ssiespelen kregen weer
eep op de massa
Kaarsen
Uit brieven van lezers
Joosten: 'De geschiedenis herhaalt zich'
15 SEPTEMBER 1980
VARIA
TROUW/KWARTET
9
Lammere
rlijl
n«
LEN Een van de eer-
igen, die Theo Joosten
l Noordlimburgse dorp-
iver heeft gedaan nu de
;kse Passiespelen in
weer tot het verleden
is: een bezoek bren-
de kapper om zijn
haardos en baard te
kortwieken. „Gisteren
it tijd zag ik er heel
uit", zegt de in spijker
en geruit overhemd ge-
Theo.
tikje weemoed heeft hij zo
voorlopig afscheid geno
de hoofdrol de Christusfi-
die hij nu voor de derde keer
heeft gegeven. Wat Theo be
idt hij. als de rollen over vier
lieuw moeten worden ver-
aangezocht." Het is een
t rol om te doen, maar ik heb
y mee als ze de volgende keer
er nemen. Geert Beurskens,
u reserve was voor het geval
recht uit zou vallen, is er erg
voor. Ik zal me beslist niet
ni voelen en met even veel
en andere rol accepteren".
i, van beroep kwaliteitscon-
een ijzergieterij in Tegelen,
S 5 bij leven en welzijn weer bij
staat vast. Het zelfde is het
et Mariet, zijn vrouw, die nu
tweede keer Maria, de moeder
is, is geweest.
dens zijn vergroeid met de
elen. Niet alleen dat ze el-
ir hebben leren kennen, maar
te lichting. Manon van zes en
ie van drie, speelt ook al
rt alleen omdat daarmee het
obleem van de baan was.
onder het motto: jong
is oud gedaan Zo is het bij
k gegaan"
toen van negen deed ik voor
«Apt mee. Bij ons thuis waren ze
I bij die Passiespelen betrok -
ider bijvoorbeeld heeft de
Philip pus gedaan en dit jaar
ook weer bij, zij het in een
Klukte rol. Tijdens de spelen
vas het zelfs zo dat vader,
fa acht kinderen meededen."
i sjerp
n van de principes van de
Ifen is dat het niet uitmaakt
fje krijgt, zijn er natuurlijk
te rollen die sterk tqt de ver-
g spreken-. „Voor mij-was dat
!l de Christus-rol. Als kind
f ik er al van die eens te
spelen. Als ik Jezus in een
wit gewaad met een grote
p over het toneel zag schrij-
tdat deed Hij in die tijd, dan
iep onder de indruk. Het was
erg theatraal, dat wel. Na
Tan tijd begon ik er ook aan
len of Jezus werkelijk zo ge
ls. De Jezus die nu in de Hof
ren rondloopt, vol angsten, is
anders dan de Christusfiguur
ren zestig. Er wordt nu veel
iruk gelegd op het essentiê-
t Theo
ning wordt gedeeld door de
8jraar Denessen, een van de
tten. die al vanaf het prille
11931, aan de Passiespelen
„Het was destijds allemaal
echt rooms De Passiespe
ldie nu worden gebracht zijn
van het rijke roomse leven
i een verandering ten goede
oi het vroeger ook was met
leien die compleet met vleu-
■al opdoken." Sjraar heeft de
elen zien groeien. „In de ja-
Hig. toen we met bijbelse
itspelen begonnen was ik er
trokken. Ik zal nooit vergeten
eerste regisseur Jan Leen-
(I neef van de rozenkweker in
wie ik werkte, op een dag
De zei 'Maar jöng, wat haes
Theo en Mariet Joosten
.nadruk op het essentiële
döw ein schöne stum en of ik maar
mee wilde doen aan de openluchtspe
len waar ze in Tegelen mee wilden
beginnen. Mijn eerste reactie was, dat
ik nooit toneel had gespeeld. Nou,
Jan zou me dat wel leren en dat heeft
hij gedaan. Er was redelijk veel be
langstelling voor die openluchtspe
len, totdat we met 'Jozef in Do than'
kwamen. Dat werd een grote flop.
