In Flevohof kun je zien
hoe melk tot kaas wordt
Economie onbelangrijk
voor moeilahs in Iran
KLEINE
Kan de overheid
een handje helpen'
Geen plannen vooi>
bevrijding gijzelaai:
musea
Museum uit Schagen naar nieuwe polder verplaatst
Uitvoer bleef bp
invoer achter
«S3
4
IN NEDERLAND
Witte Huis spreekt bericht tegen:
MAANDAG 18 AUGUSTUS 1980
BINNENLAND
TROUW/KWARTETJJAÏ
door Haro Hieikema
BIDDINGHUIZEN Het
was nog een grote bende» toen
we een kijkje namen in het
Nederlands Kaasmuseum in
De Flevohof bij Biddinghui
zen. Geen wonder, want de
collectie was net in Flevoland
gearriveerd en de man die ge
acht wordt deskundig te zijn
op dit gebied, de heer F. J.
Röling, moest de meeste voor
werpen nog uitpakken en op
hun plaats zetten.
Kort geleden nog was het Kaasmu
seum het trotse bezit van de Noord
hollandse plaats Schagen. Maar de
particuliere eigenaars konden het
niet bolwerken en kregen evenmin
steun van de overheid en fondsen om
de verzameling, waarmee ruim twin
tig jaar geleden een begin gemaakt
werd, in stand te houden. Het mu
seum was nagenoeg nog Intact, toen
het naar de kunstveiling Sotheby
Mak van Waay in Amsterdam werd
vervoerd en de klap van de veilingha
mer al bijna hoorbaar was. Op het
allerlaatste moment redde de directie
van de Flevohof de hele boedel, die
anders in stukjes en beetjes over de
hele wereld in het bijzonder naar
Amerika zou zijn verspreid.
Het Kaasmuseum is op het tentoon
stellingsterrein van de Flevohof tijde
lijk ondergebracht in een paviljoen.
In de wintermaanden wordt een per
manent onderkomen ingericht. „Het
is nu wat improvisorisch opgesteld,"
vertelt een voorlichter van de Flevo
hof. „Maar op deze manier kunnen we
een paar maanden uit de voeten."
De voedingsmiddelentechnoloog Rö
ling, die de tijdelijke opstelling van
de kaasattributen heeft begeleid,
meent dat de Flevohof een goeie
beurt heeft gemaakt met het aanko
pen van de collectie, „vooral voor
niet-agrarische Nederlanders. En la
ten we wel zijn, dat wordt een steeds
grotere groep Nederlanders." Maar
ook voor de agrarische wereld is het
een goede zaak dat de herinnering
aan vroeger bewaard blijft: „Vijfen
twintig procent van onze export
komt uit de bodem van Nederland.
Het fundament daarvan is de kaas."
In ere houden
De basis van de kaas ligt op de boer
derij, zegt Röling. „Die moeten we in
ere houden. Daarom bewaren we deze
tobben. Met de enorme leegloop van
.Een kaaswinkeltje van ongeveer honderd jaar geleden.
DEN HAAG (ANP) De ver
werking van museale informa
tie wordt geautomatiseerd.
Met het oprukken van de com
puters zijn enkele musea in
ons land al zover. Het komen
de voorjaar zal op de museum
dag het gebruik van compu
ters in de museza worden uit
gediept
Om de discussie over het toe
komstige gebruik van compu
ters in de museumwereld op
gang te brengen heeft minister
Gardeniers van CRM in over
leg met de Nederlandse mu
seumvereniging een groep in
gesteld die de automatisering
van de museale informatiever
werking voorbereidt J. van
der Wolk, directeur van het
rijksmuseum Vincent van
Gogh in Amsterdam, is voor-
zitter'van de groep.
en beschilderd soms: tot ongeveer
honderd Jaar geleden werden ze nog
intensief gebruikt „Maar al worden
sommige voorwerpen al lang niet
meer gebruikt, de boerenkaasmekerij
heeft zich tot nu toe kunnen handha
ven," zegt Röling. „De kwaliteit van
de boerenkaas wordt nog steeds erg
gewaardeerd."
