De 'amerikanisering' van het CDA
E
1
£3
E
a
Ongerustheid in
Schoonhoven over
loodwit in bodem
k
ouw
Commentaa
het paard kuyper en de horzel
ie revolutie (1)
de revolutie(2)
reclame horen
stuur 'n brief
lAG 16 AUGUSTUS 1960
TROUW/KWARTET
n beetje met een land als met
Zolang dat dier nog nooit
5 heeft aangevallen of mensen-
•ft geproefd, schijnt het een
voor de mens betrekkelijk
rlijk beest te zijn. Er ligt een
impel, maar o wee als die ook
keer is overschreden.
ook met het lot van een land.
Jlidelijke. rustige ontwikkeling
jsschien (zeker als je jong bent
,lt) niet zo opwindend. Ander-
er één keer sprake is geweest
Jschok. van een revolutie kun-
""Vrna nare dingen gebeuren. Er
hakt en dus vallen er spaan-
n ar vooral: als daarna de teleur-
i over de taaie werkelijkheid
J manifesteren, is het erg verlei-
lieuw de schok en de roes van
5, revolutie te voelen.
U
H uidclijk: dit commentaar gaat
name en het zal geen opgewekt
il worden. Hoe alles precies in
*4ibo in zijn werk ging. is nog
felijk. maar wat er gebeurd is.
;h toch al aardig af te tekenen,
chten die tot ons komen en
zonder uitzondering afgezon-
«Jdoor de nieuwe machthebbers,
0 ng hebben bij een voor hen
beeldvorming zullen onge-
ecn kern van waarheid bevat-
links gerichte oud-voorzitter
lationale Militaire Raad en zijn
zullen best contacten hebben
it iet even links gerichte buiten
en president Ferrier, die ge-
aan zijn eed op de grondwet
voorschrift van die grondwet
rste september met een troon re
in echte begroting naar buiten
omen. was natuurlijk een nare
en angel jn het vlees.
je van zo'n angel ontdoen en
de grondwet buiten werking
iar wat dan? Op een of ande-
moet je toch het land regeren,
een begroting voor 1981 komen;
met lukt op de eerste september
wel een paar weken later.
President/premier Chin A Sen is nu
voorlopig even van die tijdklem af.
omdat hij niet meer te maken zegt te
hebben met de in de grondwet vervatte
formele afspraken. Maar de kern van de
zaak is natuurlijk dat ook hij en zijn
nieuwe ploeg ministers het land zullen
moeten besturen met een ambtenare
napparaat, dat zeker gezien de
grootte van de bevolking een giganti
sche omvang heeft, maar naar de maat
staf van de kwaliteit gemeten volstrekt
onvoldoende is om het echte en belan
grijke werk te doen. Dat los je niet op
met een vervanging van een stel minis
ters door een aantal (hopelijk bekwa
me) nieuwelingen. „Het ambtenaren
korps moet worden gezuiverd", werd in
februari en nu weer opnieuw gezegd
Maar het is wel erg vervelend
als er dan niet voldoende echt gekwali
ficeerde mensen klaar staan om de leeg
gekomen en echt noodzakelijke posten
te bezetten.
Suriname wordt opnieuw geconfron
teerd met zijn structurele problemen,
die in één zin samengevat kunnen wor
den als: een te kleine bevolking met te
grote ambities. Dat klinkt rijkelijk pa
ternalistisch, zeker uit de pen van een
Nederlander die weet dat de Nederland
se samenleving uit de geschiedenis een
heel bijzondere verantwoordelijkheid
voor dit land (én voor de totstandko
ming van die ambities) heeft. Toch is
het goed deze conclusie op te schrijven,
om daarmee tegelijk te onderkennen
hoe gevaarlijk de situatie is. De moei
lijkheden zijn zó groot, dat het gevaar
dreigt van een reeks van revoluties, als
ontsnappingsmogelijkheid voor allerlei
voorkomende frustraties. Dat is een
trieste erkenning. Als dat waar zou
zijn, verdwijnt Suriname uit de»cultuur-
kring waarin wij het (prijs ons of laak
ons er om het is om het even, maar
het was ooit wel ons ideaal) wilde
houden Zelfs Chin A Sens verzekering
(vóór de ingreep van deze week overi
gens) dat hij zo snel mogelijk wil terug
keren naar normale democratische ver
houdingen, is op dit ogenblik tot een
twijfelachtige toezegging geworden.
