Zand naar het strand dragen Tekening van een lezer 5 kies uit beste liefste geachte Trouw Commentaar Ameland krijgt over zes kilometer nieuw duin HIMSTEKIB S0G1AIB An éRAmKBN mKLooMwamt Visumplicht (1) Visumplicht (2) Opnieuw overleg over leegstandswet keukenwerk te klein ken DINSDAG 2 SEPTEMBER 1980 s BINNENLAND TROUW/KWARTET 5 Het is onmiskenbaar, dat, gemeten aan de maatstaf van het nationaal zelfrespect, ook de instelling van een visumplicht voor Surinamers een morele nederlaag betekent; een nederlaag die na de toelichting van de minister-president juist na de toelichting van de minister-presi dent niet gemakkelijker te ver werken is geworden. Het heeft de aantrekkelijkheid van de openhartigheid om te verwijzen aainaar de mogelijkheid van raciale spanningen, zoals Van Agt deed, maar tegelijk speel je dan ook in op alle latente (en misschien wel in grote hoeveelheden aanwezige) vreemdelingenhaat. Je succes is dan bij voorbaat verzekerd en dus goed koop. Tegelijk moet ontkend worden, hoeveel hypocrisie er aanwezig is in beschouwingen, die, op zoek naar een vijgeblad, zeggen dat eigenlijk de Surinaamse regering van Chin A Sen het initiatief voor een dergelij ke maatregel had moeten nemen (alsof de Surinaamse regering dan niet de toevlucht had moeten ne men tot maatregelen, die wij zo gretig laken als zij door Oosteuro- pese regeringen worden genomen). Het is ook best mogelijk heel nuch tere, met cijfers gelardeerde verha len te houden over de leegloop van dit toch al zo dun bevolkte, geïso leerd liggende land En wie het heel mooi wil maken en over een goed geheugen beschikt, kan herinnerin gen ophalen aan een vroegere Suri naamse bewindsman, die in een enthousiaste bui bij een rondreis door de Bijlmermeer zijn landgeno- Het is voor de hand liggend op dit ogenblik in de discussie te verwij zen naar de overeenkomst voor ontwikkelingssamenwerking die Nederland in 1975 bij de toeken ning van Surinames onafhankelijk heid met dat land heeft gesloten. Dat is juist. Welke gebreken in deze overeenkomst na vijf jaar ook aan de oppervlakte zijn gekomen, even zeer moet erkend worden, dat hier /och zo'n beetje de gevoelens van genoegdoening en verbondenheid gestalte hebben gekregen. Even nuchter is het echter, te erken nen, dat de overgrote meerderheid van de Surinaamse bevolking in de eigen, persoonlijke omstandighe den weinig genoegdoening van dit je» geld heeft gekregen. Er wordt wel dikwijls gesproken over de opbouw van een in de praktijk enigszins L werkend sociaal verzekeringssys- A.teem. Daar is evenwel niet zoveel ■j.'van terecht gekomen, o.a. omdat K Nederland en de vroegere Suri- J-naamse machthebbers op de lange termijn mikten en oordeelden dat Surihame eerst een dergelijk sys- sa teem zelf moest verdienen In be ginsel mochten de Nederlandse ont wikkelingsgelden slechts heel mondjesmaat worden aangewend in de sociale sfeer. ten toeriep: „U hoort hier niet!", maar het er verder mooi bij liet zitten. Bij elke beschouwing moet voorop staan de erkenning, dat de Surina mers de Nederlanders met de mond vol tanden laten staan, als zij, in antwoord op de vraag: „Waarom zijn jullie hier?" eenvoudig ant woorden: „Omdat jullie daar ge weest zijn." Als wij in onze geschie denis zoeken naar een legitimatie voor ons koloniaal verleden ^dan kunnen wij het anderen niet verwij ten, als zij dezelfde argumenten gebruiken tegen ons. Suriname is het produkt van ons werk. Wij hebben de grondslagen gelegd voor het land zoals het nu is en wij hebben al die mensen daar in een lange reeks van jaren geprobeerd tot Nederlanders te maken, hen met onze cultuur te stempelen en hun de Nederlandse normen en samenle ving als ideaal voor te houden. Wie zich werkelijk in de zaak inleeft en rondkijkt hetzij