Kunnen Arabieren christenen zijn?
Centraal comité verwerpt
annexatie Oost-Jeruzalem
Rome staat minder
ambtsverlating toe
i
jjytplT FnHiil
i .H;< r
I imm ii
mm -m
1
Ku fWgmjM-' |2
Trouw
Wereldraad terughoudend
over gesprek Botha-Tutu
er
0
Episcopaalse ex-priesters
zijn welkom in de rk-kerk
Kerkvervolging
in Guatemala
steeds driester
VANOAA
VOORBUGANC
Conferenties
TROUW/KWARTET
2 AG 22
door Anton Wessels
De opmerking van kolonel Khad-
daffie. dat Arabische christenen
zich maar moeten bekeren (Trouw.
18 augustus), omdat het onmogelijk
is tegelijkertijd Arabier en christen
te zijn. kan terecht verontwaardi
ging opwekken.
Niet alleen kan dat het geval zijn in christelij
ke kringen in het Arabische oosten, maar ook
in het westen. Hoewel. Er zijn nog steeds
velen in Europa, die menen dat alle Arabie
ren moslims zijn.
De enige positieve uitwerking van Khaddof-
fl's worden zou kunnen zijn. dat hij een groot
publiek eraan hemnerd heeft, dat er christe
nen zijn in de Arabische wereld
Zijn opmerkingen zijn enigszins begrijpelijk
voor iemand, die in het volledig islamitische
land Libië is grootgebracht. De enige christe
nen daar waren buitenlanders, vooral Italia
nen. De situatie us geheel anders in landen als
Egypte. Syrië, Libanon en Irak
Toen Kahaddaffi een aantal jaren geleden
tegenover de Syrische president een laatdun
kende opmerking maakte over het vermeen
de gebrek aan loyaliteit van de christenen ten
opzichte van de Arabische zaak. wees Hafiz
al-Asad hem terecht en zei hij, dat christenen
in Syrië loyale burgers waren, integraal ver
bonden met de Syrische natie. Toch is het
goed nader bij Khaddaffi's visie stil te staan
Paulus
Het moge dan zijn. dat Arabieren op de
pinksterdag de apostelen in hun eigen taal
hoorden spreken en dat Paulus een bezoek
aan Arabië bracht na zijn bekering, feit is dat
het centrum van het Arabische schiereiland
tdat we nu Saoedi-Arabië noemen) maar zeer
oppervlakkig werd aangeraakt door het
christendom.
Daardoor was er menselijk gesproken ruimte
voor het ontstaan van de islam in de zevende
•eeuw. een godsdienst die zoveel elementen
opnam die met christendom en Jodendom
overeenstemmen
Al heel snel breidde de islam zich als gods
dienst en gemeenschap lumma) van moslims
niet alleen over het Arabische schiereiland
uit maar over het gehele Midden-Oosten en
Noord-Afrika. Vrij snel na Mohammeds dood
en op diens gezag werden in het centrum van
Arabië geen twee geloven meer naast elkaar
geduld.
Men vond dat een Arabier een moslim moest
zijn. Een bepaalde Arabische christelijke
stam weigerde in die tijd echter niet alleen
om moslim te worden, maar zelfs de belasting
te betalen die aan joden en christenen was
opgelegd met het oog op hun ..bescherming"
door de islamitische overheid met het argu
ment dat zij Arabieren waren.
Mocht dan wat er aan jodendom en christen
dom ln centraal Arabië geweest was langza
merhand verdwijnen, dat gold niet voor de
christelijke kerken ln de andera Arabische of
gearabiseerde landen als Palestina. Irak. Sy
rië en de Noordafrikaanse landen
Het is niet in overeenstemming met de waar
heid, te denken dat de kerken (door het
zwaard) tijdens de Arabische veroveringen
zouden zijn uitgeroeid Het duurde -nog eeu
wen voordat in een land als Egypte de mos
lims een meerderheid gingen vormen
Bekering kwam niet tot stand oor fysieke
dwang, maar vooral economische en sociale
factoren speelden daarbij een grote rol. Voor
al na de mongolenstorm, waaronder de gehe
le bevolking van het Midden-Oosten veel te
lijden had. is het aantal christenen sterk
geslonken.