Eerst dachten we er over er maar mee
te stoppen, maar toen hebben we het
anders aangepakt. Met het Beierense
Oberammergau voor ogen begonnen
we met Passiespelen."
Het was pater Jacques Schreurs, die
ruim 45 jaar geleden de tekst schreef,
die nu nog als leidraad dient voor de
Passiespelen
Werelden
Sjraar Denessen heeft hem goed ge
kend. „Een rijzige man, vriendelijk
voor iedereen, een echte roomse pa
ter, maar ook iemand die het leven
kende, zijn tijd ver vooruit was. In
een paar woorden wist hij werelden te
leggen."
Er is een tijd geweest, en die ligt nog
niet zo ver achter ons, dat het er naar
uitzag dat de Passiespelen voorgoed
hadden afgedaan. In 1971 kwamen er
nog maar 12.000 bezoekers naar het
openluchttheater „De Doolhof" (een
vroegere kloostertuin die eigendom is
van de stichting Passiespelen). Er is
toen gekozen voor een nieuwe aan
pak. Sindsdien gaat het gezegde dat
ze in Tegelen alles voor elkaar krijgen
weer op.
Dit jaar was er een grote toeloop in
vergelijking met 1975 toen er rond de
30.000 bezoekers werden genoteerd.
Nu waren dat er 43.000, waarvan 65
procent jongeren onder de 25. Wat zij
in Tegelen kwamen zoeken? „Precies
kom je daar niet achter, maar uit de
gesprekken, die ik in de pauzes en na
afloop met tal van bezoekers heb
gehad, is wel duidelijk geworden, dat
veel jongeren in deze tijd met de
bijbel en vooral de figuur van Chris
tus bezig zijn. De mensen die naar de
Passiespelen komen, doen dat niet
alleen maar om zich te amuseren.
Daarvoor is het onderwerp te ern
stig."
Pilatus
Sjraar Denessen valt Theo bij: „Pila
tus heeft gezegd: 'Wat is waarheid?'.
Ik geloof dat het bij de Passiespelen
om die drie woorden draait. Het is een
vraag die veel mensen zich op het
ogenblik stellen."
onze tijd. Ook nu voelen tal van men
sen zich niet begrepen, is er veel een
zaamheid."
Theo kijkt strak voor zich uit, zegt
dan fel: „Eigenlijk is er de afgelopen
2000 jaar niets veranderd. De mensen
hebben niets geleerd. Dat vreselijke
geroddel, dat Jezus met de dood
moest bekopen, dat vind je nu nog.
De geschiedenis herhaalt zich tel
kens. Neem nu een man als Martin
Luther King. Die kwam ook voor de
verdrukten in de maatschappij op.
maar hij werd ook het slachtoffer van
de haat. Je komt het steeds weer
tegen op grote en kleine schaal"
Zonder poespas
Sjraar Denessen knikt: „De Passie
spelen zijn ontdaan van de poespas
We laten nu de werkelijkheid zien. de
kem waar het om draait. Die is er wel
degelijk ingebleven, anders zouden
het ook geen Passiespelen meer zijn.
Heb je naaste lief, dat is de grote lijn
die door de Passiespelen loopt. Ieder
mens maakt fouten. Dat is niet erg,
als je het zelf maar ziet en er bereid
bent er over na te denken. Dat ge
beurt helaas veel te weinig."
door Mink van Rljsdijk
Laatst was ik op bezoek bij iemand die kaarsen
verzamelt. Overal in haar woonkamer stonden,
lagen en hingen kaarsen. Schitterende exemplaren
waren erbij in de meeste geraffineerde kleuren,
gemaakt van was of honingraat, maar ook schreeu
werige kitsch-dingen van goedkope stearine. Vcrza-
meldrift richt zich nu eenmaal niet uitsluitend op
fraai of uniek, maar ook op het aantal. Zo'n hobby
is natuurlijk onuitputtcfijk, overal op de wereld
worden kaarsen gefabriceerd. Mijn gastvrouw
sprong met haar vezameling niet benepen om. Er
brandden die ochtend ook kaarsen en dal gaf haar
liefhebberij iets royaals. Ze noemde zichzelf kaarso-
fiel en ik vond dat ze recht had op die titel: vriendin
van de kaars.
