'Uiteindelijk
verliezen
we allemaal'
Uit brieven van lezers
Het dilemma van een kritische partijbons in Polen
VRIJDAG 22 AUGUSTUS 1980
BINNENLAND/BUITENLAND
TROUW/KWARTET
Mieczyslaw Rakowskl, schrijver van
onderstaande beschouwing, is niet al
leen hoofdredacteur van het invloed
rijke Poolse weekblad Polityka, maar
tevens lid van het centrale comité
van de Poolse communistische partij
en goede vriend van partijleider Ed
ward Gierek.
In zijn eerste functie heeft Rakowski
zich regelmatig doen kennen als een
(voor Oosteuropese begrippen) onaf
hankelijk denker en als voorstander
van een communisme-met-menselijk
gezicht. (In Oost-Europa overigens
spreekt men niet van communisme,
maar van socialisme).
De stakingen hebben Rakowski onte
genzeggelijk in problemen gebracht;
enerzijds uiten de actievoerders eisen
die ook voor hem aantrekkelijke kan
ten moeten hebben, anderzijds is hij,
als „partijbons", in de verdediging
gedrongen.
Deze moeilijke positie komt onzes
inziens goed tot uitdrukking in de
beschouwing die hij gisteren in Poli
tyka publiceerde en die wij hieronder
enigszins ingekort afdrukken.
door Mieczyslaw Rakowski
In wezen kwam de redevoering die de Poolse partijleider
Edward Gierek afgelopen maandag hield, neer op een
erkenning dat er fouten zijn gemaakt bij de uitvoering
van het sociaal-economische beleid, zoals dat in decem
ber 1970 werd vastgesteld. „Deze fouten moeten herstel
worden en de vraag naar de verantwoordelijkheid voor de
fouten blijft open". Gierek zei tevens dat de partij nood
maatregelen zal nemen om de materiële voorwaarden
voor het Poolse volk te verbeteren en dat de partij zich
snel zal bezighouden met het functioneren van de vak
bonden en hervormingen van het economische systeem
„Maar de partij verwerpt elke concessie aan krachten die
vijandig zijn aan het fundament van het systeem".
Gierek haalde deze zinsnede erbij
in verband met het feit dat verte
genwoordigers van anti-socialisti
sche krachten actief zijn bij som
mige stakende groepen en de ar
beiders proberen over te halen tot
het stellen van eisen die tot doel
hebben de stabiliteit van de staat
blijvend aan te tasten. Ook deze
mensen zullen de woorden van
Gierek ter harte moeten nemen.
Gierek heeft als secretaris van het
centrale comité van de Poolse Ver
enigde Arbeiderspartij de richting
aangegeven waarin actie onderno
men dient te worden, en in de
komende dagen en weken zal dat
concreet' gestalte krijgen. Wij zul
len onze journalistieke bijdrage
aan dit program van actie geven.
Als we falen dreigt er in ons land
een periode van instabiliteit,
waarvan de gevolgen voor ons al
len gevaarlijk kunnen zijn.
Ontwikkeling
Ons blad heeft zich de afgelopen
tien Jaar opgesteld achter het in
1970 opgestelde programma voor
de sociaal-economische ontwikke
ling van het land. De belangrijkste
punten van het program luidden
als volgt:
De economische activiteit
moet direct in dienst staan van
de samenleving.
De eenheid van het volk, be
reikt door middel van overeen
komsten en overleg, vormt het
fundament van de regering.
Polen voert een beleid van
openheid ten opzichte van de
wereld.
Gierek herinnerde aan deze
ideeën toen hij zei dat in dit pro
gramma de weg lag naar een mo
dern en welvarend Polen. Wij volg
den de uitvoering van het pro
gramma nauwgezet en we uitten
kritiek op de zwakke punten en de
vergissingen die op verschillende
regeringsniveaus en in de fabrie
ken werden gemaakt
Ik herhaal dit allemaal welbewust
Mijn commentaar op de huidige
situatie in Polen kan formulerin
gen bevatten die bij sommige le
zers op een Ja, maarzullen
stuiten, veroorzaakt door wezen
lijke of emotionele overwegingen.
