ardere sfeer in Polen
ia felle aanval partij
voorzichtigheid
troef in Madrid
Mao in vergeetboek
'Vermiste imam in Libië'
Zuid-Afrika antwoordt met geweld op stakingen
Sneller herstel van
Amerikaanse economie
Stakingsgolf neemt af
Voorbereiding veiligheidsconferentie
Poolse spion opgepakt
Suarez stelt
eigen partij
tevreden
Vooruitzicht voor
iernenergie beter'
Leven ook in
Europa duurder
Veel journalisten
Zuid-Korea gedood
Belangstelling voor
islamitische top in
Tasjkent niet groot
Regenperiode India
eist 1500 levens
WOENSDAG 10 SEPTEMBER 1980
BUfTENLAND
TROUW/KWARTET
7
ARSCHAU (Reuter, AFP, DPA) Hoewel een groot aantal stakingen ln Polen ls beëindigd,
de sfeer gisteren aanzienlijk verhard. Er kwamen een paar kleinere stakingen bij en de
jolse communistische partij beschuldigde deze stakers ervan het communistische systeem
gderult te halen.
Terwijl de partij haar best doet het
irtrouwen van de arbeiders te her
men, zaaien antl-soclallstische ele-
mten wantrouwen en verhogen zij
spanning, in een poging de basis
ticlpes van het (communistische)
teem te ondermijnen", schreef het
rtijblad Trlbuna Ludu gisteren ln
n hoofdartikel. De partij toonde
:h duidelijk vertoornd over het
lortduren van de stakingen. Ook
tandar Mlodych, het blad van de
mmunlstlsche jeugdorganisatie
oeg nog een steentje bij met een
He aanval op het dissidente comité
Dor de sociale zelfverdediging, de
OR
e aanvallen kwamen tegelijkertijd
«t het bezoek van de nieuwe partij
ker Stanlslaw Kania aan de mijnen
in Katowice ln Sllezlê. Deze mijnen
vormden één van de centra van de
stakingsacties, die anderhalve week
geleden na een akkoord met de rege
ring werden beëindigd. Volgens de
Poolse televisie riep Kanla tijdens dit
bezoek op tot „eenheid binnen de
vakbond". Er werd echter niet aan
toegevoegd of hij hiermee de be
staande communistische vakbond
bedoelde of de in oprichting zijnde
vrije vakbonden.
gelegd voor een periode van 24 uur,
als waarschuwing aan de directie dat
zij niet mag tornen aan eerder gedane
toezeggingen.
In de grote vliegtuigfabriek ln Mielec,
waar een overkoepelend stakingsco
mité ls gevormd met een eisenpakket
dat verder gaat dan het akkoord van
Odansk, zou overeenstemming zijn
bereikt. Over de Inhoud van de be
reikte overeenkomst ls echter nog
niets bekend gemaakt. De stakers in
Mielec eisten onder meer godsdienst
onderwijs op de scholen en de uitzen
ding van missen en godsdienstlessen
van de door de kerk benoemde docen
ten op de staatsradio.
Bondskanselier Helmut 8chmldt van
West-Dultsland heeft gisteren nog
eens gewezen op de noodzaak van
economische steun van het Westen
aan Polen. Hij deed dit ln een brief
aan president Carter van de Verenig
de Staten. Schmidts schrijven ls een
antwoord op een brief van de Ameri
kaanse president aan Londen, Parijs
en Bonn, over gezamenlijke westelij
ke hulp.
Afgenomen
De stakingsgolf ls ondertussen afge
nomen, maar nog niet beëindigd. In
verscheidene bedrijven wordt nog ge
staakt Vooral ln Bialystok en omge
ving. Dissidenten meldden dat ln een
drukkerij ln Poznan het werk is neer-
ADRID (AP, AFP, Reuter) De voorbereidende besprekln-
m voor de toetsingsconferentie ln Madrid zijn in een uiterst
wzlchtige sfeer begonnen. Alles werd gedaan om de Sowjet-
ole en de Verenigde Staten niet tegen de haren ln te strijken.
