Huiselijke informatie over tachtig auteurs Jazz-kwartet zonder een eigen gezicht Het servetje van Clara Eggink in Olst Fusie omroepen kan concurrentie versterken Nieuwe boeken Van Krevelen overleden Brand in boerderij MAANDAG 15 SEPTEMBER 1980 KUNST/RADIO/TELEVISIE TROUW/KWARTET door Jac. Lelsz OLST Dat prof. dr. O. C. Gerretson een kritisch bewonderaar was van Willem Bilderdijk mag bekend worden verondersteld. Zelden zal hij daaraan tegelijk zo snedig als onversneden uiting hebben gegeven als in een uit 1910 daterend essay. De authentieke eerste bladzijde daarvan is op het ogenblik te zien op de tentoonstelling „Van Heijermans tot Hermans" in kasteel Groot Hoenlo in Olst, de dependance van het Nederlands Letterkundig Museum in Den Haag. Enige regels uit het essay van Gerret son over Bilderdijk. „Hij is dichter geweest èn staatman èn taalkundige èn rechtsgeleerde èn geschiedschrij ver en op elk dezer gebieden heeft hij dingen gedaan en gezegd van blij vend belang. Nochtans, zijn groot heid ligt niet in zijn arbeid op welk ook dier gebieden. Het heeft een eeuw geduurd eer men dit onomwonden dorst uitspreken. Alle deskundigen vermoordden hem op het gebied hun ner deskundigheid, doch aanvaard den als vaststaande, dat hij op ande re terreinen uitblonk." aldus Ger retson. De expositie in Olst is een selectie uit de jubileumtentoonstelling Achter het boek. die destijds ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van het Let terkundig Museum in Den Haag werd gehouden. Aan 80 auteurs, van Her man Heyermans tot W. F. Heimans wordt aandacht geschonken en dat betreft dan de periode 1900-1950. Het is duidelijk dat op deze wijze eerder in de breedte dan in de diepte is te werk gegaan. Wat aan informatie wordt verschaft over de schrijvers en dichters is. zogezegd, veelal meer van huiselijke dan van literaire aard. De schrijvers van wie sprake is in de titel van de expositie, Herman Heij ermans, met een opdracht en een drinkende W.F. Hermans. Menu Wat Gerretson betreft, die als Geer- ten Oossaert in 1917 Experimenten uitgaf, dat wil zeggen zijn enige ge dichtenbundel die echter later wel een aantal keren werd uitgebreid en tot vandaag wordt gelezen, ligt er bij voorbeeld ook het menu van het di ner dat hij in 1925 gaf ter gelegenheid van zijn benoeming tot hoogleraar in Utrecht. Dat was enkele Jaren voordat hij in zakelijke moeilijkheden kwam als ge volg van de beurskracht Het kon er dus nog af, tien gangen en zeer ex quis. Jeannette soep, Tarbot op Flo rentijnse wijze, gekookte pekeltong met groenten, Mexicaanse ijsdrank, Siberische omelette en als ware het voorgaande niet te eten geweest ten besluit Lekkernijen. Handschriften Het Letterkundig Museum beschikt over documenten (handschriften, aantekeningen, brieven, dagboeken, foto's, portretten) van zo'n vijf dui zend auteurs. Maar zelfs om van tach tig schrijvers in twee zalen iets te kunnen tonen, moet er welhaast spra ke zijn van een willekeurige greep. Het meest trekken de teksten, proza danwel poëzie de aandacht. Daaron der bevinden zich beroemde als het cahier met Een winter aan zee van Roland Holst, de eerste versie van Titaantjes van Nesclo, Schoolidyllen van Top Naeff, Willem Mertens' Le vensspiegel van Van Oudshoorn en een Kronkel van Carmiggelt. Ook doodgewone zaken waaraan niets llterair-verheven is. doen het tussen dit alles wel. Zo vind Je er een notitieboekje van Boute ns, het pas poort van Couperus, een servetje van Clara Eggink met het protocol van een weddenschap, een mededeling van Bertus Aafjes aan Paul Rodenko dat hij best aan Maatstaf wil meewer ken. „mits ik een kosteloos abonne ment krijg" en een kaartje-meMoto van Du Perron over Roland Hoist's plusfours, die hij droeg tijdens de repetitie van een studentenuitvoe ring van Hamlet van Shakespeare in Oxford. Gelukwens Op een of andere wijze blijven de vrouwen die schrijven altijd nog ver re in de minderheid. Verhoudingsge wijs zullen ze op deze tentoonstelling redelijk vertegenwoordigd zijn. Van de tachtig zijn er een tiental onder wie Augusta de Wit, Ina