Ook zwakzinnige wil lezen
Aangepaste lectuur is
dringend noodzakelijk
beren tussen hier en spanje
Trouw Commentaar
Chir
hina (1)
China (2)
Verandering bij
raad van kerken
nog ouder
spelletje kat en muis
poederkoffie
schaakgedicht
advertentie
VRIJDAG 12 SEPTEMBER 1980
BINNENLAND
TROUW/KWARTET R H S 5
bande
zitting van het vijfde Chine-
Volkscongres is deze week een
ïiinde gekomen. Twaalf dagen lang
L lebben de ruim drieduizend gedele
geerden de redevoeringen van ver-
J cheidene leiders aangehoord en de
J 'oorstellen en richtlijnen, zoals die
loor partij en regering waren opge-
leid, zonder tegenspraak aan-
aard.
mïoals verwacht mocht worden,
[jJ'vant nog steeds is het Chinese
larlement een lichaam dat, hoewel
S ie! formeel het hoogste staatsor
gaan heet. niet meer kan doen dan
iet beleid van de communistische
>artij goedkeuren. Verheugend is
list iet dat er binnen het Volkscongres
memmen opgaan die aandringen op
zo neer bevoegdheden voor het parle-
eee,fient, maar tot op heden is he
ardtentrale comité van de partij opper-
t v uachtig.
let Jelangrijke wijzigingen in het te-
gjj eid heeft de zitting niet opgeleved.
,et feeI eerder moet dé conclusie ;ijn
dat de Chinese leiders vastbesloten
ijn voort te gaan op dé weg dé na
q Ie turbulente jaren rondom de
nd lood van partijvoorzitter Mao Ze-
tin dong werd ingeslagen. Een veg en
01 en beleid waarvan de bas» werd
elegd door de overleden premier
■r. hou Enlai en diens vertrouweling
n )eng Xiaoping, die nu als China's
terke man de uitvoering van dat
eleid heeft veilig gesteld. De for-
«nt nele goedkeuring door het Volks-
geiongres als hoogste staatsorgaan
5J) srschaft dat beleid dc welkome
lt galisering.
ieen veranderingen in beleid, wel
wijzigingen in de Chinese rege-
ingshiërarchie, maar dat zijn wij-
,v(igingen die aan dat beleid zijn
de angepast. De nieuwe premier
hao Zyang, die Hua Guofeng op-
°tc olgt, is een aanhanger van Dengs
fleeën en heeft in feite de afgelopen
est haanden het premierschap al
ld aargenomen. Ook de andere ver-
chuivingen versterken het leider-
hi chap in het regeringsapparaat op
tid en wijze die de pragmatische Deng
S(i oor ogen staat. Deng heeft tevens
ijn zin gekregen in een verdere
ëi :rsterking van de tweedeling tus-
;gi n regering en partij: de partij als
igische bewaker van het beleid
jr Deng als vice-voorzitter van
partij zijn zegje inhoudt) en het
egeringsapparaat als manager en
Puurder.
ilcutelwoorden in dat beleid zijn
stabiliteit, eenheid, rust en orde",
als die al tijdens het elfde congres
n de communistische partij in
77, een jaar na de dood van!
ao. veelvuldig de toespraken van
I leiders sierden. Of zoals viceprë-
lier Deng Xiaoping het toen in
onde bewoordingen uitdrukte,
oen hij zei „dat er wel wat minder
f spraat en wel wat harder gewerkt
on worden".
