Akkoord bij Poolse
mijnen
De verguisde 'Held van de Sowjet-Unie'
Close: Europa moet eigen
interventiemacht hebben
Tribunaal in Ridderzaal
Silezië morgen weer aan het werk
Belastingsysteem in
Volksrepubliek China
Nieuw kabinet
in Zuid-Korea
Nieuwe miskleun
Ronald Reagan
WOENSDAG 3 SEPTEMBER 1980
BUITENLAND
TROUW/KWARTET
HST
WARSCHAU (Reuter, AP, AFP) De Poolse regering UJkt de
arbeidsonrust zo langzamerhand weer wat in de hand te
krijgen. Gisteravond laat werd een akkoord bereikt met de
stakende mijnwerkers in de provincie Slleziê. Woordvoerders
van de mijnwerkers hebben meegedeeld dat zij morgen weer
aan het werk gaan.
De details van het akkoord tussen de
regering en de mijnwerkers waren
gisteravond nog niet bekend, maar
aan te nemen valt dat ze ln de grote
lijnen overeenstemmen met de eerder
bereikte akkoorden tussen regering
en de havenarbeiders langs de Oost
zee. Naar verluidt zouden de mijnwer
kers echter ook een aantal eisen heb
ben gesteld met betrekking tot hun
specifieke arbeidssituatie. Die eisen
omvatten een vijfdaagse werkweek,
afschaffing van het onlangs ingevoer
de vierploegensysteem ln de continu
dienst, eerdere pensionering, gelijke
SEOEL (Reuter, AFP, UPI) beloning voor arbeiders onder en bo-
De regering van Zuid-Korea is ven de «P™* en 6611 beU!re voedael"
gisteren afgetreden om de
nieuwe president Tsjoen Doo
Hwan in staat te stellen een
nieuwe te vormen. Dat is ook
al gebeurd en tot premier ls
benoemd de econoom Nam
Doeck Woo, die van 1974 tot
1978 minister van economi
sche zaken en vice-premier
was onder de in oktober vorig
jaar vermoorde president
Park Tsjoeng Hee.
genheden van Polen. Tass beschul
digde Carter de gebeurtenissen ln Po
len te Interpreteren vanuit zijn „be
ruchte mensenrechten-doctrine'*.
In de Oostduitse pers werd het tussen
stakers en regering bereikte akkoord
omschreven als een regeling die ge
vaarlijke consequenties kan hebben.
Alle Oostduitse kranten namen een
verkorte en daardoor aangescherpte
versie mee van een commentaar ln
het Russische partijblad Prawda,
waarin melding werd gemaakt van
anti-soclalistlsche elementen onder
de stakers in Polen.
De leider van de nieuwe onafhankelij
ke vakbond ln Polen. Lech Walesa,
heeft gisteren de hoop uitgesproken
dat hij financiële steun zal krijgen
van vakbonden ln het buitenland
voor zijn nieuwe organisatie. Verder
wil Walesa contributie Innen van de
genen die lid willen worden van zijn
bond. Walesa verklaarde zich bereid
tot samenwerking met andere onaf
hankelijke vakbonden.
DETROIT (Reuter. AP) De officië
le campagne voor de Amerikaanse
presidentsverkiezingen ls begin deze
week begonnen en de Republikeinse
kandidaat Ronald Reagan slaagde er
vrij aardig in voor een rel te zorgen.
Het was niet de eerste keer en waar
schijnlijk ook niet de laatste
Reagan hield een rede voor fabrieks
arbeiders In Detroit en zei blij te zijn
„dat hij in Detroit was waar de arbei
ders bezig waren een oplossing te
vinden voor de economische proble
men die door de regering van Carter
veroorzaakt waren, terwijl hij (Car
ter) zijn campagne begon ln de stad
waar de Ku Klux KI an geboren ls".
(De Ku Klux Klan ls een racistische
organisatie die met name tegen de
zwarten ln de Verenigde Staten
ageert)
Het gehoor van Reagan nam hem
echter deze opmerking niet ln dank
af Verscheidene arbeiders riepen dat
dit een 'stoot onder de gordel was
Carter was maandag Inderdaad zijn
officiële campagne begonnen in Tus-
cumbia. in de staat Alabama, en hij
had tevens enkele in lakens gehulde
leden van de Ku Klux Klan onder
zijn gehoor. Maar Carter week af van
zijn voorbereide en gepubliceerde re
de (hetgeen Reagan niet wist) en
haalde fel uit naar de Ku Klux Klan
Hij maakte hen uit voor lafaards, die
zich door wanhoop en haat laten lei
den en die niets hebben begrepen van
het zuiden en van de Verenigde
Staten.