Boudier- Bakker, Annie Salomons. Vasalis, Anna Blaman en gelukkig ook de jongste winnares van de PC Hooft- prijs, Ida Oerhardt. Van haar ligt op de expositie in Olst de tekst van het ontroerende, in het oorlogsjaar 1941 geschreven vers Het Carillon AVRO-voorzitter over satelliet-tv: Van onze radio en tv redactie DEN HAAG De voorzitter van de AVRO, M. J. Keyzer, vindt dat de Omroepwet moet worden herzien zodat de Nederlandse omroepen met betere wapens de concurrentie met buitenlandse satelliet-televisie aan kunnen. De gewijzig de wet moet het mogelijk maken dat het voor omroeporgani saties aantrekkelijk wordt een fusie met elkaar aan te gaan. In zijn rede op de algemene vergade ring van de AVRO. die zaterdag in Den Haag werd gehouden, besteedde de heer Keyzer veel aandacht aan de nieuwe ontwikkelingen, met name sa telliet-televisie. „Dat kan tot gevolg hebben dat bij omroeporganisaties zich de wens of de noodzaak zal voor doen aansluiting te zoeken bij colle ga-omroeporganisaties". meende hij. Aanmoedigen Volgens de huidige omroepwet is het zo. dat wanneer twee A-omroepen willen samengaan zij evenveel zend tijd zouden krijgen als elk afzonder lijk. De AVRO vindt dat die bepaling aangepast moet worden. Bij een fusie zou de gezamenlijke zendtijd moeten worden toegekend, ja zelfs vermeer derd met extra zendtijd. Dat laatste zou moeten gebeuren ter aanmoedi ging van samenbundeling. De heer Keyzer liet nog wel weten dat de AVRO geen fusie beoogt. „Als groot ste omroeporganisatie en met een Speciaal vandaag duidelijke identiteit heeft zij geen enkele behoefte daaraan." De Omroepwet moet ook gewijzigd worden om de omroepen van mer chandising te laten profiteren. Onder merchandising wordt verstaan het genieten van inkomsten die program ma's opleveren door verkoop van bij- M. J. Keyzer. produkten als boeken, speelgoed en grammofoonplaten. De huidige om roepwet verbiedt omroepen dienst baar te zijn aan het maken van winst door derden. Aangezien buitenlandse televisie maatschappijen die gebruik maken van satellieten over enorme financië le middelen zullen beschikken moet de Nederlandse omroep gelijkwaardi ge financiële wapens krijgen. De AVRO-voorzitter verstaat daaronder verdere uitbreiding van reclame zendtijd, ook al om te voorkomen dat reclamegelden afvloeien naar het bui tenland zodra uitzendingen van daar op voldoende kijkdichtheid in Neder land kunnen rekenen. De AVRO vindt ook dat de omroepbijdragen Nederland kent de laagste van alle landen omhoog moeten. Les enfants terrible een film naar Jean Cocteau uit 1949, onder regie van Jean- Pierre Melville. Elisabeth en Paul, broer en sus xijn al vroeg weien. Ze leven samen in een kamer en hebben een eigen we reld geschapen. Veel veran dert als er derden komen. Dtsl. 1/23.00 Plein publiek onderwerp in dit NCRV-radioprogramma is Tuinieren voor gehandi capten. Hilv. 2/9.30 Literama-maandag Wim Rameker spreekt met Abel Herzberg. die woensdag 87 jaar wordt. Hilv. 2/21.30 Aanpassing De heer Keyzer pleitte voor een aan passingsperiode voor de Nederlandse omroep op het moment dat een rede lijke mate van zekerheid bestaat over wat verwacht mag worden ten aan zien van buitenlandse uitzendingen via satellieten. Voorkomen moet ech ter worden dat de vloedgolf van nieu wigheden onze omroep overspoelt. Hij wil dan ook gedurende die aan passingsperiode het toestaan van transmissie van buitenlandse satel liet-uitzendingen aan een zekere, zij het duurzame beperking onder werpen. Wat een eventuele satelliet voor Ne derland betreft is de heer Keyzer het eens met de NOS-commissie. flat die de eerstkomende tien Jaar niet nodig is, maar op de langere duur zeker wel. al is het maar om de Nederlandse cultuur verder te verbreiden. De ex- AMSTERDAM Jaren gele den heeft Miles Davis de En gelse muzikanten een keer vreselijk op de kast gejaagd door doodleuk te verklaren dat hij van de Britse jazz geen al te hoge pet op had. Zonder op deze opmerking ooit terug te komen, viel de legendari sche trompettist daarna plat voor de kwaliteiten van pia nist Vic Feldman en contra bassist