DEN HAAG Het ontwerp CDA-programma „Om een zinvol bestaan" ls duidelijk geschre
ven vanuit de visie, dat de kogel nu maar eens door de kerk moet. Werk voor ledereen?
Huisvesting? Solidariteit met de armsten ln de wereld? Behoud van sociale zekerheid?
Allemaal prachtig, maar dan moet ook de bijl aan de wortel van het gouden kali van de
particuliere consumptie.
Er ls stellig moed voor nodig om het
halfzachte gepraat van de afgelopen
jaren, van het almaar weer somber
heid prediken, zonder dat daaraan
consequenties werden verbonden
in te ruilen voor een echte harde
boodschap. Maar hoe sterk staat het
CDA, wanneer straks de onvermijde
lijke storm opsteekt van het groeps
egoïsme, de behoudzucht en de eisen
ook van de werknemers die graag wat
willen terugzien, voor het brengen
van offers?
De soep pleegt meestal niet zo heet te
worden gegeten als zij wordt opge
diend. Daarom kan nu al gemakke
lijk worden voorspeld, dat er tussen
de ambitieuze taakstelling van het
programma en de politieke praktijk
heel wat ruimte zal ontstaan. Die
ruimte kon zelfs wel een saanmerke-
lijk groter uitvallen, dan de samen
stellers van het CDA-programma nu
nog voor mogelijk houden. Een factor
van betekenis in dit verband is het
proces van 'amerikanisering', waar
aan het CDA sinds zijn oprichting
onderworpen is.
door Willem Breedveld
Lijsttrekker
8peelde bij leder van de afzonderlijke
partijen het program nog een duide
lijk herkenbare rol, binnen het grote
re geheel van het CDA ls het accent
steeds meer op de persoon van de
lijsttrekker komen te liggen. De kie
zer heeft waarschijnlijk nooit een hel
der zicht gehad op de vaak duistere
woordgoochelarij van partijprogram
ma's, maar binnen de kleinere eenhe
den van vroeger was dit geen overwe
gend bezwaar. Er was voldoende aan
spreekbaarheid, genoeg traditionele
nestgeur ook om de band tussen het
programma en de persoon van de
lijsttrekker in stand te houden. Bles
heuvel zou het bij wijze van spreken
niet in zijn hoofd hebben moeten
halen programmapunten lichtvaar
dig aan zijn laars te lappen.
Met de 'amerikanisering' van het
CDA is deze relatie echter losser ge
worden. Precies zolals in de VS is de
persoon van de lijsttrekker ln dit ge
val, premier Van Agt, een steeds be
langrijker rol gaan spelen. Anders
dan partijprogramma's is hij wel ln
staat de kiezers aan te spreken. En de
manifestatie daarvan is inmiddels
wel zo groot geworden, dat partijgele
deren nu eens morrend dan weer Jui
chend voor deze nieuwe machtsfactor
door de bocht gaan.
Zo konden we deze week meemaken,
dat Edward Kennedy programma
tisch de ene overwinning na de ande
re boekte, maar het uiteindelij Carter
was, die met zijn zoveel grotere appèl
op de kiezers, aan het langste eind
trok. Kennedy (en met hem de partij)
moet nu maar afwachten wat Carter
straks, als hij tenminste andermaal
tot president wordt gekozen ook
werkelijk van het Democratische pro
gramma zal uitvoeren.