De overgebleven christelijke gemeenschap
pen werden getolereerd en vrij gelaten in de
uitoefening van hun godsdienst Het zoge
naamde millet-systeem. dat van „bescherm
deburgers, bleef tot aan het einde van het
ottomaanse rijk in de eerste wereldoorlog
bestaan
Nationalisme
Aan het einde van de vorige eeuw en in het
begin van deze eeuw kwam het in de Arabi
sche wereld die onder ottomaanse Turkse
soevereiniteit stond, tot een nationaal ontwa
ken. Het is opvallend dat daarbij de christe
nen een vooraanstaande rol speelden.
Het was notabene een Libanese maronitische
christen. Négib Azoury die in 1905 zijn „Ont
waken van de Arabische natie" (Réveil de la
Nation arabei schreef, voor het eerst dat
zoiets geschiedde.
Moslims en christenen streden tijdens en na
de eerste wereldoorlog zij aan zij voor de
nationale onafhankelijkheid van hun landen:
*-
A,L
•'i* -
t,. 4: IBSmfff? II
Bflk J§
i
van de Arabische wereld op het westers kolo
nialisme. dat vooral als een activiteit van
christelijke naties wordt beschouwd.
In dat geval wordt het ontstaan van Arabisch
(en ook Turks) nationalisme dat verdeeldheid
brengt in de ene islamitische gemeenschap
(umma), die althans tot op zekere hoogte tot
die tijd had bestaan, gezien als een truc van
de westerse christenen om de islam te ver
zwakken en kapot te maken.
Op die manier worden dan de Arabische
christenen die zich voor het Arabisch natio
nalisme inzetten en later opnieuw voor het
Arabisch socialisme (de Ba'th partij .die ln
Syrië en Irak aan de macht is, werd door een
Grieks-orthodox christen Michel Aflaq mede
opgericht) als handlangers van westerse ideo
logieën afgedaan.
Beschuldiging
Ingang van het klooster van de Heilige
Antonius in Egypte, dat al vijftien eeu
wen oud is. Ook na de komst van de
islam bleef Egypte nog eeuwenlang in
meerderheid christelijk.
Libanon. Syrië, Egypte Voor de christe
nen betekende deze inzet voor Arabisch na
tionalisme ook een mogelijkheid het politiek
te overleven: zich samen met de moslims te
vinden in een gemeenschappelijke identiteit,
boven de tegenstellingen tussen de verschil
lende godsdiensten jodendom, christendom
of islam.
Moslim-broeders
Maar er is ook sprake in die tijd, zoals in de
onze. van een herleving of renaissance van de
islam. Er zijn groepen die het zoeken in een
versterking van de islamitische identiteit in
plaats van de Arabische, zoals de beweging
van de moslim-broeders, die door Hassan al-
Banna in Egypte in de jaren twintig wordt
opgericht. Dat hangt samen met een reactie
Khaddaffi's opmerking dat deze Arabische
christenen „een Europese geest hebben in
een Arabisch lichaam" heeft een diepere bo
dem. Dat houdt een beschuldiging aan het
adres van de christenen in, dat zij vijandig
staan ten opzichte van de Arabische zaak en
heulen met de vijand (Europa, Amerika of
Israël).
Daarom beweert hij. dat Arabieren geen
christenen kunnen zijn. Maar je kunt de
opmerking ook omdraaien en de vraag stel
len: kunnen christenen in de Arabische we
reld ook Arabier zijn?
Het blijkt dat deze vraag door christenen in
het Arabische oosten op verschillende wijze
wordt beantwoord. Aan de ene kant heb je
christenen die zich een integraal deel voelen
en zijn van de Arabische natie.
Zij hebben zich energiek ingezet voor de
herleving van de Arabische taal en cultuur.
