Ginjaar vindt toestand van
drinkwater onaanvaardbaar
Bedrijfsleven nog
ongemoeid door
Poolse stakingen
Aardrijkskunde hoort bij je ontwikkeling.^
Uit brieven van lezers
Steenkoolimporten wel stroever
Bezetting instituut
na dag beëindigd
Anti-Israël-kaarten
kwetsend voor joden
Twee zeilers op
Noordzee omgekomen
Pleidooi vof*
beperkt naj*
vliegen op i]
DOOR BOB DEN UYL
DONDERDAG 28 AUGUSTUS 1980
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
NOORDWIJKERHOUT (ANP) Minister Ginjaar (volksgezondheid en milieuhygiëne) acht
de huidige situatie van het drinkwater niet aanvaardbaar. Drinkwaterbedrijven kunnen geen
veilig drinkwater meer produceren zonder intensieve toepassing van chemicaliën, zoals
chloor, ozon en actieve kool. Hij is van mening dat de overheid er naar moet blijven streven
dat het grondwater en het oppervlaktewater, waaruit het drinkwater wordt bereid, niet langer
wordt bevuild door voor de volksgezondheid gevaarlijke stoffen. Zuiveringsinstallaties
vormen daarvoor geen oplossingen.
Deze rubriek is uitsluitend bestemd voor korte reacties op in deze krant gelezen
berichten, artikelen en commentaren, en met voor open brieven, gedichten,
oproepen of reacties op advertenties (deze laatste dienen tot de directie gericht te
worden). De redactie behoudt zich het recht van bekorting voor. Hierover of over
het niet plaatsen (meestal door ruimtegebrek) kunnen wij helaas met corresponde
ren. Brieven adresseren aan Secretaris hoofdredactie Trouw. Postbus 859,1000
AW Amsterdam. Bij pubiikatie worden naam en woonplaats van de schrijver
vermeld.
Verplaatsing (1)
Dit zei de bewindsman gisteren tij
dens de opening van een driedaagse
internationale conferentie van drink
water-deskundigen in Noordwijker-
hout, die is georganiseerd door het
Rijksinstituut voor de drinkwater
voorziening (RID). De minister vindt
dat we in staat zouden moeten zijn
uit het oppervlaktewater drinkwater
te maken met gebruikmaking van
simpele middelen, waaronder zandfil-
tratie, zoals dat in het begin van de
eeuw gebruikelijk was. Om dit te be
reiken zullen de giftige en niet af
breekbare chemische stoffen in de
rivieren en meren opgespoord en ver
der verwijderd móeten worden.
Minister Ginjaar gaf weliswaar toe
dat de kwaliteit van het oppervlakte
water de laatste jaren langzaam ver
betert. maar er moet volgens hem nog
veel gedaan worden voordat dit een
betrouwbare bron voor de drinkwa
tervoorziening wordt. Was grondwa
ter tot voor kort de meeste betrouw
bare bron voor de drinkwatervoorzie
ning. thans wordt het in toenemende
mate bedreigd door bodemverontrei
niging. De bewindsman refereerde
daarbij aan het geval Lekkerkerk,
waar de in de grond gestorte veront
reinigende stoffen zelfs in het drink
water doordrongen.
Bijdrage
De minister wil daarom even veel
aandacht schenken aan het voorko
men van ongecontroleerd storten van
chemische afvalstoffen als aan de op
sporing en verwijdering van bestaan
de bodemverontreinigingen. De in
ventarisatie door de provincies van
chemisch-afvalstortplaatsen, die in
de helft van dit jaar klaar moet zijn,
zal daar een belangrijke bijdrage aan
leveren.
Ten slotte achtte minister Ginjaar
het dringend noodzakelijk dat de EG-
richtlijn van 1 juli van dit Jaar voor
het drinkwater zo spoedig mogelijk
wordt ingevuld en de nationale kwali
teitseisen, gebaseerd op deze richt
lijn. verder worden uitgewerkt. Dit
betekent voor de consument een ga
rantie dat hij voortdurend kan reke
nen op veilig drinkwater.