Dave Holland, uit res pectievelijk Londen en Man chester afkomstig. Er ls iets met de Engelse Jazz. Er lopen in Londen vele puike musici rond, die in Engeland weinig of geen werk hebben en die in Amerika of op het Europese vasteland evenmin op veel waardering kunnen rekenen. Geen enkel Europees land kan bogen door Frlts Lagerwerff op een jazztraditie die met de Engelse vergelijkbaar is, alleen heeft 't de muzikanten in economisch opzicht nooit meegezeten. In onverwarmde achterafclubjes spelen, vreselijk on gezellig, slecht betaald, om elf uur al ophouden, dat is het veelvuldig ge schetste beeld van de situatie, als we Ronnie Scotts Londense établisse ment even buiten beschouwing laten. Desondanks kent de Engelse jazz een rijke verscheidenheid aan stromin gen, van dlxle en swing tot avant- garde, van Humprey Littleton en Johnny Dankworth tot Evan Parker, Elton Dean, Paul Rutherford, The Feminist Improvlsers Group, Keith Tippett en befaamde Zuidafrikanen zoals Louie Moholo. Welnu, van de tussenliggende stro ming, de bebop, was de afgelopen dagen een aantal exponenten in het Bim-Huis te gast, te weten saxofonist Bobby Weliins en zijn groep en pia nist Stan Tracey in het kwartet van Gijs Hendriks. Klassemuzikanten, die een zo te horen nogal geïsoleerd bestaan lijden. Weliins kwartet, hecht op d( ditie geënt, bleek perfect gespeeld, zowel in standi eigen werk. Maar zelfs in de vrije collectieve improvis deze formatie geen eigen gi eigen compositie als Whatj ning was vrij van vorm en in de kleinste detail niet ec£ j Maar dan toch bekruipt je Ier het al zo vaak eerder te hel fee hoord Datzelfde gold voor G rp driks en zijn gast. Stan Tracy is een pianist zwak voor te hebben, hij kort maar krachtig, maar i x>1 nooit meer van de Monk-invk komen, alle inmiddels klas.* z'e worden harmonieën komen uit zijn vingers. Dan was K F eerdere keuze, de Amerikaar rist Joe Diorio, meer origins! piJ ge de nieuwe plaat Feedlesj, P de betere versie staat van de; el( ge Blues In G, met een kruis door Stan Rijven Het gaat in de literatuur niet altijd om geweldige zaken, ook het kleine, simpele, menselijke kan geweldig zijn. Daar waren bij voorbeeld Ro land Holst en Carmiggelt het best over eens. Het blijkt uit een briefje met een versje dat een gelukwens bevat van Roland Holst bij gelegen heid van Carmlggelt's vijftigste ver jaardag. waarin de laatste een „groot- miniaturist" wordt genoemd. En welk een haast banale verpakking kan een diepzinnige inhoud soms hebben Neem de Maastrichtenaar Pierre Kemp, de Nederlandse dichter die zoveel kleur in zijn verzen heeft gedaan. HIJ was zeer gevoelig voor het vrouwelijk schoon. In het recent verschenen boekje bij De Engelbe waarder „Pierre Kemp, man in het zwart, heer van het groen" is nog weer op deze „papleren zonden" van Kemp gewezen. In Olst is het manuscript van Benen te vinden. Met de beginregels „De héle stad is weer vol benen/ en ik ben ze zo moe./ Waar moeten al die benen henen/ en waar moet ik met de mijne nog naar toe?" En dat het dubbelzinnige slot: „God leidt de mannen langs de benen van de vrouw naar boven" „Van Heijermans tot Hermans". Tot 10 oktober in Groot Hoenlo, Diepen- veenseweg 1, Olst. Dagelijks van 11- 17 uur geopend. ploitatie zou volgens hem ook kun nen geschieden in samenwerking met de Vlaamse BRT. Hij liet kritiek ho ren op de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid die naar aanleiding van een aan de raad ge richte adviesvraag tot op heden nog geen enkel tussenrapport heeft uitge bracht en zelfs nog geen enkel voorlo pig advies heeft gegeven. 1 De AVRO-voorzitter signaleerde dat er in ons land hier en daar individuele initiatieven worden genomen ten aanzien van de satelliet, vooral van zendgemachtigden al dan niet gebun deld in NOS-verband. Maar van de zo hoog nodige samenwerking in Neder-, land als geheel is weinig te bekennen. „Wel wil ik hier uitdrukkelijk stellen dat hetgeen in het samenwerkings verband van de NOS op dit terrein gebeurt door mij bepaald positief wordt beoordeeld", aldus de heer Keyzer. Bij uitgeverij Callenbach te Nijkerk zijn in de gouden regenserie twee tweede drukken verschenen. Floortje door M Kapteln (183 biz) en Netties tweelingbroer door M. van 't Sant. (187 blz). Prijs per deel 12.90. AO-boekje nr 1830: Navigatie, door W. P. Jansen. Uitg. Stichting IVIO. Lelystad. 