ZIJ hebben geijverd door het Arabisch natio
nalisme en later ook Arabisch socialisme.
Maar aan de andere kant heb je christenen
die zich uitdrukkelijk niet Arabier willen
noemen, (behalve dan diegenen, zoals de Ar
meniërs, die inderdaad geen Arabier zijn).
Vooral onder de maronieten, de katholieke
christenen van Libanon, hoewel reeds eeu
wenlang gearabiseerd, vind je diegenen die
zich uitsluitend als afstammelingen van de
Feniciërs zien en uitdrukkelijk geen Arabier.
Zij zien vaak op „die Arabieren" neer. Zij
achten zich met hun Europese (vooral Fran
se) cultuur ver boven hen verheven.
Een van de kwalijke gevolgen in onze dagen
van de zogenoemde herleving van de funda
mentalistische islam met allerlei extreme uit
wassen als in Iran waar de kerk een zeer
benard bestaan leidt en Egypte met
toegenomen spanningen tussen kopten en
moslims is dat allerlei sociale, economi
sche en politieke problemen en conflicten
worden voorgesteld of toegespitst als gods
dienstige tegenstellingen.
Dan wordt de Libanese burgeroorlog als een
godsdienstoorlog tussen moslims en christe
nen gezien, waarbij het volgens veel maronie
ten gaat om de bedreiging van de christelijke
existentie van Libanon door de moslims. Van
fundamentalistisch islamitische zijde
waartoe tot op zekere hoogte Khaddaffi ook
gerekend kan worden wordt diezelfde ten
dens versterkt en wordt een godsdienstig
conflict opgeroepen.
De woorden van Khaddaffi kunnen dan gaan
werken als een soort zelf vervullende profetie.
Hij krijgt in zoverre gelijk, dat een proces dat
al van het begin van onze eeuw aan de gang
is, wordt versterkt, namelijk dat steeds meer
christenen uit de Arabische wereld emigre
ren, heel vaak definitief.
Onlangs werd Irak als voorbeeld genoemd,
hoewel het om een algemene ontwikkeling
gaat. Iraakse christenen emigreren voorna
melijk naar de Verenigde Staten en Austra
lië. De Assyrische christenen of nestorianen
werden in de periode van het Britse mandaat
over Irak door de Engelsen tegen andere
groepen gemanipuleerd. Dat heeft tot hevige
vervolgingen geleid na de onafhankelijkheid
en velen zochten elders hun heenkomen. Hun
voornaamste geestelijke centrum is momen
teel in Chicago!
Kunnen Arabieren in de Arabische wereld
christen zijn en blijven? Dat kunnen zij als de
polarisatie van beide kanten christelijke
(ook westers-christelijke) en islamitische
wordt tegengegaan. Indien men bereid is de
werkelijke sociale en politieke problemen als
zodanig aan te pakken.
Indien men bereid is samen met de moslims
zich in te zetten voor de ontwikkeling van een
rechtvaardiger maatschappij in het Midden-
Oosten. Maar dan moeten zij wel door de
moslims die de overgrote meerderheid van de
bevolking uitmaken, in staat gesteld worden
zich een integraal deel van de Arabische
wereld te blijven voelen.
Prof. Wessels doceert tending en evangelis-
tlek aan de Vrije Universiteit te Amster
dam. Van 1972 tot 1977 was hij docent in de
Libanese hoofdstad Beiroet.
door Aldert Schipper
GE^ÈVE Het centrale comité van de wereldraad van
kerken heeft een beroep gedaan op de leden kerken van de
raad om via hun regeringen druk op Israël uit te oefenen om
zijn annexatie van Oost> Jeruzalem ongedaan te maken.
In de verklaring die het centrale co
mité gisteren heeft aangenomen
wordt gezegd dat het centrale comité
tegen de eenzijdige maatregel is. De
annexatie is tegen de duidelijke VN-
resoluties en ondermijnt de vredespo
gingen De leden van het centrale
comité hebben de secretaris-gene-
waarin opgenomen: De Rotter
dammer. mot Oordts Dagblad.
