Dok Deense defensie
•aakt in geldnood
Noord en Zuid praten
over machtsverdeling
amro bank (g)
Als je nog op school zit, lijken zakelijke
beslommeringen ver van je bed. Maar ben je
eenmaal van school af dan ligt dat wel anders.
Dan heb je voor het eerst van je leven een
eigen inkomen
Dat kan een salaris zijn Of een beurs.
Of een uitkering In ieder geval méér geld dan
je ooit hebt gehad En dat zal je ergens moeten
onderbrengen Kijk en dan wordt 't de moeite
waard om aan een bank te denken
Wat ons betreft bij voorkeur aan de Amro
Bank Want wij stellen belang in je.
Zakelijk belang Wij hebben je graag als
klant En we kunnen heel wat voor je doen.
Nu af maar zeker ook in de toekomst als
je geldzaken zich uitbreiden Kortom we zien
je als een serieuze klant
En dat willen we best laten merken
Niet alleen met woorden we doen er ook wat
aan Zo kun je bij ons om te beginnen een
salarisrekening nemen Daar kun je je geld
opzetten en afhalen Daar kun je al je betalin
gen mee doen
En je kunt er ook cheques mee krijgen.
Maar we hebben nog iets bijzonders voor
je in petto als je tussen de 15 en 25 jaar bent:
het Amro Plus Pakket Dat is een soort dub
bele rekening Naast een salarisrekening heb je
dan meteen een spaarrekening met extra hoge
rente. En daar zetten we ook nog f 7,50 op.
Die moet je daar wel een maand op laten
staan. Dat is ons aanbod voor nu. En 't is nog
maar het begin.
WE HEBBEN JE GRAAG ALS KLANT
WDERDAG 4 SEPTEMBER 1980
TROUW/KWARTET
P 17/RS 19/H 21
or Herman Amelink
iderland is niet het enige Westeuropese land dat moeite heeft met het nakomen van de in
■i 1978 in Washington gemaakte afspraak om de defensie-uitgaven tot 1986 elk Jaar met
iel drie procent te laten stijgen. De Deense regering van premier Anker Jörgensen denkt er
ieus over om de verhoging van de defensieuitgaven gelijke tred te laten houden met het
latiepercentage, een beleid dat al wordt aangeduid als de politiek van de „nul-optie".
economische teruggang betekent
ernstige aanslag op de verwor-
nheden van de Deense welvaarts-
iat. Om de tering naar de nering te
tten heeft de soclaal-democrati-
he minderheidsregering al moeten
zuinigen op onderwijs, pensioenen
andere publieke voorzieningen.
ider deze omstandigheden ziet Jör-
nsen er weinig heil in de defensie-
tgaven te laten stijgen. Hij meent
[t hij daartoe ook het volste recht
eft, aangezien hij destijds in Was-
agton uitdrukkelijk het voorbe-
ud van de haalbaarheid heeft ge-
iakt. Onlangs voegde hij daar tij-
ns een toepsraak in het strategisch
legen Helsingör het argument aan
e dat verhoging van de defensieuit-
iven alleen maar leidt tot een verhe-
ging van de internationale spari
ng-
wniddels is voor de houding van
lenemarken een nieuwe term uitge-
jnden, die afkomstig schijnt te zijn
n de vroegere Belgische minister
n buitenlandse zaken Simonet: de-
narkisering. Met deze term wordt
igeduideen politiek die geheel
nt op de militaire garanties van de
renigde Staten, zonder dat daar-
n enige daadwerkelijke steun
fdt geboden. Vooral in Washington
nen nogal boos over dit beleid. Hoe
iet de Amerikaanse regering de ga-
ities aan Europa tegenover het
ögres verkopen, als daar niet een
lelijke Europese inspanning tegen-
jr staat?
leen steun
Amerikaanse minister van defen-
Harold Brown heeft de Deense
lering laten weten dat zij niet lan-
r op werkelijke steun van de Vere
de Staten hoeft te rekenen in ge-
van een militaire confrontatie, als
Jenen zelf niet in staat zijn stand
touden tot de Amerikaanse troe-
ter plaatse zijn. (Aan het eind van
jaren dertig uitte Churchill een
ortgelijke waarschuwing aan het
Ires van de Denen).