De voorwerpen die nu samen het
Kaasmuseum vormen, zijn overigens
in zo'n goede staat dat ze ook nu nog
te gebruiken zijn. „Als ik hier melk
heb, heeft u vanavond nog kaas,"
zegt Röling. „En dan doe ik alles met
de hand. Hier en daar ls er wel wat
stuk of heeft de houtworm toegesla
gen. Een aantal kuipen moet worden
hersteld, maar dat komt wel weer ln
orde. De hele boel Weeft drie weken op
een grote bult gelegen, voordat de
verzameling hierheen kwam."
DEN HAAG (ANP) De
uitvoer heeft de invoer in i
juni voor slechts 88 procent
tegen nog 97 procent in juni
stijging van de invoer was in
minder dan in andere maan
onder meer het gevolg was
kleinere uitvoer van aardolk
ten. Daarnaast was door t
oorzaken de invoer extra
Ten opzichte van juni 1979.
invoer toe van 10,9 tot 11,9 DA
gulden en de invoer van 112 gki
miljard gulden. Laat men dt «je
van aardolie, aardolleprc i!jn
schepen en vliegtuigen bui
schouwing (dié zijn aan sterki
aties onderhevig), dan bleef
voer minder achter.
Een weegschaal voor vijf kilo
ren verkoper, die met onverhulde
trots opmerkt dat het de Amerikanen
nooit gelukt is om .onze' kaasproduk-
tie te bedreigen. „De Denen zijn onze
grootste concurrenten, maar zij ex
porteren kleinere hoeveelheden.
Op het brood
De kaas is voor de Nederlandse eco
nomie van belang, stelt Röling: „We
eten er nog alle dagen van mee. Daar
bij is het aardig te zien dat wij waar
schijnlijk het enige volkje in de we
reld zijn dat kaas op z'n brood eet.
Het is alleen jammer dat men in de
horeca-sector zo weinig verstand
heeft van kaas. Kaas moet je vol
doende dik eten. kaas moet je dik
snijden: anders proef Je ze niet. Als Je
in een hotel of een ziekenhuis bent,
krijg Je vaak een schaaltje kaas: vaak
ls die uitgedroogd en is de korst niet
verwijderd. Uit het oogpunt van hy
giëne en gezondheid is dat een kwalij
ke zaak. Ik heb me daar nu al Jaren
mateloos aan geërgerd:als men het
beter zou doen, zou men het kaas
met gewichten.
eten veel meer kunnen bevorderen."
De toegang tot het Kaasmuseum op
de Flevohof is gratis; voor het totale
tentoonstellingsterrein worden toe
gangsprijzen gevraagd van acht gul-
den_voor volwassenen en vijfeneen-
halve gulden voor kinderen tot en
met 12 jaar. De Flevohof is dagelijks
open van half negen tot vijf uur.
Onlangs kwamen berichten in de pu
bliciteit dat de VW van Gouda in die
kaasstad een nationaal kaasmuseum
wilde vestigen. Intussen wordt in Alk
maar en Purmerend al een tijdje ge
werkt aan de inrichting van de Waag
tot nationaal kaasmuseum. In de ko
mende maanden zullen de verschil
lende steden nog wel de nodige strijd
voeren over de vraag welke kaasstad
nu het meeste recht heeft op een
nationaal kaasmuseum. In de Flevo
hof staat er in elk geval al een.
In het eerste halfjaar van
een invoer geregistreerd van
jard (eerste helft 79 63,4
De uitvoer bedroeg 75 (614) 1 .jon
De invoer nam met 23 procenifrfni
uitvoer met 22 procent.
no\
D IS
Vai
dal
an 1
Twee kinderen ge
GEMERT (ANP) In een
Gemert (N.B.) heeft de 1
vrijdagavond twee kinderen
half en drie jaar oud, dood
fen. Zij bleken door messf
zijn gebracht.
De politie ging in de woning)
kort nadat een 33-jarlge mani
mert zich op het bureau had g l
met de mededeling, dat hij j
deren iets had aangedaan"7p
verder niemand in de
wezig.
De man was dermate overshi
hij is overgebracht naar een)
huis, aldus de politie.
