'inochet wint ijn referendum pezeur' in New York versluiert de problemen Toch nog toename stakingen Polen taag arresteert rtig dissidenten Sadat optimistisch over vredeskansen Vredesplan westelijke Sahara Joodse gemeenschap krijgt 'beschermers' ;ege voor Chileens volk' jeningen m »<|R afgelopen verband met 'Polen' Protest Cuba na moord op VN-diplomaat GIRO 1918108 China wil praten over Cambodja Senaat onderzoekt veiligheidslek VS Reeks aanslagen op de Filippijnen 13 SEPTEMBER 1980 TROUW/KWARTET Atia GO (AFP, AP) Generaal Pinochet van Chili noemt uitslag van het donderdag gehouden referendum „een winning van het volk". Volgens de officiële uitslag heeft derde van de Chilenen „ja" gezegd tegen de nieuwe jwet, op basis waarvan Pinochet nog tot het eind van eeuw aan de macht kan blijven. iV lileense oppositie heeft het refe- o: m en de telling van de stemmen hi jedrog" betiteld. Oppositielei- et ipraken in een verklaring van gl tchaamteloze daad zonder pre- e t in onze geschiedenis". Tegen- h jrs van de nieuwe grondwet geen kans gekregen hun lcri- i het openbaar te laten horen en ij de telling van de stemmen een controle van buitenstaan- nt mogelijk. Volgens de officiële jjjig was de opkomst ruim 85 pro-, gal Pinochet toonde zich al e bekendmaking van de uitslag ü'ïerheugd met zijn overwinning, JJ een triomf over het marxisme !S IDENBURO (AFP) De milt 'r oefeningen van het Pact van bau. Wapenbroederschap '80, steren geëindigd met een groot ir défilé in Maagdenburg. tfllé werd afgenomen door het uitse staats- en partijhoofd Honecker en de opperbevelheb- gn de strijdkrachten van het hau-pact Sowjetmaarschalk Koelikow leningen hebben gestaan onder mmando van de Oostdultse mi- van defensie, generaal Heinz i, en er hebben 40.000 solda- alle landen van het Pact aan lan, Roemenië dat had vol- met het afvaardigen van staf- uitgezonderd. noemde. In een niet voorbereide toe spraak vanaf het balkon van het pre sidentieel paleis overlaadde hij de juichende toehoorders enthousiast met beloften. Hij beloofde een mil joen nieuwe banen, 900.000 huizen en hervorming van de sociale wetgeving. Hij zou er voor zorgen dat één op de vijf Chilenen een eigen televisietoe stel in huis kan halen. Ontroerd riep de dictator zijn aan hangers op om zich aan te sluiten bij een grote burgelijke en militaire be weging, omdat „de vijand nog niet helemaal verslagen is". „Maar," voeg de hij er aan toe: „de junta is hechter dan ooit." De generaal richtte zich tot de katholieke kerk en anderen die openlijk hun twijfels over de waarde van het referendum hadden laten blijken. Hij vroeg hen „te erkennen dat hier sprake is van een wettige overwinning van het Chileense volk. Wij hebben de wereld zojuist een lesje geleerd, wij hebben laten zien hoe democratisch deze natie is." Van een medewerker AMSTERDAM Het wereldcongres voor de verdediging van onderdrukte joden waarvan het Israëlische parlementslid Samuel Flatto-Cjaron, de stuwende kracht is, heeft aangekon digd potige vrijwilligers naar Frankrijk, België en Nederland te zullen sturen. Zij moeten de joodse gemeenschap gaan beschermen tegen „arabische terreur, neo-nazisme en anti semitisme". Pinochet heft zegevierend zijn vuist in zijn overwinningstoesprank vanaf het balkon van zijn paleis. Vreugde In het centrum van de hoofdstad re den na het bekend worden van de uitslag auto's toeterend door de stra ten, als teken van vreugde. De chris ten-democratische oppositieleider Eduardo Frei, die zich tegen het refe rendum had verklaard, werd voor zijn huis uitgejouwd door honderden de monstranten. Volgens de oppositie waren deze demonstraties door de regering georganiseerd. In Portugal zijn gisteren twee bom aanslagen gepleegd op gebouwen waarin Chileens diplomatieke verte genwoordigingen zijn gevestigd. Tot nog toe heeft geen enkele organisatie zich voor de aanslagen