In Amerikaanse defensiekringen
wordt erop gewezen, dat het hier niet
gaat om een dreigement, maar om
een constatering van de feiten. Dat
Harold Brown zijn Deense collega
Sögaard al twee brieven over deze
materie heeft geschreven en dat ook
de Amerikaanse ambassadeur in Ko
penhagen Warren Manshell bij de
Deense regering aan de bel heeft ge
trokken, toont wel aan dat de kwestie
de Amerikanen hoog zit
Ook al is Denemarken een klein land
met slechts vijf miljoen inwoners,
toch is het van grote betekenis voor
de Atlantische verdediging. Het be
heerst de toegang tot de Oostzee,
waar een belangrijk deel van de Rus
sische vloot gestationeerd is. In geval
van een militair conflict is het van
belang dat het Atlantisch bondge
nootschap in staat is om de Sont af te
sluiten om zo het uitvaren van Russi
sche oppervlakteschepen en onder
zeeërs te verhinderen en ook de terug
keer van oorlogsschepen voor repara
tie en bunkeren te voorkomen. Eigen
lijk kan Denemarken in het bondge
nootschap dan ook niet gemist
worden.
Neutraal
De vrees lijkt gerechtvaardigd, dat
een verdere vermindering van de
Deense defensie-inspanning op den
duur zal leiden tot een geleidelijke
neutralisering van het land. De leider
van de Vooruitgangspartij, belasting
tegenstander Olistrup, riep enkele ja
ren geleden al uit: Laten we luidspre
kers bij onze grenzen zetten die, als
de Russen komen, permanent „Wij
geven ons over" kunnen roepen. Daar
werd toen wat lacherig over gedaap,
maar een terugkeer naar een neutrale
politiek is gezien de Deense historie
helemaal niet zó onwerkelijk. Ook in
de jaren dertig waren het de sociaal
democraten die Denemarken ontwa
penden.
Voorlopig is het echter nog niet zo
ver. Volgens opiniepeilingen is een
meerderheid van het Deense volk
voor het lidmaatschap van de NAVO,
al zegt slechts zeventien procent
voorstander te zijn van verhoging
van de defensieuitgaven. Bovendien
verzet de Deense oppositie zich fel
tegen de plannen van de sociaal-de
mocratische minderheidsregering.
De defensiewoordvoerder van de libe
ralen, Ame Christiansen, verklaarde
onomwonden dat uitgaven voor soci
ale voorzieningen worden bepaald
door wat je kunt betalen, terwijl de
fensie-uitgaven dienen te worden be
paald door de acties van potentiële
vijanden. Ook de andere partijen ter
rechter zijde voelen weinig voor ver
dere bezuinigingen op defensie, wat
de nul-optie in feite is.
In de loop van deze maand zal de
regering-Jörgensen moeten proberen
door Nico Kussendrager
NEW YORK Wat moet er volgend jaar besproken en besloten worden binnen de Verenigde
Naties op het terrein van ontwikkelingssamenwerking en wat kan er overgelaten worden aan
de gespecialiseerde organen voor geld (IMF) en handel (GATT)? Om die vraag draait het in
werkgroep 2 van de speciale zitting van de VN in New York, die zich bezig houdt met de
onderhandelingen tussen Noord en Zuid en met het ontwikkelingsprogram voor de Jaren
tachtig.
Premier Anker Jörgensen van Dene-
marken.
een parlementaire meerderheid bij el
kaar te harken voor een samenhan
gend defensiebeleid. Het zal voor
hem moeilijk worden om zowel de
partijen ter linker zijde van de soci
aal-democraten als de oppositie ter
rechter zijde tevreden te stellen.
Links ziet de plannen van de premier
wel zitten, maar aan hun steun heeft
de premier niet voldoende om het
hoofd boven water te houden. Daar
om zullen de besprekingen met de
zogenoemde burgerlijke partijen de
oplossing moeten bieden. En zij hou
den vast aan een geloofwaardig de
fensie-apparaat.
Op het eerste gezicht lijkt het mugge-
zifterij zich zo druk te maken over wie
wat mag bespreken, maar dat is
slechts schijn. In de kern gaat het om
de verdeling van de macht in de we
reld tusssn industrie- en ontwikke
lingslanden.
Binnen de Verenigde Naties als ge
heel staan de ontwikkelingslanden
sterk. Zij vormen de overgrote meer
derheid van de algemene vergadering
van de volkenorganisatie. Bij tradi
tionele organen als IMF en GATT
berust de macht bij het Westen. Ze
werden opgericht in de tijd dat het
woord ontwikkelingslanden nog
moest worden uitgevonden. Finan
ciële en monetaire maatregelen wil de
derde wereld daarom niet alleen bin
nen het IMF bespreken.
Harde eisen
Het gebruiken van de overschotten
van de olielanden voor ontwikkeling
van de derde wereld, een regeling
voor schulden van ontwikkelingslan
den en makkelijker voorwaarden om
bij het IMF geld te lenen zijn daar
aan de orde. Op het ogenblik stelt het
geldfonds harde eisen om zieke lan
den weer gezond te maken. De vraag
moet er worden beperkt wat in de
praktijk vaak betekent, dat de arm
ste groepen in die landen de broek
riem moeten aanhalen.
werkgroep die zich bezig houdt met
de Noord-Zuidonderhandelingen van
volgend jaar, die onder leiding staat
van de Joegoslaaf Bogdan Cronbrnja,
wordt dan ook naarstig gewerkt aan
een compromis. Of het erin zit, is
volstrekt onduidelijk. Een akkoord
voor het weekeinde ligt niet voor de
hand, zodat ook de volgende week
verder zal worden vergaderd.