ad labiliteit om de economische op-
c^ouw te verzekeren, is ook nu de
idruk die deze zitting van het
Rationale Volkscongres heeft 3ch-
■Irgelaten en die bedoeld is voor
item en extern gebruik. De Volks-
ipubliek wil naar binnen en naar
j jiten toe duidelijk maken dat er
efiniticf een einde gekomen is aan
e woelige jaren van de Grote Pro-
etarische Culturele Revolutie en
y ian de onberekenbaarheid van het
4 eiderschap. Intern houdt dat in dat
een eind gekomen is aan Mao's
losofie van de permanente revolu-
J die weliswaar het Chinese volk
ideologische elan bijbracht,
lar evenzeer economische proces-
in verstoorde en China soms aan
rand van de totale chaos bracht,
de levensstandaard van de mil-
len Chinezen te verhogen (en
n zelf vaster in het zadel te ko
rnet) heeft de leiding gekozen voor
eei moderniseringsbeleid, waarin
he maken van winst en het loon
nar werken geen verderfelijke ka-
piilistische ideeën meer zijn en
warbij de planning op korte of
lagere termijn geen ontwrichtende
mssale campagnes meer duldt.
Oerigens ook geen tegenspraak.
D laatste mogelijkheid voor de
Oinezen om hun ongenoegen over
ht reilen en zeilen in eigen land
fcnbaar te maken, is met de ophef-
fng van de zogenaamde „muur
on de democratie" ongedaan ge
naakt. En ook dat is door het
/olkscongres goedgekeurd. De li
beralisering is van economische en
niet van politieke aard.
Ook aan het buitenland willen de
Chinese biders duidelijk maken dat
de huidige periode van stabiliteit
zal voortduren. Dat China vast
besloten is opgenomen te worden in
de rijen van moderne industriële
naties en dat ook het buitenlandse
beleid daarop zal worden afge
stemd. Clina, dat voor zijn ambiti
euze ecoromische plannen afhan
kelijk is van moderne technologie,
probeert buitenlandse regeringen,
ondernemtrs en banken over te
halen tot hvesteringen in het land.
Enig vertouwen inde economische
en politiete stabiliteit van het land
is daarvoor onontbeerlijk en de
leiders deen hun best dat vertrou
wen te wéeken. Een gedisciplineer
de arbeidsnarkt wekt in ieder geval
meer vertouwen bij buitenlandse
ondernemirs dan een opgezweepte
massa rod; gardisten, die zwaaiend
met het -ode boekje boeren en
arbeiders /an hun werk houden.
Westèrse egeringen, ondernemers
en bankei houden hu eenmaal
meer van gematigde pragmatische
leiders dietermen als „produktivi-
teit en uibreiding van de handel"
hanteren <an van radicale macht
hebbers dc de mond vol hebben
van de revolutie.
Ongetwijfed zal na de goedkeuring
door het \olkscongres van dit be
leid de welerse belangstelling, met
name in apan en de Verenigde
Staten, voir samenwerking met de
Chinezen oenemen. Positieve ge
luiden zijneveneens te verwachten
uit de hocdsteden van de landen,1
van de A£AN, de Associatie van
Zuidoost-Zziatische Naties, waarin
Thailand, Ie Filippijnen, Singapo
re, Maleisc en Indonesië zijn ver
enigd. Dee landen hebben altijd
met enige ïuiver moeten aanhoren
dat de (hinese communistische
partij de rarxistisch getinte bevrij-
dingsbewejingen in die landen har
telijk steui toezegde in hun strijd
tegen de eactionaire regimes. Met
mannen is Deng in de Chinese
partijtop :al dat de komende jaren
wel meevJlen.
Zo moet ook het besluit (en de
goedkeurrig ervan) tot afschaffing
van de cubbele nationaliteit voor
Chinezen overzee beschouwd wor
den als ten gebaar van goede wil
ten opzi:hte van die landen in Azië
waar grote minderheden Chinezen
wonen. De regeringenNn deze lan
den hekben altijd hun twijfels ge
had over de loyaliteit van deze
minderteden, die van Peking de
toestenming hadden ook de Chine
se nationaliteit te handhaven en in
landen als Maleisië en Indonèsië
werden ze ronduit beschouwd als
een potentiële „vijfde colonne" van
het revolutionaire China.
Met cfe formele afschaffing van de
dubbele nationaliteit probeert Pe
king dit wantrouwen weg te hemen,
een wantrouwen dat goede betrek
kingen met een aantal naaste buren
vaa de Volksrepubliek steeds in de
weg heeft gestaan.