Maar het belangrijkste ls misschien
nog wel dat de premier het mikken op
een economische groei van twee pro
cent een droombeeld vindt En daar-^
mee openbaart zich een kernpunt van
verschil met het nieuwe ontwerp-pro-
gramma, dat maar liefst mikt op een
economische groei van tweeënhalve
procent Dit verschil van enkele pro
centen is niet zomaar een futiliteit
Het is een wezenlijk verschil in de
wijze waarop men de problemen
wenst aan te pakken. Het kabinet
heeft tot op heden gekozen voor het
zich schikken ln het onvermijdelijke,
het zich aanpassen aan de verslechte
rende economische omstandigheden
met het huishoudboekje in de hand.
Zo van: is het tekort op de rijksbegro
ting zoveel, mogen we dan au.b. even
afrekenen, dat is dan voor iedereen
zoveel procent inlevering van koop
kracht
Perspectief
Ongewis
Het ligt een beetje in de lijn der
verwachting dat het CDA-program
ma eenzelfde ongewisse toekomst te
gemoet gaat Het staat op een aantal
essentiëlew punten lijnrecht tegen
over de beleidslijn van de gedood
verfde lijsttrekker van het CDA, Van
Agt. Zo is de premier een verklaard
voorstander van de ontwikkeling van
kernenergie, het CDA-programma is
dat niet. Het kabinet Van Agt sprak
zich uit voor inpoldering van de Mar
kerwaard, het CDA-programma is
daartegen.
enkele aantekening over de
njbeter: gereconstrueerde) minis-
Chin A Sen. De nieuwe
laat zich uiterst laatdunkend
politieke partijen als exponent
democratie, maar meer nog
Ie vorige ploeg is nu naar voren
dat we te maken hebben de
ationalistische Republiek (zij
fiR zonder Eddy Bruma). Dat
dat ook het nieuwe bewind wel
een traditie staat en dus deelt
jn en handicaps van andere
jartijen. Schone handen? Dat
titter maar gedeelclijk waar te
name opvalt is de invloedrijke
lie de kort geleden nog in Ne-
indc mr. drs. A R. Haak-
fl„ Nederlandse diplomaten
in het verleden nogal eens
)t het niet duidelijk is wat de
nu precies willen met hun
lat vond toen vanuit de
gelegenheid om in een
ikel vrij nauwkeurig aan te
at naar zijn mening Suriname
nde te ontwikkelen tot een in
laat (dus geen landbouw,
kleinschalig). Zijn redenering
i enkele simpele uitgangspun-
name heeft grondstoffen, maar
de levensstandaard is er zo
de wens van de bevolking om
indhaven is zo groot, dat alleen
érne industriestaat in staat is
om aan de wensen van de bevolking te
voldoen.
Haakmats analyse was wat betreft
het laatste deel (de zeker in vergelijking
met omringende landen hoge levens
standaard) juist, maar tegelijk ook
moet geconcludeerd worden dat deze
omstandigheden vooral gevoed werden
door de hoge Nederlandse bijdragen
aan Suriname's economie en anderzijds
is ook de geringe bevolking van Surina
me een grote handicap om deze plan
nen uit te voeren. Waar ligt de markt
voor Suriname's produkten, want pro
duceren is één de grote kunst van
zakendoen is steeds het afzetten van de
produkten.
Nederland heeft al één keer bij een
bespreking over de ontwikkelingssa
menwerking met Suriname met „be
bloede koppen" tegenover Chin A Sen
gestaan. De gisteren bekend gemaakte
ministersploeg vormt geen aanwijzing,
dat het er in de nabije toekomst bij de
bespreking op dit punt anders zal toe
gaan. Integendeel, er zal eerder sprake
zijn van een verharding van het oude
standpunt. Dat zal zeker het geval zijn
als de Surinamers zich het vergeten
hoofdstuk uit het verdrag over de ont
wikkelingssamenwerking herinneren
namelijk dat Nederland Suriname niet
alleen zal helpen bij de opbouw van de
produktie, maar ook bij de afzet van de
produkten.