ADVERTENTIE
de agrarische bevolkingsgroep ls het
belangrijk te weten hoe kaas werd
gemaakt. De voorwerpen die ln het
museum in Schagen bij elkaar ge
bracht waren en nu hier te zien zijn,
laten die hele manier van produceren
zien."
De expositie toont vooral de kaasin
dustrie uit de periode 1800-1930, maar
er zijn ook oudere voorwerpen. Aller
eerst wordt de wijze van „melkwin-
ning" uitgebeeld, onder andere met
een slee waarop de melkbussen ach
ter het boerenpaard door de wellan
den werd gesleept. De slee werd afge
schaft. omdat de graszoden er door
vernield werden. De melkbussen, va
riërend in ouderdom, staan in het
museum, evenals het gereedschap als
de schouderjukken, melkerskrukjes,
de kannen en zeven en de melkkrui-
wagen.
In de tentoonstelling wor^t uitgelegd
hoe melk tot kaas wordt aan de hand
van een Edammer kaasmakerij: ko
peren ketels, een doorhaler en de wei-
vaten tonen het procédé, aangevuld
met houten tobben, een kaaspers en
een pekelkist. Röling spreekt over
het stremsel (een soort enzyme), zuur
sel, kleursel en wrongel (het begin
van de kaas). Hij heeft het over de wei
(het vocht dat uit de wrongel worpit
verwijderd) en de kaaskoppen, waar-
In de wrongel in een doek wordt ge
stopt.
Kaasbrikken
De verzameling die van Schagen naar
de Flevohof verhuisde omvat kaas
brikken, waarop de kaas vroeger naar
de markt gebracht werd. De prachtig
ste exemplaren zijn er, fraai versierd
Winkeltje
De tentoonstelling wordt gecomple
teerd door een volledig ingericht
kaaswinkeltje van zo'n kleine hon
derd Jaar oud. Niet hier maar elders
op de Flevohof kan kaas echt worden
gekocht, want het op landbouw en
recreatie gerichte bedrijf heeft een
eigen moderne kaasmakerij: „Aan de
vraag kunnen ze nauwelijks voldoen.
Het is een half-machlnale kaasmake
rij. Maar desondanks is vakman
schap bij de kaasmakerij nog steeds
meesterschap. Het is nog steeds geen
druk op de knop," aldus Röling.
Nederland is nog altijd de grootste
kaasmaker ter wereld, met de Goud
se en Edammer kaas als hoofdsoor
ten. „Dat betekent uniformiteit en
kwaliteit," zegt Röling als een gebo-
In de IJsselmeerpoIders zijn
voor zover ons bekend de vol
gende musea:
Schokland: Museum voor de
IJsselmeerpoIders (05275-1396)
Urk: Visserijtentoonstelling
Hulp en Steun (Westhaven-
kade)
Ketelhaven: Museum voor
Scheepsarcheologie (03210-
3287/2636)
Lelystad: Informatiecentrum
„Nieuwland" (03200-27799);
Biddinghuizen: Kaasmuseum
(Flevohof)
Er zijn nogal wat regelingen, subsidies en faciliteiten
waarmee de overheid de ondernemer in Nederland
tegemoet kan komen.
Om u daarvan een overzicht te geven, is er een
beknopt boekje verschenen:
„WEGWIJS IN PREMIELAND 1980".
Hebt u 't nog niet in de bus gehad?
Stuurt u dan even een kaartje
en u krijgt het gratis
toegezonden.
WEGWIJS
IN PREMIELAND.
Postbus 51. 2500 RR Den Haag.
BUiTENLAND
TROUW/KWARTET
door Herman Amellnk
Mogen we ayatollah Khomeini geloven, dan is geen land zo
Islamitisch als Iran.Vorige week verklaarde hij tegenover de
ambassadeurs van de islamitische landen die bij hem hun
opwachting kwamen maken ter gelegenheid van het einde
van de Ramadan, de vastenmaand, dat de regeringen die ze
vertegenwoordigen eigenlijk een voorbeeld aan Iran zouden
moeten nemen: islamitische rechtbanken, een islamitisch
parlement, islamitische wachters, waar vind je ze? Alleen de
islamisering van de Iraanse economie verloopt minder vlot.