Nieuwe Haagse Courant met
Nieuwe Leidse Courant
Uitgave: Trouw/Kwartet BV
Hoofdredacteur Jenze Tamminga
Directeur mg. O Postma
HOOFDKANTOOR
Postbus 859
1000 AW Amsterdam
WfOaulstraal 131 Amsterdam
lel 020-913A56
telex 13006
Postgiro 66 00 00
Bank Ned Credietban*
Rekemngnr 23 00 12574
Gemeentegiro Amsterdam
X11000
REGIO ROTTERDAM/DORDRECHT
Postbus 948
3000 AX Rotterdam
let 010-115588 abonnementen
en berorgmg»
tel 010-115588 (redactie)
tel 115700 (uitsluitend voor
advertenties)
Westbiaak 4
Rotterdam
REGIO DEN HAAG/LEIDEN
Postbus 101
2501 CC Den Haag
lel 070-469445
(abonnementen en bezorging)
tel 070-469445 (redactie)
lel 070-468864 uitslotend voor
advertenties)
Parkstraat 22 Oen Haag
REGIO NOORD/OOST-NEDERLAND
(abonnementen en bezorging
Postbus 3
8000 AA Zwolle l
tel 05200-17030
Melkmarkt 56 Zwolle
Abonnementsprijzen
Per maand 16.98
Per kwartaal 1 50.95
Per hart jaar 101.90
Per jaar 201.60
Advertentietarieven op
aanvraag
Tete tonische abonnementenoo-
drachten (zie adressen boven i
Opgave lamiliebenchten 9-19 30
van maandag I'm vri|dag Op
.-ondag van 18-20 uur telef 020-
913456
Opgave mmi-advertenties te'
020-936868 of schnttel.|k aar
Mmi-Adv afdeling postbus 433
1000 AK AMSTERDAM
Adreswijzingen uitsluitend sefwrf-
teli|k aan onze Amsterdamse
adressen
raai. dr Philip Potter opgedragen sa
men met het Vaticaan te proberen
internationaal overleg op gang te
brengen, waarbij ook de joodse en
moslim-gemeenschappen betrokken
dienen te zijn.
Het gereformeerde lid van het centra
le comité mevr. Ds Marja van der
Veen merkte tijdens het debat op dat
de wereldraad zich behoort uit te
spreken voor veilige grenzen voor Is
raël. Ook wilde zij dat er igts gezegd
zou worden over de dankbaarheid die
christenen voelen voor de erfenis die
zij van het Joodse volk hebben gekre
gen. Maar wat er op dit moment in
Israël gebeurt, is niet goed voor het
volk van de sjaloom, aldus mevrouw
Van der Veen. Apostolikos Karekin II
een van de voorzitters van het centra
le comité merkte daartegenover op
dat het nu gaat om de status van
Jeruzalem en de Amerikaanse pres-
byterian W. Thomson herinnerde er
aan dat een van de eerste verklarin
gen van de wereldraad van kerken, in
1948, het bestaansrecht van Israël
betrof. Karekin pleitte voor meer
aandacht voor de christenen in het
Midden-Oosten. In het westen denkt
men wel eens dat de ruzie om Jeruza
lem een conflict is tussen joden en
moslims, maar in Jeruzalem is de
christelijke groep het grootst, aldus
Karekin. De secretaris van de raad
van kerken in het Midden-Oosten, de
Libanees Gabriel Habib merkte op
dat de moslims vaak denken dat het
Vaticaan de hoogste autoriteit in de
hele christenheid is. Hij pleitte voor
een duidelijk initiatief van de kant
van'de wereldraad, waar bijna alle
kerken in het Midden-Oosten bij zijn
aangesloten.
