iziekindustrie in moeilijke situatie
Koersveriaging
10% pandbrieven
PGH hypotheekbank
School moet
meer doen aan
consumentenles
Publiek leent veel
minder voor woning
VN willen verbod
van 'goedkope vlag'
99%
Pompschakelaar cv-installatie
ram: privé-opnamen en piraterij
perse
'en door
stroming
Voorkomen
inbraak
kost veel
Rente weer in
opgaande lijn
Verpleegkosten
stegen vorig
jaar aanzienlijk
Touwtrekken begint in september
Belang consumentenvorming
nog sterk ondergewaardeerd
Proces Dirk
van den Broek
Mening over reclame
)AG 27 AUGUSTUS 1980
FINANCIËN EN ECONOMIE
THOUW/KWARTET P11-RHS13
O (ANP) In de
maanden van dit
nog geen 115.000 wo-
itheken lngeschre-
het CBS. Dit bete-
sterke daling ten op-
5^an dezelfde periode
vorig jaar, toen nog
1.000 wonlnghypothe-
stand kwamen.
periode het gemiddeld
r woninghypotheek toege-
jjwel van 146.000 gulden tot
Iden.
hypotheken nam het
Jvlngen toe van 18.000
1.000 en nam het totaal
bedrag met 33,6 pro-
8 miljard gulden tot 11
In totaal werd gedu-
Iers te helft van dit Jaar voor
- d gulden aan nieuwe hypo-
^schreven tegen 29,1 mil-
Jard gulden in dezelfde periode van
het vorig Jaar. Dat is een stijging van
4,4 procent Volgens het CBS is deze
stijging geheel toe te schrijven aan de
toeneming van de hypotheken op be
drijfspanden en dergelijke.
Leningen
In het tweede kwartaal van dit Jaar ls
het aan consumptief krediet ver
strekt bedrag met bijna 20 procent
gedaald in vergelijking met dezelfde
periode van het vorig Jaar. In het
eerste kwartaal van dit jaar was het
consumptief krediet met 5,5 procent
afgenomen. Volgens maandag gepu-
sten van het CB8, die maandag zijn
gepubliceerd. In dit tijdvak bleven de
bestedingen aan voedings- en genot
middelen gelijk aan die van vorig
Jaar, maar liepen de bestedingen aan
duurzame goederen met 3 procent
terug. Dit werd vooral veroorzaakt
door de scherpe daling in de verko
pen van personenauto's. De bestedin
gen aan overige goederen en diensten
namen met 3 procent toe. .Tot deze
stijging droegen voornamelijk bij de
bestedingen aan benzine en de uitga
ven in de horeca-sector. Dtf, staat in
verband met de door weersomstan
digheden (gladheid) lage bestedingen
hieraan ln het begin van 1979.
bllceerde gegevens van het CB8 werd
gedurende de eerste helft van 1980
voor vier miljard gulden aan con
sumptief krediet verstrekt tegen 4,6
miljard ln de eerste helft van 1979.
Dit komt neer op een daling van 12,8
procent.
Doordat van veel leningen, met name
bij de spaarbanken en financierings
maatschappijen, de looptijd nog
steeds toeneemt, werd er in totaal
ook minder afgelost Daardoor is de
totale schuld van het lenend publiek
per saldo nog met 2,7 procerlt toege
nomen ten opzichte van het einde
van het vorig Jaar, te weten tot 12,8
miljard gulden.
Uitgaven
In de eerste vier maanden van 1980
zijn de consumptieve bestedingen
van de Nederlandse bevolking nau
welijks toegenomen in vergelijking
met dezelfde periode van het vorig
jaar, zo blijkt uit voorlopige uitkom-
ui e redactie economie
'j RDAM De muzlek-
verkeert ln een
situatie. Redenen
r zijn de afwezlgbeld
attractieve muzl-
en een geweldige
i de kosten over de
lereld, zo blijkt uit het
van Polygram
procent Philips, 50 pro
ms) vervaardigde vorig
er 370 miljoen platen en'
I muslcassettes. De omzet
2,5 miljard gulden werd
>t 13.700 medewerkers ln 31
ag constateert, dat haast
■^aterij en prlvé-bandopna-
erieuze bedreiging vormen
muziekindustrie.' Piraterij,
ijk voornamelijk beperkt
■Azië, komt nu ook elders
tl er, volgens Polygram,
rechtszaken zijn gevoerd
Duitsland, Kenia, Bel-,
jk en vooral in de V8, ls
|k om tot de kem van het
loor te dringen.