Zijn er dan geen Islamitische princi
pes voor het economisch leven?
E?n van de centrale beginselen ls dat
verdiensten zonder inspanning of risi
co verboden zijn. Dit betekent dat
het vragen of geven van rente in feite
niet mag. In plaats daarvan wil men
degenen die geld bij een bank depo
neren een aandeel ln de winst van die
bank geven, terwijl degenen die geld
lenen over het geleende bedrag een
vast kostenpercentage betalen.
Slechte de meest principiële moslems
Speciaal vandaag
Special over Marcia Hines.
Deze Amerikaanse/Australi
sche zangeres, die enkele Jaren
in Australië meespeelde in de
musicals Hair en Jesus Christ
Superstar zingt en danst tij
dens haar uitvoeringen van
Send in the clowns. Diamonds
are a girl's best friend en Do
you know what it means to
miss New Orleans.
Ned. L 19JO uur
In Televizier-Magazine een
reportage over de gevolgen
voor de sigarettenindustrie
van de gezondheidswaarschu
wing die vanaf 1 september op
elk pakje sigaretten moet
staan. Verder aandacht voor
de ere-graad in de rechten die
premier Van Agt zaterdag van
de Universiteit van Columbia
in de VS heeft gekregen.
Ned. 2, 21.40 uur
Griekenland komt in Euro
pa. Programma over de econo
mische situatie van Grieken
land, dat op 1 januari het tien
de lid wordt van de Europese
Gemeenschap.
Hilversum 2, 14.00 uur
hechten aan een strikte naleving van
het renteverbod. Wat liberaler Inges
telde islamieten blijken er ln de prak
tijk minder moeite mee te hebben.
Van een algemeen „ribah-verbod" ls
in Iran dan ook zeker nog geen
sprake.
Bani Sadr
De geestelijke vader van een aantal
ideeën zoals die in Iran leven ten
aanzien van de islamisering van de
economie, is de huidige president Ba
ni Sadr. Hij heeft deze ideeën ontwik
keld tijdens zijn ballingschap in Pa
rijs. Toen hij vorig jaar minister van
financiën en economische zaken werd
van zijn land, verwachtten velen
uiteraard een radicale doorvoering
van die ideeën.
Een van zijn centrale stellingen was
dat een islamitische economie kapi
talistisch noch communistisch moet
zijn. Privé bezit van kapitaalgoede
ren vond hij niet zonder meer verwer
pelijk, zolang er maar een directe
band bleef bestaan tussen het kapi
taal en de persoonlijke arbeid van de
kapitaalverschaffer. Grote bedrijven
zouden echter publiek eigendom
moeten zijn. Het centrale idee hier
achter is dat Hallah de eigenaar van
alles in de wereld is, en dat alle men
sen gelijkelijk van de rijkdommen
van de aarde moeten kunnen profite
ren. In de praktijk komt deze regel
dan ook neer op een pleidooi voor
nationalisatie van de grote industrie,
terwijl de kleine bedrijven in particu
liere handen blijven.
Een tweede stelling van Bani Sadr is
de economische zelfstandigheid van
het land. Hij vindt dat Iran niet af
hankelijk moet zijn van importen van
buitenaf, zeker niet wanneer het gaat
om eerste levensbehoeften. Hij heeft
dan ook gepleit voor een krachtige
bevordering van de landbouwsector.
Deze heeft onder de sjah sterk aan
kracht en betekenis Ingeboet, zodat
Iran voedsel moet invoeren. De her
structurering van de economie zou
betaald moeten worden met het geld
dat door de oliewinning wordt ver
diend.
Grondwet
Deze Ideeën zijn vastgelegd ln de
islamitische grondwet, zoals die vorig
Jaar bij een referendum is aangeno
men. Maar van de verwezenlijking ls
tot dusver niet zoveel terechtgeko
men. Dat vindt vooral zijn oorzaak in
de nog steeds aan de gang zijnde
machtsstrijd tussen de pragmatici
onder leiding van president Bani
Sadr en de radicalen onder leiding
van ayatollah Behesjti. Niet dat radi
calen en gematigden van oordeel ver
schillen over het karakter van de Isla
misering van de economie. Hoeveel
kritiek de Islamitische Republikeinse
Partij ook heeft op de president, op
zijn economische ideeën heeft men
nooit Iets aan te merken gehad.