Werkonderbrekingen, of als u wilt
stakingen, die er nu al enkele we
ken zijn, zijn een ongewoon so
ciaal en politiek verschijnsel in de
recente geschiedenis van Pplen.
Niet verwonderlijk dus dat er druk
over gesproken wordt, dat men er
opgewonden over doet en dat er
verschillende emoties en gevoe
lens worden losgemaakt In zo'n
psychologlsch-politieke situatie
geraakt een sobere en kalme waar
dering van de feiten en een over
denken van alle aspecten vaak op
de achtergrond.
Tot dusverre is het Poolse volk in
publikaties en door de kameraden
van de partij opgeroepen de ver
antwoordelijkheid voor het heden
en de toekomst van het land niet
uit de weg te gaan. Maar oproe
pen. vooral als ze herhaald wor
den. hebben niet altijd de gewen
ste gevolgen- Deze keer zijn ze
echter wel echt noodzakelijk.
Evenwicht
De ervaringen uit de gehele na-
oorlogste periode laten zien dat
ons land van groot belang is voor
het evenwicht in Europa en de
wereld. Van de kleine en middel
grote socialistische landen in Eu
ropa zijn wij in elk. opzicht het
grootste. We hebben omvangrijke
voorraden aan waardevolle grond
stoffen. een groot economische
potentieel en een volk dat onder
wijs genoten heeft Ook bezetten
we een belangrijke strategische
positie.
In de Jaren zeventig voerden we
een beleid dat openingen bood
naar alle geografische richtingen.
De voordelen ervan kwamen niet
alleen ten goede aan de Poolse
economie, maar ook aan de gehele
samenleving, van intellectuelen
tot arbeiders.
Polen kan niet gezien worden als
een marginaal land. Vandaag de
dag menen de leiders van alle sta
ten waarmee rekening gehouden
moet worden, dat het nu net Polen
met zijn socialistische systeem is
dat zo'n belangrijke factor is in
het bovengenoemde evenwicht.
Met Polen moet rekening gehou
den worden ook omdat en mis
schien juist omdat we op de
drempel van onze laatste onafhan
kelijkheid er in slaagden vriend
schappelijke betrekkingen met de
Sowjet-Unie aan te knopen.
Onze verantwoordelijkheid voor
de vrede in Europa hangt samen
met deze rol en positie van Polen.
En niet alleen als het gaat om
vrede in Europa, maar ook als het
gaat om de toekomst van de ont
spanningspoli tiek. Als bij voor
beeld de sociale en politieke be
trekkingen in Polen blijvend in
stabiel zouden worden, dan kan
voorspeld worden dat ons land
een struikelblok voor Europa zou
worden, een van de vele naties die
voor alle andere problemen ople
veren. Dat zou voor Europa een
soort nieuwe en zelfs meer acute
versie van de koude oorlog kun-
,nen inhouden.
Polen is ongetwijfeld een gevoelig
punt en daarom begrijp ik volko
men waarom veel westerse politici
en leiders de afgelopen weken in
het openbaar de overtuiging en
hoop hebben uitgesproken dat
ons land erin mag slagen de moei
lijkheden en tegenstellingen op de
weg naar ontwikkeling, te over
winnen. Voor de zaak van Polen,
maar ook voor de zaak van Eu
ropa.
Stakers op de Lenin-werf in Gdansk onder een portret van
paus Johannes Paulus.
Voorzichtig
Met het oog op deze plaats van
Polen in Europa is het duidelijk
dat elke stap voorzichtig en wel
overwogen genomen moet wor
den. Dit slaat tegelijk op hen die
regeren en op hen die worden gere
geerd. Om het in ronde bewoor
dingen te zeggen: wij allen, van
hoog tot laag, ongeacht onze poli
tieke oriëntatie en kijk op de we
reld, moeten zodanig handelen
dat de wereld ziet dat wij als natie
begrip hebben voor de zware ver
antwoordelijkheid die op ons rust,
dat we weten dat Polen niet op
houdt te bestaan als onze genera
tie er niet meer is, en dat we niet
altijd op eigen houtje kunnen re
geren, maar dat, zoals onze ge
schiedenis dat al aangeeft, ook
wijs moeten doen, al is dat niet
altijd even gemakkelijk.