Zelfs zwaar geestelijk gehandicapte mensen kunnen plezier beleven aan
boeken. Dat staat in het rapport „Boeken voor geestelijk gehandicapten"
van het Nederlands Bibliotheek en Lectuurcentrum in Den Haag. Voor
dit rapport is gebruik gemaakt van ervaringen van mensen, die dagelijks
met de grote groep gehandicapten te maken hebben in inrichtingen,
dagverblijven enzovoort. In ons land zijn er ongeveer 130.000 geestelijk
gehandicapten, 75.000 van hen zijn in lichte mate en 55.000 ernstig
gestoord.
Welke boeken met name geschikt zijn voor zwakzinnigen, hebben de
opstellers van het rapport (een paar bibliothecarissen, een orthopeda
goog, een schrijver en een onderwijsdeskundige) zo'n beetje uitgezocht. Ze
kwamen tot de conclusie, dat er veel te weinig geschikt materiaal is, zodat
er speciaal voor deze gehandicapten geschreven of aangepaste boeken op
de markt gebracht zouden moeten worden. Bovendien zouden de biblio
theken zich wel eens wat meer mogen interesseren voor deze groep
mensen, die ze tot nu toe maar links hebben laten liggen.
Wij spraken over dit onderwerp met twee bibliothecarissen van het
Nederlands Bibliotheek- en Lectuurcentrum, die aan het rapport hebben
meegewerkt.
door Clsca Dresselhuys
maar eenvoudig gebeurt. Tenslotte
hebben deze mensen dagelijks, te ma
ken met werk, collega's, openbaar
vervoer, geld, kantines en dergelijke.
Voor de ouderen in deze categorie is
eigenlijk geen lectuur voorhanden.
DEN HAAO „Het is toch treurig, dat je een veertigjarige geestelijk gehandicapte man, die
al jarenlang in een sociale werkplaats werkt, alleen maar naar huis kunt sturen met boekjes
als „Jip, Jap en Job in de sneeuw". Zijn leesvaardigheid is inderdaad wel die van een
schoolkind, maar zijn belangstelling gaat heel wat verder. Maar voor deze groep bestaat er Stevig papier
geen aangepaste lectuur. Heel jammer."
Sancia Simonis en Mieke Starmans,
beiden werkzaam als bibliothecaris
bij het Nederlands Bibliotheek en
Lektuur Centrum in Den Haag heb
ben zich de laatste tijd zeer intensief
beziggehouden met wat geestelijk ge
handicapten zouden kunnen en wil
len lezen. En ook met wat er in feite
voor hen beschikbaar is: helaas bitter
weinig.
Volgens de twee vrouwen lijden hier
niet alleen geestelijk gehandicapten
onder, maar ook andere mensen, die
moeilijkheden hebben met lezen. Of
bij voorbeeld analfabeten: mensen,
die dan wel niet kunnen lezen en
schrijven, maar die zich toch al tien
tallen jaren staande hebben weten te
huoden in de maatschappij. Het is te
gek, dat er voor al deze mensen alleen
maar kinderboekjes te krijgen zijn,
wanneer ze willen leren lezen.
Wat leest nu bijvoorbeeld een zwaar
geestelijk gehandicapte, waar heeft
hij plezier m en wat begrijpt hij?
Het blijkt, dat het bij deze groep niet
echt om lezen, zoals wij dat bedoelen,
gaat. Meer om het bekijken van pla
ten en foto's, die direct met de eigen
omgeving en het dagelijkse leven te
maken moeten hebben. Kleuren-fo-
to's van flink formaat, waarop bij
voorbeeld de kat van die gehandicap
te, zijn stoel of bed, een plant, die
voor z'n raam staat, enz. staan. Het
blijkt dat dergelijke afbeeldingen wel
degelijk herkend worden en dat de
gehandicapte er plezier aan beleeft.
i Kijken
Voor oudere zwaar gehandicapten
zou je kunnen denken aan dia-series
over dezelfde dagelijkse onderwerpen
en aan kijk- en vertelboeken, die in
groepen worden voorgelezen en beke
ken. Het blijft bij deze groepen bij
kijken, „echt" lezen is er niet bij.