Het probleem is de totale chaos waar-
In Iran verkeert en de volstrekte bin
nenlandse stuurloosheid door de he
vige machtsstrijd. Openlijk beleden
radicalisme heeft de overhand. Het
vertalen ervan naar de praktische
economie en politiek blijft achterwe
ge. En maatregelen beginnen steeds
harder nodig te worden. De inflatie is
de afgelopen tijd gestegen naar vijf
tig procent. Het aantal werklozen ligt
ergens tussen de 2,5 en 3,5 miljoen.
De industrie draait nog maar op vijf
tien procent van haar volle capaci
teit De investeringen zijn gerekend
ten opzichte van de periode van de
«Jah met tachtig procent teruggelo
pen. Binnen veel bedrijven stagneert
de produktie door meningsverschil
len tussen de leiding en de ingestelde
arbeidersraden. De trek van het plat
teland naar de steden ls sedert het
aan de macht komen van Khomeini
ln versterkte mate doorgegaan, waar
door de verpaupering toeneemt. De
olieproduktle is sterk teruggelopen
en de olie-inkomsten zijn nog verder
gedaald sedert Japan en een aantal
westelijke oliemaatschappijen na de
extra prijsverhoging van 2,50 dollar
op 1 april niet meer bereid zijn Iraan
se olie te kopen.
De kans dat er iets wezenlijks aan al
deze problemen gedaan wordt, is er
na de benoeming van de radicale Ra-
jai tot premier bepaald niet groter op
geworden. De steeds machtiger wor
dende groep van rechtlijnige moei
lahs heeft het veel te druk met poli-
I
1
WASHINGTON, TEHERAN (Reuter, AP. AFP) Zowi
Amerikaanse ministerie van defensie als het Witte Huis!
met klem berichten tegengesproken dat er een nieuw pl
ontwikkeld voor de bevrijding van de 52 Amerikaanse
- - - 'na
laars in Iran. De Amerikaanse journalist Jack Andei
deze berichten in de wereld bracht, heeft al aangekoi
hij deze week met meer details komt.
Volgens Anderson heeft de Ameri
kaanse regering een plan ontwikkeld
dat voorziet in een bevrijding van de
gijzelaars en een militaire actie tegen
Iran in oktober, enkele weken voor de
Amerikaanse verkiezingen. Hij wees
erop dat de Amerikaanse regering
ook kort voor de mislukte bevrij
dingsactie in april dit jaar berichten
over een op handen zijnde poging tot
bevrijding van de gijzelaars had te
gengesproken.
nditf
Eins vöjl
Ayatollah Khomeini (zittend op het balkon) ontving zaterdag de
leden van het hoogste islamitische rechtscollege onder leiding van
ayatollah Behesjti (staande onder het balkon), die tevens voorzitter
is van de Islamitische Republikeinse Partij.
tieke daden en radicale uitspraken.
Van de noodzaak van een effectieve
aanpak van de economische proble
men. wil Iran het hoofd boven water
houden, lijken ze niet erg overtuigd.
Ook de uitspraken van Khomeini bie
den weinig hoop op een verandering
ten goede.
Kurk
De kurk waarop de Iraanse economie
drijft, is nog altijd de olie. Maar die
kurk wordt steeds kleiner. Voor het
begrotingsjaar 1 april 1980 tot 1 april
1981 was aanvankelijk voorzien in
een olie-opbrengst van 25 miljard dol
lar. Maar de president van de Centra
le Bank van Iran, Nobari (medestan
der van president Bani Sadr), heeft al
laten weten dat het met tien miljard
dollar wel ophoudt. Dat betekent dat
de Iraanse regering het mes zal moe
ten zetten in de overheidsuitgaven.
