Elke dag 630
treinen over tijd
Koning* Alcohol
Het
was
overleg
aangenaam
i
SOCIAAL BERECHT!
perrons worden bekeken (Is
een stoptijd van een halve mi
nuut niet te kort?). Ook zal
aandacht geschonken worden
aan het effect van het Invoe
gen van extra treinen (kunn-
nen de normale treinen uit de
dienstregeling niet beter wor
den verlengd?). Verder ls er de
personeelskant (strakkere
richtlijnen voor het op tijd
aanwezig zijn van treinperso
neel?).
Wie de fraaie, grotendeels door
bos omgeven straatweg van
Groesbeek naar Mook ten halve
gegaan is vindt, ongeveer waar
Gelderland eindigt en Limburg
begint, een uitspanning waar het
plezierig toeven ls. De uit het
westen komende reiziger ont
dekt er een andere wereld, waar
stilte, rust en ruimte minder
schaars zijn maar bij nadere
beschouwing blijkt ook in deze
omgeving het leven volop in be
weging. Van mensen die de
streek kennen kun je verhalen
horen over het grote aantal boer
derijen dat de laatste jaren ver
dwenen is en zelfs in de genoem
de rustgelegenheid. lieflijk gele
gen aan de Mooksebaan (opval
lend is hier het grote aantal we
gen en straten dat „baan" heet
Duitse invloed?) word Je erbij
bepaald hoe snel het aanzien en
het wezen der dingen veran
deren.
Tegenover de uitspanning ligt
een oude, oorspronkelijk enkele
tientallen meters diepe water
put, die vanwege de wonderlijke
geluidseffecten „echoput" ge
noemd wordt. De put werd ge
graven tien jaar na de befaamde
spoorwegstaking, in 1913 dus.
het Jaar waarin koningin Wilnel-
mina voor het eerst de socialisti
sche leider Troelstra ontving (bij
welke gelegenheid de SDAP-
voorman op paleis Het Loo kip-
pebouties voorgezet kreeg, het is
te lezen in zijn gedenkschriften).
Een in de muren aangebrachte
tekst vermeldt dat de put door
de toenmalige gemeenten Mook,
Middelaar en O roes beek ,in aan
genaam overleg tot stand ge
bracht" werd Kennisneming
van deze woorden kan ertoe lei
den dat men, de tocht naar Mook
vervolgende, aan het denken
raakt over het woord „overleg",
dat de laatste tijd in zo belang
rijke mate van „kleur" veran
derd is. Woordenboeken vermel
den weliswaar als betekenis ook
..raadplegen, beraadslagen",
maar dat gebeurt pas op de zo
veelste plaats, terwijl die beteke
nis Juist alle andere is gaan over
heersen. Over de mislukte sta
kingen van 1903 schreef Troel-
- eervuflW; 3 eo* Mtucxcn
rOdanr. lii het rijden beurteil no* dm renen
voet over den anderen ptaaUen; 2 o ver Ir n'-
qen (beeamUlogen mw. orerwem, over-
«•i». bepeimml, overlct'de (-Iride). b
overleed' (-leid); irU met xrmaKJ mei j
Jama/id reffTen. beraadslagen over. I
1'7. rni/rtfl/'K Kr
uit een oude druk van het woor
denboek Koenen/Endepols
stra later dat zijns inziens de
meest logische conclusie, name
lijk „de verplichting voor de di
recties om met de vakorganisa
ties te onderhandelen" niet ge
trokken was het woord „over
leg" kwam kennelijk niet in hem
op. Zo is het een dikke zestig jaar
gebleven: we voerden onderhan
delingen over lonen, onderhan
delingen over andere arbeids
voorwaarden. Totdat het
moet omstreeks 1970 zijn ge
weest het plotseling alles
„overleg" was wat de klok sloeg:
we hadden het over arbeidsvoor
waardenoverleg. over overlegsi
tuaties. overlegorgarien. overleg
vergaderingen ja, zelfs werd
een van de afschuwelijkste taai-
gedrochten aller tijden geboren:
het ..tripartite overleg" (dat je
gelukkig zo af en toe ook gewoon
aangeduid vindt als het overleg
tussen drie partijenHoe ver
verwijderd zijn we inmiddels van
de tijd dat je niet alleen mocht
zeggen dat Je met iemand „over
legd" had maar ook dat je „over-
leid" had. De woordenlijst De
Vries en Te Winkel uit de vorige
eeuw stond dat toe en ook woor
denboeken uit het begin van de
ze eeuw kennen die vorm nog.