naar de Suri namers hier, hetzij in Suriname zelf kan alleen maar een groot gevoel van mededogen krijgen met al die ontheemde mensen in dit kleine, koude en natte land en met dat land daar aan de andere kant van de oceaan, dat kennelijk niet in staat is zijn mensen vast te houden en te motiveren. De zo gretig door Surinamers ge hanteerde verhalen „tot het merg hebben de Nederlanders het land economisch uitgezogen" zijn mis leidend én niet vrij van demagogie. Maar Nederland mag en kan de eerstkomende decennia niet de mo rele verantwoordelijkheid voor de daar door ons gevormde en gestem pelde cultuur en mensen ontlopen. van onze parlementsredactle DEN HAAG De regering en PvdA- Tweede Kamerleden zijn opnieuw In gesprek over samenvoegen van de twee ontwerpen van leegstandswet, die bij de Tweede Kamer zijn inge diend. Een poging daartoe dit voor jaar leidde niet tot overeenstemming. De opvattingen over het bestrijden Er is aanleiding na vijf jaar erva ring met de ontwikkelingssamen werking met Suriname (en zeker ook na de zeer versnelde ontwikke lingen van het afgelopen halfjaar) deze uitgangspunten opnieuw te overwegen. Minister De Koning heeft bij zijn laatste bezoek aan Suriname,* toen hij en president Chin A Sen „met bebloede koppen tegenover elkaar stonden", al gezin speeld op een versneld noodpro- gramma om de economische stil stand in Suriname te doorbreken. Het komt ons voor, dat in zo een noodprogramma ook de noodzaak van de versnelde opbouw van een sociaal systeem voor Suriname moet worden opgenomen, ook al kan dat dan niet meteen uit de zelf in Suriname verdiende middelen worden betaald. Trouwens: ook de erkenning, dat wij na afloop van het ontwikke lingsverdrag Suriname niet kunnen en willen laten stikken, mag nu wel eens worden uitgesproken, zeker op het ogenblik dat wij de deur van ons land met een smak dichtgooien voor mensen die vijf jaar geleden nog de Nederlandse nationaliteit met ons deelden. door Jan Sloothaak AMELAND Rijkswater staat gaat eens een nieuwe variant proberen op het ge zegde: water naar de zee dra gen. Deze keer wordt zand naar het strand gedragen. Het lijkt een beetje onbegonnen werk. Als storm en zee kwaad willen, maken ze korte metten met dat zand. In de kortste keren zal het weer zijn weg geslagen. Zit het een beetje mee dan kan Ameland echter weer een poosje vooruit. De zee knaagt al eeuwen aan het waddeneiland. Daar wat aan te doen is makkelijker gezegd dan gedaan. Toch gaat Rijkswaterstaat het probe ren. Hoe, dat vertellen de heren E. P. Kooiker, M. Tangerman en H. de Jongh, hoofden van respectievelijk het bureau onderzoek, de dlenstkring Harllngen en de afdeling nieuwe wer ken en Lauwerszeewerken. Simpel gezegd komt het er op neer dat Rijkswaterstaat een afstand van zes kllomter van nieuwe duin gaat voorzien. In de vaktaal heet dat een ^and-suppletie" op het strand. Om het plan te laten slagen wordt de bedreigende zee zelf te hulp geroe pen. Het is namelijk de bedoeling dat de vereende krachten van storm en water de nieuwe duinenrij te lijf gaan. In de loop van de tijd wordt het nieuw opgeworpen zand dan mooi egaal ver spreid over het strand, dat daardoor wordt opgehoogd. Om met de heer Tangerman te spreken: „De energie om het zand direct al over het strand te spreiden, kunnen we ons besparen. Wij gebruiken al onze energie om het zand op te spulten aan de voet van de bestaande duinen. De zee en stormen leveren dan wel de energie om dat zand te verspreiden en er het strand mee op te hogen." Ameland ls in een eeuwig gevecht met de zee verwikkeld. Hele dorpjes zijn ooit door de zee verzwolgen. De strijd gaat nog immer door. Het wad deneiland ls vele eeuwen geleden een drie-eilanden-rijk geweest. Drie klei ne eilandjes, gescheiden door