Ook al zou vanaf dit moment daad
werkelijk gehoor worden gegeven aan
de economische ideeën van Bani
Sadr, dan nog zouden de Iraniërs
moeten rekenen met het aanhalen
van de broekriem. Nu dat niet het
geval is, overheerst nog de euforie. De
winkels in Teheran liggen nog vol en
ondanks de economische boycot door
het Westen is bijna alles nog wel te
krijgen, zij het voor oplopende prij
zen. Er komt een punt waarop de
onder de sjah opgebouwde reserves
echter uitgeput raken. Momenteel be
lopen die nog zo'n vijftien miljard
dollar, maar met het huidige beleid
of liever de afwezigheid ervan zul
len die gauw op zijn.
Brief
Het Witte Huis verwijt Anderson on
verantwoordelijk optreden, waardoor
de kans op een werkelijke bevrijding
van de gijzelaars alleen maar af
neemt Het enige dat werkelijk is
gebeurd, aldus een officiële Ameri
kaanse verklaring, is dat president
Carter de landen rondom de Perzi
sche Golf een veiligheidsgarantie
heeft gegeven. De Washington Post,
waarin Anderson vandaag zijn ont
hullingen zou doen, heeft besloten
diens column niet te publiceren.
Het Amerikaanse ministerie van bui
tenlandse zaken heeft een brief ge
stuurd aan de regering van Iran waar
in wordt verzekerd dat de in de Vere
nigde Staten gearresteerde Iraanse
studenten Juridische en geestelijke
bijstand en een goede medische be
handeling krijgen. Het ministerie be
sloot tot het sturen van de diploma
tieke nota na berichten in Iran, dat de
studenten een slechte behandeling
zouden krijgen. De voorzitter van het
Iraanse parlement, ayatollah Rafsan-
Jani, heeft de leden van de Majlis van
de Amerikaanse nota op de hoogte
gebracht.
Rafsanjani hekelde het in de nota
vervatte verzoek om een even goede
behandeling voor de Amerikaanse
gijzelaars in Teheran. De Iraniërs in
de Verenigde Staten zijn gearres
teerd, geboeid en gedetineerd, hoewel
ze niets hebben gedaan. De Ameri
kaanse gijzelaars zijn „spionnen die
door het onderdrukte volk van Iran
zijn gearresteerd", legde hij uit. Raf
sanjani voegde daaraan toe dat een
eventuele actie tot bevrijding van de
gijzelaars geen enkele kans
gen heeft.
Het Iraanse parlement besloot
dag het mandaat van de enig»
vaardigde van de Joodse ge
schap, Esjaq Farahmandpoer,
dig te verklaren. Dat gebeurden
tegen 39 stemmen bij 89 onttw
gen. De afgevaardigde zou zich
ben schuldig gemaakt aan same
king met de sjah en met het zion
Hij zou negen maanden ondi
hebben gegeven aan een neeij<
de sjah en door zijn werk au
internationale school ln Teheran
den met Israël hebben onderhol
Ayatollah Khalkhali, de rondn
de scherprechter, verklaarde dü
hier niet ging om een maatregel l
de Joden in Iran. Met enkele p
mentariërs deed hij de miniate
binnenlandse zaken het verzot
kortê termijn een nieuwe verkil
voor een Joodse afgevaardigde!
ganiseren.
Ongeluk
De Iraanse president Bani Sri
zaterdag aan de dood ontsnap!
een ongeluk met een helikopter
president maakte een insepctiet
in het gebied van de grens met
toen de helikopter waarin hij zat
kreeg. De rotor van het toestel
de kabine sprong open en de I
dent werd tijdens de noodlandk
het toestel geslingerd. Bani i
bleef ongedeerd. Drie medepi
giers raakten gewond. KhomeW
de afloop van het ongeluk als
bewijs van het feit dat een land
trouw is aan de islam niets kano
komen.
De ambassade van Oroot-Brittü
in Teheran heeft haar werkzaal
den opgeschort. De diplomatiek/,
van de ambassade is van twaaü
vier teruggebracht, nu de visur?
consulaire contacten tussen W
Groot-Brittannië zijn gestaakt V
de arrestatie in Londen van dec
strerende Khomeini-aanhangefi
afgelopen dagen. De ambaM
blijft gesloten tot de huidige vei
ring voorbij is. I