Bij matig geestelijk gehandicapten
blijkt al weer meer mogelijk te zijn.
Ook hier zijn de individuele foto-boe
ken erg in trek. Zelf kunnen lezen is
ook hier nauwelijks aanwezig, maar
toch blijkt het leren van bepaalde
kernwoorden, zoals uitgang, ingang,
WC, station en dergelijke tot de mo
gelijkheden te behoren, waarbij het
heel ijn is, dat er steeds meer bordjes
met tekens en afbeeldingen in plaats
van woorden komen in allerlei open
bare gelegenheden.
Tweede klas
De licht gehandicapten kunnen na
lang oefenen wel zelf lezen, maar ze
komen meestal niet uit boven het
niveau van de tweede klas lagere
school. Voor deze groep is het hebben
van eigen aangepaste leesboekjes erg
belangrijk. Voor hen is het heel verve
lend, dat er alleen maar kinderboek
jes zijn, die ze bij wijze van spreken
tot hun dood toe moeten lezen. Juist
bij deze groep zitten heel wat mensen
in sociale werkplaatsen, zodat je veel
meer onderwerpen dan „aap, noot
mies" kunt behandelen, wanneer het
Tekeningen, bij voorkeur in liggend for
maat, sturen aan Trouw, jury politieke
prent, postbus 859, 1000 AW Amster
dam. Naam en adres aan de achterzijde
vermelden. Voor geplaatste prenten is er
een boekenbon.
Voor de groepen „moeilijk lerend" en
„zwakbegaafd" is er gelukkig al weer
aanzienlijk meer te lezen, ook voor de
ouderen in deze ca,tegorie. Tot wat de
jeugd hier leest behoren boeken van
Annie Scmidt, Dolf Verroen, Jaap ter
Haar, de tienerserie van Lemniscaat.
De ouderen blijken wel uit de voeten
te kunnen met eenvoudige streekro
mans zoals die van onder meer me
vrouw Visser-Roosendaal, Annie Oos-
terboek-Dutschun, Jos van Manen-
Pieters, Toon Kortooms.
Algemene voorwaarden voor boeken
voor geestelijk gehandicapten zijn,
dat ze op stevig papier gedrukt moe
ten zijn, duidelijke letters zonder ver
sieringen moeten hebben, elke zin
moet op een nieuwe regel beginnen,
er moeten niet meer dan 25 tot 35
regels op een pagina staan, de boeken
moeten niet dik zijn en er moeten
duidelijke, eenvoudige illustraties in
staan, liefst foto's. Wat de inhoud
betreft: hoofdzaak is dat het verhaal
herkenbaar is en, afhankelijk van de
leeftijd en het niveau, niet te kinder
achtig. Het verhaal moet altijd goed
aflopen, het moet in een bekende
omgeving spelen (niet ergens in een
ver, vreemd land), er mogen niet te
veel problemen en nuances in voorko
men, de handelingen in het boek
^moeten duidelijk zijn en logisch in
oorzaak en gevolg.
Voor jeugdige geestelijk gehandicap
ten blijken boeken over de natuur,
planten, dieren, het gezin, thuis, huis
houden, eten, school, ziekenhuis, wa
renhuis, winkel, supermarkt, kerk,
godsdienst, verkeer en vervoer, sta
tion, auto, bus, tram, trein, boerderij,
emoties zoals lachen, huilen, angst,
lief vinden, niet lief vinden, plagen,
lichaam, seksualiteit en dergelijke
erg in de belangstelling te liggen.