Centrale ontharding van drinkwater
waarbij het waterleidingbedrijf het
kalkgehalte terugbrengt tot 50 60
milligram per liter zal geen invloed
hebben op het optreden van hart- en
vaatziekten. Dit deelde de Amster
damse prof. R Zlelhuis als voorlopige
conclusie uit tal van onderzoeken aan
het congres mee.
In 1975 was centrale ontharding voor
lopig afgeraden, omdat in een aantal
landen een statistisch verband was
gevonden tussen zacht drinkwater en
harts te rf te. Maar een direct oorzake
Van onze redactie economie
AMSTERDAM Het valt op dit moment nogal mee met de
gevolgen van de stakingen in Polen voor het Nederlandse
bedrijfsleven. Weliswaar verloopt de kolenimport uit dit land
aanzienlijk stroever dan voorheen, toch heeft dit nog niet tot
problemen aanleiding gegeven.
Hoogovens in IJmuiden, die ongeveer
15 20 procent van haar behoefte aan
cokeskolen rechtstreeks uit Polen im
porteert. draait zoals overigens al
tijd het geval is op de aanwezige
kolenvoorraad. Van de in totaal
450.000 ton Poolse cokeskolen, die dit Hdlldcl
jaar in IJmuiden zullen worden aan
gevoerd uit Polen, is al ongeveer de
helft daar aangekomen.
Voor de produktie bestaan er op dit
moment dan ook nog geen proble
men, aldus een woordvoerder van
Hoogovens. „De leverantie van co
keskolen verloopt echter stroef, en bij
een eventueel aanhouden van de sta
king verwachten we dat de aflevering
nog wel stroever zal gaan lopen."
Reden, waarom Hoogovens momen
teel nagaat hoe bij een voortduren
van de Poolse stakingen de leverantie
van cokeakolen voor het bedrijf in
IJmuiden toch veilig kan worden ge
steld. Gedacht wordt daarbij aan het
betrekken van kolen van andere lan
den, zoals bijvoorbeeld de Verenigde
Staten.
Centrales
Volgens de directie Kolen van het
ministerie van economische zaken
hebben met name de elektriciteits
centrales in ons land daar nog niet
aan de bel getrokken, omdat zij in de
problemen zouden zitten met hun ko
len. En ook van andere zijde hebben
zij nog geen alarmkreten gehoord."
Aan de andere kant. aldus de directie
Kolen, toont de staking, die overi
gens in Polen het minst werd ver
wacht, nog eens duidelijk aan, hoe
juist het is dat in de jongste Kolenno-
ta van het ministerie de nadruk
wordt gelegd op het belang van een
evenwichtige spreiding van de kolen-
leveranties over een aantal landen.
Met het oog op de gewenste zekerheid
in de kolenaanvoer wijst de directie PoIltl6K
Kolen voorts op het gewicht van het
sluiten van lange termijncontracten.
Kolenaankopen op de spotmarket
bieden veelal onvoldoende zekerheid
Verder wordt gewezen op deelneming
De Nederlandse handel met Polen is
in het totaal van onze buitenlandse
handel maar bescheiden. Verleden
jaar voerde Nederland uit Polen in
voor een totaal bedrag van 300 mil
joen gulden. Hiervan maakte de post
kolen het voornaamste onderdeel uit
met 72 miljoen gulden. Op de tweede
plaats kwamen textiel en kleding met
41 miljoen gulden en derde was aard
olie met 35 miljoen gulden.
De Nederlandse export naar Polen
vertegenwoordigde in 1979 een waar
de van in totaal 451 miljoen gulden.
Hiervan voor 178 miljoen gulden che
mische en farmaceutische prod uk ten
en voor 65 miljoen machines, instru
menten en elektrische apparatuur.
Polen de stakingen zijn er een
bewijs van zit met zijn economie
nogal in de nesten. Het land gaat
gebukt onder een aanzienlijke schul
denlast. En tegen deze achtergrond
lijkt het op het eerste gezicht mis
schien opmerkelijk, dat het Westerse
bankwezen toch nog steeds bereid is
nieuwe middelen ter beschikking te
stellen van de economie van Polen.