verantwoorde lijk gesteld WARSCHAU (AP, AFP) Het aantal stakingen in Polen is gisteren opnieuw toegenomen. Fabrieksarbeiders in verschil lende delen van het land hebben het werk neergelegd, om hun eisen tot hoger loon en betere arbeidsomstandigheden kracht bij te zetten en in enkele gevallen ook omdat het organiseren van onafhankelijke vakbonden werd tegengewerkt. ADVERTENTIE EN (AP, Reuter, AFP) In Tsjechoslowakije zijn deze bijna dertig dissidenten gedurende 48 uur vastgehouden rband met de stakingen in Polen. ip verluidt zijn naast een groep onafhankelijke Poolse vakbond in irtien leden van de beweging Gdansk. De politie had bovendien in 177 tenminste vijftien anderen een van de woningen van de dlssiden- Wek hadden op de regering in ten kopieën gevonden van een brief gearresteerd. Alle dissidenten die gericht was aan de Tsjechoslo- d donderdag vrijgelaten, om- waakse president Husak. In de brief irgers niet langer mogen wor- werd gesproken over de mensenrech- istgehouden zonder een officië- tensituatie in Tsjechoslowakije en ^Jklacht of de toestemming van. andere Oosteuropese landen. Volgens de politie was de brief bedoeld om de conferentie over veiligheid en samen werking in Madrid te „torpederen". De Russische dissident Andre] Sa- charow heeft gisteren in het Spaanse dagblad El Pais geschreven dat „de invasie in Afghanistan te maken heeft met de veiligheid in Europa" Sacharow vindt dat de landen die J^ssidenten zouden onder meer deelnemen aan de conferentie moeite ingehouden omdat ze een soli- moeten doen om een politiek ak- Jtetelegram wilden versturen koord te bereiken over de kwestie D het oprichtingscomité van een Afghanistan. ijd houden zonder een officië- ht of de toestemming van. Ier van justitie. de personen die werden gear- bevonden zich twee voorma- :ters. Dit zijn Jiri Hajek, Ivoerder van Charta '77 die nog minister van buitenland- en was, en de voormalige minis- n onderwijs Wladimir Kadlec. In dissidente kringen werd vernomen dat de werknemers van een metaalfa- briek in Kielce in staking zijn gegaan nadat de directie op verscheidene punten in de fabriekshal posters op NEW YORK (Reuter, UPI) Cuba heeft de Verenigde Staten ervan be schuldigd anticommunistische guer rillastrijders de vrije hand te geven. Aanleiding voor de beschuldiging was de moord op de Cubaanse diplo maat bij de Verenigde Naties, Feliz Garcia Rodriguez. Het was de eerste moord op een VN-diplomaat. Het Cubaanse officiële dagblad Granma, dat getrouw de meningen van de Cubaanse regering weergeeft, deed een beroep op de VS maatrege len te nemen om de veiligheid van Cubaanse diplomaten te waarborgen. De attaché werd donderdagnacht in zijn auto doodgeschoten had laten hangen, waar de arbeiders werden afgeraden zich bij de nieuwe, onafhankelijke vakbonden aan te sluiten. In Kalisz wordt nog gestaakt bij een warenhuis en een verffabriek, aldus de dissidenten, terwijl in Lodz een staking gaande is bij een textiel fabriek en in en rond Bialystok bij een aantal kleinere ondernemingen wordt gestaakt. De dissidenten ver klaarden dat de arbeiders van de Hita Mystal-hoogovens in Myskowo, die in staking waren om hoger loon te eisen, inmiddels het werk weer hebben her vat. Bijzonderheden over de overeen komst in de hoogovens waren niet bekend. Het regeringsblad Zycie Warszawy waarschuwde gisteren opnieuw voor de economische schade die door de werkonderbrekingen wordt aange richt. „Onze gemeenschap kan in zijn eigen belang niet akkoord gaan met deze mode om zo maar in staking te gaan, die zich vooral bij kleinere on dernemingen in verschillende distric ten voordoet," aldus het blad. „Dit Is niet de een of andere trap die tot verbeterde omstandigheden leidt Dit leidt nergens toe." De Poolse televisie maakte vrijdag middag in zijn nieuwsuitzending mel ding van het feit dat „er hier en daar nog gestaakt