Maar ook vanwege interne rede
nen zou destabilisering van de so
ciaal-economische relaties in Po
len gevaarlijk zijn. Instabiliteit
zou ook de krachten die tegen de
Poolse Arbeiderspartij gericht
zijn, de illusie kunnen geven dat
nu de tijd gekomen is om niet
alleen hun ideeën te spuien maar
ook om ze uit te voeren. Het natio
nale belang eist dat we ons distan
tiëren van zulke neigingen.
Het is duidelijk dat bovenstaande
mening niet betekent dat onze
partij ook maar een ogenblik kan
vergeten dat het volk en zijn ver
tegenwoordigers echt en niet al
leen formeel moeten deelnemen
aan het mede-besturen van het
land. Zij kan dit ook niet vergeten
aangezien in het socialistische
systeem de mens zich alleen
medeverantwoordelijk voelt voor
de staat als hij werkelijk invloed
heeft op het beleid. Met andere
worden, de essentie van een volks
regering is dat er geen medeve
rantwoordelijkheid bestaat zon
der deelneming in het bestuur. En
bestuur betekent niet slechts de
leiding. Constante verwezenlij
king van het idee van medebe
stuur dient niet te worden
beschouwd als politieke tactiek,
maar als strategie.
Consequenties
De werkstakingen die de afgelo
pen zeven weken hebben aange
houden vormen een uiterst com
plex economisch, politiek en psy
chologisch verschijnsel. Ze vergen
een serieuze en veelomvattende
analyse. In vele gevallen kan men
begrip hebben voor de motieven
en de bedoelingen waarom men
het werk neerlegt. Alarmerend is
het echter dat niet iedereen de
consequenties van zijn daden in
ogenschouw neemt. Dit geldt in
het bijzonder voor die uitingen
van ontevredenheid zelfs indien
tot op zekere hoogte gerechtvaar
digd waarbij emoties aan het
daglicht treden die door hun poli
tieke gevolgen de plaats waarin
wij leven en de vorm van ons na
tionaal bestaan voor lange tijd
kunnen ontregelen.
Want het gebeurt dat je iets wilt
bereiken maar dat je daden onbe
doeld tot heel andere resultaten
lelden. Men zou er nog begrip voor
kunnen hebben wat geen in
stemming betekent dat jonge,
onervaren arbeiders dergelijke
emoties koesteren. Maar ouderen
zouden de ervaring van het verle
den niet moeten vergeten, ook van
de naoorlogse periode, die aange
ven dat als je zekere politieke da
den stelt de gevolgen niet altijd
overeenstemmen met je wensen.
Het is niet onze enige taak popu
laire waarheden te verwoorden die
slechts bijval oogsten. Verant
woordelijkheid voor de samenle
ving dwingt ons onaangename
dingen te zeggen, indien wij me
nen dat die juist en wezenlijk zijn.
De gevolgen van de staking, scha
delijk voor de Poolse economie en
alle werkende mensen, zijn duide
lijk en zullen duidelijk zijn, zelfs
voor mensen die niet alles weten
van de buitengewoon moeilijke
economische situatie van ons
land. of die slechts een vage notie
hebben van de genadeloze wer
king der economische wetten. Als
de gevolgen vandaag de dag niet
al duidelijk zijn, zullen ze dat in de
toekomst worden, omdat iedereen
erop zal stuiten als hij morgen
naar zijn portemonnee grijpt. Zon
der moeite zal hij opmerken dat
zijn zloty „lichter is dan zes maan
den geleden".
Wijzen op de nadelige gevolgen
voor de Poolse economie van de
stakingen, die in juli voornamelijk
gericht waren op loonsverhogin
gen, is onze taak, hoeveel kritiek
er ook mag zijn op de planning en
het bestuur.
Politiek
Het is duidelijk dat een analyse
van de ontwikkeling gedurende de
laatste twee maanden van de soci
ale en politieke toestand in Polen
niet kan volstaan met die conclu
sie. De aanhoudende werkonder
brekingen. kort of lang. moeten
ook vanuit een politiek gezichts
punt worden beschouwd; ze die
nen ook te worden bezien in de
samenhang van de relatie tussen
volk en bestuur.