Haar liefhebberij sprak mij erg aan. Dat wij zijn als
kaarsjes brandend in de nacht, is jaren mijn favorie
te versje geweest en dat zal er best mee te maken
hebben. Verder speelden in mijn jeugd kaarsen
alleen een rol met kerstmis en in verhalen. Ik ben
mijn vader nog steeds dankbaar dat we altijd een
kerstboom hadden met echte kaarsjes. Het aanste
ken van de lichtjes was een heel bijzonder ritueel en
zo is dat later eigenlijk ook gebleven. Een kaars
aansteken heeft iets. Natuurlijk kwam het sfeervolle
en romantische element er ook bij te pas, maar dat
is voor mij nooit het belangrijkste geweest.
In de tijd dat „Het Kwartet" nog bestond, heb ik
eens openhartig geschreven over de kaars die ik elke
vierde mei brand ter herinnering aan de oorlogsdo
den in onze familie. Prompt kreeg ik een brief van
een verontruste abonnee waarin hij me uitlegde dat
ik me bezondigde aan roomse mystiek. In mijn
antwoordbrief heb ik hem toen maar niet gemeld
dat ik hier en daar weieens een kaars voor Maria
aanstak.
Gelukkig kunnen we tegenwoordig wat vrijer en
openhartiger met deze dingen omgaan. Er zal zelfs
geen mens het abonnement opzeggen als ik beweer
het jammer te vinden dat bij de kerkhervorming de
kaars uit de protestantse kerken bijna helemaal is
verdwenen. Symbolisch voor Het Licht pinkelt cr
weliswaar cn dan bij voorkeur op kerstmis
ergens nog wel iets, maar een kaars aansteken om
een gestorven dierbare te eren of te gedenken
prikkelt vaak de achterdocht. Dc angst voor paaps
gedoe zit cr bij menigeen nog geheid in. Een roos of
een bosje vcrgcctmijnictjcs op dc schoorsteen naast
het portret van dc overledene kan, maar een kaars
levert kritiek op.
Mijn grootmoeder kon er ook mee terecht als het
ging om „roomse" kaarsen. Ze noemde dat gcld-
kloppcrij, maar ze was er vooral tegen omdat het in
strijd was met de leer. Jammer dat ik haar niet meer
kan vertellen dat de kaarsen die ik zo nu cn dan
aansteek voor mensen die er niet meer zijn een
simpel dankjewel voor de herinnering betekent. En
Maria dan? Wel. ze was toch gezegend onder de
vrouwen*'
Helaas heb ik moeten ontdekken dat er ook bij
Rooms Katholieken de klad komt in het kaarsen-
ritueel. In de Sint Jansbasiliek in Den Bosch wordt
er voor Maria geen enkel exemplaar meer aangesto
ken. Een grote verschraling vind ik dat. Het plafond
in de Mariakapel was namelijk in de loop van
eeuwen zo berookt en beroet dat men dat nu na de
restauratie wil voorkomen. Een schoon en zindelijk
plafond gaat de devotie ver te boven, meende men.