laagge legen zandplaatgebleden. „Om streeks 1600 is er nog eens een schip tussen twee van die eilandjes door geslagen", weet de heer Kooiker te vertellen. Bij hoog water stonden die zandplaten altijd blank. Allengs groeide er echter één eiland uit. Maar ook dat ls niet rotsvast verankerd. De zee probeert het aan alle kanten te belagen. Eén van de bedreigde punten is ech ter steeds weer het gebied van het Zwanewater. Daar was vroeger één van die laaggelegen zandplaatgeble den tussen de afzonderlijke eilandjes. Ook dit zwakke punt waar de Noordzee steeds weer doorheen pro beert te breken komt straks achter de beschermende ^and-suppletie" te hggen. en deels over land naar het be dreigde punt gezogen. BIJ kilometer- raai 10 begint dan het opspuiten. Dat eindigt bij raai 16. Het moet allemaal nog dit Jaar gereed zijn. Daarna wordt direct begonnen met beplan ting van de top van het kunstmatige duin. Doel hiervan ls om het opgespo ten zand zoveel mogelijk vast te na gelen. Desondanks wordt er vanuit gegaan dat de zee direct al een stuk wegslaat waardoor een natuurlijke glooiing ontstaat. Het losgeslagen zand dan over het strand tot ln de zee worden verspreid. Het benodigde zand zal uit de zee worden gewonnen, in een deel van de GGkrOfYiPGfl zandplaat Bomrlf ten noordwesten van Ameland. Vandaar wordt het vla bulsleldingen gedeeltelijk over zee „Wel heb Je kans dat de mensen dan zullen zeggen: och, wat zonde. Nu School I 290000 Dit kaartje geeft aan waar de Noordseeknst van Ameland met een kunstmatig duin wordt versterkt Tekeningen, bij voorkeur in liggend for maat, sturen aan Trouw, jury politieke prent, postbus 859, 1000 AW Amster dam. Naam en adres aan de achterzijde vermelden. Voor geplaatste prenten is er een boekenbon. van de leegstand ln een wet bleken te ver uiteen te lopen. De betrokken Kamerleden Salomons en Patljn van de PvdA en woordvoer ders van de ministeries van Justitie en volkshuisvesting willen niets losla ten over de Inhoud van de bespre kingen. hebben ze een nieuw duin gemaakt en dat wordt meteen al weer wegges lagen. Alle werk voor niets", meent de heer De Jongh. Rijkswaterstaat weet dan dus beter. Overigens zullen de badgasten volgend Jaar waarschijn lijk al weinig méér merken dan dat het strand Ietwat gekrompen is De totale hoeveelheid zand die voor het nieuwe „duin" nodig ls, bedraagt ruim twee miljoen kubieke meter. Het stuk strand wordt over een breedte van zestig tot tachtig meter opgespoten tot een gemiddelde hoog te van zeven meter. Een forse reep zand dus die vlak voor de bestaande duinen wordt opgeworpen. Rijkswaterstaat verwacht overigens niet dat de zee op deze manier een halt kan worden toegeroepen. Sinds 1880 ls het strand op de bedreigde plek 250 meter achterultgeslagen. Dat ging met pieken en dalen en soms zelfs Jaren dat er iets werd ge wonnen. Gemiddeld verloor Ameland echter jaarlijks twee-en-een-halve meter. De eilanders maakten zich daar al lange tijd ongerust over en drongen aan op de maatregelen die Rijkswaterstaat nu neemt, zij het na enige aarzeling en veel studie. De zaak wordt nu aangepakt, maar het ls eigenlijk niet meer dan een proef. Soortgelijke operaties zijn sinds de Jaren zestig ook elders wel uitgevoerd (bijvoorbeeld Goeree, Scheveningen, Texel) maar de resul taten déér hoeven niet te gelden voor Ameland. Hier heeft men te kampen met een specifieke combinatie van weer, wind en stromingen. „De ver wachting ls dat de natuur gewoon doorgaat en dat het zand dat we nu opwerpen al in een Jaar of tien weer weggeslagen ls. Eigenlijk ls het niet meer dan uitstel van executie", meent de heer Kooiker. Pech Er ls eigenlijk niet vooraf te zeggen wanneer de proef geslaagd ls. Als alle pech van de wereld tegen zit, kan het gebeuren dat