Voor ouderen komen daar nog be
paalde dingen bij, zoals eenvoudige
toneelstukken, verhalen voor pop
penkastspelen, musicals, eenvoudige
bewerkingen van bestaande boeken
en sprookjes, bijbel voor volwasse
nen, gebeden, avonturenromans, boe
ken naar aanleiding van televisie-se
ries of televisie-bekendheden, een
voudige boekjes over hobbies.
Hobby
Het komt vaak voor, dat geestelijk
gehandicapten erg handig zijn en een
hobby hebben. Wanneer ze hier iets
over willen ezen, zijn er alleen maar
ingewikkelde boeken, die meestal
veel te moeilijk zijn. Aan de andere
kant blijkt uit ervaringen van biblio
theekmensen, dat sommige geeste
lijk gehandicapten boeken aan kun
nen, die ver boven hun leesniveau
liggen, omdat ze zo geïnteresseerd
zijn in het onderwerp. Zo las een
jongen alle boeken van K. Norel ('En
gelandvaarders') omdat zijn vader
hem hier eens een van had voorgele
zen. Ze lagen eigenlijk boven zijn
macht, maar hij beleefde er enorm
veel plezier aan en las ze van a tot z.
Sancia Simonis en Mieke Starmans
zouden heel graag een eigen tijd
schrift voor geestelijk gehandicapten
willen. Dat zou heel gevarieerd moe
ten zijn, met veel foto's, er zouden
ook korte leesstukjes in moeten
staan, bij voorbeeld over dierenver-
zorging, televisieprogramma's, over
hoe je jezelf kunt redden in bepaalde
dagelijkse situaties, iets in de voor
lichtende sfeer (over geld of seksuali
teit). Naar hun idee zouden veel ge
handicapten zo'n eigen tijdschrift
heerlijk vinden. Ze zouden er lang
mee doen. het vaak over lezen en echt
het gevoel hebben, dat het iets van
henzelf was. De bestaande tijdschrif
ten, zelfs tienerbladen als Tina, zijn
toch te moeilijk.
'Werk genoeg'
Mieke Starmans, die speciaal belast
is met de lectuurvoorziening van ge
handicapten, is van plan de komende
tijd het land door te reizen, om te
kijken wat ze verder met de aanbeve
lingen uit het rapport kan doen. ..Ik
ga naar bibliotheken toe, naar inrich
tingen, maar ook naar schrijvers en
uitgevers, zowel in binnen- als buiten
land. Aan bepaalde schrijvers zou je
kunnen vragen of ze iets in hun al
uitgegeven boeken zouden willen
aanpassen, waardoor wij ze kunnen
gebruiken voor de geestelijk gehandi
capten. Aan uitgevers zou je kunnen
vragen of ze willen meewerken aan
bij voorbeeld het uitgeven van zo'n
speciaal tijdschrift of van aangepaste
boeken. Er is op dit gebied nog niets
gebeurd, dus ik heb werk genoeg."
Wat in het rapport niet beschreven is.
maar waarover wel wat gegevens be
kend zijn, is het feit, dat geestelijk
gehandicapten meestal dol zijn op
televisiekijken. Daarom zou er een
tijdschrift voor hen ook ruime aan
dacht aan t.v.-persoonlijkheden en
programma's moeten worden be
steed. Wat heel erg aanspreekt zijn
kinderprogramma's, zoals Pommetje
Horlepiep. Bassie en Adriaan, de
Stratemakeropzee-show en ook J. J
de Bom en Lawaaipapegaai. Verder
kijken gehandicapten graag naar
programma's als Toppop. de Show-
bizquiz, de Willem Ruisshow, bepaal
de programma's van André van Duin
(Te land. ter zee en in de lucht) en
spelletjes-programma's als Steden-
spel, Spel zonder grenzen en Zes
kamp. Wat de radio betreft: er wordt
eigenlijk alleen maar naar de popzen
der Hilversum 3 geluisterd.
AMERSFOORT Kardinaal Wille-
brands heeft de raad van kerken la
ten weten niet in het bestuur van de
raad te willen blijven, omdat hij we
gens zijn werkzaamheden in Neder
land en Rome voor deze taak in de
praktijk nooit tijd heeft. Dr A. H. van
den Heuvel is voorzitter geworden
van de sectie Internationale zaken.