Een columnist schreef dat stakin
gen in ons systeem iets exotisch
zijn. We kunnen het met een der
gelijke opvatting niet eens zijn,
aangezien zij stoelt op een heilig
verklaring van ons sociaal sys
teem of op de historisch onjuiste
veronderstelling dat de essentie
van het socialisme de mogelijk
heid uitsluit dat er allerlei tegen
stellingen binnen het systeem rij
zen. Als er zich verschijnselen
voordoen in ons systeem zoals die
waar wij nu getuige van zijn, dan
volgt daaruit dat er iets mis is of
dat iemand het mis heeft. Hetzij
de groepen die de hoofdverant
woordelijkheid dragen voor de
ontwikkelingsgang in ons land,
hetzij de fabrieksarbeiders die
hun werk neerleggen. En mis
schien ligt het aan beide?
Begrip
Dit feit duidt erop dat er op een of
ander punt een gebrek is geweest
aan begrip tussen de leiding van
het land en zeer aanzienlijke groe
pen van de werkende klasse. Ge
zien in het licht van de nationale
belangen is dat geen gunstige ont-
wikkeling, maar we moeten ook
niet in paniek raken, ervan uit
gaande dat het de ondergang zal
worden van het Polen van het
volk. Vandaag is één ding zeker:
we zullen uiteindelijk allemaal
verliezen. En daarom is het nood
zakelijk snel en precies vast te
stellen waar en wanneer het we
derzijds begrip tekort schoot, en
vervolgens energiek en oprecht
stappen te ondernemen omdat te
herstellen. Edward Gierek heeft
dat op zich genomen. Allerlei
tekortkomingen in onze economie
en ons maatschappelijk leven
zijm herhaaldelijk geanalyseerd
en beschreven. Premier Edward
Babiuch wees nog op een van die
tekortkomingen tijdens zijn toe
spraak voor de televisie op 15 au
gustus. „Onze maatschappij," zei
hij, „was onvoldoende geïnfor
meerd over de huidige moeilijkhe
den, over de toestand van de eco
nomie, over de toenemend proble
men. Wij hebben ons onvoldoende
voorbereid om het hoofd te bieden
aan de moeilijkheden die zich de
afgelopen jaren al als onvermijde
lijk aandienden." Deze opmerking
verwijst in feite naar het functio
neren van de socialistische demo
cratie.
Veranderingen
Veel mensen denken dat werkon
derbrekingen en de druk die daar
van uitgaat gunstige veranderin
gen versnellen, dat de mensen die
het land besturen met meer toe
wijding naar betere structuren
zullen streven als het leven hun
lastiger wordt gemaakt Maar de
werkelijkheid is ingewikkelder.
Want is het mogelijk temidden
van zo'n opwinding en van zulke
stakingen de noodzakelijke over
dracht van mankracht te doen
plaats hebben, de leiding te verbe
teren. de lonen te beheersen en te
koppelen aan de produktiviteit en
het produktiesysteem te verbete
ren? Ik kan het mis hebben, maar
ik twijfel daar ernstig aan.
Toch hangen de stabiliteit van
vandaag en de verbeteringen van
morgen hier wel van af en niet van
de uitgifte van nieuw geld.
Maatschappelijke ontwikkeling
zonder spanningen en conflicten
is in de praktijk onmogelijk. De
mensheid, de naties en de maat
schappelijke klassen stuiten na de
oplossing van een of meer proble
men altijd weer op nieuwe. Zo is
het altijd geweest en zo zal het
altijd zijn. Het punt is dat deze
spanningen en conflicten ons niet
moeten leiden tot confrontaties
die doorgaans geen enkele bewe
gingsvrijheid laten aan alle bij het
conflict betrokken partijen.
Deze rubriek is uilskiiteno bestemd voor korte readies op in deze krant gelezen
berichten, artikelen en commentaren, en niet voor open brieven, gedichten,
oproepen ol readies op advertenties (deze laatste dienen tot de dtredie gericht te
worden) De redadie behoudt zich het recht van bekorting voor Hierover ol over
het niet plaatsen (meestal door ruimtegebrek) kunnen wij helaas niet corresponde
ren Brieven adresseren aan Secretaris hoofdredactie Trouw, Postbus 859,1000
AW Amsterdam. Bij pubkkatie worden naam en woonplaats van de schrijver
vermeld.