De Amerikaanse bladen noteerden
Reagans opmerking als de zoveelste
miskleun in zijn campagne, na eerde
re foutjes zoals een grap over etni
sche minderheden, het betitelen van
de oorlog in Vietnam als een „nobele
zaak" en zijn opmerkingen over Chi
na en Taiwan, die de leiders in Peking
in het verkeerde keelgat schoten.
Reagan scoorde een punt door de
vader van de Poolse stakingsleider
Lech Walesa naast zich op het podi
um te krijgen, maar hij slaagde er
niet in de man te laten zeggen dat hij
Reagan zou steunen Reagan vertel
de de arbeiders in de autostad De
troit dat de Amerikaanse regering
alles in het werk zou moeten stellen
om aan de invoer van Japanse auto's
een eind te maken Hij zei dat de
regering van Carter daar te weinig
aan deed en ln het algemeen te weinig
deed de Amerikaanse' auto-industrie
uit de moeilijkheden te halen. Aldus
de man die zifh meermalen heeft
verzet tegen regeringsbemoeienissen
in de zakenwereld.
voorziening.
Het definitieve akkoord tussen de
mijnwerkers en de regering zal waar
schijnlijk eerst vandaag ondertekend
worden. Gisteren breidden de stakln-
sactle ln Silezië zich verder uit In
totaal sloten zich nog 33 bedrijven,
waaronder negentien mijnen, bij de
acties aan. Silezië ls tot dusver steeds
beschouwd als het bolwerk van de
Poolse partijleider Glerek, zelf een
voormalig mijnwerker.
Premier Nam is een in Amerika opge
leide econoom die tijdens zijn minis
terschap meehielp Zuid-Korea tot
een van de snelst groeiende econo-
miën ter wereld te maken. Economi
sche groeicijfers van meer dan tien
procent per Jaar waren het afgelopen
decennium geen uitzondering. Net als-
In de hele Industriële wereld kampt
ook Zuid-Korea momenteel met een
stagnerende economie en vermoedt
wordt dat president Tsjoen daarom
Nam tot premier heeft benoemd.
De president handhaafde voorts ze
ven van de twintig ministers en
bracht het aantal voormalige militai
ren ln de regering terug van zeven tot
drie De resterende portefeuilles ver
deelde Tsjoen over nieuwe gezichten,
voor het merendeel bureaucraten die
ook al onder Park hebben gediend.
Minister van defensie Tsjoe Jong Bok
is op zijn post gebleven, minister van
handel en Industrie, Sjin Bjong Hjon
is vice-premier en minister van eco
nomische zaken geworden, terwijl vi
ce-minister van economische zaken,
Soeh Soek Joen, hem is opgevolgd.
De Zuldkoreaanse ambassadeur in
Zwitserland, Noh Sjin Jong. ls be
noemd tot minister van buitenlandse
zaken en de onderdirecteur van de
Zuldkoreaanse inlichtingendienst
Soeh Joeng Hwa, tot minister van
binnenlandse zaken.
In de hoofdstad Seoel werd gisteren
gefluisterd dat president Tsjoen van
plan ls de macht van het speciale
comité voor de nationale veiligheid ln
te perken. Dit door de strijdkrachten
gedomineerde comité, waarvan de
president voorzitter ls, werd eind mei
opgezet na de burgeropstand ln de
zuidelijke Koreaanse stad Kwangjoe.
Het neerslaan van de opstand kostte
aan tegen de tweehonderd mensen
het leven terwijl honderden werden
gewond. Tsjoen zou het comité niet
meer dan een adviserende taak willen
geven en het regeringsapparaat sterk
willen centraliseren
Mandaat
Gesprekken tussen de stakers en de
regering werden eerder deze week af
gebroken omdat de onderhandelaar
van de regering, minister van mijn
bouw Lejczak geen voldoende man
daat had. Daarop werd de regerings
delegatie geplaatót onder de leiding
geplaatst van vice-premler Aleksan
der Kopec, die gisteravond overeen
stemming bereikte met de stakers.