BONN (DPA) Een 48-Jarige Pool Is In West-Dultsland op verdenking van
spionage gearresteerd. DU hebben de Westdultse justitiële autoriteiten
gisteren meegedeeld. De man, Henryk Dimskl, werd verleden maand opge
pakt Hij heeft vier jaar als boekhouder op de Amerikaanse ambassade in
Bonn gewerkt. De Amerikaanse ambassade deelde mee dat het dienstver
band met Dimskl op 15 augustus „met wederzijds goedvinden" Is beëindigd.
De ambassade wilde verder geen commentaar geven, omdat de Westdultse
politie nog met de saak bezig Is.
Van onze buitenlandredactie
Meer om zijn eigen partij tot
rust te brengen dan om een
slagvaardiger beleid te kun
nen voeren heeft premier Sua-
rez van Spanje zijn regering
hervormd. „De terugkeer van
de partij baronnen" noemden
sommige Spaanse kranten de
veranderingen in het kabinet
schamper.
Koning Juan Carlos beëdigde giste
ren maar Uefst acht nieuwe ministers,
op een totale ploeg van negenUen.
Meest opvallende wijziging Is het ver
trek van Marcellno Oreja, die als mi
nister van buitenlandse zaken Juist
was begonnen met het uitdragen van
het „nieuwe democratische Imago"
van Spanje, zoals dat door de koning
was gevraagd. Hij had vooral ln La
tijns- Amerka nogal succes met deze
aanpak.
Oreja's ontslag wekte niet alleen hier
om grote verbazing. HIJ zou vandaag
ook de openingstoespraak houden op
de Europese velllgheldsconferentle ln
Madrid. Hij gold als een man die goed
op de hoogte was van de Internatio
nale diplomatie. Hij ls nu vervangen
door José Pedro Perez Llorca, een vrij
onervaren diplomaat die een snelle
carrière heeft gemaakt. Deze benoe
ming ls het duidelijkste bewijs dat
Suarez met de kabinetshervorming ln
de eerste plaats wil proberen de vrede
ln zijn eigen partij, de centrum-demo
cratische UCD, te herstellen.
Oreja ls opgeofferd om een aantal
leiders van verschillende stromingen
(de „partijbaronnen") ln de UCD ook
een plaatsje ln de regering te kunnen
De nieuwe minister van buitenland
se zaken, José Peres Llora.
geven. Deze partijbaronnen hebben
de laatste tijd steeds openlijker hun
kritiek aan het adres van Suarez la
ten horen. Vorige maand maakte een
opiniepeiling duidelijk dat de popula
riteit van de premier tot een mini
mum is gedaald, sinds hij ln Juli 1976
aan het hoofd van de 8paanse rege
ring kwam.
Vriend
Een andere aanwijzing dat Suarez
min of meer door de omstandigheden
tot de kabinetshervorming ls ge
dwongen, ls het ontslag van zijn
vriend Fernando Abril. Als minister
van economische zaken werkte hij
nauw samen met de premier en het
was algemeen bekend dat zij dikke
persoonlijke vrienden waren. De
UCD en ook de oppositie waren ech
ter minder blij met zijn economisch
beleid, dat er onder meer toe leidde
dat de werkloosheid Is gestegen tot
elf procent Leopoldo Calvo 8otelo,
die tot voor kort verantwoordelijk
was voor de onderhandelingen over
Spanje's toetreding tot de Europese
Oemeenschap. is nu belast met de
weinig dankbare taak de slechte eco
nomie van het land op te vijzelen.
Een oude bekende ln het nieuwe ka
binet ls Martin Villar, In de nadagen
van de Franco-dictatuur minister van
binnenlandse zaken. Hij gaat zich als
minister voor autonomies aken nu be
zig bouden met het zelfbestuur van
de regio's, een heikel onderwerp in
Spanje. Villar heeft zich vroeger een
tegenstander getoond van zelfbe
stuur voor Baskenland. Het ls niet
waarschijnlijk dat hij deze mening
nog ln het openbaar zal aanhangen:
volgens sommige berichten is Suarez
er Juist ln geslaagd conservatieve
Basken en Catalanen over te halen
hem te steunen bij de aanbieding van
de begroting op 16 september. Een
steun, die gemakkelijk weg zal vallen
als er dreigende geluiden komen over
terugdraaien van de regionale auto
nomie.