I redactie economie
f Overstromingen langs
rden van Rijn, Ussel,
s hebben boeren en tuln-
B al in de provincie Gelder-
23,5 miljoen gulden aan
tril es berokkend. Daar-
de boeren geld moeten
extra krachtvoer, en ls
•duktie aanmerkelijk klei-
dan normaal, wat nog
op betekent van 11,5 mll-
l De totale schade voor de
oeren komt daardoor op
p miljoen'gulden.
(onclusle komt de Gelderse
pplj van Landbouw na een
atle. Bij de schadebereke-
geen rekening gehouden
werkzaamheden voor de
Ja gezin. De maatschappij
dat slechts in weinig geval-
1 taak kan worden gemaakt
«groepsregeling Zelfstandl-
t de boerenbedrijven in de
"Vallen worden verwezen
delgen bank.
tse Maatschappij raadt de
ii ook aan voortaan binnen
>edrijf een financiële reser-
nen, waardoor bedrijfsrlsl-
toekomst beter kunnen
gevangen. Die reserve zou
al aantrekkelijke wijze"
i innen worden opgebouwd,
die de maatschappij on-
icht van de staatssecre-
financiën belooft te
Illegale platen worden dikwijls ge
perst ln het ene land, dan over de
grens gesmokkeld en verkocht ln een
ander land. Er is, aldus Polygram
onvoldoende bekrachtiging van de
wet
Thuis kopiëren
Gesignaleerd wordt ook, dat het
thuis kopiëren van platen alom toe
neemt. In Groot-Brittannie gaat on
geveer éénderde van de potentiële
markt verloren aan privé-opnamen.
In Oostenrijk schat men dat iedere lp
drie keer gekopieerd wordt In Au
stralië wordt ongeveer 50 miljoen dol
lar uitgegeven aan blanco banden,
tegenover 210 miljoen aan opgeno
men muziek.
Volgens Polygram kunnen beide pro
blemen alleen worden opgelost door
onderlinge samenwerking van de ge
hele bedrijfstak vla zijn Internationa
le federaties. Zij vormen twee van de
belangrijkste uitdagingen voor de
tachtiger Jaren.
Polygram vertrouwt erop, dat de ge
ringe omzetdaling die zich in het af
gelopen jaar op het gebied van de
grammofoonplaten vodrdeed, slechts
tijdelijk zal blijken en dat er nog
voldoende groeimogelijkheden voor'
de muziekindustrie aanwezig zijn.
Door de mate van onberekenbaar
heid in de muziekindustrie, aldus het
verslag, hoeft een onderbreking van
de, groei niet noodzakelijk een specia
le betekenis voor de toekomst te
hebben.
Op de belangrijke markt van de VS
daalden de consumentenbestedingen
vorig Jaar met tien procent Maar al
eerder was er geen groei geweest
van 1973 tot 1975 waarna een stij-
DEN HAAG Het Haagse be
drijfsleven heeft in 1977 twee
keer zo veel geld aan inbraak
preventie uitgegeven dan het
bedrag dan werd gestolen. Sa
men met de uitgaven aan ver
zekeringspremies en bewa
kingsdiensten ls dat Jaar zelfs
veertien keer zo veel betaald,
dan aan werkelijke schade is
geleden.
Dit blijkt uit een publlkatle
van het Koninklijk Nederlands
Ondememersverbond, dat de
ze gegevens heeft ontleend aan
een onderzoek van het Weten
schappelijk Onderzoek- en Do
cumentatie Centrum van het
ministerie van Justitie.
De schade per bedrijf bedroeg
in 1977 gemiddeld 283, terwijl
gemiddeld 552 aan techni
sche middelen om inbraak te
voorkomen werd uitgegeven.