Een consortium van internationale
banken verstrekte eind vorige week
een krediet van 325 miljoen dollar
aan de Handlowy Bank en verwacht
mag worden, dat een aantal West-
duitse banken de komende weken
daar nog eens 664 miljoen dollar aan
zal toevoegen. Weliswaar zijn beide
bedragen iets teruggeschroefd bij de
oorspronkelijke plannen, toch staat
Polen blijkbaar bij het internationale
bankwezen nog in een goed blaadje.
NIJMEGEN-ARNHEM (ANP) De
35 groepsleiders, die dinsdagochtend
het instituut Jonkerbosch voor zwak
begaafde jongeren in Nijmegen be
zetten. hebben hun actie na één dag
beëindigd. Dit gebeurde onder druk
van de ouders van de pupillen.
Bezetters en een paar bewoners van
het instituut zijn gistermiddag bij de
inspectie voor de geestelijke volksge
zondheid in Arnhem geweest, waar ze
een petitie hebben aangeboden. De
actievoerders eisten onder andere
een onderzoek door het bestuur van
Jonkerbosch naar het functioneren
van de nieuwe directeur E. Verhoeff.
Deze was volgens de Arnhemse poli
tie nogal boos op de actievoerende
groepsleiders omdat deze pupillen
van Jonkerbosch bij de demonstratie
hadden betrokken Ook de ouders
van de 130 pupillen van het instituut
waren boos op de bezetters.
Uiteraard spelen op de achtergrond
belangrijke politieke overwegingen
een rol bij dit alles. Daarnaast echter
is de bereidheid tot kredietverlening
ook niet van een zeker eigenbelang
ontbloot. Zouden de nieuwe midde
len namelijk niet zijn verstrekt, dan
was de kans groot geweest dat Polen
niet aan zijn verplichtingen uit hoof
de van eerder aangegane leningen
had kunnen voldoen, wat de betrok
ken banken op grote verliezen zou
zijn komen te staan.
Voor het overige menen de Westerse
banken, dat aan de stakingen weldra
een einde zal komen, en dat de gevol
gen daarvan voor de economie van
het land beperkt zullen blijven. Ten
slotte heeft ook Italië wel enige ar
beidsonrust gekend in het verleden,
zonder dat de kredietwaardigheid
van dit land eronder heeft geleden.
Verder speelt ook mee dat de Oosteu-
ropese landen, zo blijkt uit de Finan
cial Times, een zeer goede reputatie
hebben in de westerse bankwereld
wat betreft het. betalen van rente en
aflossingen op leningen. Zouden er al
eens in dat opzicht problemen ont
staan. dan zijn er aider de Comecon-
landen altijd wel enige die kunnen
bijspringen, zoals met name Rusland.
De Westerse banken stellen wel ver
trouwen in de „Comecon-paraplu".
lijk verband is nog steeds niet aange
toond, aldus Zlelhuis. En bij recent
onderzoek blijkt het statistische ver
band ook aanmerkelijk vager Deze
bevindingen werden bevestigd door
deskundigen uit Engeland en West-
Duitsland
Met onthard drinkwater kan de con
sument de was doen met minder was
middel en betere thee zetten. Kalkaf-
zetting in huishoudelijke warmwater-
apparaten neemt af. Dit laatste voor
deel, maar dan in het groot, géldt ook
voor industriële afnemers van drink
water.
DEN HAAG (ANP) WD-kamerle-
den hebben de ministers van Justitie
en van buitenlandse zaken gevraagd
maatregelen te nemen om het ver
spreiden van zogenaamde antl-Israël-
kaarten, afkomstig van het Palesti-
na-komitee in Breda, tegen te gaan.