extra hevige stormen en hoge zeeén al het zand ln één Jaar weer wegslaan. Is de proef dan mis lukt? .Moeilijk te zeggen. Je moet Je dan ook afvragen wat er gebeurd zou zijn als we dat zand niet hadden opgespoten. Misschien was de zee dan wel tot diep ln het eiland doorge drongen" Als het mee zit, kan de nieuwe duinenrij het een hele reeks van Jaren uithouden en Je weet maar nooit of de elementen niet eens een keer nemen en Ameland weer een groeiperiode gunnen. „Waar het ln feite om gaat ia", aldus de drie hoof den, „dat Je deze oplossing moet af wegen tegen andere mogelijkheden". Zo'n mogelijkheid is bijvoorbeeld het aanleggen van strandhoofden. De er varing leert echter dat de invloed die hiervan op de stromingen uitgaat steeds weer nieuwe strandhoofden nodig maakt Rijkswaterstaat gaat nu jaarlijks meten hoe het met het kunstmatige duin gaat Vervolgens hoopt men een rekensommetje te kunnen maken over de kosten ln ver gelijking met alternatieve oplossin gen. Het kan best eens voordeliger zijn steeds weer „zand-suppleties" aan te brengen, want andere oplos singen komen ook al gauw op bedra gen tot honderd miljoen gulden plus de Jaarlijkse onderhoudskosten. Een voordeel van de zandopspuiting ls dat dit een flexibel systeem inhoudt, waarbij aangroei van het eiland ln Rechts is de oorspronkelijke dui nenrij getekend. Om verder aan vreten daarvan door de zee te voorkomen werpt Rijkswater staat aan de voet ervan een grote zandhoop op (gearceerde gedeel te). Na verloop van tijd zal de zee ook dit kunstmatige duin aan tasten. Daardoor ontstaat een natuurlijke glooiing en het los gewerkte zand zal zich over het strand verspreiden (zie stippel lijn). principe mogelijk blijft. Een „harde" oplossing betekent dat je ook die flexibiliteit kwijt raakt. Belangen Door de operatie worden in ieder ge val voorlopig milieu- en recreatieve belangen gediend. In tegenstelling tot het beruchte einde van hotels zoals dat van Scheltema, dat door de zee werd ondermijnd wordt nu bijvoorbeeld de camping „Duinoord" niet aangetast. Zonder de maatregel zou dit hoogstwaarschijnlijk binnen kort wel gebeuren. Overigens is het project maar een onderdeel van de totale bescherming van Ameland. In de Duinenrij zijn in het verleden zogeheten dulnregels opgeworpen. In de negentiende eeuw werd met door paarden getrokken werktuigen een soort primitieve sneeuwschuivers op die manier een zeewering opgeworpen als laatste be scherming voor één van de bewoonde delen van het eiland. Het ls de bedoe ling dat die stuif duinen weer wat wor den opgehoogd en dat ertussen ver bindingen worden gemaakt, zodat ook Ameland kan bogen op een be scherming op Delta-hoogte. Vooral bij het natuurgebied Zwane water is echter voorzichtigheid gebo den. Voorkomen moet worden dat het tere milieu daar geweld wordt aange daan. Er is overleg met de Stichting Natuur en Milieu. Staatsbosbeheer en de gemeente. In feite gaat het volgens Rijkswaterstaat niet om zo'n grote operatie. Er is zo'n honderddui zend kubieke meter zand nodig. Dat mag wegens het zoutgehalte echter niet uit zee worden gewonnen. Het is de bedoeling het af te schrapen uit de Zwanewaterdulnen. Volgens de heer Kooiker wordt de natuur daardoor ln feite een handje geholpen. De zoetwa terbei onder dit natuurgebied is door het oprukken van de zee kleiner ge worden en daardoor ls de moerassig heid afgenomen. De grondwater stand is als het ware gedaald en door zand af te schrapen wordt die ontwik keling eigenlijk gevolgd en kan de moerastoestand worden hersteld. El ders moet rekening worden gehouden met recreatiebelangen. De besprekin gen zijn nog niet afgerond. Inmiddels is Rijkswaterstaat aan de Wadkant al begonnen met het op Deltahoogte brengen van de dijk. In de loop van de Jaren is