wordt," maar gaf geen nadere bijzonderheden. Solidariteitsfonds Bolivia voor de gezinnen van ge vangenen en verdwenen vakbondsmensen voor voedsel en medische hulp aan mijnwerkers en boeren voor de akties in Bolivia te gen onderdrukking en ver volging. t.n.v. Clat-Nederland Nieuwe Gracht 47 3512 LE Utrecht Tel. 030-319675 Het wereldcongres, een tot nu toe onbekende organisatie, heeft dit initi atief genomen na de aanslag op jood se kinderen in Antwerpen, waarbij een Franse jongen werd gedood. In Brussel heeft minister Philippe Moureaux van binnenlandse zaken, het idee van Israëlische veiligheids mensen in zijn land verontwaardigd afgewezen. „De Belgische autoritei ten zien geen reden, verantwoorde lijkheid voor de beveiliging van haar inwoners aan een privé-milltie over te dragen". Ook joodse organisaties in Brussel en Antwerpen hebben afwij zend gereageerd. Gilbert Aman in Tel Aviv, woordvoer der van Flatto-Cjaron en het wereld congres voor de verdediging van on derdrukte Joden, heeft echter ver klaard dat overeenstemming met de Belgische regering is bereikt. Als voor België en Frankrijk voldoende vrij willigers zijn geworven komt Neder land aan de beurt. Bij het Israëlische detective-bureau Benny Tal in Tel Aviv. bericht het Nieuw Israëlitisch Weekblad, zijn echter al 15 vrijwilligers voor Neder land in opleiding. Voor België is dit aanbod 80 en voor Frankrijk 550. Zij zijn allen oud-Israëlische militairen en hebben de nationaliteit van het land waarheen zij worden uitgezon den. In Nederland worden tijdens de joodse feestdagen dezer dagen een groot aantal synagogen bewaakt door privé veiligheidsdiensten of door Joodse Jongeren zelf. PARIJS (AP, AFP) De Egyptische president Sadat heeft verklaard dat het, vredesproces in het Midden-Oosten „niet te herroepen" is. PEKING (AFP) China is bereid deel te nemen aan eventuele onder handelingen over de kwestie-Cam- bodja zonder de terugtrekking van de Vietnamese troepen als „voorwaarde- vooraf" te stellen. Dit heeft de pre mier van Nieuw-Zeeland, Robert Mul- doon in Peking gezegd. In een vraaggesprek met het Franse dagblad Le Figaro noemde Sadat zijn eigen land een „waarborg voor de vrede ln het Arabische kamp." Hij zei dat men één ding moet onthouden: zonder de Egyptische strijdkrachten is de Arabische militaire sterkte ge lijk aan nul, zelfs wanneer alle Arabi sche legers zich verenigen. President Sadat zei dat Israël de kwestie Jeruzalem als het neteligste probleem ln het Midden-Oosten be schouwt, „maar ln feite is dit pro bleem zeer eenvoudig op te lossen, aangezien dè twee partijen zijn over eengekomen dat de stad niet ver deeld kan worden. Sadat stelt voor dat er een gedeeld bestuur voor de stad komt. Jeruzalem zou een Arabi sche en een Joodse raad moeten krij gen en de burgemeester zou bij toer beurt iedere zes maanden moeten worden gekozen, „de ene keer een Israëliër en de andere keer een Ara bier." aldus de Egyptische president. Op de vraag of andere Arabische sta ten Israël zouden erkennen als een maal het Palestijnse vraagstuk en de kwestie Jeruzalem zijn" opgelost ant woordde president Sadat „absoluut". Sadat noemde het zijn „drama" dat zijn Arabische collega's officieel steeds het tegendeel zeggen maar het in „vertrouwelijke sfeer geheel met mij eens zijn." Sadat vindt dat de Palestijnen tot een confederatie zouden moeten ko men met Jordanië, omdat de Palestij nen koning Hoessein beschouwen ais een „patriot". „Als zij hem als zoda nig beschouwen, waarom vormen zij dan geen alliantie met hem? In ieder geval zal de veiligheid van Israël ze ker zijn gesteld zodra Hoessein con trole uitoefent over de Palestijnen." Sadat voegde eraan toe dat nu ook de tijd gekomen is voor een „Europees initiatief", omdat alles nu wordt „ge blokkeerd door de Amerikaanse pre sidentsverkiezingen." WASHINGTON (AP) De Ameri kaanse Senaatscommissie