Zojuist noemde ik Troelstra en
dat doet me denken aan een gro
te tijdgenoot van hem: de in^l928
overleden sociale voorman Al-
phonse Ariëns, een rooms pries
ter die dit weekeinde in Ensche
de herdacht wordt. Troelstra
noemt Ariëns in zijn levensver
haal herhaaldelijk, maar het kon
wel eens tekenend zijn voor de
grote afstand die er toen tussen
veel socialisten en veel christe
nen bestond dat de SDAP'êr de
naam van de priester verkeerd
spelde: hij schreef een r te veel
en liet het deelteken weg zodat
er „Arriens" kwam te staan.
Tenslotte moet ik nog even te
rugkomen op wat ik twee weken
geleden schreef over de zegswij
ze „Hoe dichter bij Dordt. hoe
rotter het wordt". Uit verschei
dene brieven is me gebleken dat
de uitdrukking ruime bekend
heid geniet en dat veel is nage
dacht over de herkomst Volgens
verklaringen uit meer dan één
brief zou het rijmpje de tegen
hanger zijn van „Hoe dichter bij
Rome. hoe slechter Christen".
Voor „Dordt" zou je dan „de Re
formatie" mogen lezen en de
zegswijze zou voornamelijk door
roomsen gebruikt zijn. Een ka
tholieke briefschrijver heeft
haar ook en dan zeer kritisch
horen zeggen met betrekking
tot een gemeente die op zondag
haar zwembad sloot en ook wei
eens met het oog op het geruzie
tussen theologen waarvan de ge
wone man niet veel begrijpt. Een
ander meent dat het vooral gaat
om zelfkritiek van protestanten,
die hun eigen houding wel eens
wat star vinden. Iemand uit
Dordt zelf meldt dat ook veron
dersteld is dat het rijmpje af
komstig is uit de scheepvaart,
waarin vaak getracht werd de
Dordtse stapelrechten te „om
zeilen". maar. hoe dichter bij
Dordt. hoe moeilijker dat ging
Tenslotte heeft iemand verno
men dat er twee regels aan voor
afgingen („In Tiel is "t niet viel
veel), in Bommel is>t rommel,
hoe dichter" enz.) en dat het ging
over kooplui die richting Dordt
reisden.
Dordt maakt overigens, verneem
ik. de tongen wel méér los: als
iemand voorbijgaat zonder groe
ten zegt men wel spottend: „Die
gaat ook als het water langs
Dordt". En heeft men er niet veel
vertrouwen in dat iets zal gebeu
ren: „Eer dat gebeurt kan er nog
heel wat water door de Merwede
stromen!"
"fÏTËRDAG 6 SEPTEMBER 1980
I^^■BINNENI.ANDI
Als bet op tijd lopen van treinen bepalend zou aankomen en daardoor aansluitingen
zijn voor de aard van ons landsbestuur, dan missen. En omdat dit de laatste twee jaar
zitten we beter dan sommige landen veertig steeds vaker voorkomt, gaan de Nederlandse
jaar geleden. Maar in Nederland is het aan de Spoorwegen onderzoeken welke de oorzaken
orde van de dag, dat reizigers te laat zijn en wat eraan gedaan kan worden.
door Dick Ringlever
gingen van minder dan vijf
minuten eigenlijk niet meer
zouden mogen meetellen, blij
ven er toch nogal wat uit
springende cijfers overeind:
op vrijdagen heeft vijftien
procent van de Intercity-trei
nen een vertraging van meer
dan vijf minuten, terwijl op de
andere extra drukke dag.
maandag, twaalf procent over
tijd ls.