20 blz - 1.90 AMSTERDAM Liefheb bers van rudimentaire rock konden zaterdagavond in Pa- radiso hun hart ophalen. Het Londense vijftal The Inmates verzorgde een concert waarin op authentieke wijze rock en rhythm blues tot een ener verend geheel waren ge smeed, maar waarin de ware vonk niet oversloeg. Het authentieke zat vooral in de po ging het oude Stones- en Them-ge- luid nieuw leven in te blazen. Dat bleek al uit de hoes van hun eerste lp, die vorig jaar verscheen. Er was spra ke van een pastiche van het Decca- hoezenontwerp: een gave groepsfoto in een wit lijstje. Dat was ook de verpakking van de eerste Them- en Stones-lp's. De stem van zanger Bill Hurley lijkt op een kruising van Mlck Jagger en Van Morrison, terwijl het Inmates- geluid aan de stijl van hun groepen doet denken. Alleen in de korte bij tende gitaarsolo's van Peter Gunn, die de klassiek opgebouwde num mers van een pittig sausje voorzien Maar ook in de vaart en stuwkracht van bassist Ben Donally, slaggitarist Tony Oliver en drummer Jim Russell komt dat naar voren. Het verschijnen van hun tweede lp Shot in the Dark vormde de aanleiding voor hun Euro pese tournee. Het matig gevulde Paradiso was met moeite warm te krijgen. Dat was vooral te wijten aan de vele kansen die Hurley liet liggen. Ondanks zijn snijdende zang miste hij de podiu mervaring om deze, bij uitstek ge schikte, live-muziek op het publiek over te brengen. Heart Beat, dat pret tige associaties met Freddy Cannon opriep en „Stop It" legden de basis voor een veelbelovende avond. Naarmate het concert vorderde viel de spanning weg en bleek tevens in een vlak nummer als „Do what you wanna do" hoe zwak het spel van de drummer was. Met het van de Stones bekende „Talking about you" trad herstel in. „Some kind of wonderful" liet veel ruimte voor improvisatie ho ren en Dirty Water bracht de ware sfeer terug. Met de twee rock roll- klassiekers in de toegift werd duide lijk dat ze voldoende kwaliteit in huis hebben, maar toch te weinig om de originelen te doen vergeten. HILVERSUM (ANP) Onverwacht is in Hilversum de componist/din- gent'pianist Gerard van Krevelen overleden. Van Krevelen, die 71 jaar is geworden, was van na de oorlog tot aan zijn pensionering In dienst van de AVRO. Als dirigent stond hij onder meer voor de orkesten de Zaaiers, the Romancers en het door hem opge richte the Swinging Nightinggales. Van Krevelen, die in Den Haag een conservatoriumopleiding genoot, ontdekte Mieke Telkamp, was Jaren lang medeleider van het spelletje Hersengymnastiek en begeleidde tientallen artiesten uit binnen- en buitenland als pianist. Voor zijn ver diensten voor de Nederlandse lichte muziek kreeg Van Krevelen dit jaar de Gouden Harp van de stichting Conamus. Gerard van Krevelen Van een onzer verslaggevers SLIEDRECHT Een brand heeft zaterdagavond een boerderij in Slie- drecht grotendeels ln de as gelegd. Alleen het woongedeelte bleef ge spaard. De plaatselijke brandweer had het vuur binnen een uur onder controle Het nablussen duurde tot diep in de nacht. De schade wordt geraamd op drie ton. AMSTERDAM Zomaar tussen haar werkzaamhe den in belangrijke opera- steden als Parijs en New York in, staat de wereldbe roemde mezzo-sopraan Ma rilyn Home komende woensdag voor een recital op het podium van het Concertgebouw in Amster dam. Je moet een heleboel beetjes gek zijn van de zangkunst, opera in het bij zonder, om zo'n grootheid naar hier te halen. Maar waarom de top van de pia nisten (Pollini, Brendel, Ar- gerich, Ashkenazy, om er een paar te noemen) en vio listen hier wel regelmatig over de vloer in velerlei se ries, en nooit de top van de zangkunst, dacht impresa rio Pieter Alferink. „Ik heb in vorige jaren wat centjes gespaard voor het waagstuk om drie operasterren hier naar toe te halen: Marilyn Home, José