Maar dat kan toch niet de moeder Gods zonder
kaarsen? Nee. natuurlijk kan dat niet cn daarom
zetten de gelovigen in Den Bosch als surrogaat
waxinelichtjes aan dc voeten van Maria. Die schij
nen niet te verontreinigen. Ik viel bijna van mijn
geloof af toen ik het zag. Vetpotjes horen heel
gezellig in een theelichtje, maar geven een kathe
draal een soort aards koninginnedagcffcct. Het
aansteken van zo'n ding heeft iets kneuterigs, je
kunt er bepaald geen ritueel van maken. Eerlijk
gezegd houd ik mijn hart vast dat er op deze manier
een generatie van waxinepittofielen komt. Een vre
selijke gedachte
Sjraar Denessen .ontdaan van
het rijke roomse leven
«foto's: Le Giesenl
De 350 deelnemers aan de Tegelense
Passiespelen voelen zich geen insti
tuut van de kerk. Maar het is ook
geen vrijblijvende aangelegenheid,
waarmee Tegelen eens in de vijf jaar
belangstellenden uit alle delen van
het land en van ver over de grenzen
trekt. „De mensen moeten zelf maar
kijken wat ze ermee doen. Ze kunnen
na afloop 'Amen' zeggen of 'Zo, dat
was dat'. Maar als je bezig bent hoop
je toch dat het iets voor de mensen
betekent, dat ze erover na gaan pra
ten. Waarvoor dit en waarom dat? De
hoop die ik koester is dat ze zich af
gaan vragen wat Jezus heeft bewo
gen. Elke keer hebben we een thema
dat wordt benadrukt. Dit Jaar was
dat de eenzaamheid van Jezus, ook
Zijn niet begrepen zijn. Jezus praatte
vaak over de hoofden van de mensen
heen over zaken die ver in de toe
komst lagen. Zelfs de discipelen be
grepen Hem soms niet. De grote lij
nen daarvan kun Je doortrekken naar
Vordat de Passiespelen beginnen leg
gen de deelnemers een gelofte af hun
uiterste best te doen het geheel tot
een goed einde te brengen. Het is
volgens Theo Joosten een traditie die ADOrtllS (2)
de Passiespelen een extra dimensie
geeft. Frits van Dijk, een van de vroe
gere regisseurs van de Passiespelen,
maakte jaren geleden eens de opmer
king dat de medewerkers een belang
rijk punt voor hebben op beroepsac
teurs: omdat zij er niet de kost mee
hoeven te verdienen, spelen zij uit het
hart.
Oeze rubriek is uitsluitend bestemd voor korte reacties op in deze krant gelezen
berichten, artikelen en commentaren, en niet voor open brieven, gedichten,
oproepen ot reacties op advertenties (deze laatste dienen tot de directie gericht te
worden) De redactie behoudt zich het recht van bekorting voor. Hierover ot over
het niet plaatsen (meestal door ruimtegebrek) kunnen wij helaas niet corresponde
ren. Brieven adresseren aan Secretaris hoofdredactie Trouw, Postbus 859.1000
AW Amsterdam. Bij publikatie worden naam en woonplaats van de schrijver
vermeld.
Het is een uitspraak die Theo volledig
onderschrijft. Het was zeker van toe
passing op de manier waarop hij Je
zus heeft vertolkt. „Daarin heb ik
veel van mezelf kunnen leggen. Je
stopt er je eigen visie in."
Als ik Theo vraag hoe zijn visie wat
dat betreft is, hoeft hij niet lang na te
denken over het antwoord. „Jezus
was beslist geen marionet. Hij was in
zeker opzicht een rebel, iemand die
tegen heilige huisjes durfde te schop
pen. Als je leest hoe Hij tegen de
hogepreisters tekeer ging en die
marktkramen op het tempelplein on
dersteboven gooide. Dat was geen
slap, zachtaardig iemand, die daar
bezig was. Dat trekt mij aan in die
Jezus. Hij was eerlijk en recht door
zee. Dat moet ook: zeggen wat je
denkt en als iets je niet bevalt: aan
pakken die zaak. Met zoete woordjes
kom je er niet"
J. Kuiper uit Appingedam stelt in
Trouw van 9 sept. '80 dat abortus en
vrijheid bij elkaar horen. Vrijheid
voor iedere vrouw om zelf te beslis
sen. U vergeet misschien dat bij ware
vrijheid ook verantwoordelijkheid
hoort. Iemand die geen verantwoor
delijkheid wil dragen, kan de vrijheid
niet aan. Ieder is verantwoordelijk
voor zijn daden en moet de conse
quenties daarvan dragen. Daarom is
de leus „baas in eigen buik" dwaas.
Men is baas in eigen buik als men er
niet In laat komen, wat men er niet in
wil hebben. Bovendien bestaat de
mens niet alleen uit buik. Hoofd,
borst, ledematen, etc. horen er ook
bij. Men is baas over zichzelve als
men zichzelve beheerst en slaaf van
zichzelve als men geen zelfbeheersing
heeft. Voor laatstgenoemde zijn er
pillen in de handel die u bij uw huis
arts kunt vragen. Als u die gebruikt is
er geen abortuswet nodig.