Niet verlaten
In een tweede document over hoe de
wereldraad zich zijn toekomstige be-
leid inzake het Midden-Oosten voor
stelt, wordt het geloofsgetuigenis van
deze kerken geaccentueerd. De be
langrijkste taak is nu te zorgen dat de
christenen het Midden-Oosten niet
verlaten, nu zij dreigen gevangen te
raken tussen joods en moslim-fana-
tisme. In het document wordt letter
lijk gezegd: „Door de politieke situa
tie in het Midden-Oosten en uit vrees
voor de gevolgen van fundamentalis
tische tendenzen in de islam en in het
jodendom in de toekomstige maatr
schappij worden veel christenen ge
dwongen om de streek te verlaten en
zich elders te vestigen. Kerken die
deze mensen opvangen bevorderen
bewust of onbewust dit proces dat
kan uitlopen op de volledige verdwij
ning van de christelijke gemeen
schappen uit het land waar de kerk
begon."
De kerken wordt gevraagd over dit
probleem met de raad van kerken in
het Midden-Oosten te overleggen. Er
is reeds een eerste gesprek gepland in
deze herfst in leiroet De kerken wor
den verder opgeroepen om er toe bij
te dragen dat de traditionele kerken
in het Midden-Oosten kunnen blijven
bestaan. Dat zou onder meer kunnen
door economische en maatschappe
lijke hulpprogramma's.
Het centrale comité heeft verder be
sloten een brief naar de drie leden-
kerken in Zuid-Korea te zenden, die
door de Amerikaanse jeugdafgevaar-
digde in het comité als te zwak werd
aangemerkt. Enerzijds wordt de
naam van Kim Dae Jung, de gearres
teerde oppositieleider, genoemd,
maar aan de andere kant ontbrak er
een verwijzing naar het bloedbad in
Kwangju
Er is een brief naar alle leden-kerken
onderweg over Bolivia, waarin ge
vraagd wordt om acties waaruit de
solidariteit met de Bolivianen kan
blijken. In een verklaring over El Sal
vador wordt nogmaals het verdriet
uitgesproken over de dood van aarts
bisschop Romero en wordt zorg uit
gesproken over het lot van de verdwe
nen personen, onder wie de christen
studentenleider Jose Guilhermo Cas
tro.
Ds. M. van der Veen-Schenke-
veld.
GUATEMALA (ANP) In opdracht
van*de Quatemalaanse bisschoppen
conferentie is bisschop Juan Gerardi
Conedera naar Rome gegaan om de
paus in te lichten over de situatie in
dat land en de grote moeilijkheden
die de rk kerk daar ondervindt van de
kant van de militaire dictatuur en
rechtse extremisten.
Gerardi is bisschop van El Quiché.
Vooral ook in dat berggebied is de
pressie op de kerk groot. Vele pries
ters en religieuzen hebben inmiddels
de wijk moeten nemen; de bisschop
zelf Is herhaaldelijk met de dood be
dreigd en er zijn onder de geestelij
ken al veel slachtoffers gevallen die
ontvoerd, gemarteld of vermoord
zijn.
De laatste jaren zijn de betrekkingen
tussen kerk en staat in Guatemala
steeds slechter geworden Van de
aanvankelijke hartelijke verhouding
is door de kerkelijke kritiek op aller
lei onderdrukking een openlijke vij
andschap aan het groeien. De junta
schildert de kerkelijke leiders af als
communisten en probeert zoveel mo
gelijk lastige kerkmensen kwijt te
raken, omdat de kerk, zoals ook in
enkele andere Latijns-amerikaanse
landen, in feite nog de enige of al
thans best georganiseerde oppositie
tegen het bestaande bewind, met
moeilijk te controleren landelijke en
internationale communicatieka
nalen.
van onze kerkredactie
AMSTERDAM Het Vati-
caan heeft goedkeuring ge
hecht aan een voorstel dat het
gemakkelijk moet maken
voor priesters van de episco
paalse kerk (de Amerikaanse
anglicanen) over te gaan naar
de roomskatholieke kerk.
Zij kunnen dan in de r.-k. kerk als
priester gaan functioneren, getrouw
blijven en ook enige van hun angli
caanse tradities vasthouden. Zij mo
gen echter niet hertrouwen als zij
onverhoopt alleen komen te staan en
ook is het bisschopsambt voor hen
niet haalbaar.
