ontkent
ival in Somalië
Ji Polen heeft alleen de kerk nog iets te zeggen
Botha beheerst nu
Nationale Partij
S sturen Linowitz
aar Midden-Oosten
Nieuwe executies in Iran
Visserijconflict verloopt
langzaam maar zeker
BAG 29 AUGUSTUS 1980
Na kabinetswijziging Zuid-Afrika
Chilenen
betogen
massaal
TROUW/KWARTET
onze buitenlandredactie
:r° Ethiopische regering heeft ontkend dat haar strijdkrach-
ie het noordwesten van Somalië zijn binnengevallen en de
talische berichten daarover „pure verzinsels" genoemd.
$alië daarentegen houdt vol dat er wel degelijk sprake was
een invasie en zegt dat zijn troepen de Ethiopiërs het land
ben uitgejaagd.
woordvoerder van het Ethiopi-
ministerie van buitenlandse za-
zei dat de Somalische bewering
oei had de wereldopinie te be
en en de ware identiteit van de
:e verbergen. „De beschul-
alleen tot doel hebben de
loop" van de strategische basis
era aan de Verenigde Staten te
vaardigen," aldus de woordvoer-
Dat slaat dan op het akkoord dat
ington vorige week met Somalië
over militaire faciliteiten in de
•lijke havenstad Berbera, waar
ssen voor hun terugtocht uit
in 1977 een modern vliegveld
c gden en volgens geruchten te-
een grote onderzeeboothaven.
ilië krijgt daarvoor in de plaats
Ujoen gulden aan hulp, waarvan
e leel besteed mag worden aan de
van wat heet defensieve wapens
e Verenigde Staten.
Ethiopië niets over eigen slachtof
fers.)
Wat er allemaal precies van waar is, is
moeilijk te achterhalen. Mogadisjoe
en Addis Abeba liggen ver van het
strijdgewoel, de verbindingen met de
grensgebieden zijn uiterst slecht en
diplomaten in de hoofdsteden zijn
meestal aangewezen op wat de rege
ringen aan informatie verstrekken.
Nooit rustig
de Somalische beschuldiging en
Ithiopische ontkenning lijkt de
ite historie zich te herhalen. Nog
drie weken terug beschuldigde
H egime in Addis Abeba Somalië
een troepenmacht van 14.000
de Ogaden te hebben inge-
rd, die na achterlating van onge-
1400 doden en ruim tweeduizend
inden er door de Ethiopiërs weer
en zijn uitgejaagd. Somalië heeft
oen ook in alle toonaarden ont-
en het „pure verzinsels" ge
ld. Ethiopië doet nu hetzelfde,
r net als toen Ethiopië komt nu
alië met exacte cijfers over het
Jal doden en gewonden dat zou
f gevallen: aan Ethiopische kant
'$oden en 60 gewonden en aan
ilische kant 24 doden en 30 ge-
den. (Drie weken terug meldde
Wat niet wil zeggen dat er niet ge
vochten wordt. Sinds het einde van
de oorlog om de Ogaden in 1977-1978
tussen Somalië en Ethiopië is het
langs de grens nooit rustig geweest.
Het Westsomalische bevrijdings
front, dat naar autonomie in de Oga
den streeft, heeft de strijd nooit opge
geven en inderdaad hebben Ethiopi
sche gevechtsvliegtuigen aanvallen
uitgevoerd op dorpen, bruggen en mi
litaire posten op Somalisch grondge
bied. Bomkraters, verwoeste huizen
en een neergehaalde Russische Mig
in het westelijke gebied Gedo geven
dat genoegzaam aan.