de Westkant van het eiland al beschermd met z inks tukken en zandsuppletles als bescherming tegen de stroming van het Borndlep. I Brieven schrijven is niet ieders sterkste kant. Er zijn mensen die niets liever doen dan naar Jan en Alleman, inclusief de kranten, links en rechts brieven schrijven. Die beheersen de kunst tot in de puntjes en hebben er zelfs een complete hobby van gemaakt. Er zijn er ook die als een berg opzien tegen het schrijven van een dood gewone familiebrief en er alleen toe komen als het echt niet an ders kan, en er zijn er die er nooit iets van terecht brengen. Die eerste groep heeft er niets en niemand bij nodig, maar voor de tweede en derde moet de voorge drukte „brief" van de Amster damse woon/werkgroep Nada een uitkomst zijn een groep die nu onder deze naam, maar verder onder allerlei andere namen ope reert. „Nada" is overigens Spaans voor .Mets", een kwalifi catie die de voorgekauwde brief wel van veel mensen zal krijgen, maar ongetwijfeld zullen ande ren juichen over dit speelse initi atief. Of er ooit iemand echt ge bruik van zal maken is een twee de. maar intussen zijn de bloc notes vol met allemaal dezelfde brief-formulieren wel al te koop. in elk geval in Amsterdam De „brieven" bestaan uit 33 zin netjes, waarvan sommige weer onderverdeeld zijn. Je kunt een voudig het zinnetje van je keuze aankruisen en zo een „brief schrijven". De eerste zin luidt bij voorbeeld: Mijne Heren/Beste/ Liefste/Geachte/Heer/Me vrouw L.S. Doorhalen wat niet verlangd wordt dus, en ge schikt voor zakenrelatie, kennis, geliefde of wie dan ook. Voor een zakelijke brief zijn zinnetjes bruikbaar als „Bijgaand(e) for mulieren) retour, met dank voor inzage", „Ik heb gisteren mijn lidmaatschap van de opge zegd", of ..n.a.v. uw advertentie d.d.d.solliciteer ik naar de functie van Je kunt er ook een wenskaart van maken door „gelukkig nieuwjaar, zalig kers tfeest, van harte gefeliciteerd of groeten uit Amsterdam/Parijs/ New York" aan te kruisen. Het brief-formulier is ook voor andere doeleinden bruikbaar, al wil ons zo gauw geen passend doel te binnen schieten bij de volgende formulierzinnetjes: de loodgieter heeft een wachtlijst van 1 jaar/2 jaar/3 jaar; heeft jul lie wijk al een schuilkelder; je kunt nu al avocado's in blik kopen. Laten we eens een briefje probe ren te schrijven door een stuk os wat zinnetjes aan te strepen. Als je er de volgende negen uitpikt, krijg Je deze volgorde: „Beste Piet (zinnetje 1) - Hoe is het met Je opa? (3) Beterschap! (11) Mijn gezoridheid gaat wel (13). Goed brood is ook hier niet meer te krijgen (17). De aardappeloogst is weer besmet (20). Zalig kerstfeest (25). Kom volgend Jaar eens langs (26). Kusjes (32), Ans." De naam dient dan onderaan (één letter per vakje) te worden ingevuld, net zoals het adres, de datum, postcode, bankrekening, giro en telefoonnummer van de afzender boven de brief ln vakjes moeten worden gezet. Of een ludieke brief van een vro lijke kraker aan de politie: „Bes te oom agent (1) - We zijn vanaf heden weer thuis in ons kraak pand (16). De verbouwing schiet al aardig op (23). Kom «ze week eens land (26). Gaarne wil ik e,e.a. mondeling toelichten (30). Tot gauw (32)". Er is maar één probleem: als je iemand echt wil inlichten over thuis, over de vakantie, als je een schriftelijke klacht wilt indienen, als je tegen de huurverhoging wilt protesteren, of gewoon je tante over de kater van ome Wil lem wilt schrijven, dan heb je niks aan het brief-formulier. In dat geval moet je een ouderwetse brief schrijven, helemaal zelf op eigen kracht. M* MM MT krifcan inW"»—Uw ni*i«fcnw 1 mrit t> Htf I Ife Mat i» I Ik mm 'n I Ik Een stukje van een formulier met een voorgekauwde „brief", die je kunt schrijven door een stak of wat zinnen