Ambassade (12)
Moeten wij werkelijk de dal
oliekalf maken en zwichtei L
dreigende boycot en daai
vriend in de steek laten? fi
die al niet zo veel vrien
heeft? Weten wij, wat het
altijd met Je rug tegen dt
moeten staan? Laten wij
achter Israël staan, als rq PP
volk en als kerk. Ook als k iel
is en blijft toch immers hew
God. Zij hebben onze sü L.
Juist nu.
Hoogeveen
CDA-dissidenten
Ik wil als volbloed AR mijn volledige
instemming betuigen met het stand
punt van Hans van den Broek in
Trouw van 15 augustus. Jammer dat
dit heldere geluid niet afkomstig is
uit de meerderheid van de AR-groep
in CDA en Tweede Kamer want het is
mijns inziens ook de mening van het
AR-volk in Nederland. Hopelijk
wordt nog vóór de begrotingsbehan
deling 1981 het fractiereglement in de
voorgestelde richting gewijzigd.
Baarn J. Vlaming
CDA-dissidenten (2)
CDA-Kamerlld Van den Broek
meent, dat zes CDA-Kamerleden hun
boekje te buiten gegaan zijn. Dit om
dat rij tijdens het Zuid-Afrtka debat
consequent vasthielden aan een reso
lutie die door de overgrote meerder
heid van de Tweede Kamer onder
steund werd. Daar echter de regering
voor de zoveelste maal de wil van de
volksvertegenwoordiging naast zich
neerlegde, kwamen de voor-stem
mers van deze resolutie voor een keus
te staan, namelijk verantwoording
nemen voor het op de lange baan
schuiven van een Zuid-Afrika-boycot
of het verbrouwen voor het gevoerde
en nog te voeren Zuid-Afrika beleid
door de regering op te zeggen. Wie is
zijn boekje te buiten gegaan? Denk
eens aan die CDA-fractieleden die de
verantwoording nemen voor een an
der beleid dan zij zelf voorstaan en
een meerderheid van de volksverte
genwoordiging.
Zwolle B. H. Breimer
CDA-dissidenten (3)
De aanval van mr. v.d. Broek in
Trouw van 15/8 is onwelwillend en fel
en zeker niet verdraagzaam! Met
knap sophistische redenaties weet hij
zijn betoog zo in te richten dat tegen
stemmers onsympatiek overkomen.
Dat deze mensen eerlijk en serieus
overkomen bij de partijleden moet
zeker voorkomen worden? Een ding
vermeldt de schrijver niet en dat lijkt
me veelzeggend. Toen het kabinet
gevormd werd, stemden ze toe. Ze
zouden de eerste motie van wantrou
wen afstemmen, maar verder het ka
binet beoordelen op zijn daden. Dat
doen ze. maar dat zint de rooms-
katholieke van den Broek niet. Hij
wil zeker de tijd van Romme terug,
die praktisch alleen bepaalde hoe de
fractieleden moesten stemmen? Dic
taat van de meerderheid! Wat voor
meerderheid?
Russische vrouwen
In „De banen met macht zijn voor de
mannen" („Trouw" van 16 augustus
1980 blz. 15) staat over abortus in
Rusland: „Vrouwen die nog staan te
wachten (namelijk op abortus), krij
gen de embryo's van anderen te zien.
Er zijn er die dan flauw vallen." En
dit gebeurt in Rusland, waar de abor
tus volkomen vrij is en de communis
tische overheid niets doet om haar
onderdanen gewetensbezwaren tegen
abortus bij te brengen! En dit wordt
verteld door een overtuigd voor
standster van vrije abortus! Hieruit
blijkt, dat de gemoedsbezwaren te
gen abortus niet alleen een produkt
van Christelijke opvoeding zijn, maar
spontaan bij vrouwen opkomen, zo
dra ze het slachtoffer van abortus
zien.