Of er inderdaad geregelde Ethlopi
sche troepen de grens met Somalië
oversteken is niet duidelijk. Wel heeft
Ethiopië meermalen gedreigd dat een
volgende oorlog met Somalië niet in
de Ogaden, maar op Somalisch
grondgebied uitgevochten zou wor
den. Somaliërs die niet al te veel
ophebben met hun president, kame
raad Mohammed Siad Barre, zeggen
dat er wel degelijk Somalische mili
tairen in de Ogaden meevechten te
gen het Ethiopische leger. Dit omdat
het Westsomalische bevrijdingsfront
bij lange na niet is opgewassen tegen
het moderne Russische materieel dat
Ethiopië inzet tegen de guerrillero's.
Vooral de „vliegende tanks", zwaar
bewapende helikopters, zouden tal
van slachtoffers maken onder de
lichtbewapende strijders van het be-
vrijdingsfront.
Niet opgewassen
Militair is Somalië tegenwoordig ook
zeker niet opgewassen tegen de-
Ethiopische strijdkrachten. Volgens
het jongste rapport van het Interna
tionaal Instituut voor Strategische
Studiën in Londen telt het Ethiopi
sche leger 215.000 man. (Op zichzelf
zegt dat niet zoveel omdat in dat
leger veel geronselde boeren, zonder
enige militaire training zijn opgeno
men, die dan ook nog vaak vijandig
staan tegenover de dominante Amha-
ren. die het officierencorps uitmaken.
De echte ruggegraat wordt gevormd
door tussen de 15 en 17.000 Cubaanse
militairen, die onder meer de vliegtui
gen bemannen en de verbindingen
onderhouden. Verder zijn er nog eens
zo'n anderhalf duizend Russische mi
litaire adviseurs in het land).
Volgens het Londense rapport be
schikt het Ethiopische leger over 24
Amerikaanse M-60 tanks en 6 M-47
tanks, honderd Russische T-34 tanks,
500 T-54/55 tanks en vijftig Ameri
kaanse M 41 licht gepantserde tanks.
Het aantal pantserwagens en militai
re vrachtauto's wordt niet genoemd
en evenmin het aantal helikopters
dat recent is geleverd.
De luchtmacht van Ethiopië beschikt
over zeven Amerikaanse F-5 straalja
gers, zeventien Mig 17's, honderd
Mig-21's en twintig Mig-23's.
Het Somalische leger telt volgens het
Instituut 45.000 man, die de beschik
king hebben over 50 T-34 tanks, der
tig T54/55 tanks en honderdvijftig
licht gepantserde voertuigen. De
luchtmacht bestaat uit drie RusSi
sche Ilyushin-28 bommenwerpers,
dertig Mig 17's en zeven Mig 2I's.
door Hennle Serfontein
JOHANNESBURG De regeringswisseling die de Zuidafri-
kaanse premier Pieter Botha deze week aankondigde is een
historische gebeurtenis waarbij Botha uiteindelijk de Natio
nale Partij in zijn greep heeft gekregen. Het is de grootste
wijziging in een kabinet die een zittende premier ooit heeft
aangebracht. Het kabinet wordt uitgebreid van achttien naar
twintig ministers, terwijl zeven nieuwe ministers en drie
onderministers worden aangewezen.
Bovendien is de eerste stap gezet in
de richting van de presidentiële raad,
daar vier van de vijf oude ministers in
die raad zijn benoemd. Minister van
justitie. Alwyn Schlebush is tot voor
zitter van de raad benoemd. Hij
wordt tevens vice-president, hetgeen
een nieuwe functie is.
De multi-raciale presidentiële raad,
bestaande uit kleurlingen. Indiërs en
blanken, is Botha's eerste belangrijke
stap in zijn strategie die politieke
hervormingen beoogt en voor het
land een nieuw constituUonaal kader
moet scheppen. De kabinetswijziging
is van groot belang met het oog op de
machtsstrijd binnen de regerende
Nationale Partij tussen de zogenaam
de verligtes en verkramptes.
Ten eerste heeft Botha de macht bin
nen de partijleiding en het kabinet
overgenomen. Met de nieuwe benoe
mingen heeft hij zijn positie versterkt
en is hij nu de onaantastbare leider.