voor de in lichtingendiensten is een vooronder zoek begonnen naar het uitlekken van het ontwikkelingsprogramma voor militaire vliegtuigen die nauwe lijks of niet met radar zouden zijn op te sporen. Verscheidene leden had den om het onderzoek gevraagd, al dus de anonieme woordvoerder van de commissie. Onder hen was senator Richard Lu- ger, die „de mogelijkheid dat essen tiële gegevens om politieke redenen door de regering zijn prijsgegeven" een heel ernstige zaak noemde. Vol gens presidentskandidaat Ronald Reagan zou de regering-Carter met dit nieuws haar prestige op het ge bied van defensie hebben willen ver groten. Het ministerie van defensie zei juist zeer ongelukkig te zijn met het niet achterhaalde lek. Eerder hadden leden van de Senaats commissie voor de strijdkrachten ge vraagd om hoorzittingen over de af faire. Maar de voorzitter van die com missie was bang dat behandeling al leen maar meer informatielekken zou opleveren. Als de commissie voor de inlichtingendiensten besluit tot een hoorzitting, op grond van het inge stelde vooronderzoek, zal die niet openbaar zijn. FREETOWN (Reuter. AFP, AP) De Organisatie voor Afri kaanse Eenheid (OAE) heeft een vredesplan opgesteld voor de westelijke Sahara waarbij troepen van de Verenigde Naties ingeschakeld zouden moeten worden. In dit voormalige Spaanse gebied strijden Marokaanse troepen al se dert 1976 tegen de door Algerije ge steunde verzetsbeweging Polisario. Het plan van de OAE bestaat uit de volgende punten: In het gebied zou een „rechtvaar dig en algemeen referendum" moeten worden gehouden. Alle partijen moeten worden opge roepen voor een wapenstilstand die tegen december dit jaar moet ingaan. Een VN-vredesmacht wordt belast met toezicht op het in acht nemen van het bestand. Tijdens het bestand moeten de strijdkrachten van beide partijen op him bases blijven. De OAE zal met steun van de VN het referendum organiseren. De OAE zal beide partijen op de hoogte brengen van de genomen be sluiten. Marokko heeft zich steeds verzet te gen het houden van een referenduni en het is daarom niet te verwachten dat dit land enthousiast zal reageren op de plannen van de OAE. Het vre desplan werd opgesteld door een commissie die in 1978 werd gevormd. In de commissie zitten vertegenwoor digers uit Guinee. Mali. Sieraa-Leone. Tanzania, Nigeria en Soedan. Marokko heeft ernstige kritiek op drie leden van de commissie Sierra- Leone, Mali en Tanzania die de Poli sario erkennen. Volgens Marokko hebben deze landen een oplossing voor dit gebied geblokkeerd. Marokko verliet op het ogenblik steeds meer steun in Afrika en raakt vooral door de oorlog ln de Sahara steeds meer geïsoleerd. MANILA (Reuter. AFP) Bij acht bomexplosies in Manila (Filippijnen) zijn drie mensen, onder wie een Ame rikaanse, omgekomen. Meer dan der tig personen raakten gewond, zo is uit politiebron vernomen. De „Vrijheids beweging van de zesde april" heeft de verantwoordelijkheid voor de aansla gen, die zowel gericht waren op rege ringsgebouwen als particuliere ge bouwen, op zich genomen. Nico Kussendrager. YORK Nog steeds wordt tijdens de speciale ontwikkelingszit- iztj'an de Verenigde Naties onderhandeld over de bewoordingen van de )kst. Het veranderen van het woordje „een" in „het", of het itsen van een komma versluiert dat in New York over wezenlijke wordt gepraat. git »e draaiden onderhandelingen tus- ui) wrd en Zuid om bij voorbeeld een economische orde. waarvan nle- *ist hoe die precies tot stand moest s gebracht. Of om een grondstoffen- voor evenwichtiger inkomsten voor tie wereld, dat weliswaar een aantas- bctekende van de vrije markt, maar ingrijpende veranderingen in de we- nomie behelsde. verdeling het in New York om een herverde- an de macht tussen Noord en Zuid. ed« 1 met meer greep op. het internationa- an wlultvormingsmechanisme kunnen pii6,1 