Voor de directie is dat aanlei-
'dlng geweest streef normen te
stellen: gemiddeld mag niet
meer dan zes procent van de
binnenlandse treinen meer
dan vijf minuten vertraging
oplopen. Een speciaal daar
voor ingestelde onderzoeks
groep is nu aan het werk om
daarvoor aanbevelingen te
doen.
Marge
Een gemakkelijke opgave
lijkt dat niet. omdat maatre
gelen zullen moeten worden
genomen binnen een zeer en
ge financiële marge, terwijl er
ook nogal wat factoren zijn,
waarop nauwelijks invloed
kan worden uitgeoefend.
Zoals storingen door derden:
het door rood licht rijden bij
de spoorwegovergang, zelf
moorden (een eind boven de
tweehonderd gevallen per
jaar nu), een kraanwagen, die
met zijn losgeschoten giek de
bovenleiding vernielt. In 1978
bedroeg dit soort storing ver
oorzakende meldingen nog
zo*n 75 per week, nu worden
tien tot veertig van die geval
len per week meer genoteerd.
Dit gemiddelde wordt vooral
beïnvloed door. de hoge getal
len op de vrijdagmiddag: de
mensen willen- vlug naar huis
en nemen risico gauwer op de
koop toe.
De belangrijkste handicap
blijft, dat de Spoorwegen in
een te nauwe Jas opereren. Zo
wel vorig als dit jaar zijn er 4,5
procent meer reizigers bijge
komen en het aantal dagelijks
rijdende treinen werd sinds
1970 vergroot van 2800 tot
4200. In Utrecht was men
daarop nauwelijks voorbe
reid, zeker niet op de explosie
van de laatste twee jaar.
Daardoor kon het gebeuren,
dat het spoorboekje van nu
eigenlijk is gemaakt voor tien
procent minder reizigers. In
de praktijk komt dat erop
neer, dat geen rekening is ge
houden met langere stoptij
den op de stations ten gevolge
van een groter reizigers-aan
bod en met extra treinen, die
noodzakelijk moesten worden
ingelast.
Het spoor moet duidelijk im
proviseren, daarbij gehinderd
door financiële beperkingen,
waardoor wenselijke verbete
ringen achterwege moeten
blijven.
Wensen -
Nog steeds zitten we in Neder
land met een spoorwegnet,
dat nauwelijks aan de eisen
van deze tijd is aangepast. Te
kenend is dat het in 1916 was,
dat voor het laatst een nieuwe
verbinding werd aangelegd,
vóórdat de Zoe term eerlijn er
kwam.
Wat dat betreft produceert de
NS-directie op slag een wen-
TROUW/KWARTET
door Huub Elzerman
senlijst Tussen Lelden en
Rijswijk moeten vier sporen
komen (zonder die uitbreiding
kan het station Leiden-De
Vink er niet komen), er zullen
bruggen moeten worden ver
hoogd (vooral die in Dor
drecht en over de Delfshaven-
se Schie in Rotterdam), in La
ge Zwaluwe, Boxtel en Moor
drecht zijn vrije kruisingen
noodzakelijk. Den Bosch
heeft behoefte aan een betere
perronaccommodatie en de
brug bij Westervoort moet
dubbelsporlg worden ge
maakt. evenals het hele tra
ject Hoorn-Purmerend.
Een operatie, die in totaal een
dikke zeshonderd miljoen gul
den zou gaan kosten. Minister
Tuljnman voelt daar wel voor.
maar de definitieve toestem
ming ervoor ls er nog niet.