Alle nieuw benoemde leden van het
kabinet zijn loyale volgelingen van
Botha.
Isolement
Ten tweede is Botha er in geslaagd de
Transvaalse leider, An dries Treur-
nicht, die tevens leider is van de
machtige verkrampte vleugel binnen
de partij, binnen het kabinet volledig
in een isolement te dringen. Hoewel
Treurnicht nog behoorlijk wat steun
heeft in de partijleiding, heeft hij
waarschijnlijk geen volgelingen meer
in het kabinet met uitzondering mis-
■1 inig hoop op hervatting overleg
ÜSHINGTON (AFP, Reuter) De Verenigde Staten doen
ah nog een poging de besprekingen tussen Egypte en Israël
de Palestijnse autonomie weer op gang te brengen, maar
hoop dat dat lukt bestaat er niet..
^an die het moet regelen is Sol
;1 iwitz, de speciale vertegenwoordi
v van de Amerikaanse president
v ny Carter, die aan Amerikaanse
li i al nauw betrokken is geweest
ei die onderhandelingen. Vandaag
u rekt de man naar het Midden
in ten. waar hij eerst Jeruzalem en
Cairo zal aandoen. Hij erkende
gisteren dat zijn missie „buiten
j »n moeilijk" zal zijn. Hij neemt
i enkel concreet voorstel mee en
t weinig hoop dat hij de kloof
en Israël en Egypte kan dichten
ri|at de Egyptische president An-
•P Sadat de besprekingen afbrak
v i het Israëlische parlement be-
t dat Jeruzalem de eeuwige en
telbare hoofdstad van de Joodse
a t diende te worden.
ibi
i«4at vindt dat alleen een topconfe
"tie tussen de Israëlische premier
achem Begin, Carter en hijzelf
vredesproces in het Midden-Oos-
_4kan redden. Dat moet dan wel na
toerikaanse presidentsverkiezin-
van 4 november gebeuren, want
m heeft Carter, als hij herkozen
It. weer vier jaar de tijd.
Carter meent dat zo'n top, onder de
huidige omstandigheden, weinig
kans op succes heeft en hij wil wach
ten tot bepaalde diepe meningsver
schillen wat zijn opgeklaard. Lino
witz moet deze meningsverschillen
inventariseren en vast enig massage-
werk verrichten.
Begin is niet helemaal tegen zo'n top.
maar vindt wel dat het driemansge-
sprek nuttiger zou zijn als er in de
onderhandelingen over de Palestijn
se autonomie al vast wat vorderingen
zijn gemaakt. Maar zo lang die stil
liggen zit dat er niet in. Het belang
rijkste obstakel is de kwestie van de
status van Jeruzalem. Sadat en Car
ter vinden dat die moet worden gere
geld via onderhandelingen nadat de
Palestijnse autonomie is geregeld.
Maar niets wijst erop dat Israël be
reid zal zijn het regerings- en parle
mentsbesluit over Jeruzalem weer in
te slikken, en dat is volgens de Egyp
tische minister van buitenlandse za
ken Kam al Hassan een voorwaarde,
waaraan niet te tornen valt, voor her
vatting van het overleg.
SANTIAGO (AP. Reu
ter, AFP) Voor het
eerst sinds de staats
greep van 1973, waar
bij het bewind van Sal
vador Al lende omver
werd geworpen xijn
tienduizenden Chile-
nen gisternacht de
straat op gegaan om te
demonstreren tegen de
dictatuur van presi
dent Augusto Pino
chet. De met de wapen
stok optredende poli
tie heeft verscheidene
mensen gearresteerd
en er vielen twee ge
wonden. Het bewind
had honderden leden
van de oproerpolitie
ingezet tegen de beto
gers.