Het ls nog niet duidelijk of met deze
wijzigingen, die worden gezien als een
versterking van de sociaal-democra
tische vleugel van de partij, de rust ln
de UCD ls weergekeerd. De oppositie
partijen reageerden koel. Volgens de
socialistische partij had 8uarez ge
woon oude ministers teruggehaald,
die hij eens wegens onbekwaamheid
had ontslagen.
kersverse Spaanse minister van
Itenlandse zaken José Pedro Perez
ores zei bij de opening dat Oost en
est moeten terugkeren „naar de
wt van Helsinki". HIJ erkende de
mplexiteit en onzekerheid van de
ildlge Internationale situatie".
loskou heeft vla het Russische pers-
irtau Tass al zijn eerste reactie op
voorbereidende besprekingen Ia
ën horen: het verklaarde dat de Sow-
et-Unie en de andere Oosteuropese
ar,den er belang bij hebben dat de
jonlerentie resultaten oplevert. Tass
Nd een felle aanval op de Verenigde
laten waar „stemmen opgaan om de
lleenkomst te wijzigen ln een soort
innaai dat oordeelt over de Sow-
t-Unle". Volgens Tass vergltlgen zij
et internationale klimaat en sturen
niet aan op een toenadering tussen
volken maar op een confrontatie,
e. zou een onvergeeflijke vergissing
p als de bijeenkomst een „propa-
ndashow" wordt ln dienst van hen
alleen maar aandacht hebben
I0NCHEN (Reuter) De voorult-
chten voor toenemend gebruik van
tmenergle zijn nu beter dan ze de
natste tijd geweest zijn, meende dl-
ecteur Ulf Lantzke van het Interna-
lonaal energiebureau (IEA) gisteren
i de Wereldenergieconferentle ln
Qnchen. „Het publiek begint zich ln
oenemende mate te realiseren dat de
laico's van het niet hebben van kern-
nergle groter zijn dan die van het
(1 hebben." Volgens de IEA, de
roep van olie Importerende indu-
trielanden, moet de produktle van
emenergie de komende twintig jaar
enrijfvoudlgen om de groeiende
nag bij te houden ln een periode
urin belangrijke uitbreiding van
et aanbod van aardolie niet kan
eorden verwacht
olgens een rapport van de Franse
nergledeskundlge Jean-Romaln
frsch zou de ollebehoefte van de
ntwikkelingslanden tegen het eind
nn de eeuw verdrievoudigd kunnen
Ijn. Het zou niet waarschijnlijk zijn
kt «teenkool daar veel soelaas zou
unnen brengen, behalve ln het geval
van India. En de Introductie van on-
«nventlonele systemen zoals zonne-
energie zou „een heel geleidelijk pro-
Ma zijn".
voor hun eigen belangen", aldus
Tass. Het Russische persbureau zin
speelde hiermee op de Amerikaanse
presidentsverkiezingen.
De „echte" conferentie begint op 11
november ln Madrid en zal een balans
moeten opmaken van de uitvoering
van de ln Helsinki gemaakte afspra
ken ln 1975. In 1977-78 was ln Belgra
do de eerste toetsingsconferentie.
Naar verwacht zullen de VS zich con
centreren op een veroordeling van
Moskou wegens de Inval ln Afghanis
tan. Bovendien zal Washington kri
tiek hébben op de naleving van de
rechten van de mens ln de Sowjet-
Unle. Moskou zal de nadruk leggen
op de ontspanning en zal pleiten voor
een afzonderlijke Europese ontwape
ningsconferentie. Frankrijk ls hier
voorstander van.
De negen neutrale en ongebonden
deelnemers aan de conferentie ln Ma
drid zijn gisteren onder leiding van
Oostenrijk al om de tafel gaan zitten
om een compromisformule van de
grond te krijgen die de kloof tussen
Washington en Moskou kan over
bruggen.
BRU88EL (ANP) In Juli zijn de
consumptieprijzen ln de Europese
Oemeenschap gemiddeld met één
procent gestegen. Dat blijkt uit gege
vens die gisteren ln Brussel verstrekt
zijn door de Europese Commissie. In
Nederland werd het leven die maand
0,6 procent duurder.