Lapmiddelen
Zolang die knelpunten niet
zijn weggenomen, zullen
maatregelen niet meer dan
lapmiddelen zijn en een aan
tal beruchte lijnen met pro
blemen blijven kampen: de
oude lijn Amsterdam-Rotter
dam-Dordrecht (mede door de
Koningshavenbrug in Rotter
dam), in Noord-Holland de lij
nen Alkmaar-Zaandam-Am
sterdam en Hoorn-Purme-
rend-Zaandam (de toekomsti
ge Hemtunnel zal verbetering
brengen) en de lijn Arnhem-
Utrecht (sterk afhankelijk
van het internationale ver
keer).
Desondanks zetten de spoor
wegen zich aan een onderzoek
om binnen die nauwe marge
oplossingen te vinden. De eer
ondanks alle vernuft toch geen uitkering zou
krijgen. Hij wendde zich tot de Raad van Beroep.
De beroepsrechter bleek wel degelijk gevoelig te
zijn voor de redenering van de ontslagen
reclameman. „Volgens de Jurisprudentie moet deze
man inderdaad vanaf 25 maart als onvrijwillig
werkloos worden beschouwd. Die redenering gaat
alleen niet op wanneer zou blijken dat hij door zijn
optreden ten tijde van het ontslag op staande voet
een spoedige herkrijging van een nieuwe
betrekking in ernstige mate ongunstig heeft
beïnvloed. Maar daarvan is niets gebleken. Hij
heeft derhalve recht op een uitkering", oordeelde de
rechter.
Eduard hoorde het vrolijke glaswerk al weer
rinkelen, maar hij bedwong zich. Terecht overigens,
want de bedrijfsvereniging tekende tegen de
beslissing van de beroepsrechter protest aan bij de
Centrale Raad van Beroep. „Het gaat erom", zeiden
de sociale verzekeringsmannen. of deze
tekstschrijver doorzijn handelen jegens zijn
werkgever spoedige herkrijging van een nieuwe
dienstbetrekking niet in ernstige mate ongunstig
heeft beïnvloed". De Raad van Beroep meent nu
dat hij zich daaraan niet heeft schuldig gemaakt,
maar op basis van de gedingstukken komen wij tot
een tegenovergesteld oordeel. Een aspirant-
werkgever zal immers weinig animo tonen een
werknemer in dienst te nemen die bij zijn vorige
werkgever wegens herhaald werkverzuim als gevolg
van overmatig drankgebruik is ontslagen. Daar de
ontslagreden geheel voor rekening van de
tekstschrijver komt, kan stellig worden gezegd, dat
hij verkrijging van een nieuwe dienstbetrekking in
ernstige mate ongunstig heeft beïnvloed".
De bedrijfsvereniging voelde er dus ook in hoger
beroep niets voor om Eduard zijn zin te geven. De
centrale raad dacht er precies zo over. „Ook al zou
het herhaalde werkverzuim van deze man slechts
éénmaal het gevolg van overmatig drankgebruik
zijn geweest dan nog zou kunnen worden gezegd
dat hij de kans op een nieuwe baan ongunstig heeft
beïnvloed", zei de raad. De rechters verwezen
daarbij ook naar de verklaring van Eduard, waarin
hij aangaf dat de sollicitaties na zijn ontslag waren
afgesprongen omdat voor de werkgever de
ontslagreden een struikelblok was
..Daaruit volgt", zei de centrale raad. .dat de niet-
onvrijwillige werkloosheid van de reclameman op
de dag van het faillissement niet plotsklaps een
onvrijwillig karakter heeft gekregen. Hij heeft zijn
kans wel degelijk ongunstig beïnvloed en hij heeft
dus geen recht op een uitkering".
Zo verloor Eduard zijn gevecht met de sociale
verzekeringsmannen óók in hoogste instantie. Maar
dat was uiteraard niet de oorzaak van zijn ellende.
Die lag in zijn nederlaag in zijn strijd tegen koning
Alcohol.