De demonstratie ont-
stond op een bijeen
komst met de vroegere
christendemocrati
sche president Eduar-
do Frel. Pinochet had
voor de bijeenkomst
toestemming gegeven
omdat Frel er zou pra
ten over het referen
dum dat het regime op
11 september wil hou
den over een nieuwe
constitutie die Pino
chet nog tot 1989 aan
de macht zou houden.
Frei uitte kritiek op de
voorstellen en riep het
bewind op een rege
ring van burgers en
militairen te vormen,
die Chili in twee tot
drie Jaar terug zon
moeten brengen tot de
democratie. Het refe
rendum heeft voor
Frei geen waarde om
dat er geen enkele ze
kerheid is dat de uit
slag sal worden geres
pecteerd. Aanvaar
ding van de plannen
betekent dat de Chile
nen beroofd worden
van hun burgerrech
ten, aldus de oud-pre
sident. Hij laakte de
houding van Pinochet
die Chili voor de keus
„Mij of de chaos" stelt.
PARIJS (AFP, DPA) Het visserijconflict in Frankrijk
verloopt langzaam maar zeker. De blokkade van de havens
aan het Kanaal, de Atlantische kust en het gebied van de
Middellandse Zee wordt beetje bij beetje opgeheven terwijl
het resultaat van het overleg tussen de reders en de beroeps
vissers over de eisen nog is uitgebleven.
De onderhandelingen vinden plaats
onder auspiciën van de nationale
commissie voor verzoening. Kalm en
rustig, was gisteren het oordeel over
het verloop van het gesprek. Edmond
Malre, de leider van de vakbond
TEHERAN (Reuter, AFP) Vijf
Iraanse legerofficieren en twee bur
gers zijn gisteren in de zuidwestelijke
stad Ahwaz voor het vuurpeloton om
het leven gekomen, nadat zij schuldig
waren bevonden aan een poging het
revolutionaire regime van ayatollah
Khomeini omver te werpen.
In Juli maakte de Iraanse regering
bekend het complot te hebben ont
dekt en binnen enkele dagen werden
vijfhonderd personen, de meesten mi
litairen, gearresteerd en hoogstwaar
schijnlijk zijn nu ai 80 van hen geëxe
cuteerd. Iran zei destijds dat de kom-
plotteurs contacten hadden met de
Verenigde Staten, Israël en Irak.
Maar nu heet het dat ook de Britse
geheime dienst erbij betrokken was.
Sinds de arrestatie van Iraanse stu
denten in Engeland, die na vechtpar
tijen en pro-Khomeini-betogingen
werden opgepakt, komt dat ook beter
uit.
Amnesty International, de organisa
tie die zich het lot aantrekt van poli
tieke gevangenen overal ter wereld,
doet vandaag een beroep op de nieu
we Iraanse premier Mohammed All
Rajai, een eind te maken aan de
executies in zijn land en tevens aan
•de gevangenneming van mensen op:
grond van hun geloof of hun afkomst.
Amnesty zegt dat zij ook ten tijde
van de sjah op naleving van de rech
ten van de mens in Iran aandrong en
voegt eraan toe bedroefd te zijn over
de berichten waaruit blijkt dat ook
na de islamitische revolutie die rech
ten nog geschonden worden.
CFDT stelde dat het conflict binnen
enkele dagen kan zijn opgelost als
regering en reders bereid zijn tot ech
te onderhandelingen.
In het Franse parlement heeft de
affaire tot veel opwinding geleld. Een
van de regeringsgezinde parlementa
riërs eiste het ontslag van minister
van vervoer Le Theule, die zich de
afgelopen week voornamelijk met het
conflict heeft beziggehouden. Enkele
socialisten verzetten zich tegen wat
zij de minachting van de vissers door
de regering en een van de communis
ten betitelde het breken van de blok
kade door marine en politie „een
daad van barbarij".
De situatie van het personenvervoer
tussen de Franse en de Britse Ka
naalhavens is aanzienlijk verbeterd.