Soest
D. de Haan
Groningen
AMSTERDAM
Dr. W. A. Verloren
van Themaat
Afgekeurd
Veel woorden worden vuilgemaakt
aangaande de vele WAO-mensen die
nu weer strenger aangepakt zullen
worden, zodat zij meer aangepast
werk zullen moeten zoeken. Volgens
mij zit de wortel van dit kwaad bij de
medische behandeling die velen van
hen gekregen hebben. De ziekten
worden door de doktoren zo lang op
hun beloop gelaten door alleen symp
tomen te bestrijden, tot de mensen
geen weerstand meer hebben. Als het
dan een ziekte betreft die niet in de
reparatie-afdelingen van ziekenhui
zen behandeld kan worden of als er
geen onderdelen voorradig zijn. rijn
de patiënten de afkeuring nabij met
de gevolgen vandien. Ik vraag me af,
of de halstarrige houding van zieken
fondsen en medische wereld tegen
bijvoorbeeld de natuurgeneeswijze
van overheidswege niet meer tegen
gegaan moet worden. Er zouden niet
zoveel mensen in de discriminerende
hoek van afgekeurden terecht
komen.
Papendreebt L. Dorst-van Veelen
Wapenfeit
CDA-dissidenten (4)
Als reactie op het artikel van Kamer
lid H. van den Broek (15/8) wil ik
graag twee dingen opmerken. In de
eerste plaats dit: Zoals Van den
Broek over meerderheid en minder
heid praat trekt dat mijns inziens een
scheef beeld. Hij betrekt de zaak al
leen op het CDA, terwijl duidelijk is
dat het gaat om een Kamermeerder
heid die het kabinet naar huis kan
sturen. Wanneer dan een aantal Ka
merleden liever hun geweten volgt
(ook op beslissende momenten) in
plaats van de blinde machtspolitiek
van het grootste deel van de CDA-
fractie, verdienen ze eerder lof dan
een schop na. Dat een en ander on
prettig overkomt is slechts een lo
gisch gevolg van de onmogelijke situ
atie binnen het CDA. Waarschijnlijk
bedoelt Van den Broek dat niet te
zeggen, maar in zijn betoog klinkt
toch duidelijk een ondertoon van:
„Die mensen horen hier niet" (onder
meer de „vingerwijzingen"). Dit is het
tweede punt: Eén CDA kan niet En
dit artikel geeft aan dat cjit besef
blijkbaar (onbewust) ook doordringt
in niet-dissidente kringen. Beter is
een scheiding van geesten in een
(midden-)rechtse confessionele stro
ming en een links-progressieve stro
ming naar het model van dr. P. J.
Roscam Abbing. Deze scheiding
heeft al gestalte gekregen in de op
richting van de Evangelische Pro
gressieve Volkspartij, die zich mo
menteel middels haar partijprogram
profileert tot het ondubbelzinnige,
christen-radicale alternatief. Dit al
ternatief krijgt blijkbaar steeds meer
bestaansrecht!
H. Breukelaar
CDA-dissidenten (5)
De CDA-dissidenten vormen een ge
vaarlijke minderheid in de regerende
CDA-partij. Dit kan natuurlijk niet
zo blijven, dat een minderheid van
een regerende partij kan beslissen
wanneer een regering naar huis ge
stuurd moet worden. Het maakt uit
eindelijk niet uit om welke oorzaak.
In dit geval gaat het om een onderge
schikt belang, namelijk de olieboycot
van Zuid-Afrika. Op zich een lacher
tje, daar Zuid-Afrika heel goed weet
hoe Nederland over de discriminatie
van de zwarte bevolking denkt. Ik
ben er daarom voor, dat alle dissiden
ten geroyeerd worden, althans niet
meer op de CDA-verkiezingslijst voor
de volgende regering verschijnen. Dit
zou dan voor alle kandidaat-leden
van het CDA een waarschuwing kun
nen zijn. Voorts moet ik opmerken,
dat naar mijn mening vele Kamerle
den nog te jong zijn. Zij hebben nog
geen voldoende ervaring en rijn nog
te impulsief om rustig over de dingen
en zijn gevolgen na te denken.
Amstelveen A Alderlieste
Per abuis rijn gisteren reeds de afle
veringen 6, 7 en 8 geplaatst, red.