In vragen wijzen de kamerleden me
vrouw Ginjaar en de heren Bolke-
stein en Nijpers er op. dat de kaarten
afbeeldingen vertonen, die een verge
lijking suggereren tussen nazi-Duits-
land en Israël. Zij noemen deze kaar
ten in hoge mate kwetsend voor de
joden.
door Nederlandse bedrijven in de ko-
lenwinning elders als middel van
meer evenwicht in de kolenleveran-
ties te bereiken.
„Indien ik u vergete, a Jeruzalem, zo
vergete (mij) mijn rechterhand; mijn
tong kleve aan mijn gehemelte, als ik
uwer niet gedenkPsalm 137. Har
te kreet van het joodse volk in Baby
lonische ballingschap. Het is dus toch
gebeurd! Onze regering door de knie
ën. Teruggekomen op het in Juli 1980
heel anders luidende besluit,. Zou het
dan toch waar zijn dat geld de wereld
regeert? Velen zullen door deze poli
tiek van de Nederlandse regering het
woord politiek maar een vies woord
gaan vinden. Ik kan hier de woorden
van de zijn teleurstelling uitende rab
bijn Soetendorp niet herhalen, maar
ze waren mij wel uit het hart gegre
pen. En Yasser Arafat Juicht natuur
lijk: „Allah is groot!" Ja de Palestij-
nen mogen (moeten) hun plek heb
ben, maar Jeruzalem was eeuwen en
eeuwen joods voordat de volgelingen
van Mohammed er hun voet plaat
sten. Waarom moet Israël toch steeds
het kind van de rekening zijn? Haar
lem D. J. D. du Fossé
Verplaatsing (2)
In het belang van de olie. met een
smoes, dat Nederland nauwe banden,
(wie gelooft dat nu nog?) heeft met
Israël is de regering gezwicht voor de
chantage en wordt de ambassade
overgeplaatst. Voor wiens rekening?
Waar bleef de Raad van Kerken de
afgelopen dagen? Wat heeft het leed
ons gezegd van de uitroeiing van zes
miljoen Joden door de nazi-beulen en
het leed en de gevolgen waaraan zo-
velen nog de vreselijkste herinnerin
gen hebben? Woorden schieten mij te
kort om mijn diepe verontwaardiging
verder neer te schrijven over dit be
sluit. Wat zal de volgende els zijn om
de volgende stap te ondernemen Is
raël van de kaart trachten te vegen?
Voorburg A. A. de Jong
Doodstraf
Amnesty International heeft, gezien
een advertentie in dit blad van maan
dag 25 augustus, met o.a. 80000 hand
tekeningen uit Nederland, een beroep
gedaan op de Verenigde Naties en
haar lidstaten alle nodige stappen te
ondernemen voor de onmiddellijke
en volledige afschaffing van de dood
straf in alle landen. Hiermede open
baart zich deze organisatie in haar
onchristelijk karakter, want in de bij
bel wordt de doodstraf zeer duidelijk
geleerd, zowel in het Oude als in het
Nieuwe Testament Daarom is het
onbegrijpelijk, dat men bij de onder
tekenaars ook gereformeerde predi
kanten vindt. In 1945, toen de zaak
actueel was, heeft de Nederlandse
Hervormde Kerk zich in haar verga
dering met 36 tegen 9 stemmen vóór
de doodstraf uitgesproken. Dit be
sluit is in een herderlijke brief, ont
worpen door prof. dr. K. H. Miskotte,
aan de kerk kenbaar gemaakt. Daar
in wordt o.m. verwezen naar Christus,
als Hij voor Pilatus staat en zegt: gij
zoudt geen macht (rechterlijke vol
macht) over Mij hebben, indien zij u
niet van boven gegeven ware. Johan
nes 19 vers 11, naar de moordenaar
van het kruis, die tot zijn mede-ver
oordeelde zegt: wij ontvangen straf
waardig hetgeen we gedaan hebben,
maar Deze heeft niets onbehoorlijks
gedaan (Lucas 23 vers 41), naar het
oudtestamentische woord: Wie des
mensen bloed vergiet, diens bloed zal
door de mens vergoten worden, want
God heeft de mens naar Zijn beeld
gemaakt. (Genesis 9 vers 6). naar het
woord van Paulus in Romeinen 13,
dat de Overheid het zwaard niet te
vergeefs draagt en tenslotte naar de
Heidelberger Catechismus zondag 40
vraag 105, waarin, na de oorden, dat
wij alle wraakgierigheid moeten af
leggen, wordt besloten met de woor
den: waarom ook de Overheid het
zwaard draagt om de doodslag te
weren. Mijn inziens zou het goed zijn.