De Poolse radio en televisie meldden
ln alle uitzendingen gisteren dat de
eisen van de mijnwerkers gerecht
vaardigd waren, hetgeen erop wees
dat de regering tot concessies bereid
was. Het akkoord dat nu bereikt ls
opent de weg voor vrije vakbondsver
kiezingen ln Polen. Door de Poolse
partijtop werd er ook gewezen dat de
concessies die afgelopen zondag wer
den vastgelegd in het akkoord van
Gdansk voor alle arbeiders in Polen
gelden.
De Poolse regering stuurt nog deze
week een delegatie naar de Verenigde
Staten om te onderhandelen over een
lening van 675 miljoen dollar voor het
kopen van Amerikaanse landbouw-
produkten. Een Westduits-Pools con
tract over een lening van 680 miljoen
dollar zal mogelijk nog deze maand
getekend kunnen worden, zo is in
Bonn bekend gemaakt Polen heeft
zeker na de concessies die zijn ge
daan aan de stakers de buitenlandse
steun hard nodig om het hoofd boven
water te houden. Het land heeft ern
stige moeilijkheden met zijn beta
lingsbalans en ls genoodzaakt zich
steeds verder in de schulden te
steken.
In de Russische pers werd ernstige
kritiek uitgeoefend op beweringen ln
de westelijke media, dat Polen op
weg zou zijn naar een politieke libera
lisering. Het persbureau Tass deelde
een Indirecte waarschuwing uit aan
het adres van de Poolse regering door
te benadrukken dat de stakingen niet
alleen economische maar mogelijk
ook andere consequenties kunnen
hebben. Tass beschuldigde de Ameri
kaanse president Carter en zijn repu
blikeinse uitdager Reagan van in
menging ln de binnenlandse aangele-
Twintig Chinezen gaan inkomstenbelasting betalen
PEKING (Reuter. AP) De Chinese Volksrepubliek krijgt
voor het eerst in zijn korte geschiedenis een uitgewerkt
belastingsysteem. De wetsontwerpen zijn gisteren voorgelegd
aan het Chinese Volkscongres, dat ze vrijwel zeker zal goed
keuren.
De vrijgelaten Poolse dissident Jacek Huron, leider van het Comité voor Sociale Verdediging (KOR),
was een van de achtentwintig dissidenten wier vrijlating werd bedongen ln het akkoord tussen
havenstakers en de Poolse regering. Hier laat hij rich na rijn vrijlating met rijn vrouw fotograferen
met een nieuw kledingstuk, een T-shirt met bet opschrift „solidariteit".
FUNCHAL (AFP. AP) Europa moet een eigen interventiestrijdmacht krijgen om in geval
van nood te kunnen optreden wanneer vitale belangen worden bedreigd. Dit is een van de
conclusies van een militair rapport dat zal worden besproken op de vergadering van de
Vereniging van het Atlantisch Verdrag op het Portugese eiland Madeira.
Deze vergadering begint vandaag en
zal drie dagen duren. Onder de deel
nemers uit de vijftien NAVO-landen
bevindt zich ook secretaris-generaal
Luns. De opsteller van het rapport ls
de Belgische generaal Close. Deze ge
neraal ls voorstander van een mobie
le Interventiestrijdmacht, die de soli
dariteit van de Europese landen met
de Verenigde Staten moet onderstre
pen. De landen van de NAVO kunnen
niet buiten het verdragsgebied opere
ren. Close baarde al eerder groot op
zien door zijn stelling dat de legers
van het Pact van Warschau binnen 48
uur de Rijn kunnen bereiken zonder
op noemenswaardige tegenstand te
stuiten.
Het rapport zegt dat van de Amerika
nen niet in redelijkheid kan worden
verlangd dat zij een nucleaire strate
gische macht, een Eurostra te gische
kernmacht, 300.000 militairen ln Eu
ropa en nog eens een miljoen man
reservisten voor Europa op de been
houden, terwijl ze ook nog geacht
worden te zorgen voor de veiligheid ln
het gebied van de Perzische Golf.
Close vindt dat de Europeanen hun
legers daarom ook aanzienlijk moe
ten versterken.
De Sowjet-Unie heeft gisteren ernsti
ge kritiek laten horen op de komende
manoeuvres die de NAVO in Europa
gaat houden. Ze spreekt van een .mi
litaristische orgie". Meer dan 200.000
militairen uit de Verenigde Staten,
GrooVBrittannië, WestrDuitsland en
andere NAVO-landen zullen aan deze
exercitie deelnemen.