Hij volgt als zodanig mevrouw dr. M.
Klompé op die lid blijft van de sectie.
Niemand zal er zo bij stilstaan,
maar wie de Spaans; zon tege
moet reist, moet onderweg hoe
dan ook beren passeren. Niet dat
je ze zomaar ziet, wint er zijn er
op die route nog maar erg weinig
en die er nog zittenzijn vreselijk
schuw en laten zici maar liever
helemaal niet zieE. Geen mens
hóeft dus bang te zijn een beer
tegen het lijf te lqpen, zeker niet
langs de snelweg naar Breda en
evenmin in België. Pas in het
uiterste zuiden van Frankrijk
kun je nog een beer-op-afstand
verwachten. Beien zitten wat la
douce France betreft, alleen nog
in de Franse Fyreneeën, en dan
nog maar met ï'n twintigen onge
veer: een stuk of zes in het mid
den en oostelijke deel samen en
zo'n vijftien in het westen van dit
gebergte.
Een he?l klein voorraadje beer
dus in Frankrijk, het kleinste
aantal van alle Europese landen
zelfs. In Rusland zitten de mees
te, wat iedereen waarschijnlijk
ook verwacht: 23.000, maar ook
in Roemenië zijn er nog heel wat:
5700. In Joegoslavië vind je er
volgens statistieken van een jaar
geleden tenminste nog 2600, in
Zweden 600, Tsjechoslowakije
heeft er een dikke 400, Finland
iets mirder, en zelfs in Italië moe
ten nog 85 tot 115 beren rond
zwerven. In Noorwegen en Span
je huizen er een stuk of honderd
en de rest valt te verwaarlozen,
behalve natuurlijk als je zelf toe-
vallignet een van die veertig Bul
gaarse, een van de 35 Poolse of
een van de 25 Griekse beren voor
je voeten krijgt. Een beer blijft
tenslotte een beer en meestal
geen kleintje ook; die in de Pyre
neeën, bruine, variëren in ge
wicht van vijfenzestig tot twee
honderd kilo, waarbij de licht
voetigere dieren uiteraard de
vrouwtjes zijn.
In het begin van onze jaartelling
kon je vrijwel overal in Frankrijk
nog beren verwachten (maar ja,
wat zag je toen niet in ons land?)
en dat is dus aardig afgezakt. Die
paar Franse beren worden nog
bedreigd met uitsterven ook. Ten
eerste heb je daar de berenjacht
hoewel sinds een kleine vijf
entwintig Jaar streng verboden
verder stropers die voor een
vacht nog wel vijfduizend gulden
vangen, herders die beren probe
ren te vergiftigen om hun kuddes
te beschermen, en last but not
least de toeristen, van wie er
steeds meer komen en met hun
vakantiedrukte de rust van de
beren verstoren. Tegen de vergif
tigingspogingen doen de autori
teiten wel iets, maar tegen de
toeristen juist niets. Vorig jaar
hebben beren éénen tachtig scha
pen en één koe verslonden een
beer moet toch ook wat en dat
mag van de overheid zo blijven;
de gedupeerde boeren krijgen
dan wel vergoeding voor de
slachtoffers. Maar het toerisme
wordt alleen maar bevorderd. Er
worden twee nieuwe wegen in het
gebied aangelegd, waarvan er
één op maar een meter of hon
derd van een berenbehuizing
gaat lopen.
De kans is groot dat de op hun
rust gestelde beren hun Franse
nationaliteit voor de Spaanse
zullen .verruilen, want in de
Spaanse Pyreneeën is nog wel
rust en ruimte voor ze te vinden.
Niet zó erg als ze daardoor kun
nen overleven, maar door zo'n
verhuizing zijn de Fransen hun
laatste beren dan wel mooi kwijt.