De havens van Calais en Duinkerken
zijn bij voorbeeld weer open maar in
Boulogne-sur-Mer waar de acties be
gonnen zit de boel nog dicht. De
blokkade van Dieppe, een van de
belangrijkste havens in de verbin
ding met Engeland, is gistermiddag
voor een deel opgeheven.
schien van de minister van politie,
Lous Le Grange en dr. Ferdie Hart-
zenberg.
Maar Treurnicht houdt nog steeds
een belangrijke vinger in de pap daar
hij belast is met het toezicht op het
ambtenarenapparaat. Dit apparaat is
een verkrampt bolwerk en voorstan
der van een dogmatisch apartheids-
beleid.
Ten derde worden alle nieuwe leden
van het kabinet omschreven als ver
ligtes (liberalen). Waarschijnlijk is
het beter hen „pragmatische realis
ten" of „gematigden" te noemen. Dit
houdt in dat Botha op zijn kabinet
kan rekenen als het erom gaat be
langrijke hervormingen en verande
ringen door te voeren. Waarbij het
overigens duidelijk is dat deze veran
deringen strikt binnen het brede ka
der van de apartheid zullen vallen. En
dat betekent in feite dat de regering
de rechterkant binnen de Nationale
Partij niet meer de schuld kan geven
als belangrijke hervormingen uit
blijven.
Ten vierde zijn voor de eerste keer in
de Zuidafrikaanse parlementaire ge
schiedenis deskundigen van buiten
het parlement benoemd en wel op
twee zeer belangrijke posten. De een
is dr. Gerrit Viljoen, de bestuurder
van Namibië, die tevens voorzitter is'
van de Invloedrijke Afrikaner Broe
derbond, die in feite met zijn 12000
leden Zuid-Afrika beheerst. Viljoen
wordt minister van onderwijs, dat de
afgelopen vijftig jaar door de Broe
derbond is gebruikt om de Afrikaner
(blanke) jeugd te hersenspoelen.
•De ander is generaal Magnus Malan,
opperbevelhebber van de strijd
krachten, die minister van defensie
wordt en daarmee Botha, die die post
al veertien jaar bezette, opvolgt. Ge
neraal Malan heeft achter de scher
men gefungeerd als persoonlijk advi
seur van Botha in politieke en inter
nationale zaken. Hij is de vader van
het idee van „de totale strategie" om
de „totale aanval op Zuid-Afrika" te
keren. HIJ is er voor dat de raciale
problemen voor 80 procent met poli
tieke en voor twintig procent met
militaire middelen wordt opgelost
De kabinetswijziging vindt plaats na
dat Botha het aantal ministeries van
40 tot 18 had teruggebracht.
De zwarte meerderheid in Zuid-Afri
ka is echter duidelijk niet onder de
indruk van de regeringswisseling. Zij
zien het louter als een verandering in
personeel, en vinden dat het apart
heidssysteem onveranderd blijft. Het
grootste zwarte blad, de „Post" be
schreef de wijziging als van geen en
kele betekenis.
„We weten niet hoe Botha zich voor
stelt -de problemen van dit land aan
te vatten. Een ding weten we wel en
dat is dat de premier vastbesloten
lijkt niet te tornen aan de grote apart
heid." De „Post" zei verder dat Botha
wijzigingen had moeten aanbrengen
die de zwarten enige hoop zouden
geven. Hij had één enkel onderwijs
systeem (voor blanken en zwarten)
moeten aankondigen en de presiden
tiële raad moeten laten vallen. Botha
had met de zwarte leiders moeten
overleggen over een blauwdruk voor
een regering die het hele volk zou
vertegenwoordigen. En de „Post",
waarschuwde dat „niets minder dan
dèt de wensen van het volk zal kun
nen bevredigen tenminste dat deel
van het volk dat zich zorgen maakt
over de toekomst."