De Sowjet-Unie heeft Japan gisteren
opnieuw een verdrag van goed na
buurschap voorgesteld, maar daar in
een adem aan toegevoegd dat het
militaristische Japan van de Russen
in 1945 de genadeklap kreeg. Het
gooien van de Amerikaanse atoom
bom op Japan wordt een daad van
puur vandalisme genoemd. De Sow-
jetrünie verklaart verder dat zij niet
van plan is om ook maar enige terri
toriale concessie aan Japan te doen.
In Japan worden de recente pogingen
van de Russen om zoete broodjes te
bakken afgedaan als een trachten
een wig te drijven in de verhouding
tussen Japan en de Verenigde Staten
Japan zal daarom voorzichtig reage
ren op de Russische ouvertures. Het
Japanse ministerie van buitenlandse
zaken wees op het belang dat zijn
land heeft bij investeringen ln Siberië
die ook de Sowjet-Unie ten goede
kunnen komen.
Er komt een inkomstenbelasting
voor ledereen woonachtig in China
die meer dan ongeveer elfhonderd
gulden per maand verdient. Dat zal
dan vooral buitenlanders treffen,
want vrijwel niemand van de onge
veer een miljard Chinese inwoners
verdient zoveel. Vice-voorzltter Peng
Zhen van het, permanente comité van
het Volkscngres zei in ieder geval dat
slechts 20 Chinezen er last van zou
den hebben. Geruchten in Peking wil
len dat zelfs Sterke man Deng Xioa-
plng, vice-premier en vice-voorzltter
van de partij niet meer verdient dan
ongeveer 600 gulden per maand.
Volgens de wetten komt er ook een
belasting van 33 procent op de win
sten van buitenlandse ondernemln-
gen die ln China met plaatselijke
ondernemingen een samenwerkings
verband onderhouden. Maar volgens
Peng ls dat altijd nog 20 procent lager
dan in de ontwikkelde landen en ook
nog Iets lager dan in de meeste ont
wikkelingslanden. Wel zullen er aller
lei uitzonderingsmaatregelen getrof
fen worden voor buitenlandse onder
nemingen die ln China willen investe
ren en de eerste Jaren nog niet zoveel
winst maken. Ook wordt er onder-
scheld gemaakt in verschillende be
drijfstakken. Zo zullen samenwer
kingsverbanden in de land- en bos
bouw of ondernemingen die in ver
afgelegen streken bezig zijn, ook ont
zien worden om de verspreiding van
de economische activiteiten ln het
land te stimuleren.
Het Volkscongres heeft zich gisteren
ook beziggehouden met de afreke
ning van de Grote Proletarische Cul
turele Revolutie, één van de felste
ideologische campagnes van de over
leden partijvoorzitter Mao Zedong. In
een rapport van het opperste gerech
tshof aan het Congres staat dat tij
dens die Culturele Revolutie meer
dan 266.000 mensen volgens de opvat
ting van de huidige rechtsgang in
LUXEMBURG (AFP) De Luxem
burgse minister van buitenlandse za
ken, Gaston Thora, zal van 29 sep
tember tot 1 oktober een officieel
bezoek aan Israël brengen. Dit is van
gezaghebbende zijde in Luxemburg
vernomen.
China onschuldig zijn aangeklaagd
en veroordeeld, onder wie 175.000 we
gens „contra-rèvolutlonaire activi
teiten".
Volgens het rapport hebben de Chi
nese rechtbanken meer dan een mil
joen strafprocessen uit de tijd van de
Culturele Revolutie tussen 1966 en
1976 nageplozen.
Trouwen in China
wordt moeilijker
PEKING (DPA, AFP)
Trouwlustigen in de Volksre
publiek China zullen in de toe
komst nog langer moeten
wachten op toestemming van
de staat voor een huwelijk.
Krijgen zij tenslotte die toe
stemming dan moeten zij met
een beloven dat zij aan gezins
planning zullen doen.
Het nationale Volkscongres
(het parlement op zijn Chi
nees) besprak gisteren een des
betreffende wet die over enke
le dagen zal worden goedge
keurd.