„Het gevolg van die ongelijke en
oneerlijke kamp was dat het ka
binet Kuyper niet terugkeerde"
dat werd in de Jaren dertig, de
tijd van de mannenbroeders, ge
schreven en het slaat op iets dat
vandaag precies vijfenzeventig
Jaar geleden ls. Op 16 augustus
1905, één dag dus na de toen ln r-
k. kring nog allerwegen gevierde
Maria Hemelvaart, trad het door
de a.r.-voorman Abraham Kuy
per gelelde kabinet af. Een van
onze meest geruchtmakende re
geringen bekijk het indruk
wekkende stapeltje cartoons
maar dat die vierjarige periode
heeft opgeleverd moest de con
sequentie trekken uit de uitslag
van de Kamerverkiezingen. Wat
toen „rechts" genoemd werd (nu
zo ongeveer confessioneel) haal
de bij de eerste stemmingen
332.763 stemmen, „links" kreeg
er slechts 283.907, maar uit die
aantallen kon je nog weinig op
maken. Het districtenstelsel be
stond nog. er volgden herstem
mingen waarbij antl-Kuyper-
groeperingen samen deden, en
het slot van het liedje was dat
„rechts" maar 48 van de honderd
zetels kreeg, een minderheid dus.
„Hadden in enkele districten 199
kiezers anders gestemd, de meer
derheid zou niet zijn verplaatst."
merken de a.r.-geschiedschrij
vers C Smeenk en J. A. de Wilde
wat teleurgesteld op. Zij leggen
nogal veel accent op de nadelige
invloed van de oppositie die te
gen Kuypers beleid gevoerd was
door de heer A. P. Staalman, een
door Den Helder gekozen Kamer
lid, dat a.r. was, maar weigerde
zich bij Kuypers club aan te slui
ten. Staalman viel de minister
president voortdurend fel aan
omdat die zijn vroegere progres
sieve instelling zou verloochenen.
Staalman had een eigen blad.
waarin hij regelmatig vroegere
uitspraken van Kuyper afdrukte
en ook verder trok hij nogal de
aandacht. Zo bracht hij eens,
toen hij de slechte kwaliteit van
het eten in de marine aan de
kaak wilde stellen, een pannetje
soep mee in de Kamer, zodat de
minister zou kunnen proeven. Op
de deputatenvergadering van
1905 een maand of wat voor de
verkiezingen werd 8taaimans
optreden veroordeeld en hij trad
uit de partij. De stelling is wel
verdedigd dat S taaimans uittre
den door de a.r.-top niet voor
zien Kuypers val veroorzaakt
heeft. Bij het toen heersende dis
trictenstelsel lijkt dat moeilijk
aan te tonen maar ais het waar
is, heeft „de horzel die het paard
Kuyper voortdurend om de oren
gonsde, bromde en stak" (een ty
pering van de socialist Troelstra)
dus succes met zijn gegons
gehad.
Het zinnetje waarmee dit stukje
begint staat in een „kinderboek",
dat in 1937 ter gelegenheid van
Kuypers honderdste geboorte
dag uitkwam. Het is „Een Maas-
sluiser jongen wordt Minister-
President" van O. en A. M. de
Moor-Ringnalda, een zoetelijk,
wat bewierokend boekje, dat
door inleider professor dr. J. Wa
terink om onbegrijpelijke rede
nen „alleraardigst" genoemd
werd. Het boekje is waarschijn
lijk nog niet één promille van de
over Kuyper verschenen litera
tuur, maar is merkwaardig ge
noeg om het even te memoreren.
Op de eerste bladzij is het gelijk
al raak: „Brammetje was een stil
kind. Meestal zat hij met zijn
grote, donkere ogen dromerig
voor zich uit te staren". En waar
om die „kamp" in 1905 zo „oneer
lijk" was werd de lezertjes uit
1937 niet verklaard.