De verzekeringspremies be
droegen het dubbele van de
werkelijk toegebrachte schade.
ging volgde van Jaarlijks gemiddeld
20 procent van 1976 tot 1978.
De potentiële groei over de gehele
wereld wordt onderstreept door het
feit, dat nog steeds slechts 0,25 pro
cent van de consumentenuitgaven
wordt besteed aan opgenomen mu
ziek, terwijl ln de geïndustrialiseerde
landen nog slechts 65 procent van de
gezinnen een toenemend aantal
platenspelers bezit In veel ontwikke
lingslanden ls de markt nog pas ln dé
beginfase.
Van onze redactie economie
AMSTERDAM De rente beweegt
zich, na een periode van een lichte
daling, weer ln opgaande lijn. Een
ontwikkeling, die tot uiting komt ln
de beslissing van een aantal banken
en hypotheekbanken om de afglfte-
p rij zen van hun spaar- en pandbrie
ven te verlagen.
Zo hebben de Priesch-Gronlngsche
Hypotheekbank en de Westland-
Utrecht Hypotheekbank gisteren de
afglftekoers van hun 10 procents
pandbrieven verlaagd van 100 tot 99
procent De Westland-Utrecht heeft
tevens de afgifte van haar 10,5 pro
cents pandbrieven I960 per 1982-88.
hervat tegen 100,50 procent
De Nederlandse Scheepshypotheek-
bank heeft de koers van afgifte van
de 10 procents pandbrieven 1980 per
1984-88 gebracht van 99,5 op 98,5 pro
cent De Nederlandse Credletbank
verlaagde de afglftekoers van de 10,5
procents spaarbrieven 1980-86 van
105,70 tot 104,10 procent Oof ln de
Verenigde Staten loopt de rente (ver
der) op. Gisteren maakte de Chase
Manhattan Bank een verhoging van
de prime rate (rente die wordt bere
kend aan eerste klas relaties) bekend
van 11V. tot 11% procent Recent werd
de prime rate door de Amerikaanse
banken al van 11 op 11V« procent
gesteld.
Van onze soc-econ. redactie
DEN HAAG In 1979 heeft er een
.aanzienlijke stijging plaatsgevonden
van de verpleegkosten die uit hoofde
van de Algemene -Wet Bijzondere
Ziektekosten (AWBZ) werden uitge
keerd.
De Stichting Centraal Administratie
Kantoor AWBZ, die als centraal be-
taalkantoor voor deze wet optreedt,
betaalde vorig Jaar 5,91 miljard gul
den aan verpleegkosten, zo blijkt uit
het Jaarverslag. Dat was 485 miljoen
ofwel 8,9 procent meer dan ln 1978
toen 5,42 miljard gulden aan ziekte
kosten werd uitgekeerd. De toene
ming was voornamelijk het gevolg
van de stijging van de verpleeg
kosten.
Eind 1979 werden 109.092 patiënten
voor rekening van de wet verpleegd
tegen 107.476 eind 1978, hierbij zijn
niet Inbegrepen de patiënten die ten
laste van de wet ln ziekenhuizen wa
ren opgenomen.
Van onze redactie economie
GENEVE De Internationa
le Organisatie van Onafhan
kelijke Tankvaartreders (In-
tertanko) ls niet van plan zich
de voordelen van het varen
onder „goedkope" vlag zon
der slag of stoot te laten af
nemen.
Daarom heeft de organisatie een ver
gadering in Genève aangekondigd,
waar zal worden nagegaan hoe de
ADVERTENTIE
De Friesch-Groningsche Hypotheekbank N.V. te Amsterdam
deelt mee dat m.i.v. 26 augustus 1980 voorbeurs de koers van uitgifte van de
10% pandbrieven 1979 per 1982/1986 is verlaagd tot
Effectief rendement 10.33%. Jaarcoupon per 1 augustus.
Prospectus van uitgifte op aanvraag verkrijgbaar bij onze
kantoren, de banken en de commissionairs in effecten.