De hoogste stijging werd genoteerd
ln Denemarken met 1,8 procent
Daarop volgde Italië met een stijging
van 1.7 procent, vervolgens Frankrijk
met 1,5 procent en België met 1,2
procent.
In Juli waren de consumptieprijzen,
gemeten over een periode van twaalf
maanden, ln de Europese Oemeen
schap met gemiddeld 13,7 procent
opgelopen. In Nederland was de stij
ging 7,5 procent In de periode van
twaalf maanden was de stijging het
geringst ln West-Dultsland, namelijk
5,5 procent, ln Luxemburg 6.4 pro
cent. ln België 7,3 procent, ln Dene
marken 12,8 procent, ln Frankrijk
13,7 procent, ln Engeland 16,9 pro
cent en ln Italië 21,7 procent.
WASHINGTON (AFP, Reuter) Het gaat niet zo slecht meer
met de Amerikaanse economie. Minister van financiën Willi
am Millar heeft verklaard dat uit verscheidene positieve
aanwijzingen over de economische toestand in de Verenigde
Staten blijkt dat de recessie nagenoeg voorbij is.
Vier jaar na de dood van Mao brengen enige honderden aanhangers nog een besoek aan zijn graf,
terwijl de Chinese regering nauwelijks meer aandacht besteedt aan deze vroegere leider.
PEKING (AFP, Reuter, AP) Pre
cies vier Jaar na de dood van Mao tse
Tung (Mao Zedong) ls nauwelijks
aandacht besteed aan de herdenking
van deze Chinese leider. De pers wijd
de geen speciale artikelen aan deze
eens zo gevierde voorman en op het
Tien Anmenplein in Peking waren
geen activiteiten ter nagedachtenis
van Mao te bespeuren. Alleen een
groot portret van de leider hing nog
bij de poort van het plein.
Zijn portretten waren eerder verwij
derd uit belangrijke openbare gebou
wen ln de Chinese hoofdstad. Vorig
jaar nog wijdde het Chinese volks
dagblad een hele voorpagina aan de
dood van Mao, maar ook toen al was
een minder Intense belangstelling
voor Mao te bespeuren.
Hoewel ln geheel China geen enkele
officiële herdenkingsplechtigheid
plaatsvond, brachten toch nog hon
derden aanhangers van Mao een be
zoek aan zijn graf in het mausoleum
ln Peking.
Gisteren kwam het Nationale Volks
congres (NPC) weer bijeen. Er waren
tekenen die er op wezen dat het Chi
nese parlement meer macht gaat krij
gen. Een afgevaardigde diende op het
Volkscongres een voorstel ln waarin
de macht en de werking van het par
lement werd uiteengezet. Tegelijker
tijd verklaarde het officiële Chinese
persbueau Xinhua dat het Chinese
parlement er genoeg van heeft om de
Ja-knikker van de communistische
partij te zijn. Veel van de afgevaar
digden zeggen dat het tijd ls om van
het parlement een onafhankelijk li
chaam te maken, aldus Xinhua. Het
komt weinig voor dat Xinhua derge
lijke opmerkingen plaatst Het ls
daarom te verwachten dat er inder
daad binnenkort stappen worden ge
nomen die het parlement meer be
voegdheden geven.
„De tekenen van een economisch her
stel zijn tamelijk goed", aldus Miller.
Er is vooruitgang ln orders voor de
zakenwereld, ln de bouwnijverheid,
de autoverkoop en produktle en er is
een daling ln het Werkloosheidscijfer.
In gelijke bewoordingen sprak Char
les Schultze, de voorzitter van de
presidentiële raad van economische
adviseurs, de begrotingscommissie
van het Huls van Afgevaardigden toe.
De optimistische uitspraken komen
twee maanden voor de Amerikaanse
presidentsverkiezingen, waarbij de
economische toestand een belangrij
ke rol zal spelen.
Volgens de officiële voorspellingen
van Juli komt de recessie ln het vierde
kwartaal van dit Jaar tot stilstand en
zal ln 1981 een herstel Intreden.
Schutlze noemde dit vooruitzicht
„pessimistisch". „Gezien de jongste
ontwikkelingen koesteren we de hoop
dat de economische recessie eerder
zal aflopen en minder diep zal zijn
dan algemeen werd aangenomen", zei
8chultze.