Dan toch maar liever even in de
werken van P. J. Oud geneusd;
die vermeldt natuurlijk veel over
zaken als de spoorwegstaking
van 1903 en de daarna door Kuy
per uitgevaardigde („worg")wet-
ten, maar hij vertelt ook dat Kuy
per „autoritair" was en dat lüj
zich graag vaak over de grenzen
placht te begeven om zich daar
door vorsten en andere hoogge
plaatsten te doen ontvangen
„en hij zorgt er altijd voor dat er
op deze reizen druk over hem
gesproken wordt". En dan ook
het woord nog even aan Kuyper
zelf, naar aanleiding van de reeds
vermelde cartoons. Hij vertelde
eens dat hij ze soms voor het
eerst op straat zag. achter de
ramen van een sigarenwinkel bij
voorbeeld. „Ik mengde me dan
soms onder de kijkers die ston
den te genieten en genoot zelf
vaak meer nog van wat Ik onder
hen verhandelen hoorde dan van
wat ik zag." Gegriefd voelde
Kuyper zich door deze prenten
nooit, zei hij. „Eens wél, toen men
ln 1873 mijn pasgeboren klndeke,
in verband met de Vaccine-kwes
tie (inenting - red.) in spotbeeld
bracht Dat was laf."
Hiervoor werd het kablnet-Kuy-
per geruchtmakend genoemd.
Om dat te Illustreren: in een van
de eerste nummers van het illega
le communistische blad De Waar
heid dat ln de tweede wereldoor
log verscheen, werd nóg geschre
ven over „de worgende greep van
Abraham Kuyper.
Een t.v.-programma ln de eigen
taal is, hoe mooi en interessant
ook, niets voor gehoorgestoor
den. Zonder ondertiteling kun
nen ze er nauwelijks iets van vol
gen en het ls dan ook geen won
der, dat die groep kijkers erop
blijft hameren dat daar eens wat
meer aan gedaan wordt. Ameri
kaanse reclamemakers menen nu
dat gehoorgestoorden graag alles
Tekening van Albert Hahn na
Kuypers aftreden in 1905. Het
opschrift luidde: *Na de val'
willen weten wat zij ln hun t.v.-
spots te zeggen hebben. Alsof het
die kijkers niet zou gaan om
nieuws, sportverslagen, natuur
programma's en andere Informa
tie. maar hoe goed dat speciale
afwas middel of dat merk koffie
wel is, of waarom de ene soort
toiletpapier beter zou zijn dan de
andere. Een rare gedachtekron
kel. maar zo denken die adver
teerders nou eenmaal en dus la
ten ze meer en meer hun reclame
boodschappen van ondertitels
voorzien, lezen we in het reclame
vakblad Adformatie. Enig. Zó
hoor je wèl waardoor een volko
men onbekende vrouw zo slank
blijft, en als het nieuws er achter
aan komt gaat dat Je oren voor
bij. Nee, dan die Japanse fabriek.
Die heeft een apparaatje ge
maakt dat het gesprokene op de
t.v. kan omzetten in ondertitels.
Daar heb Je tenminste iets aan,
en natuurlijk niet voor de recla
me. Voor zover we uit het bericht
in Adformatie kunnen opmaken,
is het apparaatje nu nog pas ln
Amerika verkrijgbaar, maar als
het blijkt te voldoen zou het wel
eens heel gauw ook hier te koop
kunnen zijn.
Khalil Brayez, een 45-jarige ex-
kapitein van de militaire acade
mie van de Syrische stad Aleppo,
getrouwd en vader van vier kin
deren, zit momenteel zijn negen
de Jaar gevangenschap uit ln de
militaire gevangenis van Damas
cus, zonder ooit te zijn voorge
leid. Na de oorlog met Israël in
1967 schreef Brayez twee boeken,
waarin hij scherpe kritiek uitte
op de prestaties van het 8yrische
leger en in het bijzonder op presi
dent Hafez Assad, destijds com
mandant van de Syrische lucht
macht Assad kwam bij de
staatsgreep van november 1970
aan de macht en kort daarna
ontvoerden mannen van de ge
heime dienst Brayez uit Libanon,
waar deze aan zijn derde boek
over de oorlog van 1967 bezig
was. In 1964 was Brayez naar
Libanon gevlucht, omdat toen de
Arablsch-socialistische Ba'ath-
partij aan het bewind kwam. Al
in 1958 was hij een tegenstander
van een alliantie met Egypte en
een ideologisch opponent van de
ba'athisten, „die streven naar de
vereniging van alle Arabische
landen tot één Arabische natie.