Gezinsplanning betekent dan
in de praktijk dat men zijn
kindertal moet beperken tot
één, hoogstens twee. Jonge
echtparen wonden ook door
communes en op bedrijfsver
gaderingen onder druk gezet,
zich te beperken tot een kind.
Voor dat ene kind zijn er dan
allerlei voordelen, zoals betere
gezondheidszorg. kinderbij
slag, meer kansen op onder
wijs en voorkeur bij het krij
gen van een baan.
In de nieuwe wet wordt de
minimum-leeftijd voor een hu
welijk met twee jaar ver
hoogd. Voortaan moeten man
nen minstens 22 en vrouwen 20
jaar oud zijn. Overigens wordt
hiervan plaatselijk al afgewe
ken. In de hoofdstad Peking
bijvoorbeeld krijgen paren
pas een trouwvergunning als
de man 26 en de vrouw 25 is.
door Henk Wolzak
Toen de Sowjet-autoriteiten op 22 januari van dit jaar de natuurkundige
Andrej Sacharow naar Gorki verbanden, reageerde de buitenwereld
verbijsterd. Sacharows uitstekende contacten met het Westen en zijn
faam als „vader van de Russische waterstofbom" hadden hem tot een
onaantastbare dissident gemaakt, zo meende men tot die dag.
Maar de aanvankelijke opwinding ebde snel
weg. Jelena Bonner, de echtgenote van Sa
charow: „De westerse geleerden weten dat
Sacharow iemand is die ontspanning, ont-
wapening en vrede voorstaat, maar toch
laten ze gewoon toe dat hij verbannen is en
ze gaan rustig om met hun Sowjet-colle-
ga's."
De vertegenwoordigers van 35 landen die de
slotakte van Helsinki ondertekend hebben
namen in maart op een wetenschappelijk
congres in Hamburg pas na veel touwtrek
ken in hun slotverklaring een vage passage
over toepassing van de mensenrechten op
En op het internationale congres van histo
rici in Boekarest werd vorige maand in het
geheel niet over mensenrechten gesproken.
De westerse deelnemers lieten de Oosteuro-
pese propaganda kritiekloos over zich heen
komen
De Russen weten dat protesten uit het
Westen meestal van korte duur zijn, zodat
zij daar niet al te veel rekening mee hoeven
te houden.
Voor Sacharow geldt niet anders, en toch
was zijn verbanning een hoogtepunt in de
nu vijftien jaar oude strijd van de Sowjet-
autoriteiten tegen leden van de mensen
rechtenbeweging.
Briljant
Aanvankelijk zag het er niet naar uit dat de
in mei 1921 geboren Andrej Dmitrijewitsj
8acharow nog eens zo het symbool van
passief verzet tegen de overheid zou
worden
°P jeugdige leeftijd schreef hij al weten
schappelijke artikelen. Omdat hij bij zijn
xtudie aan de Moskouse universiteit zo bril
Jant bleek, werd hij niet opgeroepen voor de
militaire dienst, Sacharow kreeg een voor
aanstaande functie op het Lebedew-insti-
tuut en deed, daar onderzoek in de thermo
nucleaire fusie. Hij schreef een proefschrift
over kosmische straling en maakte deel uit
van een groep natuurkundigen die op last
van Stalin de Sowjet-Unie ook aan een
kernwapen moest helpen. In het diepste
geheim werkte hij onder meer mee aan de
ontwikkeling van de waterstofbom. Dit
werk bezorgde Sacharow de Stalin-prijs, en
sindsdien wordt hij „de vader van de water
stofbom" genoemd.
Op 32-jarige leeftijd werd hij gekozen tot lid
van de Sowjet Academie van Wetenschap
pen. Sacharow pleitte voor vreedzame toe
passing van kernenergie en hij ijverde voor
afschaffing van kernproeven. Mede dankzij
zijn initiaUef sloten de Russen en Amerika
nen in 1963 een akkoord op het gebied van
kernproeven.
