder controle houden
gebruiken van onkruid door M
Uitg. Hollandia, Baarn 148
32.50.
Van uitgeverij Veen te Utred
Hersenwerk speels problemet
sen door J. L. Adams 170
21.50). Herdruk van De bruf
rivier Kwal van P. Boulle (18
ƒ26.50). Hooge troeven vanL
rus. Dit boek verscheen voorin
in 1896 (121 bl2 4,90) Tw«
van C. Dickens. De eerste di
scheen in 1859 (398 blz - fl
hle's keuze, roman van W. Stjr
blz 34.50). Bloot geven G
schrijft over erotische ervarin
mannen en vrouwen die dei
revolutie beleefden. (464 blz -
Uitgeverij Unieboek in
stuurde de volgende boeken:
zen geïllustreerd door J. HelK
lyn Scrace en Juan Wijngaal
een idee van D. Larkin met t
S. Teale en vertaald door E.
na (188 blz ƒ39 50) Anl
van de Lage Landen. Same»
L. de Koning. Tekst: H.
Foto's: J. Weidema en tek
van A. de Harde. (142 blz -
Deze uitgave kwam tot stand
menwerking met uitg. Loeb). D
sapeake baai, roman van J A!
ner (918 blz 39 50).
Het eind van de kaart, van
man is een reisjournaal
kwart eeuw geleden toen hi
ken door de binnenlanden
name trok. Uitg. Arbeiders]
sterdam. 215 blz - 34 50.
Moderne kunst in Afrika,
Ley ten en P. Faber. Tropen!
Amsterdam en uitgeverij
Zutphen. 94 blz. Geen prijsó
Van W. Wilmink en J. Jong
Dorus Draak, een kinder»
uitgeverij Heureka te Weesp.
25.
Educatie en guerrilla, eer.
over de mythe van vernieuw
de Vries. Studiecentrum-boe
Horstink, Amersfoort. 96 blz