dat in het verkiezingsplan van het
CDA de weder invoering van de dood
straf in het burgerlijk recht werd op
genomen.
Kampen K. Meima
AMSTERDAM (ANP) Op de
Noordzee zijn de Nederlandse zeilers
Gerrit Mulder uit Landsmeer en
Tjeerd Kolman uit Huizen omgeko
men. De zeilers waren zaterdag uit
Engeland vertrokken en hadden
maandag in IJmuiden moeten aan
komen.
Waarschijnlijk, is het zeven meter lan
ge jacht „Peepi" door slecht weer
overvallen. Het lan ook zijn dat het
schip door een andere boot is overva
ren. De lichamen van de twee opva
renden zijn in Oostende en Scheve-
ningen aan land gebracht. Van het
Jacht ontbreekt elk spoor.
MAASTRICHT Qedei»
ten van Limburg hebt I
staatssecretaris van verl
terstaat een brief ges tui
dringende verzoek om m
te verlenen aan de plaru^nZ
Courier International ti
van een internationaal
stencentrum op de lucht] C
Limburg in Beek
De gevraagde medewerl in
het beperkt toestaan van gis
ten met geluidsarme taf
propellorvliegtuigen en
van de bemanning van <k
toren.
Vanwege de kansen voor d VJ
genheid vinden gedepute
beperkte opheffing van he
nachtvluchten volledig v
Voorlopig gaat het om
perkt aantal vliegbewe
nacht, dat bovendien ze
twee uur 's nachts zal plaP'
Wanneer de vestiging i
nationaal koeriersdiens
doorgaat, betekent dat
ding van de directe werki!,
op het vliegveld Zuid-Lii
meer dan honderd arbe1^-
City Courier is thans in
vestigd, maar heeft daar
de mogelijkheden om eer
netwerk uit te breiden ot(
Tegelijkertijd met de bri
staatssecretaris hebben
de staten het gemeenteb
Ulestraten dringend ven
het belang van de werkg
zich niet meer te verzette!
perkte openstelling van he
's nachts.
Op mijn christelijke lagere school - en waarschijnlijk
op alle scholen in de periode 1M() -11)42 - had men
een sluitend systeem om de leerstof in de hoofden
van de kinderen te stampen. Alles wat zich daartoe
leende, en veel van wat zich er niet toe leende, werd
op een rijtje gezet. Dit wil zeggen datje alles in een
v astgestelde volgorde moest kunnen opdreunen.
Tafels, jaartallen, rivieren, hulpwerkwoorden,
provincies, bijbelboeken, enfin, je kon het zo gek niet
verzinnen of het werd op een rij gezet, vaak vergezeld
van een zogenaamd ezelsbruggetje. Men hield daar
de hand aan met een strengheid die iets wanhopigs
had. Het leek of ten koste van alles moest worden
voorkomen dat de kinderen werkelijk gingen
nadenken.
Het ging dus niet om kennis, het ging om kennis van
de heilige rijtjes. Je werd niet opgeleid om dingen te
begrijpen, maar je kreeg rijtjes ingehamerd. Watje
daarnaast écht wist of leerde was onbelangrijk, ja,
zelfs gevaarlijk. Op elke vraag over welk onderwerp
ook werd het antwoord verwacht in de bewoordin
gen zoals die je waren voorgezegd. Al gauw wende je
je hieraan en liet je het wel uit je hoofd je eigen
w oorden te kiezen. Wist je dus het antwoord wel,
maar niet de verlangde juiste bewoording, dan was
het veel handiger om in plaats van antwoord te geven
op je eigen manier, met een dom hoofd te stamelen:
'Ik weet het niet, meneer.' Dat kon men zich nog voor
stellen, datje iets niet wist. Je kreeg de aanmaning
beter je best te doen, en daar bleef het dan bij.