In 1968 werd Andrej Sacharow op slag we
reldberoemd door zijn „Pleidooi voor een
menswaardig bestaan", een essay over de
vooruitgang, de coëxistentie en de intellec
tuele vrijheid. In die tijd stortte Sacharow
zijn spaargeld terug in het staatsfonds voor
de bouw van een ziekenhuis. Hij verloor zijn
goed betaalde baan en vele voorrechten
In een aanvullend memorandum wendde
hij zich in 1971 persoonlijk tot de Russische
partijleider Leonid Brezjnew. Hij wees hem
op de tekortkomingen van de samenleving
en pleitte voor ontspanning, grotere bewe
gingsvrijheid. Op 4 november 1970 maakte
Sacharow de oprichting bekend van een
„Comité voor de Rechten van de Mens" met
als doel op legale wijze de schending van de
mensenrechten door de Sowjetrautoriteiten
aan de kaak te stellen en tegen te gaan
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG De Stichting Internatio
naal Sacharow Tribunaal organiseert
morgen en overmorgen in de Haagse Rid
derzaal een internationale Sacharow-con-
ferentie. Doel ervan is dat de dissidente
kerngeleerde, die door de Sowjet-autori
teiten naar Gorki is verbannen, in vrijheid
wordt gesteld en dat hij zijn wetenschap
pelijke titels, die' hem zijn afgenomen,
terugkrijgt.
De organisatie wil daartoe de protesten
die de verbanning heeft opgeroepen, bun
delen. Vooraanstaande wetenschapsmen
sen uit de westerse wereld zullen aan de
hand van getuigenverklaringen o.m. de
verdiensten van Sacharow als strijder
voor de mensenrechten belichten en ook
zijn betekenis voor de internationale we
tenschap. Verder zal er uitvoerig worden
gesproken over de behandeling van Russi
sche dissidenten en in het bijzonder over
die van Sacharow. De bedoeling is dat
iedere wetenschapper daarbij zijn visie
geeft vanuit zijn eigen vakgebied.
Op de tweede dag zal een jury uit deze
„getuigenverklaringen" een conclusie
trekken. Deze zal worden gestuurd naar
de regeringen van alle landen die in no
vember zullen deelnemen aan de vervolg
conferentie van „Helsinki" in Madrid. Ver
der zal de jury haar informatie overleggen
aan het Nobelcomité voor de vrede in Oslo
en aan de Nobelstichting in Stockholm.
Verschillende Nobelprijswinnaars hebben
toegezegd actief aan de conferentie te
zullen meedoen. Verder hebben 37 Nobel
prijswinnaars zitting genomen in een ere-
comité en hebben tien ree to res magnifici
van Nederlandse universiteiten en hoge
scholen een comité van aanbeveling ge
vormd. Tot de deelnemers aan de confe
rentie behoren o.a prof. dr. S. Dresden,
mr 0. Feldsted Adresen, voorzitter van
het Internationale Sacharow-comité, en
de voormalige dissidenten, Ginzburg. me
vrouw T. S. Khodorovitch, prof E. Lozan-
sky, en mevrouw Sinjawski.'
Donderdagavond zal in de Ridderzaal een
benefiet-concert worden gegeven door het
residentieorkest onder leiding van de Rus
sische dirigent Rudolf Barshai en met
medewerking van de Russische violist Bo
ns Belkin. Op het programma staan wer
ken van Alexander Borodin, Max Bruch
en Beethoven. De opbrengst van dit con
cert zal worden aangewend om de kosten
van de conferentie te bestrijden. Verder
heeft de organisatie zich weten te verzeke
ren van donaties van o.a. het bedrijfsle
ven, aldus dr. Viktor Stern, zoon van de
voorzitter van de organiserende stichting,
de ex-dissident dr Michael Stern
Hoffelijk
Als leider van de dissidente beweging wend
de hij zich regelmatig tot de westerse pers
gaf interviews, en schreef honderden ver
klaringen en oproepen. Tevens richtte hij
zich tot de machthebbers in het Kremlin
met het verzoek de onderdrukking af te
Andrej Sacharow
schaffen en schreef hij brieven naar buiten
landse staatshoofden
Het optreden van Sacharov kenmerkt zich
altijd door hoffelijkheid en vriendelijkheid,
en al die jaren heeft hij zich belangeloos en
liefdevol ingezet voor de zaak van de men
senrechten. Eens was hij ook in de Sowjet-
Unie een geacht burger; hij was drager van
de Leninorde en driemaal Held van de Sow
jet-Unie. In 1975 werd hem de Nobelprijs
voor de vrede toegekend.