ontwikkelingslanden veranderingen }ref voordeel bewerkstelligen. Daarom jlizlj voorkomen dat binnen het inter ne geldfonds (IMF) beslissingen wor- enomen. die dan ter kennismaking fle Verenigde Naties worden gestuurd. JJ Tde wereld wil dat het nieuwe Noord- »n« verleg dat van volgend Jaar januari b'1 i ,eder geval september zal duren, .cK 'hogelijk plaatsvindt binnen de Vere- aji en niet binnen gespecialiseer- gtf als het IMF. Daar hebben de *ehngslanden weinig in de melk te ibf -jen, terwijl de derde wereld binnen er. pmene Vergadering van de Verenigde t. sterk staat. Het huidige „gezeur" Ito ro Nederlands parlementslid in New citeren versluiert dat in wezen >ciwuicu «aai ui weien «vraag wie internationaal aan de wordt gepraat. De speciale vraag J®8 trekt,r,r- n Van de Verenigde Naties is daarmee lie Jgt de minst belangrijke Noord-Zuid- ki "«ung van de afgelopen jaren. Er zit weinig schot in, juist omdat zulke grote belangen op het spel staan. Voordat de assemblee begon bestond er hoop dat door de belangen over en weer van alle betrokken partijen kans op succes be stond Die schijn was bedrieglijk. De „grote interdepentie" (onderlinge afhan kelijkheid) tussen Noord en Zuid speelde in New York amper een rol. Aan het rapport van de commissie van Internationale kop stukken onder leiding van Willy Brandt, dat uitgaat van die gedachte, werd slechts lip pendienst bewezen. Wat betreft aanzienlij ke vergroting van de ontwikkelingshulp werden &an alle kanten boten afgehouden Meer steun voor de derde wereld kan meer koopkracht betekenen, en dus meer afzet mogelijkheden voor onze bedrijven en min der werkeloosheid. Het rechtstreekse ver band is echter nauwelijks aantoonbaar. Voorlopig hebben de Industrielanden ge noeg zorgen aan hun hoofd om zich echt druk te maken over de noden van ontwikke lingslanden. Dat was al duidelijk bij voorbeeld tijdens een bijeenkomst van Europese parlements leden over ontwikkelingssamenwerking, onlangs in Brussel. Het algemeen gevoel daar werd verwoord door een deelnemer die zei dat hij bij zijn kiezers in deze barre tijden niet kan aankomen met meer ontwik kelingshulp of omschakeling van industrie ten koste van banen, met het oog op een mogelijke economische opleving in de toe komst. Of tijdens een studiebijeenkomst voor journalisten in Genève, een paar we- ontwikkelingslanden in internationale or ganen. „We zullen ons in New York concen treren op de korte termijn," aldus Hessel Hij had gelijk. Wederzijds Een deel van het VN-gebouw in New York. ken later, waar de Franse ambassadeur bij de VN, Stephane Hessel. zei dat de Westerse landen op het ogenblik „geobsedeerd" zijn door hun eigen problemen, en niet bereid zijn te praten over de machtsverhouding tussen Noord en Zuid en meer invloed van De „kleine interdepentie" heeft in New York wel een kans gekregen. De industrie landen hebben belang bij een zekere aan voer van olie en een rustige prijsontwikke ling, terwijl de olielanden de zekerheid wil len dat hun overschotten aan dollars niet steeds minder waard worden. Dat weder zijds belang is voor beide partijen een be langrijke overweging de speciale ontwikke lingszitting van de Verenigde Naties niet op een mislukking te laten uitlopen. Naast de waardevastheid van de tegoeden van de olielanden zijn andere financiële en monetaire hervormingen noodzakelijk, ter wille van de rest van de derde wereld. Die kampt met grote schulden, terwijl het steeds moeilijker wordt om geld te lenen. Het IMF verstrekt leningen, maar op be trekkelijk korte termijn en met voorwaar den om de derde wereldlanden die geld lenen economisch weer gezond te maken. De ontwikkelingslanden missen echter de veerkracht om snel hun economieën op orde te brengen en worden vaak gedwongen tot bezuinigingen die de armste bevolkings groepen het hardst treffen. Particuliere banken worden steeds huiveri