Amsterdam. Herengracht 433(020-221272) Arnhem. Ziioendaslseweg 59 (065-42 7346)
Êindhoven. Ten Hagestraat 11 (040-44 68 551 Enschede. M H Tromplaan 12<053-31 2445)
Oen Haag. Lange Viiverberg 9 (070 - 60 59 00) Groningen. Ubbo Emmiussmgel 75 (050 -18 3183)
Rotterdam. Westbiaok 67 (010-115550). Utrecht Gddenkwartrer 43(030-310344)
Verenigde Naties het best kunnen
worden gedwarsboomd ln hun plan
nen het varen onder goedkope vlag te
verbieden. Intertanko vertegenwoor
digt ongeveer tachtig procent van de
particuliere tankvaart
Het varen onder goedkope vlag kan
in twee categorieën worden verdeeld.
In het ene geval ls een vlag van een
bepaald land goedkoop, omdat het
betrokken land een mild belastingre
gime heeft jln het andere geval, om
dat het land in kwestie met de techni
sche eisen, die aan een schip worden
gesteld, de hand licht Het is duide
lijk dat het laatste klachten over ge
varen uitlokt vooral na enkele recen
te ongelukken met olietankers, die
onder goedkope vlag voeren.
Ook Nederlandse bedrijven laten
schepen registreren onder goedkope
vlag, met name de Antilliaanse. De
belastingen op de Antillen zijn lager
dan in Nederland. In 1979 was de
totale omvang van de Nederlandse
vloot 5,4 miljoen bruto-registerton
(brt). Daarvan was 1,8 miljoen brt
geregistreerd ln de Nederlandse An
tillen.
Volgens ambtenaren van de UNC
TAD (United Nations Conference on
Tariff and Development) is 81 pro-
cent van alle schepen, die onder goed
kope vlag varen, eigendom van rede
rijen in de Verenigde Staten, Grie
kenland, Hong Kong, Japan en West-
Dultsland. Van de wereldkoopvaar-
dijvloot vaart ongeveer 28 procent
onder goedkope vlag. Liberia neemt
éénvijfde van de goedkope tonnage
voor zijn rekening, Panama vijf pro
cent en Singapore twee procent. Libe
ria en Panama hebben zich al tegen
de plannen van de Verenigde Naties
uitgesproken.
Het afschaffen van de vrije registra
tie van schepen, waar de VN voor
pleiten, zou tot gevolg kunnen heb
ben dat de ontwikkelingslanden een
groter aandeel kunnen krijgen in het
vrachtvervoer over zee. Derde-wereld
landen hebben op een geleidelijke
afschaffing van de vrije registratie
aangedrongen. Industrielanden, met
name West-Duitsland en Frankrijk,
stemmen ermee ln dat het varen on
der goedkope vlag zijn kwalijke kan
ten heeft, maar Zijn desondanks te
gen een volledige afschaffing van het
systeem. Op 4 en 5 september verga
deren zowel de VN als Intertanko
over het onderwerp, respectievelijk in
Genève en in Hong Kong.
Onlangs werd op een zeer druk bezochte
bijeenkomst over de vorming van de jonge
consument georganiseerd door de Ne
derlandse Gezinsraad, de Consumenten
bond en het Konsumemten Kontakt
meer aandacht voor het consumentenon-
derwijs op alle scholen bepleit, te begin
nen bij het basisonderwijs. Dit pleidooi
had het karakter van een drtnged appel op
de overheid, de consumentenvorming ein
delijk eens serieus te nemen.
Het appel werd gedaan
door ruim honderdveer
tig leraren (tientallen
hadden een afschrijving
gekregen, omdat er on
voldoende plaats was),
die zich ln de praktijk
met dit onderwerp bezig
houden ln de vakken
economie, huishoudkun
de en maatschappijleer.
Het verrassende van de
bijeenkomst was, dat
kwam vast te staan dat
er op de scholen op het
gebied van consumen
tenvorming al veel meer
gebeurt en veel meer
wordt geëxperimen
teerd, dan de deelnemers
van elkaar wisten.