Nauwelijks hebben we het vreug
devol voortbestaan van die Chi
nese boer van 142 kunnen door
geven, of in, Indonesië menen ze
de oudste ter wereld te hebben
ontdekt, een Indonesische dus.
Het Indonesische dagblad Piki-
ran Rakyat verhaalt van me
vrouw Nenek Emeh die in Ban
doeng woont en volgens haar ei
gen verklaring 160 jaar oud is.
Helemaal na te gaan is dat niet.
Eerst denk je dat hier zo'n aardi
ge stenen sierkater zit, waar de
muizen toch vol ontzag naar sta
ren, want je weet maar nooit
Maar Dominó is een echte kater
en ook de muizen horen tot het
land der levenden. De stevige
Hamburgse kat had nog nooit
eerder muizen gezien en kijkt
hier eerst zogezegd de kat uit de
boom. En voor zo'n kat zijn de-
muizen (voorlopig) natuurlijk
niet bang.
maar vast staat dat mevrouw
Emeh bij het eerste huwelijk van
de latere president Soekarno, in
de dertiger jaren, al over dè hon
derd was. De krant vindt dat de
Indonesische regering de leeftijd
van mevrouw Emeh precies moet
laten nagaan, maar zelf heeft de
oude vrouw absoluut geen inte
resse. „Ik ben zo langzamerhand
doodmoe van dit leven", zei ze,
„en ik zou het echt niet erg vin
den als er nu eens een eind aan
kwam."
Hij werd wel „de vader van de
Nescafé" genoemd, Max R. Mor-
genthaler, die nu op zijn tachtig
ste jaar in zijn huis aan het Meer
van Genève is overleden. Al in de
vorige eeuw kende men in ver
scheidene landen patenten op
poeder- en vloeibare koffie, maar
de Zwitserse scheikundige Mor-
genthaler vond het eerste goed
houdbare poederprodukt uit, dat
zonder gevaar voor bederf op gro
te schaal kon worden geprodu
ceerd. Zijn Nescafé werd in 1940
al in meer dan vijftig Amerikaan
se steden verkocht en het zijn
vooral Amerikaanse soldaten ge
weest die het prodükt later in het
bevrijde Europa populair ge
maakt hebben.
Zoals beloofd komen we nog even
terug op de brief van ir. Torbijn
uit Den Haag. die met zijn oplos
sing van de „verdwijn van de
aarde-puzzel" een compleet
„schaakgedicht" met drie cou
pletten meestuurde. Het gaat om
de schrijver van het gedicht die
de heer Torbijn zelf bestuurs
lid van de Koninklijke Neder
landse Schaakbond niet heeft
kunnen achterhalen. Eens moet
het vers op een kalender of in een
of ander blad gestaan hebben,
maar zelfs de Koninklijke Biblio
theek in Den Haag bracht geen
uitkomst. Erg oud kan het in elk
geval niet zijn. daar is de stijl niet
naar. Misschien zijn er lezers die
er meer over kunnen vertellen.
„Dit is een fascinerend spel
zei je en je leerde me een
degengevecht van gedachten
te kruisen op een vlak van
zwart wit.
Er is geen weg terug zei je
en je nam mijn pionnen enN
lopers mijn paarden en to
rens en mijn koningin.
En toen mijn koning met jou
was weggegaan bedacht ik
dat zwart wit niet èlles is. Je
kunt in zoveel kleuren op
nieuw beginnen."
Krokodil Zeker een half uur
hebben er op de luchthaven van
Port Moresby in Papoea Nieuw
Guinea geen vliegtuigen kunnen
landen en vertrekken, omdat op
de belangrijkste landings- en
startbaan een flinke krokodil zat
te zonnen. Het ongeveer één en
een kwart meter lange beest liet
zich pas na een half uur verjagen.
Kleine advertentie in een Am
sterdams huis-aan-huis-blad:
„Wij hebben een kinderwagen te
koop. Wie heeft voor ons een klei
ne diepvriezer?"
Wat onmiddellijk de vraag op
roept: en dat arme kind dan?