ger geld uit te zetten in ontwikkelingslan den. De banken zijn niet langer zeker van aflossing en rente; van een kale kip plukt men geen veren. Volgens de ontwikkelingslanden dient het IMF de belangen van de industrielanden en voorziet het niet in de behoeften van de derde wereld. Als voorbeeld noemde de Koeweitse minister van olie Ali Chalifa Al- Sabah de oliefaciliteit enkele jaren geleden, waarvan de helft werd opgebracht door de derde wereld (voornamelijk de olielanden). Het fonds was er voor hulp aan ontwikke- NEW YORK De voorbereidingen voor een nieuwe onderhandelingsron de over ontwikkelingssamenwerking leken gisteravond te zijn mislukt. Eventuele afspraken over een Noord- Zuid-dialoog van januari tot septem ber volgend jaar zullen nu moeten worden gemaakt tijdens de gewone algemene vergadering van de Vere nigde Naties, of nog later. Wel is overeenstemming bereikt over de tekst voor de ontwikkelingsstrate gie voor de jaren '80, na een vergade ring van 22 uur. De industrielanden hebben niet hun zin gekregen voor afspraken voor een zekere aanvoer van olie tegen voorstelbare prijzen. De uiteindelijke tekst van de strategie werd door afgevaardigden als „be trekkelijk neutraal" omschreven. De hoop dat een verdere invulling vol gend jaar tijdens de Noord-Zuid-on- derhandelingsronde kon geschieden, is echter voorlopig de bodem inge slagen. lingslanden zonder olie en met grote beta lingsbalansproblemen. Het overgrote deel van het fonds zou echter terecht zijn geko men in Westerse industrielanden ais Groot- Brittannië en Italië De derde wereld vreest ln New York echter dat tijdens de ontwikkelingsmarathon vol gend jaar bij het IMF op geldgebied geen spijkers met koppen zullen worden gesla gen. Olie- en ontwikkelingslanden kunnen op de beslissingen weinig invloed uitoefe nen, door hun geringe zeggenschap binnen het fonds. Aan de andere kant zouden de industrielan den dan op energiegebied wel hun zin krij gen. Dat zit de derde wereld niet lekker en daarom blijft zij erop hameren de nieuwe Noord-Zuiddialoog zoveel mogelijk binnen de Verenigde Naties te houden. Blijft de vraag wat de zin is van de nieuwe ontwikkelingsstrategie (1981-1990) die tij dens de VN-zitting in New York wordt opge steld. Er wordt alleen over zo'n strategie gepraat omdat er een nieuw decennium is begonnen. Een andere reden is er niet Schimmenspel De onderhandelingen in de commissie voor de ontwikkelingsstrategie hebben veel weg van een schimmenspel. De belangrijkste onderwerpen (financieel, monetair, energie) komen immers volgend jaar weer aan de orde tijdens de wereldwijde onderhande lingsronde over ontwikkelingssamenwer king. Binnen deze commissie is inmiddels over eenstemming bereikt over 7 procent groei voor de ontwikkelingslanden (let wel: als streven) en ln zeer vage beoordelingen over 0,7 procent ontwikkelingshulp als streefcij fer voor 1985, en uiterlijk in 1990. Londen en Washington blijven tegen. Na tien dagen verlenging zal de speciale zitting van de Verenigde Naties dit weekein de overeenstemming moeten bereiken over het compromis voor de slottekst over de ontwikkelingsmarathon volgend jaar. Mocht dat niet lukken dan kan het onder werp altijd nog worden doorgeschoven naar de gewone Algemene Vergadering, of moge lijk zelfs naar een „extra speciale zitting" voorafgaande aan de nieuwe Noord-Zuiddi aloog van januari tot september. Gezien de belangen over en weer die ln het kader van de „kleine interdepentie op het spel staan, wordt men het hechter wel eens. Tijdens de nieuwe onderhandelingsronde in 1981 zal het evenwel hoe dan ook ouwtrek- ken worden tussen de VN aan de ene en onder meer het IMF aan de andere kant over beslissingsbevoegdheden. Alle partij en zullen hoe dan ook proberen de compro mistekst in hun voordeel uit te leggen

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 7