Carré- ras en Luciano Pavarotti. Waarom zouden we in Nederland met zijn uitgebreide muziekcultuur moe ten gaan zitten wachten tot zulke stemmen van de eeuw zich hier wel presenteren op hun afscheids concert, aan het einde van hun carrière. Denk aan Calias, aan Scharzkopf Dat de toegangsprijzen (60 tot 90 gulden) uitrijzen boven wat in Ne derland gebruikelijk is voor con certen, komt door het feit dat deze concerten niet gesubsidieerd wor den. „Als de zaal (2000 plaatsen) vol komt speel ik quitte, want de gages zijn buitengewoon hoog; zo niet dan schiet ik er bij in," zegt Alferink met een gezicht dat toch straalt. Ondanks het onzekere vooruitzicht of het publiek net zo storm loopt voor Home als voor Pollini (die op 21 september in het Concertgebouw speelt), zit Alfe rink al vast contacten te leggen voor het volgende seizoen. Exotisch dier Alhoewel Marilyn Home nog lang niet aan haar afscheid toe is, heeft zij al een bejubelde carrière van zo'n twintig jaar achter de rug. Verrassend daarin is dat zij begon als sopraan. Het duurde jaren voor z<j zich bewust was dat er, zoals zij het uitdrukt, een exotisch dier in haar huisde, namelijk de coloratuurmezzo; met gemak kon zij haar register een octaaf naar beneden uitbreiden. Haar grote ontdekking beleefde zij in 1961 toen zij naast Joan Sutherland in New York haar de buut maakte als Agnes uit Belli ni's Beatrice di Tenda. Vanaf dat moment ontstond er een soort koppel Sutherland-Home, met Marilyn Horne exotisch dier Sutherlands echtgenoot Richard Bonynge als dirigent. Ie opera liefhebber die het fenomeen dat hij kent van vele platen, nu wei eens in het echt wil horen, krijgt een programma voorgezet met veel liederen (o.a. van Purcell) en weinig echt opera-werk Dat blijkt maar schijn. ..Men heeft mij verze kerd,.' zegt Alferink, dat mevrouw Home aan het eind van de avond zich in de toegiften met aria's gaat uitleven, lekker opgewarmd als ze zich dan voelt." Blind Een ander geval van blind opti misme en liefde voor de kunst speelt zich donderdagavond af in de Utrechtse Geertekerk. Daar heeft een bij elkaar geauditeerd ensemble van jonge mensen die studeren of werken in Utrecht de afgelopen dagen de laatste hand gelegd aan de produktle van Orfeo ed Euridice, de enige tragische opera die Joseph Haydn schreef. Bedoeld voor opvoering in Londen in 1791 wat door omstandigheden niet doorging, daarna vergeten tot de wereldpremière in 1950 in We nen. In Nederland in ieder geval nog nooit scènisch uitgevoerd. Hoe komen ze er in Utrecht dan op om juist dit stuk in te studeren. „Aanvankelijk dachten we niet aan opera," reageert Frank Kou- wenhoven, publiciteitsbegeleider van de hele onderneming „In Utrecht bestAt een organisatie die studenrenmuziekgezelschap- pen overkoepelt, de Kosmu We wilden graag eens iets opzetten waaraan allerlei groeperingen konden doen. Een musical o( dergelijks met veel vocale p en, want er zijn nogal wat k De regisseur die we voor he ject aantrokken, bracht onsq onderwerp opera, met nanv Orfeo van Haydn. Het kooi deel is daarin buitengewoe langrijk, de partijen voor h kest liggen binnen de mogelij den van amateurspelers en. onbelangrijk, het stuk is hier wel onbekend. Al werkende we echter tot het besef geko waaraan we begonnen zijn, een opera opzetten is een ont tend karwei. Alleen al voor we stemmen bij elkaar hadden." Modern Toch heerst er alom enthousifl over dit werkstuk bij alle n* werkers. Vooral bij regisseur K drik Bonneur die een wens' vele jaren in vervulling ziet gi Hem trekt in deze opera het: deme. want Haydn kreeg van libtrettist Francesco Badlni verhaal dat afwijkt van de nol le Orfeo-vertelsels. Naast 0 staat een nieuwe figuur: Ani Tussen deze twee zweeft de IX van Euridice. De dodelijke slf beet verlost haar in feite uit impasse te moeten kiezen. M ook bij Haydn slaagt Orfeo er' in haar terug te halen uit het denrijk. De opera eindigt soit en rauw. Muzikaal bereikt ft in het tragische genre dezelfde ge kwaliteit als in zijn vele Ir sche opera's

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 4