Zijn politieke overtuiging bracht
hem diverse malen ln de gevan
genis. In 1963 werd hij uit militai
re dienst ontslagen na een zuive
ring onder alle niet-ba'athlsten.
Omdat hij nieuwe arrestaties ver
wachtte vluchtte hij met zijn ge
zin naar Libanon. Drie jaar lang
is hij na zijn ontvoering in eenza
me opsluiting gehouden. Sinds
1973 mag zijn familie hem eens
per maand bezoeken. De Syri
sche autoriteiten hebben geen re
den voor zijn gevangenhouding
opgegeven.
Beleefde brieven met het verzoek
om vrijlating van Khalil Brayez
kunnen (in het Frans) gericht
worden aan: President Hafez As
sad, Presidential Palace, Damas
cus. Syrian Arab Republic.
Van Agt
Het CDA-programma daarentegen
wil economische groei (niet van de
particuliere consumptie) maar in de
vorm van onder meer sterke opvoe
ring van het woningbouwprogram
ma. Aldus wil men de impasse door
breken van het alsmaar aanpassen.
Het CDA-programma wil voorop lo
pen, een perspectief bieden. Dat is
een duidelijke breuk met het tot nu
tóe gevoerde kabinetsbeleid.
Aldus ls er een zekere ongewisheid
van het uiteindelijke politieke scena
rio van de komende maanden. Wie
gaat er winnen. Het programma van
Kennedy of de beleidslijn van Carter.
De fractievoorzitter van het CDA,
Lubbers die zich wel actief bemoeid
heeft met het CDA-programma, of de
beleidslijn van premier Van Agt, die
geen enkele bemoeienis heeft gehad
met het programma?
Al met al heeft het CDA een program
ma in elkaar getimmerd, dat redelijk
Tekeningen, bij voorkeur in liggend for
maat, sturen aan Trouw, jury politieke
prent, postbus 859. 1000 AW Amster
dam. Naam en adres aan de achterzijde
vermelden. Voor geplaatste prenten is er
een boekenbon
in staat mag worden geacht het pro
gressieve deel van de bevolking aan
te spreken. De oppositieleider Den
Uyl ziet echt geen spoken als hij
overeenkomsten ziet en de brommen
de reacties van de werkgevers bewij
zen wel hoe Juist deze veronderstel
ling is. Trouwens Lubbers zelf had er
ook weinig moeite mee om te spreken
van duidelijke parallelen met de
PvdA. De Jan van Houwellngens en
andere dissidenten in de partij kun
nen wat dit betreft dik tevreden zijn.
Ivoren toren
Wordt aldus een breed en enigszins
progressief publiek bediend, het CDA
heeft ook nog premier Van Agt achter
de hand, die uitstekend zal kunnen
bemiddelen wanneer als gevolg van
al dit progressieve élan, de behoud
zucht en het groepsegoïsme al te na
drukkelijk om de hoek komen kijken.
Zoals gezegd, de premier heeft tot op
heden geen enkele bemoeienis gehad
met het programma. Zelfs toen hem
gevraagd werd om een reactie, gaf hij
de voorkeur aan handhaving van zijn
positie hoog ln de ivoren toren, van
waaruit hij tot op heden met succes
zich af en toe met de aardse politieke
gedruis bemoeit.
En geef hem eens ongelijk. Want als
we nog een laatste kritische blik op
het CDA-programma werpen, dan
blijkt het inderdaad op moedige wij
ze offers te vragen van de kiezers.