T r J. den Boef
ritieke tijden heeft de (roomskatholleke) kerk van Polen altijd een
angrijke rol gespeeld, zelfs onder het communistische bewind dat na
-Itweede wereldoorlog zijn intrede deed. In 1956 en 1970 was het aan de
te invloed van de kerk te danken dat de opstandige bewegingen tegen
falend systeem niet tot catastrofes uitgroeiden.
plaats zou zijn voor de openlijke beleving
van godsdienstige overtuigingen.
In 1956 leidde de opstand die zich voorna
melijk in het industriegebied rondom Poz-
nan (het vroegere Duitse Posen) concen
treerde. bijna tot interventie door de Sow-
jet-Unie zoals dat enkele maanden later
in Hongarije zou gebeuren, waar de zaken
volledig uit de hand liepen. In uiterste nood
benoemde de communistische partij toen
de nog niet zo lang daarvóór gerehabiliteer
de Wladislaw Gomoelka tot partijsecre
taris.
-foordat Karol Wojtyla uit Kraków twee
geleden tot paus werd uitgeroepen en
g jaar als leider van een wereldkerk
mfantelijke reis door Polen maakte,
iwde zich ongeveer 90 procent van
ilse bevolking als roomskatholiek en
van een vierde deel van de bijna drie
loen leden van de communistische partij
end, dat zij nog altijd naar de kerk
;en. En dat in een land, dat al langer dan
ig jaar onder communistische heer-
appij stond.
is een merkwaardige situatie, die uniek
n Oost-Europa en de verklaring ervoor
in het verleden. Door de eeuwen heen is
roomskatholleke kerk de belangrijkste
*>r in het leven van de Polen geweest, in
r- en tegenspoed. Haar macht was zo
at, dat het voor protestanten eens was
tn calvinistisch erg moeilijk was om
i te handhaven. Na het staatshoofd was
primaat van de kerk de belangrijkste
iur, want primaat betekent: de eerste
r 1 en de hoogste autoriteit.
istand
i naat van Polen is sinds vele jaren de nu
arige kardinaal Stefan Wyszynski, die
end is om zijn onverzettelijkheid. Ook
°üe periode die aan de gebeurtenissen van
6 voorafging en waarin het helemaal
n vanzelfsprekendheid was, dat de kerk
r gezag kon doen gelden en eisen kon
len aan de wereldlijke autoriteiten, was
Bynski het symbool van het verzet te-
een systeem waarin op den duur geen
Gomoelka kon zich handhaven omdat zijn
bereidheid om met de roomskatholleke
kerk samen te werken voor kardinaal Wys
zynski aanleiding was om hem openlijk te
steunen. De nieuwe partijsecretaris kon zijn
beloften echter niet waarmaken en enkele
jaren later, toen de rust in Polen leek te zijn
weergekeerd, meende Gomoelka het verder
zonder de steun van de kerk te kunnen
stellen. Er brak ook voor Wyszynski weer
een moeilijke tijd aan. Zijn waarschuwin
gen werden in de wind geslagen.
Eind 1970 braken er in Polen opnieuw on
lusten uit omdat noodzakelijk geworden
prijsverhogingen aan de consumenten
doorberekend zouden worden. De aange
kondigde maatregelen werden ingetrokken,
maar het kwaad was al geschied en de
onlusten konden niet meer in de hand wor
den gehouden, met name aan de Oostzee
kust: hetzelfde gebied waar thans bijzonder
gedisciplineerd en bijna on-Pools wordt ge
staakt.
Pas toen Gomoelka werd afgezet en als
partijsecretaris werd vervangen door de Si-
leziër Edward Gierek die toen een voor
Polen opvallende populariteit genoot
keerde de rust langzaam weer, nadat kardi
naal Wyszynski de bevolking had opgeroe
pen om in het belang van het land weer aan
het werk te gaan. Enkele jaren geleden
leidde de aankondiging van nieuwe prijs
verhogingen tot de ernstige onlusten in de
industriesteden Radom en Ursus en moest
de kardinaal opnieuw het gewicht van zijn
ambt in de schaal leggen om een ramp te
voorkomen.