Zelfs bij de meest fer
vente treinreiziger lijkt
het spoor het de laatste
tijd wat te verbruien.
Vertraagde treinen en
te weinig informatie
over afwijking van de
dienstregeling blijken
toenemende ergernis te
veroorzaken.
Een lange tijd is het goed
gegaan Sinds in 1970 het am
bitieuze actieprogramma
Spoorslag 70 begon nam het
aantal vertragingen drastisch
af en kon de directie acht Jaar
later tevreden vaststellen, dat
een kleine negentig procent
van de treinen stipt op tijd
reed.
Maar daarna vertoonde de
curve een scherpe daling en
op het ogenblik wordt nog
maar ruim 85 procent ge
haald. Op het eerste gezicht
lijkt vijftien procent vertra
gingen niet veel, maar anders
ziet het eruit, als dat percen-
tage wordt afgezet tegen het
aantal reizigerstreinen, dat
ijn zich dagelijks op de rails be-
ger vindt. Op het ogenblik zijn
/oli dat er 4200, wat betekent dat
zie* er gemiddeld per dag zo'n 630
treinen te laat op het eind
punt aankomen.
Normen>
Verder zal de situatie op de
Maar in Utrecht gaat men er
niet van uit, dat daarmee
wonderen kunnen worden ver
richt. Als de toename van het
aantal reizigers zich de ko
mende Jaren even sterk voort
zet als de afgelopen jaren, zal
men met andere maatregelen
op tafel moeten komen! Meer
materieel en vooral een verbe
terde Infrastructuur.
In een land waar de rails zel
den koud worden (tussen Den
Haag en Rotterdam rijden nu
door de week twaalf treinen
per uur ln één richting) zijn
met een net uit het begin van
deze eeuw nauwelijks méér
krachttoeren uit te halen. In
leder geval lijkt het twijfe
lachtig of onder de omstan
digheden van vandaag de
streefnormen van de NS-dl-
rectle ooit zullen worden ge
haald.
.Mooie boel", zei de directeur, „het is een drukke
dag. boordevol werk. Zeg maar tegen Eduard dat ik
dit niet zo maar laat passeren. Ik verwacht hem
morgenvroeg op het kantoor".
Achteraf bezien had de boze echtgenote beter tegen
de directeur kunnen zeggen dat haar Eduard met
barstende hoofdpijn op bed lag dat was niet eens
ver bezijden de waarheid want nu kwam haar
openhartigheid haar duur te staan. Toen haar man
zich de volgende ochtend wat bedremmeld bij de
directeur meldde, werd hij op staande voet
ontslagen. „Het kan best waar zijn", brieste zijn
werkgever, „dat reclamemensen vaak in de
verleiding komen om aan de drank te gaan en het is
ook waar dat het vak veel spanningen oplevert
maar dat neemt niet weg dat wij mensen die hun
grens niet kennen, niet kunnen gebruiken. Ik heb je
al vaker gezegd dat ik me niet wil bemoeien met
jouw drankgewoonten, maar met de nasleep van
braspartijen wens ik niet te maken te hebben. Ik
verlang van het personeel dat het 's morgens fris op
het werk verschijnt en dat het in staat is om te
werken. Iemand die niet komt opdagen of met liters
zwarte koffie bij zijn positieven moeten worden
gebracht, kunnen we hier niet gebruiken. Je vrouw.
Utwij allemaal hebben je vaak genoeg
gewaarschuwd", zo besloot de directeur zijn
strafexpeditie.
Zo vloog Eduard zo nuchter als een kalf in alle
vroegte de straat op. Voor iemand die zich behalve
op hoogpolige tapijten het liefst ophield op de
planken vloer in de kroeg, was dat een
onaangename ervaring. Vla een korte omweg ter
vermijding van zijn stamcafé ging hij naar huis
en daar aangekomen las hij het ontslagbewijs nog
eens na. „Hij ls ontslagen", las hij." omdat hij
ziekmeldingen gebruikte, wanneer hij de avond te
voren goed op stap was geweest".