I vo-
H<
We hoeven de moed niet te verliezen
in Nederland. Actie en discussie over
de kernbewapeningswedloop stemt
tot nadenken, maakt meer los aan de
basis dan we durven te hopen. Het
CDA-bestuur kreeg een nieuw actie
punt aangedragen. Een initiatief dat
hoop rechtvaardigt. Een voortrek
kersrol kunnen we vervullen met de
jacht op leeuwen, adelaars en beren
in onze wapens. Allemaal te krijgs
haftig. Weg met de symboliek en onze
leeuw met de verdachte bundel pijlen
in zijn klauw en daarvoor als vredelie
vend alternatief een gestileerde aar.
Een duif mag ook. Een mooie gedach
te maar niet reëel of eigentijds. Een
paar fraai gestileerde kernwapens,
kruisraketten bij voorbeeld, op het
door de leeuw verlaten heraldisch
veld. symboliseert beter het nieuwe
atoomtijdperk. De nadruk dient dan
te liggen op het kruis. Het wapen
wordt dan de vlag. die de lading dekt.
Nijkerk B. Schoots
Suriname
Met verbazing las ik in het commen
taar van 16/8 over de hoge levensstan
daard in Suriname. Ook als leek heb
Je toch steeds meer de indruk gekre
gen, dat ook na de „bestuursoverna-
me" de armoede van het gróótste deel
van de bevolking nog steeds schrij
nend is. Naast grote werkeloosheid,
lage lonen, praktisch geen sociale
voorzieningen, slechte grondverde-
11 ng voor de landbouwers, krotwonin
gen, enzovoorts. Ook dat Suriname,
terecht, een derde-wereldland wordt
genoemd, waar het kolonialisme op
economisch gebied nog lang niet tot
het verleden behoort. Dat het buiten
lands bedrijfsleven, nog ruimschoots
zijn aandeel heeft in de te maken
winsten van dit potentieel rijke land
Het valt mij telkens op hoe sterk, bij
de berichtgeving, de nadruk wordt
gelegd op herstel van de parlementai
re democratie (is die er ooit werkelijk
geweest?), maar met geen woord
wordt gerept over de sociale demo
cratie, die, volgens mijn indruk, nog
nauwelijks aanwezig is. Waarom is
minstens een derde deel van de kleine
bevolking in dit grote land naar ons
kille landje vertrokken? Moet niet
iedere Nederlander, die over het ver
leden nadenkt, beseffen hoe groot
onze schuld is ten opzichte van dit
volk. Hebben wij het recht ons zo
druk te maken over het niet of wel
waardevast maken van een bedrag,
dat, naar mijn indruk, bij de beste
ding toch aan allerlei beperkingen is
onderworpen? Ik wens de nieuwe pre
sident van harte succes en een wijs
inzicht in de grote problemen van zijn
land.
Zaandam G. Vink
Ambassade (11)
Hedenmorgen beleed ik mijn vrouw,
het te betreuren dat ik a.s. zondag
geen dienst heb te leiden/lijden. Ik
zou dan immers willen beginnen de
gemeente te verzoeken gezang 264
aan te heffen: Jeruzalem, o stad zo
hoog gebouwd, naar u verlangt mijn
hart Ik zou dan hebben laten volgen:
onze schriftlezing is psalm 50 vers 1-6,
waarna gezamenlijk te zingen psalm
89. Tot slot zou ik dan zeggen: de
zegen hebt u uzelf al toegezongen,
gaat dus heen in vrede (daaraan toe
te voegen eventueel, al naar de stand
van zaken: Mohammed beware Israël
en Jeruzalem met de barmhartigheid
van Allah). Mocht na deze korte litur
gie de dienst u te vroeg eindigen, dan
raad ik u in het „liedboek voor de
kerken" na te slaan: het register op
bijbelse persoons- en plaatsnamen.
Immers zijn Israël en Jeruzalem daar
in zeer ver weg het meest vernoemd
door onze psalmen en gezangen. Mo
gen ze u tot zegen zijn.
Den Haag P. J. Penning*
em. pred. N.H. Kerk
Ambassade (13)
Er is een band tussen Israi
land. Daarom hoop ik vai
onze regering ermee mstei..
ruzalem hoofdstad is va,-. W
onze ambassade daar nooj
halen. Jeruzalem, dat wij
Waar ook onze Heiland r
heeft gedaan, maar ook
geleden, tot de kruisdood
Hij is opgestaan. Als wij oi
wen op Hem stellen, zuil
beschaamd uitkomen. He
ders als men Jeruzalem ho
dan namen als Washingto;
Berlijn of Amsterdam,
naam die zo vaak in onze]
komt. Dat moet men nooii
Bierum(Gr.)