Deze regeling werd in het recente
verleden enkele malen in individuele
gevallen toegepast, ook in Nederland.
De laatste jaren hoorde men er niet
meer van. Het besluit heeft de zegen
van de paus en werd genomen door
de congregatie voor de geloofsleer op
verzoek van de Amerikaanse bis-
schopppenconferentie.
Achtergrond van de maatregel lijkt
te zijn de splitsing die enige Jaren
geleden optrad in de episcopaalse
kerk betreffende de vrouw ln het
ambt. Deze kerk begon toen ook
vrouwen tot priester aan te stellen,
maar een kleine minderheid die als de
rechtervleugel wordt gezien, brak
toen met de meerderheid en hield
vast aan de oude anglicaanse traditie
die geen vrouwelijke priesters kent.
Van een onzer verslaggevers
GENEVE Het centrale comité van de wereldraad van
kerken heeft toch maar weer eens een verklaring over Zuid-
Afrika uitgegeven.
MADRID (ANP) Er komen
strakkere regels voor de
ambtsverlating van rooms
katholieke priesters. De oude
richtlijnen stammen van wij
len paus Paulus VI en in die
periode hebben duizenden
priesters hun ambt neerge
legd. velen om te kunnen
trouwen.
De huidige paus heeft meteen vanaf
het begin deze richtlijnen niet meer
toegepast; er werd geen enkele aan
vrage meer in behandeling genomen,
maar toen al gezegd wilde deze paus
de ambtsverlating weer tot een hoge
uitzondering beperken.
In de nieuwe maatregelen zal alleen
sprake zijn van ontheffing als de aan
vrager duidelijk kan maken dat hij
destijds het priesterschap eigenlijk
niet vrijwillig heeft aanvaard.
Een en ander werd meegedeeld door
kardinaal Silvio Oddi. prefect van de
congregatie voor de clerus. Oddi ver
telde niet of de regels met terugwer
kende kracht ook worden toegepast
op de honderden hangende gevallen
of wat daar anders mee gaat gebeu
ren.
Kardinaal Oddi, die wordt inge
deeld in de uiterst rechtervleugel van
de curiekardinalen, was in Madrid om
een zestigtal leden van de Opus Dei
beweging priester te wijden.
Kardinaal Oddi
In het stuk wordt in tiet kort nog eens
uitgelegd wat er op het moment in
Zuid-Afrlka aan de hand is, zoals de
pogingen van de regering Botha om
een zwarte midden-klasse te schep
pen en op die manier de zwarte ge
meenschap van het land onderling te
verdelen in een groep die de apart
heid wil aanvaarden en een subprole-
tariaat in de thuislanden.
De wereldraad reageert opmerkelijk
koel op de ontmoeting die de Zuid-
afrikaanse raad van kerken op 7 au
gustus heeft gehad met vertegen
woordigers uit de regering. Tijdens
het debat werd duidelijk dat de men
sen van de wereldraad een beetje
zitten met de verdeeldheid die er on
der de bestuursleden van de raad van
kerken is ontstaan. De Zuidafrikaan-
se vertegenwoordiger in het centrale
comité, dr Wolfram Kistner, pleitte er
voor de raad van kerken eerst gele
genheid te geven het onderling eens
te worden, alvorens blijk van instem
ming of afkeuring roet de gesprekken
te geven. De directeur van het pro
gramma tegen racisme, de Nederlan
der Boudewijn Sjollema. deed een
beroep op de leden van het centrale
comité die wat meer hartelijkheid
wilden tonen daar nog even mee te
wachten, omdat de zaak te gevoelig
is.