'Paus
Na de schokkende gebeurtenissen in beide
steden moest Gierek, wiens prestige een
geduchte knauw had gekregen, nog meer
dan voorheen rekening houden met en steu
nen op de invloed van de roomskatholleke
kerk, ofschoon hij geen wezenlijke conces
sies deed. Dit leidde er toe dat er een
voorzichtige toenadering ontstond tussen
arbeiders en intellectuelen (verenigd in het
comité voor sociale zelfverdediging), een
toenadering die zonder de versterkte in
vloed van de kerk niet mogelijk zou zijn
geweest.
De benoeming van Karol Wojtyla uit Kra
ków tot paus heeft er ongetwijfeld toe ge
leid dat de ontwikkelingen in Polen in een
stroomversnelling terecht kwamen. Het be
zoek dat hij vorig jaar aan Polen bracht,
heeft onvermijdelijk tot gevolg gehad, dat
de bevolking een meer zelfverzekerde hou
ding aannam tegenover een systeem, waar
zij niet om had gevraagd en dat er steeds
minder in slaagde om mooie theorieën in de
praktijk om te zetten.
Tijdens het partijcongres in februari meen
den de communistische leiders nog de onte
vreden arbeiders tevreden te kunnen stellen
met het aan de kant, zetten van premier
PJotr Jaroscewicz, een getrouw Moskou
aanhanger die het belangrijkste mikpunt
van zeer gerechtvaardigde kritiek was ge
worden. Giereks vertrouweling Edward Ba-
biuch nam de ondankbare taak van Jaros-
zewicz over, blijkbaar verwachtend dat hij
de tijd zou krijgen om het vertrouwen van
de bevolking te winnen.
Woede
Ook Babiuch moest echter ervaren dat
prijsverhogingen in zijn land de druppels
zijn, die de emmers van woedes over het
uitblijven van werkelijke veranderingen in
het systeem om de sociaal-economische cri
sis de baas te kunnen worden, doen overlo
pen. En ook moet de kerk, die aanvankelijk
genoodzaakt was om een veelzeggend stil
zwijgen te bewaren, spreken om een totale
ontluistering van een falend socialistisch
systeem (met alle fatale gevolgen in de
vorm van buitenlandse Interventie) te voor
komen.
Enkele dagen geleden vond kardinaal Wys
zynski het ogenblik gekomen om de staken
de arbeiders, die de openlijke steun van de
kerk hadden en hebben, op te roepen om
weer aan het werk te gaan. Hij tekende de
ernst van de situatie door te zeggen dat „de
onrust Polen aan de rand van de catastrofe
heeft gebracht; dat het uur voor een gewe
tensonderzoek heeft geslagen; dat men zijn
eisen moet matigen opdat de orde weer
keert; en dat zelfs gerechtvaardigde eisen
slechts geleidelijk verwezenlijkt kunnen
worden."
Het gevaar bestaat dat de woorden van de
kardinaal in de wind geslagen zullen wor
den, als een deel van de stakende arbeiders
niet van ophouden wil weten. Een andere
mogelijkheid is dat de partijleiding onder
handelingen als vertragingstaktiek gaat ge
bruiken, omdat zij verwacht dat spoedig
aan de oproep van Wyszynski gehoor zal
worden gegeven. Het zal voor de in een
Twee Polen die veel invloed kunnen uitoefenen op het gedrag van de stakende
arbeiders in hun land; paus Wojtyla en kardinaal Wyszynski.
overwinningsroes levende arbeiders toch al
erg moeilijk worden om weer aan het werk
te gaan en dagelijks met de harde werke
lijkheid geconfronteerd te worden, waarin
voorlopig mede als gevolg van de stakin
gen geen verbetering zal komen