Maar mochten diezelfde kiezers op
grond van hun offervaardigheid me
nen ook eisen te mogen stellen, dai
laat het programma hen in de steek
Er wordt wel een huurverhoging vaj
vijf procent per Jaar extra gevraagd
maar garanties, dat die extra op
brengst ook echt in eigen land wor
den besteed en niet ln het vorm var
de bouw van luxe bungalows in he
buitenland, zijn er niet De werkne
mer wordt wel geacht zijn koop
kracht in te leveren, maar als het gaa
om de realisering van eisen op he
gebied van medezeggenschap en der
gelijke zijn er alleen maar beloftes
Een regeling van de vermogensaan
wasdeling, waar nu toch al Jarenlani
over wordt gepraat, is zelfs als eer
pro-memorie-post ln het programme
opgenomen.
Nieuw geluid
Zeker, positiever is ln ieder geval, da
heel wat duidelijker dan tot nu toe
een link wordt gelegd tussen het inle
veren van koopkracht en de werkge
legenheld die dit op moet brengen
Het CDA-programma spreekt zelff
uit, dat de werkgever medeverant-
woordelijk is voor het ln stand hou
den van werkgelegenheid en dat i*
bepaald een nieuw geluid. Het neemt
echter niet weg dat de strijd over de
mate van hervorming binnen het
CDA nog in volle gang is. En onder
die omstandigheden is het wel begrij
pelijk dat de premier zich vooralsnog
liever buiten schot houdt. Aldus
houdt het CDA vele deuren open en is
het ln staat een ruim publiek te be
dienen. En uiteindelijk zal het de
lijsttrekker zijn die beslist wat er
gebeuren gaat. Ook dat is Ameri
kaans. Of het programma er wel bij
zal varen, moet echter nog afgewacht
worden.
Van een onzer verslaggevers
SCHOONHOVEN Onder de omwo
nenden van de loodwitfabriek Hon-
dorffBlock en Braet in Schoonhoven
ls onrust ontstaan, nu gebleken is dat
de bodem op en rondom het bedrijfs
terrein vervuild is met loodwit. De
bewoners, die zelf bodemmonsters
hebben genomen en die hebben laten
onderzoeken op de universiteit in
Utrecht, vrezen dat de hele binnen
stad verontreinigd is tengevolge van
de lood uitstoot van het bedrijf, dat ln
het oude centrum van Schoonhoven
staat. De bewoners zijn van mening
dat het gemeentebestuur in deze
kwestie veel te laks optreedt.
Het gemeentebestuur van Schoonho
ven was gisteravond nog niet op de
hoogte van de uitslag van de mon
sters. Gemeentesecretaris F. W.
Stelnkamp: .Als we de resultaten we
ten. zullen we die zeker betrekken ln
het overleg dat we aanstaande
woensdag met de betrokken Instan
ties hebben over de loodwitfabriek.
We zitten beslist niet stil, zoals de
bewoners suggereren".
Volgens de gemeentesecretaris wordt
woensdag besproken wat er moet ge
beuren met het loodverontreinigde
slib in de gracht, waarop de loodwit
fabriek tot voor kort loosde. Inmid
dels is het bedrijf een lozingsverbod
opgelegd. Vast staat dat het slib in de
singel sterk vervuild ls met lood.
Volgens de regionale inspectie voor
de volksgezondheid ia nog onduide
lijk in hoeverre het lood in de bodem
gevaar kan opleveren. Het is volgens
de inspectie niet zo dat lood in de
grond automatisch terecht komt ln
de gewassen die daar verbouwd wor
den. Dit is onder meer afhankelijk
van de samenstelling van de bodem
en van de soort gewassen.
door Fctze Pijlman
Andreas
Andreas is een tijdje al een jaar.
Zijn lipjes tuiten nog naar rubber spenen.
Hij krijgt een bolle kop met krullend haar
en loopt het huis door op zijn eigen benen;
dat maakt hem tot een ambulant gevaar.
Al laat hij thuis de zon vaak schijnen,
ook doet hij lepel, vingerhoed en schaar
via WC of prullenbak verdwijnen.
Serviesgoed, glaswerk, hele schalen
laat hij verbaasd ter aarde dalen.
Wij staan bedeesd en overdonderd,
over zijn studiezin verwonderd,
te kijken naar zijn concentratie
bij zwaartekrachtverificatie.