HIJ besprak met de begrotlngscom-
PARIJS (AF, AFP) Moessa Sadr,
de geestelijke leider van Libanon, die
al twee jaar vermist ls leeft nog en zit
gevangen in Libië. Dit meldde het
Franse radiostation Radio Luxem
burg gisteren. De Imam, leider van de
sji'itlsche gemeenschap ln Libanon,
verdween ln augustus 1978 toen hij
op het punt stond van Libië naar
Rome te vertrekken. De Libische au
toriteiten meldden toen dat hU het
land volgens plan had verlaten.
Radio Luxemburg berichtte gisteren
dat de Imam werd ontvoerd door een
Franse oud-officier, commandant
Jean-Jaques de la Porte ln samenwer
king met de Libische geheime dienst.
Deze oud-officier werkte onder de
naam „kapitein Kraima". HU werd ln
augustus van het vorig Jaar gearres
teerd ln Algerije. Volgens de regering
van de vroegere Franse kolonie werkt
De la Porte voor de Franse geheime
dienst.
De Iraanse geestelijk leider Khomei
ni heeft, naar verluidt, documenten
waaruit blijkt dat zUn collega uit
Libanon nog in leven Is. Khomeini
zou twee weken geleden de zoon van
de Libanese sji'ltenlelder hebben ont
vangen. Deze had Khomeini verteld
dat zUn vader nog ln leven is en lüj
gevangen zit ln Libië.
Libië ontkent overigens in alle toon
aarden dat de imam daar gevangen
zit. Een woordvoerder van het Libi
sche volksbureau ln Parijs (de am
bassade) noemde de berichten onge
grond. In Franse regeringskringen
wordt toegegeven dat er op het ogen
blik ln Algerije inderdaad een Franse
burger met de naam De la Porte
wordt vastgehouden. In Parijs heeft
men overigens geen reden om aan te
nemen dat De la Porte Iets te maken
heeft met de zaak van de Libanese
imam.
SEOEL (Reuter, UPI) Bijna een
derde van de Zuldkoreaanse Journa
listen is zUn baan kwijtgeraakt onder
het nieuwe militaire regime. De direc
teur van het Internationale Persinsti
tuut (IPD Peter Galliner verklaarde
gisteren ln Helsinki dat veel van de
journalisten waren gedood of gevan
gen genomen. Anderen verdwenen of
werden ontslagen.
Oalllner had scherpe kritiek op de
Zuldkoreaanse regering omdat deze
journalisten het werk belet. Galliner
deed een beroep op de Journalisten ln
de gehele wereld protest aan te teke
nen bU de Zuldkoreaanse regering.
Peter Oalllner had ook kritiek op
Spanje. Argentlë, Bolivia, Guatemala
en Zuld-Afrika, waar Journalisten ln
hun werk worden belet.
In Zuld-Korea zUn de broer, de zoon
en vier medewerkers van oppostlelei-
der Kim Dae-Jung door een militaire
tribunaal veroordeeld tot drie tot vier
jaar gevangenisstraf. De zes werden
afgelopen zaterdag veroordeeld op de
dag dat de rechtzaak tegen Kim werd
uitgesteld.
missie de belastingvoorstellen ran de
republikeinse presidentskandidaat
Ronald Reagan. Deze wil de inkom
stenbelasting met dertig procent ver
lagen. Dit werkt volgens Schultze in
flatie ln de hand en betekent een
vermindering van de belastingop
brengst met 560 tot 580 miljard gul
den. Tenzij de Amerikaanse overheid
voor minstens 360 miljard gulden van
dat bedrag op haar uitgaven be
snoeit, zal de Amerikaanse economie
oververhit raken, verklaarde
Schultze.
TASJKENT (AFP) - De door de
Sowjet-Unle georganiseerde Islamiti
sche topconferentie in Tasjkent trekt
weinig belangstelling. Slechts 23 van
de 70 uitgenodigde landen hebben
een delegatie gestuurd. Dit wordt in
Tasjkent beschouwd als een uiting
van protest tegen de Russische Inval
ln Afghanistan. Onder de afwezigen
zUn Inn, Saoedi-Arabië en Maleisië.