Compromis
„Het gaat over oliegeld dat niet van
de westerse landen is", aldus een af
gevaardigde van de OPEC (Organisa
tie van olie exporterende landen).
„De kritiek op ons is een alibi voor de
eigen nalatigheid wat betreft ontwik
kelingshulp". Hij voegt er de waar
schuwing aan toe. dat als het Westen
financiële en monetaire zaken alleen
binnen het IMF wil bespreken, ener
gie uitsluitend aan de orde zal komen KortZiChtiQ
binnen OPEC, een orgaan van de
derde wereld.
Als tussenoplossing tussen de twee
uitersten (derde wereld: overleg bin
nen de VN; Westen: overleg binnen de
gespecialiseerde organisaties) wordt
nu gedacht aan wat hier wordt ge
noemd een „drietrapsraket". Het
overleg begint volgend jaar binnen de
Algemene Vergadering van de VN,
verhulst dan voor een paar maanden
naar organen als IMF en GATT en
daarna komt de hele zaak weer terug
naar de Verenigde Naties, waar de
uiteindelijke beslissingen worden ge
nomen.
Hoe die beslissingen moeten worden
genomen, is een ander netelig punt.
De ontwikkelingslanden willen na af
loop van de wereldwijde ronde van
onderhandelingen in 1981 stemming
binnen de Algemene Vergadering van
de VN, maar de westerse landen voe
len het meest voor consensus (algehe
le overeenstemming). Iedereen moet'
het eens zijn met bepaalde voorstel
len, voordat ze worden aanvaard.
Niet zo'n gekke gedachte, want het
heeft weinig zin in de Algemene Ver
gadering te besluiten, dat het IMF
wat soepeler moet lenen (dankzij de
meerderheid van stemmen van de
derde wereld), als het Westen er niet
aan wil. Want dan gebeurt het toch
niet.
Industrielanden willen dat voorko
men, als het even kan. Het Westen
heeft alle belang bij overleg over een
zekere aanvoer van olie en een voor
spelbare olieprijs. Er liggen derhalve
belangen over en weer. Binnen de
De woordvoerder van de ontwikke
lingslanden, de Indiër Brajesh Mish-
ra, noemt de houding van de westerse
landen desgevraagd „erg kortzichtig.
De economische problemen in de we
reld zijn acuut, maar zonder mee te
werken aan ontwikkeling van de der
de wereld kan het Westen econo
misch herstel wel vergeten. Een der
gelijke wederkerigheid van belangen
tussen Noord en Zuid, industrie- en
ontwikkelingslanden, is verstande
lijk wel aanvaard, maar In de praktijk
blijkt er niets van. De westerse lan
den denken op korte térmijn over
hun eigen belangen energie
maar willen geen wezenlijke verande
ring."
Ook Mlshra voorspelt dat, als het
Westen de wensen van ontwikke
lingslanden blijft afwijzen, deze meer
en meer heil bij elkaar gaan zoeken.
„Dan komt er volgend Jaar geen nieu
we ronde van onderhandeling tussen
Noord en Zuid- maar een Zuid-Zuid-
gesprek waarbij OPEC een belangrij
ke rol zal spelen."
Over het mandaat dat IMF en GATT
volgens het Westen hebben om over
geldzaken en handel te praten zegt
Mishra: „We kunnen dat mandaat
niet respecteren, als we zelf niets te
zeggen hebben." Een westerse zegs
man bij de speciale zitting ziet dat
anders. De wens van de derde wereld
voor meer zeggenschap in het wereld
geldstelsel, noemt hij: „De eis van de
schuldenaars om de bank over te
nemen." Het blijft ook internationaal
inderdaad gaan om verdeling van in
komen en allereerst macht.
NAVO-oefening van
groot belang voor
Verenigde Staten
WASHINGTON (AFP) De herfst-
oefening die de NAVO deze maand in
West-Europa begint, zullen de Vere
nigde Staten enige kijk geven op de
mogelijkheid om snel een eventuele
interventiemacht in een ver verwij
derd deel van de wereld in te zetten.
Wanneer het mogelijk blijkt dat de
Verenigde Staten in staat zijn om
zeer snel een enorme troepenmacht
over de oceaan naar Europa te trans
porteren, dan heeft Washington daar
mee een politieke sleutel in; handen
om de geloofwaardigheid van de
Amerikaanse conventionele afschrik
king tegenover de 'overmacht aan
troepen van het Warschau Pact te
bewijzen.
WAAR KOMT JE SALARIS TERECHT?