Den Haag H. Rietveld
bedoelt Abortus provocatus. Dus
geen spontane maar een opgewekte
(met of zonder geweld) vroeggeboor
te. En dit gaat over een mens. eens
naar Gods beeld geschapen. Dus dat
hoogste schepsel Gods vroeg of ontij
dig doen geboren worden, en dit met
de dood als gevolg. J. Kuiper vindt
het in strijd met de mensenrechten,
als men een vrouw, een moeder, hier
van weerhouden wil. Hoe zou Kuiper
reageren, als een vrouw en moeder in
plaats van enkele maanden voor, en
kele maanden na de geboorte het
leven van haar kind ontijdig zou af
breken.
Rotterdam W. A. van der Meer
Abortus (4)
Abortus (3)
Naar aanleiding van de brief van J.
Kuiper, Trouw 9-9-80, allereerst over
het opschrift. Abortus is (zie Van Da-
Ie) spontane vroeggeboorte. Inzender
Dat ons land weer een nieuw trauma
staat te wachten, is bekend. Of liever
gezegd: dat is al lang bij artsen en
psychiaters en aanverwanten bekend
en gediagnoseerd; het trauma van
het overbodige kind. Het kind is niet
welkom dit en dat en moeders die
aanstaande zijn geven het te ver
wachten schepseltje geen kans op
geboren worden. En dit alles via de
legale weg van de spreekkamer. En
lange preken houden over moraal dit
en dat heeft toch geen zin. Over de
liefde, dat zo'n schepseltje in de moe
derbuik wenst en nodig heeft, is het
bisschoppencollege met vlag en wim
pel, bij monde van de Willem Ruys-
show. nog niet over uitgepraat. Maar
ach, ze slaan elkaar maar de schede)
in die predikanten van de katholieke
kerk. Ik ben dan alleen benieuwd of
indien we voor de rechterstoel van
Christus moeten verschijnen, er dan
gezegd zal worden: „Wlr ha ben es
nicht gewusst".
Sittard J. Kuis
Mevrouw Schoo
Naar aanleiding van het bericht in
Trouw over de benoeming van me
vrouw drs E. M. Schoo als lid van de
Amsterdamse gemeenteraad rijst de
vraag op grond waarvan mevrouw
Schoo is benoemd. De toevoeging,
neem de eerste woorden, dat zij de
echtgenote is van minister Pais. kan
daar toch niet de reden van zijn. Toch
is dat het enige wat van haar verteld
wordt. Als minister Pais wordt be
noemd in een of andere functie, zal
dan ook allereerst en alleen worden
gezegd, dat hij de echtgenoot is van
mevrouw drs E. M. Schoo, lid van de
Amsterdamse gemeenteraad? We
zijn benieuwd.
Den Haag G. Oorthui js-Donner
Vernielzucht
Waarom laat men de vernielers die
voor miljoenen schade aanrichten
niet zelf betalen wat ze vernieler?
Onbegrijpelijk. In wat voor land le
ven we? Als het lui zijn die in de WW
lopen, waarom kan niet een groot
deel van hun uitkering gevorderd
worden, om wat ze vernielden, te be
talen? Als ze hun leven lang geen geld
meer hebben voor sigaretjes, dan
cings, bioscopen, brommers, auto's
enzovoorts, zuilen ze zich wel beden
ken, voor ze straten opbreken en
mensen, die hun plicht doen, 't leven
zuur te maken en het ziekenhuis in te
slaan.
Hoogeveen M. v. Woerden
Onder redactie van
Heieen van Batenburg
Vragen uitsluitend in de envelop en dus niet per briefkaart sturen
aan postbus 93313, 2509 AH Den Haag. Per vraag een gulden in
postzegels bijvoegen, het liefst in waarden van 60 en 40 cent. Beslist niet
aan de buitenkant opplakken. Geheimhouding is verzekerd.