De minister van buitenlandse zaken
van Maleisië verklaarde enkele dagen
voor de conferentie dat geen enkele
islamitische geesteUjke uit zUn land
zou deelnemen uit protest tegen de
„coup van Kaboel".
De conferentie werd geopend door de
vertegenwoordiger van de Sowjet-
Unle onder het uitroepen van .Allah
o akhbar (allah is groot). HU veroor
deelde zionisme, Imperialisme en de
Amerikaanse propaganda die vooral
gericht is tegen het Sowjetrbeleid in
zake godsdiensten. De Sowjet-Unle,
zo werd vernomen ln Taskent, wil de
conferentie vooral gebruiken om de
banden met de Islamitische wereld te
versterken.
NEW DELHI (UPI) De aardver
schuivingen na de hevige moessonre
gens ln India hebben tientallen
slachtoffers geëist en het totaal aan
tal slachtoffers van deze jaarUjkse
regenperiode op ongeveer 1500 ge
bracht
De Ganges en haar zUrivleren hebben
India's dichtstbevolkte deelstaat Ut-
var Pradesj voor een deel onder water
gezet
tor Hennie Serfonteln
0HANNESBURO De staking van tienduizend zwarte gemeentear-
«iders in Johannesburg heeft de afgelopen tijd opnieuw de aandacht
«vestigd op de onmacht van de regering om de arbeidsonrust weg te
«nen. De hervorming van de arbeidsverhoudingen enkele maanden
«leden met veel fanfare aangekondigd door de commissie-Wiehahn
aeeft daar kennelijk niets aan veranderd,
staking In Johannesburg ging om de
kwesties die ln vrijwel alle arbetdscon-
Jcten de hoofdrol spelen: de lage lonen en
weigering van de regering en de werkge-
«w om nlet-gereglstreerde vakbonden te
wennen. De golf van stakingen ln de
Mrste helft van dit jaar waren er al 78
illegale" arbeidsconflicten moet uite
nd ook worden bezien ln de context van
ra toenemend zelfbewustzijn onder de
darten, zeker na de overwinning van Ro-
rat Mugabe in het buurland Zimbabwe.
meeste stakers in Johannesburg sten
eni op een bruto weekloon van ongeveer
•chtig gulden per week en wilden tachtig
•racent meer. Van de vijftienduizend ge
rente-arbeiders zijn er 12.500 die te boek
als emigranten; hun gezinnen wonen
de zwarte thuislanden. Deze categorie
■"rat officieel een dagloon en heeft daar
door ook geen kans op loonsverhoging. Er
zUn er onder hen die al dertig Jaar voor de
gemeente hebben gewerkt en nog altijd op
het minimumloon staan.
Geen reden
Dr. Jeremy Keenan, een sociaal-antropo
loog van de universiteit van Wltwatersrand,
heeft een onderzoek in deze stad gedaan en
komt tot opmerkelijke conclusies. Zo büj-
ven de lonen In Johannesburg een van de
rijkste gebieden van het land sinds 1975
steeds verder achter bij het landelijk ge
middelde. (In 1979 scheelde dat al 25 pro
cent). En Keenan wees erop dat de salarië-
ringspolitiek van de plaatselijke overheid
niet los mag worden gezien van de explosie
ve toestand op de arbeidsmarkt, waar het
aanbod de vraag verre overtreft.
Toch hield stadsbestuurder Francois Ober-
holzer na afloop van de staking vol dat de
stakers ln het geheel geen reden voor hun
acUe hadden. En ook tijdens de actie had de
overheid hardnekkig geweigerd te onder
handelen met Joseph Mavi van de zwarte
vakbond van gemeentearbeiders, die ver
moed elUk terecht zei negenduizend men
sen te vertegenwoordigen. In plaats daar
van praatte zU met een erkende bond, die
op tweeduizend leden aanspraak maakte
maar slechts van veertig gemeente-arbei
ders een registratie had. Verscheidene mi
nisters staafden het stadsbestuur in deze
houding door „agitatoren en krachten van
buitenaf" verantwoordeUJk te stellen voor
de onrust.