Het was een systeem om langzaam gek van te worden.
Gewapend met het systeem gingen we op zekere dag
ook Nederlandsch-Indië te lijf. Nu, dat bleek een
waar lustoord voor de rijtjes. De doelmatigheid en
tegelijk ook de zinloosheid van het systeem blijkt we)
uit het feit dat ik er nu nog een aantal weet: Kai-
Aroe-Tanimbar, Riau-Lingga-Banka-Billiton (je 11
hoort als het ware op de achtergrond het klassikale r
opdreunen), Ambon-Boeroe-Ceres (de abc-eilanden,
dat was nog eens gemakkelijk!). Maar het mooiste
van alles was het rijtje van de eilanden ten oosten i
Java, een rijtje met een melodieus ritme om nooit te
vergeten: BaJi-Lombok-Soembawa, Soemba-Flores-
Timor. Zelfs nu nog fluister ik op stille ogenblikken
dit rijtje dromerig voor me uit; het geeft me een
bepaalde kracht om verder te gaan. Eigenlijk is het
één van de weinige zekerheden in je leven, je
geschonken door je lagere school, zij het met een
andere bedoeling.
De hoofdschotel van ons Indië was natuurlijk Java,
alleen mocht je nooit Java zeggen. Dat heette: Java
met Madoera. Batavia was de hoofdstad, er was de
beroemde postweg van Daendels, en verder werd het
eiland bewoond door tevreden Javanen die in
kampongs woonden en op hun sawahs rijst ver
bouwden. Allen hadden zij een hoge hoed op van het
rood-wit-blauw en wat daarmee samenhing. Er was
eigenlijk maar één zorgelijk feit, één wanklanlw -
in deze gordel van smaragd: lang niet iedereen hing
er het christelijk geloof aan. In de binnenlanden, zei
de meester geschrokken fluisterend, waren er zelfs
nog heidenen! Eti op Bali wisten ze niet eens wat fat
soenhjke kleding was! Maar daar deden we wat aan:
jaarlijks vertrok er een stropm zéndelingen naar ons
eilandenrijk die dit varkentje wel eens zou wassen.
Opgelucht keken we elkaar aan: dit kw am dus ook
weer in orde.
Maar wat we ook leerden (tin uit Billiton, olie uit
Balikpapan, tabak uit Deli), van dejavaanse mens
wisten we eigenlijk niets. Dat kwam pas later, toen wet
van school afwaren. En daarom waren die mooie,
zangerige rijtjes zo bedroevend zinloos.
Dit is 'n Verhaal van de Maand. Een verhaal zoals u
dut best zelfeens zou willen schrijven. War hl dan niet langer -
maar zet uw 'Dromen over Java 'eens op papier
Maak dat verhaal ongeveer even lang als dat hierboven.
En stuur hel voor 1 oktober 1980 naarKoninklijke Bednjven
Theodorus Niemeyer B. V, afd. JavaanseJongens, Postbus 480.
9700AL Groningen.
Alle verhalen worden eigendom van Theodorus
Niemeyer B. V.. Iedere inzender ontvangt op zijn minst het nieuwe
pakjeJavaanseJongens. Vindt de deskundige jury uw verhaal
goed, dan ontvangt u bovendien f250, -.
Wordt uw verhaal uitstekend bevonden, dan verschijnt
het als 'Verhaalvan de Maand' in een van de volgendeJavaanse
Jongenspublikalies. En ontvangt u een extra honorarium van
f500, Wij wensen u veel succes.
JavaanseJongens.Je moet 't gerookt hebben
om erover mee te kunnen praten.
Nieuwr vcipakkiin; l.u< htdicht l.inijo Hap l?li|fi lang ven