aan te krat sen. Van een brief schrijven kun je dus in feite niet meer spreken, hoogstens van een brief aan kruisen. Zeker ook altijd gedacht dat mannen tegenwoordig zo graag achter het fornuis staan? Vergeet het maar: meer dan de helft van alle getrouwde of samenwonende mannen heeft van zijn leven nog geen kattehapje klaargemaakt. Iets meer dan een kwart kookt alleen uit bittere noodzaak, als hun vrouw er niet ls dus, en maar vier procent zorgt altijd voor het eten. Dat heeft de Vegin (vereni ging van gasbedrijven) laten uit zoeken. Nu is het natuurlijk nog steeds zo en daar heeft het onderzoek blijkbaar geen reke ning mee gehouden dat on danks deelbanen en andere ver worvenheden het meestal nog de man ls die buitenshuis werkt en dat de bijbehorende vrouw, ook als ze een deel van de dag bui tenshuls werkt, vaak vroeger thuis ls dan hij om voor het eten te zorgen. Eigenlijk een heel logi sche uitkomst van het onderzoek dus, behalve dan die mannen die nooit een pan aanraken; je zou her voor de lol toch wel eens één keer in Je leven proberen. Een gelukkige bijkomstigheid is dat staat wel in het Vegin- rapport dat vrouwen meestal bepaald niet gebukt gaan onder hun keukentaak, want het over grote deel van hen blijkt het dankbaar en afwisselend werk te vinden. Omdat het een onder zoek naar de kookgewoonten was, hebben de ondervragers ook gekeken naar wat er ln die keu ken eigenlijk gekookt wordt. Het blijkt dat er vaker buitenlandse gerechten op tafel komen, want wel 64 procent waagt zich wel eens aan het klaarmaken van uit heemse hapjes. En dat allemaal op gasfornuizen en -stellen waar van het maar bedroevend gesteld ls met het onderhoud; 85 procent laat er nooit Iets aan doen. „Drie unieke seminars om uw kennis te verrijken". Zo prijst een organisatie ln het reclameweek blad Adformatie zijn bijeenkom sten aan waarop Je ln zeven da gen voor een kleine drieduizend gulden van alles kunt leren over audlo-visuele middelen, druk werk en fotografie. Ze kennen daar ook „D-Days". informatie dagen waarop één onderwerp be handeld wordt en waar je dus ook Je kennis behoort te kunnen ver rijken. In januari wordt dit on derwerp behandeld: „Hoe haal ik meer uit mijn reclame-bureau en hoe ken ik daar zelf (als odracht- kever) een gunstige Invloed op v uitoefenen?" Dat „ken" ls letter lijk overgenomen uit de adver tentie. Kan natuurlijk een zet fout zijn, maar het staat erg slor dig. Als het om het verrijken van andermans kennis gaat. moeten ze daar toch echt beter op zulke fouten letten. Door de tekst goed na te lezen bijvoorbeeld. Als dat zou kennen! Hoewel 95 procent van de baby's van haar gewicht al gauw na de geboorte sterft, hebben artsen van het ziekenhuis In Baltimore (in de Amerikaanse staat Mary land) toch een poging gedaan om het leven van de kleine Devon Somerville te redden. De baby, een zevenmaands kindje, woog maar 397 gram en was nog geen dertig centimeter groot. Dat De von ondanks alle goede zorgen toch stierf kwam vooral, ver klaarden de artsen, doordat het bij een baby van zo'n geringe omvang vrijwel onmogelijk is om kunstmatige voeding en bloed transfusies toe te dienen. Loxton Ze kwamen uit de Verenigde Staten, Canada. Au stralië en Zuid-Afrlka naar het plaatsje Loxton ln het Engelse Somerset. Driehonderd mensen ongeveer die allemaal zelf ook Loxton heten en er van overtuigd zijn dat hun voorvaderen zonder uitzondering uit het Engelse Lox ton afkomstig zijn. Al tijdens de ze reünie is een volgende opgezet door ene Loxton uit Australië. Binnen vijf jaar moeten de Lox- tons uit alle hoeken en gaten van de wereld daar bij elkaar komen, weer naar Loxton, want zo heeft die Australiër zijn eigen onderko men ook genoemd.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 5