Ik ben met een legpuzzel be-
srop het oostelijk halfrond
ingegeven route van de Mel
ee, de Uiver en de beman-
zijn afgebeeld. Weet u de
in de vliegers? Ik ken alleen
er. Wie won de race? Graag
mogelijk bijzonderheden,
tok de volledige tekst van het
toen zo vaak door de radio
1 b alweer de KLM?
ml: Ter gelegenheid van het
st van de staat Victoria en
«dstad Melbourne begon op
**r 1943 de Melbournerace
Melbourne). De grootste
Jjfaace in de geschiedenis.
walisch industrieel had grote
fen hiervoor uitgeloofd. De
strekte zich uit tot alle lan-
over goede machines en
piloten beschikten. Twin
tigen startten van het vlieg-
tenhall bij Londen. Hiervan
n slechts negen de finish. De
«wam na 2'A dag aan. de lang-
deed er veertien dagen over.
1 nam deel met het Douglas-
t De Uiver. met als beman-
piloten Parmetier en Moll,
Van Bruggen en Prins als
ten Winnaars waren de En-
en Campbell Black, met
Havilland Cornet. Zij vol
ste tocht in 71 uur. De Uiver
tede met een tijd van 90 uur
anuten, aankomst 24 oktober
mk«v^e 1 Is de KLM Is
tekend. maar wie weet is er
e 'Kers wel iemand die zich
herinnert
Vraag: Ik brei al vele jaren zwachtels
en handdoeken voor Lambarene.
Mensen in mijn omgeving, die mij
altijd maar bezig zien. vragen mij
dikwijls: is er nu nooit eens genoeg?
Antwoord: Ik kan mij goed voorstel
len dat u en de mensen in uw omge
ving zich afvragen: zijn er nu nooit
eens genoeg zwachtels en handdoe
ken. Toen ik de laatste keer in Deven
ter was heb ik de vraag ook gesteld.
Daar zie je zulke grote hoeveelheden
breiwerk binnenkomen uit het hele
land, dat je je vanzelf afvraagt: wordt
dit niet te veel? Maar de medewerk»
sters in Deventer verzekerden mij dat
de behoefte nog steeds groot is. De
zwachtels moeten dikwijls vernieuwd
worden; doorhet vele wasssen slijt
het natuurlijk ook. Er is zoveel nodig
voor al die armen en benen. Het ver
zenden en sorteren van het breiwerk
vraagt veel tijd, energie en verzend
kosten. Dit zou men niet doen wan
neer er geen dringende behoefte aan
was. Ook kinder- en babykleertjes
zijn erg welkom, maar daar heb ik
geen patronen voor beschikbaar. In
deze laatste zending die ik volgen
de week weer ga afleveren waren
weer een aantal prachtige broekjes,
overgooiertjes en pakjes. Namens het
Albert Schweitzercomité iedereen die
meegewerkt heeft hartelijk dank. En
als het even kan: gewoon doorgaan
Vraag: Wij hebben in de tuin een
prachtige passiebloem, de passiflora
caerulia. De bloemen zijn prachtig,
maar nu komen er ook allemaal
vruchten aan, die steeds groter wor
den en inmiddels de omvang hebben
van een ei. Kan men deze vrucht
eten?
Antwoord: Er zijn verschillende soor
ten passievruchten die heel goed eet
baar en smakelijk zijn. Bij de caerulia
is dit niet het geval. Hoewel men niet
direct kan zeggen dat deze vruchten
giftig zijn, zijn ze toch niet geschikt
voor consumptie.
Vraag: Op 2 augustus Jl. heeft er een
artikel in Trouw gestaan over alter
natieve geneeskunde. Daarin wordt
een vereniging van natuurgeneeskun
dige therapeuten genoemd. Kunt u
mij aan het adres van deze vereniging
helpen?
Antwoord: Vereniging van natuurge
neeskundige therapeuten VNT, secre
taris J. Boorsma, Beverhoeve 45 3831
TD Leusden, tel. 033-945340
Vraag: Ik heb een zilveren theelepel
met aan het einde van de steel een
afbeelding van dr. Abraham Kuyper.