Ambassade (14)
Het heil is Uit de Joden
zullen alle koninkrijken
worden. Zeker, het is in
tegenstelling met wat we ni
maar daar is ook voor nod t
Israël de weg tot God gaat
Christus. Dat zal ook gebei
het er dan ook christelij^n)
gaan dan nu. Van ons,
wordt gevraagd een verlichfef
hebben op de rol van Jen ht
Israël voor de mensheid, jk
zijn in het licht en weten
des Heren zeer nabij is. Prfef
gin maakt van Israël een
mentisch Israël, het
machtsblok herstelt zich p<
ri a.s. in een tienstatenbonc a
ny gaat tekeer tegen zowel e<
christenen. Wie de lijnen
ziet wat er staat te gebin
massahysterie in Iran do< n
aan die van nazi-Duitsla r
ging de macht der duister *t
tegen Juda. Nu gaat het zefcr
de Joden als wie op hen
meer christenen weten varfce
derkomst bij Jeruzalem. D
ten-bond zal vallen in de h f
duisternis en na een schijnen
de, een ieder vervolgen die
de Joden verwacht, en die
alle volken voor Zijn raad
zalem zullen gaan. De duist
beert Gods plan nu al te
Het was geen eigengereit
koningin Wilhelmina, te be
onze ambassade in Jeruzal
tigd werd; omdat daar ons
Bidden we nog, als toen, vf*
gin en regering? Wat kiezen
christenen, in het licht
Woord?
Zuidlaren
W. F. var
ID
Ambassade (15)
Het „Jeruzalem-comité'
nen opgesteld onder andei
leen die landen van brands
ven voorzien, die het no
smeulende vuur van de holi
mee willen opstoken. Nu
bekend is van de moorden
nen Joden, z.al niemand ziel
onwetendheid, onverschilli
onachtzaamheid künnen
Zullen Alle „Verenigde Nat
een passieve of actieve hout
moedwillig aan een „he
log" tegen Israël bijdragen?
Baarn H.J.i
secretaris van de
Ammeech Arami
te 's-Gravenland
Ambassade (16)
Alleen maar praten over vei
van de ambassade, ja of n(
erg kaal. Het lijkt mij beter
sche landen een tegenv<
doen. Een goed voorstel
overplaatsing van de amb
ruil voor erkenning van Isra
Arabische staten. Zonder t
stel heeft het geen zin. Zo
cadeautje geven, wekt all
op, steeds grotere cadeaui
eisen.
MAASLAND Jaap van d
Polen
Polen wordt door de Russen
drukt en uitgebuit als geen
terse mogendheid ooit zijn
ge koloniën heeft gedaan,
doet de wereldraad van kei
niets tegen?
Apeldoorn 1
PH-kade
We hebben weer kunnen 2
antwoord de Nederlandse
heeft op de grootste schande
1945 ten nadele van een g
van de Nederlandse bevolk
veroorzaakt, namelijk het h
bleem. Overdreven politiel
held met waterkanonnen, h
dergelijke om de langzame
criminelen afgeschilderde
die vechten voor een recht
woonverdeling, „krakers"
in elkaar te kunnen ramrai
lingen van de kapitalisten,
boodschap hebben aan eei
woonverdeling en het recht
re woningzoeker, om een dl
zijn of haar hoofd te hebbe
accepteren als ze er grof aai
verdienen. Van de rechtse
partijen hoeven we natuurlij
verwachten als het op reel
ging van de maatschappij l
Ik hoop dat velen van de
aanhang die de PvdA no
heeft gaan inzien dat hun
nen Mug en burgemeester P<
echte socialisten zijn maar)
der die naam opereren om
dersklasse voor een groot d
leveren aan de a-sociale ki
sche bezittende kliek. Hop
vele van hen de weg zulle!
naar de enige partij die al 61
de daad opkomt voor de t
tende klasse: de C.P.N.
Heiloo Willd