Rapport
Het ls overigens al weer
een Jaar of zeven (ruim)
geleden, dat het eerste
rapport over consumen
tenvorming, geschreven
door de Nederlandse Ge
zinsraad, werd gepubli
ceerd. Sindsdien ls er op
dit gebied heel wat op
gang gekomen. Hierbij
werd ook vastgesteld dat
de overheid weliswaar
het belang van de consu-
mentenvonnlng heeft
onderkend, maar dat dit
echter nog hoofdzakelijk
ln nota's ls gebeurd.
Daarom werden de aan,
bevellngen ln de bijeen
komst ook vooral op de
overheid gericht De
overheid zou de midde
len moeten verschaffen
om de consumentenvor
ming beter aan te kun
nen pakken, met name
ln de opleiding en door
middel van goed en ge
varieerd lesmateriaal.
Intussen kan worden
vastgesteld, dat het be
paald nog niet zo slecht
ls gesteld met het aan
bod van lesmateriaal.
Dat blijkt uit het over
zicht bij dit artikel, dat
door de Nederlandse Ge
zinsraad ls samenge
steld.
Brochure
Het pleidooi van de lera
ren voor méér consu-
mentenvorming sluit
aan bij de brochure
„Ook consumeren moet
Je leren", die door de So
ciaal-Economische Raad
wordt uitgegeven. (Jam
mer dat deze brochure
vier gulden kost)
In die brochure staat
dat de consumentenop
voeding ln het gehele on
derwijs moet worden in
gevoerd; niet alleen ln
het dagonderwijs, maar
ook ln de avond- en par
tiele opleidingen. Het
beste zou zijn, dat dit
onderwerp gedurende de
gehele schoolperiode
van het begin tot het ein
de zou worden behan
deld.
Hiertoe worden verschil
lende mogelijkheden ge
zien. Zo kan de consu
mentenopvoeding als
apart vak, als onderdeel
van een of meerder ande
re vakken, of als centraal
thema bijvoorbeeld
tijdens de jaarlijkse the
ma-week worden ge
bracht
Voorrang
Aan de invoering van
consumentenopvoeding
dient een hoge voorrang
te worden gegeven
omdat:
in de Jonge Jaren
mensen het gevoeligst
zijn voor beïnvloeding;
via de scholen een
zeer grote groep wordt
bereikt;
kinderen ook him ou
ders en omgeving beïn
vloeden;
de overgang van
school naar betaalde ar
beid met alle con
sumptiemogelijkheden
van dien te plotseling
gaat;
een groot deel van de
reclame op de Jeugd ls
gericht.
Eigenlijk moet, aldus de
brochure, de consumen
tenopvoeding zich tot de
hele bevolking uitstrek
ken; van Jong tot oud.
Permanent
Door de maatschappelij
ke veranderingen is „de
vorming tot consument"
niet een éénmalige zaak.
Er dient op dit gebied
een permanente educa
tie plaats te vinden.
Dit zou kunnen gebeu
ren in het kader van de
open school.
Ook de SER-commlssle
voor consumentenaan
gelegenheden, de CCA,
staat op het standpunt
dat, naast bescherming
vla wettelijke maatrege
len en door middel van
voorlichting, steeds
meer behoefte aan con
sumentenopvoeding be
staat. Wil de consument
binnen het economisch
gebeuren goed functio
neren, dan moet hij (zij)
zich een kritische instel
ling aanleren.
Zo ls het maar nét!
SCHOOLTYPE
TITEL
ONDERWERPEN
PRLJS
TE VERKRIJGEN
LBO en
eventueel
MAVO/
HAVO
Consumer
of minder
reklame
rakgel d
kopen en kleun
distributie
milieu
voeding
1*5
gratis
NOT
Postbus 80500
2508 GM Den Haag
RVD
Anna Panlownastraat 76
Den Haag
Afd. Filmotheek
MAVO/HAVO/
VWO
De Jonge
Consumo!
koop-maar-raak-gedrag
reklame
marketing
voorkomen van koop-
maar-raak-gedrag
aanvraag
NIAM
Postbus 6428,
Den Haag.