Deze gedwongen deportatie ls niet alleen
moreel verwerpeUJk, maar zU is ook nog een
schending van de nadrukkelijke belofte van
de advocaten van de gemeente dat er geen
arbeiders naar de thuislanden zouden wor
den gestuurd zonder hun Instemming. Niet
temin nam de gemeenteraad na afloop van
de staking een motie aan waarin het optre
den van Oberholzer tegen de stakers werd
geprezen
Spotprent
UltelndeUjk werd er met geweld een eind
gemaakt aan de staking. Mavi en drie ande
re niet-erkende vakbondsleiders werden op
gepakt en beschuldigd van overtreding van
de wet op de terreur. Bijna drieduizend
zwarte arbeiders kregen hun ontslag, of ze
nu hadden meegestaakt of niet. Ze kregen
hun laatste loon en werden binnen 24 uur op
transport gezet naar de thuislanden met
hun werkloosheid, honger en ander leed. En
binnen de kortste keren waren hun plaatsen
opgevuld door andere „emigranten" uit de
thuislanden.
Typerend was een spotprent ln de Johan-
nesburgse krant Beeld, die zichzelf zo graag
als „verligt" beschouwt. Naast een hoop
afval staat een soldaat te lüjken naar een ln
een vuilniszak verpakte „terrorist" en
merkt daarbU op: „Ik snap niet waarom
Johannesburg zoveel problemen heeft
neem een voorbeeld aan onze schoonmaak
onder de Swapo". (De Swapo is de beweging
in het door Zuld-Afrika bestuurde Namibië
die naar onafhankeUjkheid streeft).
De prent weerspiegelt de stemming van de
regering, die denkt dat zij op voet van
oorlog staat met de onderbetaalde arbei
ders. Zuld-Afrika beschouwt stakingen als
„illegaal" zodra niet is voldaan aan allerlei
zeer stringente voorwaarden. En wie deel
neemt aan dergeüjke illegale acties kan
zonder meer zijn baan kwijt raken. HU
wordt niet ontslagen maar maakt zelf een
eind aan zUn dienstbetrekking, redeneren
de werkgevers.
Illegaal zUn stakingen bij voorbeeld als er
een niet-geregistreerde vakbond ln het spel
ls, en dat is meestal het geval. Vroeger
konden zwarte vakbonden helemaal niet
bestaan, maar recente hervormingen ma
ken dat wel mogeUjk op voorwaarde dat de
bond zich aanmeldt bij het ministerie van
arbeid. De meeste zwarte vakbonden weige
ren dat, hetzij uit vrees voor te grote over
heidsbemoeienis, dan wel omdat zij princi
pieel weigeren zich te laten registreren als
puur zwarte beweging. Alle stakingen van
de afgelopen maanden hebben gemeen dat
de werkgevers weigerden zaken te doen met
de leiders van deze niet-erkende vakbon
den, ook al vertegenwoordigen zU ontegen-
zeggenlUk de meerderheid van de zwarte
werknemers.
Eenheid
Deze tactiek lijkt strijdig met het streven
van de regering om de blanken en de zwarte
middenstand tot een hechte eenheid te
smeden die een spil zou kunnen zUn in de
strijd tegen het oprukkende communisme.
Van doorslaggevende betekenis voor dit
streven is Immers dat de zwarten hun eco
nomische positie kunnen versterken, onder
meer door hun toegang tot de vakbeweging
te geven.
Toen de regering deze strategie onthulde
waren de liberalen ln het land en de critici
ln het buitenland duidelijk onder de indruk
van de hervormingsgezindheid van Botha
en de zUnen. En rechts Zuid-Afrika schrok
zo, dat de uiterst rechtse HNP prompt enke
le verrassende overwinningen boekte bij
tussentijdse verkiezingen.
Maar de concessies die de blanke overheid
zestien maanden geleden aanbood, stem
den de zwarte werknemers niet tevreden.
De grote meerderheid hield het bij de niet-
erkende vakbonden. De zwarte vakbonden
die zich sedertdien wel hebben laten regis
treren, worden doorgaans afgewezen als
overlopers die zich schikken naar het sys
teem van de apartheid.
Het antwoord van de machthebbers hierop
is simpel: de politie maakt met harde hand
een eind aan stakingen, illegale vakbonds
leiders worden gevangen gezet en stakers
mogen vertrekken. En voor elke vacature
die zo ontstaat staan de werkloze zwarten al
weer in de rij.