De verklaring wordt gevolgd door een
aantal aanbevelingen, daarin wordt
OVERLEG DAT NOG S] ïDO'
NIET PLAATS VINDT. Jchtj
Wat zich dinsdag in de Amstefl
binnenstad heeft afgespeeld wi In
opnieuw een vernederende ven gsse
Terecht merkte een psycholooj
de politie op hoe vervreemdend
orp opnieuw te beleven, hoe eet
massa mensen naar deze ?d. E
evenementen komt kijken. Da', ij op
Amsterdam bij zulke gelegenhi
uit allerlei hoeken en gaten l0®
stenengooiers opduiken, is zo o ^ve
Amsterdam zelfJe zou mogen en S
verwachten dat de mensen ostei
vooruitgingen, maar dat is dan
zo. Belangrijker dan dit alles ii r
klaarblijkelijke onmacht om de
achterliggende problemen aan ff1111
pakken. Het ambtelijke appai
op een dergelijke nood blij kb
berekend. Nog steeds schijnt
de woningnood vergaderd te
en gedélibereerd te worden dooi
mensen die zelf reeds een wonia
hebben. En nog steeds is het wa
op het overleg met
vertegenwoordigers van hen dit
woning hebben. Nu houdt mem
werkelijke nood nog altijd buit*
deur of laat die als een theoretli W
zaak op tafel komen. Wanneer! jK
de dag dat krakers en zij die
anderszins geen huls hebben
vertegenwoordigers gaan aar.y^
om mee te praten over de verdel
van de beschikbare en vaak
leegstaande ruimte in Amsteni
Dat kost geld. Maar kost dan zi
als dinsdag geen geld? Tot nu Ui
werd alleen tot overleg wel of o
overgegaan als er tot verwijd»
van krakers besloten was. Mai
steeds jien velen uit naar een o
dat op gang komt, afgezien vai
uitzetting of niet.
Beroepingswerk
De Vaticaanse maatregel moet deze
zeer kleine groep soelaas bieden.
De vraag is nog of het gesprek tussen
Rome en de anglicaanse kerken hier
mee gebaat of geschaad wordt. Op
vallend is dat in het bericht niet
wordt gesproken over enig advies van
de kant van het Vaticaanse secretari
aat voor de eenheid. De secretaris
voor oecumenische aangelegenheden
van de episcopaalse kerk deelde ons
mee dat hij het fijn vond voor de
ongeveer tien ex-priesters van zijn
kerk dat zij nu weer kerkelijk onder
dak kunnen komen. Maar volgens
anderen zou er ook uit kunnen blij
ken dat Rome kiest voor de conserva
tieve groepen in de kerken waarmee
zij in dialoog staat.
En dat zou dan weer het oecumenisch
gesprek op dood spoor zetten. Berich
ten in binnen- en buitenlandse bla
den leken te suggereren dat er sprake
was van een zekere doorbraak in de
celibaatskwestie, maar dat valt in het
Vaticaanse besluit niet te lezen.
GENEVE Met 46 stemmen voor, 34
tegen en 12 onthoudingen heeft het
centrale comité van de wereldraad
der kerken de regeringsleiders opge
roepen onmiddellijk te besluiten tot
een vijfjarig moratorium (pauze) voor
de bouw van kerncentrales. In die
periode kunnen de voor- en nadelen
van kernenergie nog eens worden
overwogen. Het comité vraagt de ker
ken dit debat dan te begeleiden roet
eigen beraadslagingen.
NED. HERV. KERK
Beroepen: te Zuidland F. Bos
te Maarn.
Aangenomen de benoeming to
stand past. te Lekkerkerk (part
K. van Bergen, te Krimpen m
Ussel,
Bedankt: voor Reeuwijk (U
Klok te Melissant.
Afscheid: op 24 aog. van Bel
de J. W. Beks, wegens opl.
pred., van St. Nicolaasga T.
Schoonhoven ber. te Almen;
drecht S. L. Knotterus wegel
van Epe J. Korpershoek ber.
terdam-Kralingen; van Den
Loosduinen Ph. L. Krijger
Velp; van Gendt Cs-morgens)
Lent Cs-middags) P. 8. A. Left
te Dordrecht; van Roden J.
ber. te Stiens; van Brummen:
Glastra wegens benoeming tot
machtpredikant.