Zijn internationale faam heeft hem jaren
lang beschermd voor arrestatie. Maar uit
eindelijk werd ook hij toen de Sowjet-
autoriteiten kennelijk het internationale
klimaat daarvoor rijp achtten op 22 janu
ari van dit jaar gearresteerd en verbannen
naar de voor buitenlanders gesloten stad
Gorki
Deze verbanning is een bijzondere zaak In
de Sowjet-Unie kunnen mensen door een
rechtbank veroordeeld worden tot verban
ning gedurende enkele jaren, maar Sacha
row heeft geen proces gehad en hij is ook
niet veroordeeld. Hij is op straat opgepakt
en voor onbepaalde tijd overgeplant naar
de stad Gorki. Dit is een onrechtmatige
daad, ook in de Sowjet-Unie.
Artikel 23 van het wetboek van strafrecht
van de Russische Republiek bepaalt dat
„niemand schuldig mag worden verklaard
voor een misdaad en veroordeeld mag wor
den tot een bepaalde straf behalve bij uit
spraak van een rechtbank". Dit principe is
gebaseerd op de grondwet. Artikel 25 van
het wetboek van strafrecht bepaalt wat
verbanning inhoudt: „gedwongèn vestiging
op een vastgestelde plaats", terwijl uitban
ning volgens artikel 26 „het verbod zich op
bepaalde plaatsen te vestigen" inhoudt.
Een behandeling van een zaak in afwezig
heid van de beklaagde kan alleen geschie
den als de beklaagde zich bulten de Sowjet-
Unie bevindt en weigert terecht te staan
Sacharow was op 22 januari in de Sowjet-
Unie en hij heeft niet geweigerd terecht te
staan, integendeel, hij heeft zelfs aange
drongen op een rechtszitting. De maatregel
om Sacharow van al zijn onderscheidingen
te ontdoen mist eveneens elke grond. Het
Statuut van het Comité voor Lenin- en
Staatsprijzen biedt geen mogelijkheden de
prijs of onderscheiding aan de persoon in
kwestie te ontnemen. Er is wel een clausule
in het wetboek van strafrecht die het ongel
dig verklaren van onderscheidingen en prij
zen regelt: artikel 36 bepaalt dat bij een
veroordeling van een persoon de rechtbank
de betreffende instelling kan verzoeken de
onderscheidingen in te trekken.
Isolement
Bij alle maatregelen die de Sowjet-autori
teiten tegen Sacharow hebben genomen, ls
het hun niet gelukt om academicus Sacha
row uit de Sowjet-Academie van Weten
schappen te stoten. Deze Academie ls de
enige onafhankelijke instelling in de Sow
jet-Unie. Sacharow heeft het presidium van
deze Academie in maart echter laten weten
dat hij zich in de praktijk als geroyeerd lid
beschouwt doordat geen rekening is gehou
den met zijn wens deel te nemen aan de
jaarvergadering.
Wegens zijn volstrekt isolement in Gorki
'heeft Sacharow een uitreisvisum aange
vraagd, maar de Sowjet-leiders hebben dat
geweigerd omdat zij Sacharow nog steeds
als een „veiligheidsrisico" beschouwen
De pesterijen gaan ook in Gorki gewoon
door Vanwege een hartaandoening heeft
Sacharow medische bijstand nodig, maar
dat wordt hem geweigerd Ook heeft de
KGB, die hem dag en nacht bewaakt, zijn
woning doorzoekt en spullen stuk maakt,
getracht hem te vergiftigen
Ondanks zijn uiterst moeilijke situatie gaat
Sacharow door met zijn strijd voor de men
senrechten en het schrijven van brieven en
verklaringen over Afghanistan en andere
belangrijke zaken. Onlangs nog heeft hij
West-Europa opgeroepen van de tweede
toetsingsconferentie van de Slotakte van
Helsinki gebruik te maken om de Russische
militaire interventie in Afghanistan te ver
oordelen. Hij schreef: „Ondanks alles wat er
gebeurd is. ben ik van mening, dat de kwes-.
tie van oorlog, vrede en ontspanning van zó
doorslaggevend belang is. dat daaraan zelfs
onder de moeilijkste omstandigheden prio
riteit verleend moet worden." Ook heeft
Sacharow de leiders in het Kremlin ge
vraagd de oorlog in Afghanistan te staken
en het bloedvergieten te stoppen. In dezelf
de oproep verzocht hij de §owjet-autoritei-
ten om alle gewetensgevangenen in de Sow
jet-Unie vrij te laten.