Eduard protesteerde geheel volgens de regels
nog dezelfde avond tegen het ontslag op staande
voet. Eigenlijk had hij er verstandig aan gedaan om
ook een ander ontslagbewijs te vragen, maar dat
idee kwam kennelijk niet bij hem op. Hij ging er
vanuit dat hij dat ontslagbewijs toch aan niemad
behoefde te laten zien. maar dat was een lelijke
misvatting. Het ontslagbewijs, en met name de
botte verwijzing naar zijn drankgewoonten zou
hem nog tijden achtervolgen. De ellende begon al
met de bedrijfsvereniging tot wie hij zich wendde
met een vensoek om een WW-uitkering.
.Maar aanleiding van uw protest tegen de beslissing
u, terzake van uw op 5 april ingetreden
werkloosheid, geen uitkering ingevolge de
Werkloosheidswet te verlenen, berichten wij u het
volgende:
Sedert 2 januari was u als tekstschrijver werkzaam
bij het reclamebureau A; uit welke
dienstbetrekking u op 5 april op staande voet werd
ontslagen. Uw ontslag is een gevolg van het feit u
geeft dit ook zelf toe dat u zich herhaaldelijk ten
onrechte ziek meldde, nadat u de avond
daaraanvoorafgaande „goed uit" was geweest. Uw
werkloosheid mist dan ook het onvrijwillig
karakter, op grond waarvan geen recht op uitkering
bestaat".
Mistroostig realiseerde Eduard zich dat de
toekomst er zorgelijk uitzag. Zonder salaris en
zonder uitkering zou hij maar heel kort het hoofd
boven water kunnen houden en er moest snel iets
gebeuren. Zonder nieuwe baan zou de gang naar de
gemeentelijke sociale dienst onvermijdelijk
worden
„Hoe krijg ik in hemelsnaam een baan? Geen
werkgever wil me hebben met een ontslagbewijs.
waarin ik als een dronkelap word afgeschilderd.
Daar trapt niemand in".
Een paar dagen later kreeg de zaak een uiterst
verrassende wending. De vroegere baas van Eduard
ging failliet en de ontslagen tekstschrijver rook
onmiddellijk zijn kans. „Wanneer Ik gewoon ln
dienst was gebleven, dan zou lk na anderhalve
maand op de dag van het faillissement toch op
straat hebben gestaan. Dus ben lk vanaf deze dag
25 maart onvrijwillig werkloos. Met. andere
woorden: Ik heb rechtop een uitkering".
Eduard vond dit een uitermate spitsvondige
redenering en hij was dan ook diep teleurgesteld
toen de bedrijfsvereniging hem liet weten dat hij
Het beeld ia natuurlijk een
beetje overtrokken. Te veron
derstellen. dat ooit nog eens
een honderd procents stipt
heid kan worden bereikt, is
een utopie. Maar zelfs als
men. net als de NS-dlrectie.
ervan zou uitgaan, dat vertro
ste lijnen die onder de loep
worden genomen zijn de be
langrijke verbindingen tussen
Limburg en de Randstad en
het noorden en het westen.
Eind oktober wordt daarmee
begonnen en nagegaan wordt
dan. waar de knelpunten lig
gen. wat de oorzaken van de
vertraging zijn en wat de ge
volgen.
De directeur van het reclamebureau was zijn
en
meuwe werkdag nog maar nauwelijks begonnen
kog bij bromde in de intercom dat hij koffie wilde
;dis toen het eerste telefoontje al binnenkwam. .Met is
erli weerzover", zei een vrouw met gesmoorde stem.
ide| ..Eduard is vanmorgen om zes uur totaal afgeladen
thuis gekomen. Hij ligt nog dronken op bed en ik
denk niet dat hij vandaag nog kan werken".