Aan het lepeleinde is een kandelaar
met brandende kaars afgebeeld met
daaronder de spreuk Terar dum pro-
sim (nuttig door verbranding). Nu las
ik onlangs dat dit het levensdevies
van Calvijn was. Van wie is de spreuk
nu afkomstig?
Antwoord: Terar dum prosim Ik
moge verteren als ik maar nuttig ben.
is een Latijnse spreuk die niet alleen
door verschillende bekende theolo
gen is gebruikt, maar bijvoorbeeld
ook het devies is van de benedic
tijnen
Vraag: Iedereen kent de uitdrukking
O.K. Maar waar staan de letters
voor? Mijn Engels woordenboek geeft
geen uitsluitsel.
Antwoord: O.K. is oorspronkelijk
Amerikaans en uit de negentiende
eeuw afkomstig. Het zijn de initialen
van Old Kinderhook (een plaats bij
Albany). Old Kinderhook is de naam
van de geboorteplaats van een Demo
cratisch kandidaat, Martin van Bu
ren, aanvankelijk gebruikt als slagzin
en later overgegaan in een term van
bijval, goedkeuring.
bananeschil neer te zetten, ook wel
een rauwe aardappel of gekookte
stijfsel. Ze zoeken de vochtige plaat
sen op en zijn op die manier gemak
kelijk te vangen.
Vraag: Wij hebben in onze flat, in de
keuken en de badkamer, nogal veel
last van zilvervisjes. Wat kunnen we
eraan doen?
Antwoord: Zilvervisjes, ook wel sui-
kergasten genoemd (ze houden erg
van meel en suiker) voelen zich goed
thuis in onze verwarmde huizen. Ze
hebben een voorkeur voor vochtige
plaatsen. U schreef het zelf al: badka
mer. keuken en ook in de provisie
kast. Als het aardewerk niet goed
afgedroogd is. wil er nog wel eens een
tussen de borden wegschieten Ver
der zitten ze graag achter het behang
of onder vloerzeil. U kunt ze bestrij
den door een doosje met een stukje
Vraag: Ik heb in mijn bezit een boek:
Mr. A. Bogaers, Gezamenlijke Dicht
werken, uitgegeven door dr. Nicolaas
Beets, uitgave Kruseman. Haarlem.
Wie is mr Bogaers, waar en wanneer
leefde hij? In welke hoedanigheid
werkte hij mee aan de uitgaven van
dit boek?
Antwoord: Adrianus Bogaers leefde
van 1795 tot 1870. Hij was een dichter
uit de school van Tollens In 1811 (op
zestienjarige leeftijd!) begon hij na
volbrachte studie een advocaten
praktijk te Hoorn. Later verhuisde hij
naar Rotterdam, waar hij van 1838
tot 1851 eerst lid en daarna vice-
president van de arrondissements
rechtbank was. Tal van taal- en let
terkundige studiën zijn van hem ver
schenen. Een van de meest bekende
gedichten. De Togt van Heemskerk
naar Gibraltar, werd door de Hol-
landsche maatschappij van letter
kunde en schoone kunsten in 1835
met goud beloond. Het boek dat u in
uw bezit hebt zijn de verzamelde ge
dichten van mr. Bogaers. Het ver
scheen In 1871een Jaar na het overlij
den van de dichter Nicolaas Beets
schreef slechts de inleiding.
Vraag: Weet u ook wat zwarte of
blauwe mazelen zijn?
Antwoord: Onder blauwe mazelen
verstaat men gevallen waarbij in de
vlekken van de uitslag huidbloedink-
jes optreden. Men verschilt nogal van
mening over de ernst van deze ziekte
Het ene handboek zegt dat het een
ernstige vorm van mazelen is. terwijl
een ander beweert dat dit verschijn
sel niets zegt over de ernst van het
ziektegeval. Dan zijn er nog wat
men in de volksmond noemt „naar
binnen geslagen" mazelen. Bij een
ongunstig verlopende vorm van de
ziekte ziet men soms dat op de twee
de dag van de huiduitslag de vlekken
verbleken, terwijl de toestand van de
patiënt zienderogen achteruitgaat.
Hierbij is sprake van levensgevaar