Intrede: te Werkendam P. J. 1
gers uit Bodegraven; te Dalfsd
Flier uit Gendringen; te Anloo ft
time) F. P. Leever, kand. aldti k
Ridderkerk D. van Meulen uit
driaan; te Den Helder A. Muldi
Stadskanaal; te Hengelo (Gld.) uv
Verhaere uit streekgem. Zd-Lirnl u
C; te Zijderveld kand. L. van Wl
den uit Giessendam-Hardlnxvt'
27 aug. te Driesum kand. C. fi
gen uit Veenendaal.
onder meer op de kerken een beroep
gedaan om nog eens duidelijk te ma
ken dat apartheid een zonde is tegen
een grondslag van het geloof. De ker
ken wordt gevraagd zich in te span
nen voor een isolering van Zuid-Afri
ka's regering en door te gaan met hun
pogingen buitenlandse investeringen
terug te trekken, een olie-embargo
van de grond te krijgen en een einde
te maken aan leningen.
GEREF. KERKEN
Beroepen: te Den Haag-West P.
nen, doe. bijbeikunde pedagof'
academie te Utrecht; te Zwolle
den Hengst te Hoofddorp.
Afscheid: van Soesterberg J. G. I
stra wegens opl. zendingspred.
nesië; van Middelstum W. Stuui rk
ber. te Wolvega;
Intrede: te Emmen h! A. F. M-
scha Uit Oost-Souburg; te Nietr
sen J. W. Broerama uit Grootegi "P
Velp K. Dijk uit Haren; te Vlissl J1
G. Kaiksma pit Deventer; te Drt
gen A. J. van Nijen uit 8nr
Hallum W. Praagsma uit NI
oord: te Zwolle D. van San1
Sassenheim; te Vlanen W. H. 0.»
not uit Koudum; te Wageningenl
Steenhuis uit Nieuwleusen; te Ea
hoven (jongvolw. en studerende y
H. Wigboldus uit Den Haag-Wi
Zwolle 8. van <ier Zee uit Del'
Amersfoort (past. Zon en
de Jong uit Alkmaar. hpl
GEREF. KERKEN(VRUG)
Beroepen: te Katwijk en Valken
(ZH) J. J. Dronkera kand. te Hen
Intrede: te Loenen a.d. Vecht (14
en Weesp (17 u) H. van Veen k*n£r
Kampen.
Deelname gewenst. regionale
evangelisatie-contactdagen van het
gereformeerd Evangelisatiecentrum
(Leusden) en het hervormde Kerk en
Wereld (Driebergen): 13 september
Nieuwerkerk aan den IJssel, 20 sep
tember Haarlem. 27 september Hee
renveen. 4 oktober Berkum bij Zwol
le, 25 oktober Amersfoort. Opg. tel.
033-943244.
Het gezag van de bijbel, het
Woord van God. appèl-studiedag on
geruste christenvrouwen, spreker ds.
C. A. Korevaar, donderdag 4 septem
ber 10.15—15 uur, hervormde kerk,
Dirksland. Inf. tel. 01877-1635.
NED. GEREF. KERKEN
Afscheid: van Hengelo (O) H. W.
werse ber. te Langerak.
CHR. GEREF. KERKEN
Afscheid: van Lelystad A. Broeflf
sctt l
wegens ben. adj. direct chr. i
gemeenschap te Lelystad.
ALG. DOOPSGEZ. SOC.
Intrede: te Bussum-Naarden D
Th. Broer uit Apeldoorn.
VRIJE EVENG. GEM.
Intrede: te Goes J. van Veen uit 8
name (Broedergemeente).
Ds. P. Bouw
In Ede is op 75-jarlge leeftijd o
den ds Pieter Bouw. emeritus-pf
kant van de Nederlandse hervofl
kerk ln die plaats. Eerder had
gestaan in Melissant (ZH), Benscf
Haaften, Woudenberg en Ridder*1
In 1970 ging hij met emeritaat