LHNO
Huishoudkunde
kieren en kopen
inkopen doen
rakgeld
uitgaven ln een geeln
energie
reklame doorden
kopen op afbetaling
aanvraag
NCB
Edukatleve
Uitgeverij
Postbus 912
5000 AX Tilburg
MAVO
Experimentele
leergang
„ekooomle"
rakgeld
supermarkt
reklame
rondkomen (de financiële
situatie van oen gsslu)
besuinlgen
lenen
prodokt Informatie
verpakking
aanvraag
Stichting
▼oor de Leerplan
Ontwikkeling,
Klanderij 204,
Enschede
053 840840
Onderwijs
▼oor werkende
Jongeren/
LBO
Konsamen-
ten Vorming
reklame doorden
hoe gebruik je
voorlichtingsmateriaal
omgaan met geld
kopen ronder kater
assertlvlteitstraining ln
koop en klaagdtuaties)
/5r-
Consumentenbond
Leeghwaterpleln 26,
Den Hasg
HAVO/VWO
Kassa
inkomen en
Inkomensverdeling
behoeften
marktstrukturen
trends
warentest
waar kopen we?
verkopen
supermarkt marketing
verpakking
reklame
konsumenton vervet
gratis
verslag
wordt gedaan
aan de LWEO
van de
ervaringen
LWEO
La*. Bert Hulbers
D. Stalpertstraat 85/bs
Amsterdam
LBO
MAVO
Reklame,
onderdeel
van
„Maatschap
pijleer. een
nieuw Tak"
omvang reklame
oormerken van reklame
trucs die ln de reklame
worden toegepast
gevolgen van de reklame
konsumenten akties
tegen de reklame
3*5
4.75
Eduka,
Postbus 48,
4100 AA Culemborg
In het bericht over de
eerste pompschakelaar
met Gaskeur en Kema-
keur in de Consumenten-
fabriek van de afgelopen
week, zit een onnauw
keurigheid. Wat de toe
passingsmogelijkheden
betreft is het zo, dat deze
pompschakelaar niet al
tijd toepasbaar ls bij:
cv-lnstallatles gecom-
De Consumentenbond
heeft Dirk van den
Broek gedagvaard voor
de prealdent van de Am
sterdamse rechtbank.
Het kort geding zal die
nen op 4 september. De
ze consumentenorgani
satie heeft groot bezwaar
tegen de reclame-cam
pagne, die Dirk van den
Broek deze week ls be
gonnen naar aanleiding
van het laatste onder
zoek van de Consumen
tenbond naar levensmld-
delenprijzen (gepubli
ceerd ln het augustus
nummer van de Consu
mentengids). Gesteld
wordt, dat de adverten
ties van Dirk van den
Broek door een onjuiste
weergave van de onder
zoeksresultaten mislei
dend zijn.
Aan de presi
dent ls daarom verzocht
deze adverteerder tot
een rectificatie te veroor
delen en hem te verbie
den in de toekomst pp
deze wijze te adverteren,
een en ander op straffe
van een dwangsom.
Dit ls het eerste proces
op grond van de nieuwe
wet Misleidende re
clame.
blneerd met warmwater
voorziening;
cv-ketels ouder dan
circa acht jaar;
cv-ketels zonder Inge
bouwde pomp;
gaswandketels.
Beslist niet toepasbaar
ls de pompschakelaar
bij:
cv-lnstallatles met
een volautomatische
klokthermostaat;
cv-lnstallatles met
een 220 Volts kamerther
mostaat.
Deze pompschakelaar
kan eigenhandig worden
aangebracht In de ver
pakking zit een compleet
aanshiitschema.
Ra
Mocsn tnf NI
Hans Wiegel (minister): De VVD beschouwt de par-
tlcullere ondernemingsgewijze produktie als hoek
steen van onse samenleving- Daarbij horen concur
rentie en goed geïnformeerde consumenten. Recla
me bevordert die concurrentie en verschaft die
informatie. Kan een goed produkt door goede recla
me beter worden verkocht; een slecht produkt redt
het met wat voor reclame dan ook, niet De beste
reclame is en blijft dan ook de kwaliteit van het
produkt (Bijeengebracht door FHV/BBDO).
