in ter se zomergasten in
)armhartige film van Scola
aligula,
lelachelijk
n vuns
Oude gabbers in
oeroude Westen
Fame: spontaan en origineel
'Rotterdam New Pop'
Vriendelijke
ironie
TERRAZZA
THE MOUNTAIN MEN
Prolongaties
en reprises
ANOUSDEUX
n dan nog
15 AUGUSTUS 1980
FILM
TROUW/KWARTET
15
w. Wlelek-Berg
It is een portret van een
ere klasse van intellectue
le verval en niet speciaal
meinen, want er bestaan
[tgelijke terrassen in alle
dstreken." Dat zegt de Ita-
nse regisseur Ettora Scola
jer veel meer) over 'zijn
awste film „La Terrazza".
vgn zo vrij met hem van mening te
chillen. De intellectuelen-op-leef-
fiie hij onder de loep neemt zijn
j niet typisch Italiaans dan toch
iscb Europees. Ze zijn gestempeld
r oorlog en verzet; ze zijn van
Rt links óf afgezakt tot vage,
Üjloze progressiviteit óf met hun
imunistische) partij door dik en
naar omtrent het liberale midden
okken; ze zijn allemaal, ondanks
luist door hun linkse signatuur,
«klommen tot hoge functies bij
IUr media. Het is onmogelijk om der-
slegljke, door de Westeuropese cultuur
rliy geschiedenis bepaalde, levenslo
st i over te plaatsen naar bij voor-
ia ld de USA. Om vanZuid-Amerika,
i, Afrika, Australië en Oost-Euro-
niaar te zwijgen. Toch beslaan die
^middelen en landen te zamen en In
in eniging een groot deel van de
j je kunt een regisseur beter be
telen naar zijn daden dan naar
voorden. En „La Terrazza", die
ia drie uur duurt (maar voor mij
«minuut te lang) vormt het glans-
b: van Scola's carrière. Hij is er
esterlijk in geslaagd zijn losse, bij
lder aantrekkelijke manier van fil-
(het lijkt altijd of hij het ultslui-
en alleen voor zijn eigen plezier
|doet, of hij het uit zijn mouw schudt)
'n Vrolijk moment in 'La Terraxza'
te handhaven in de context van een
scenario met een gecompliceerd, pre
tentieus frame (pretentieus is niet
denigrerend bedoeld, alle pretenties
worden waargemaakt).
De zomergasten
De film begint op het „terrazza' van
een luxueus huis in Rome, waar blijk
baar met enige regelmaat feesten
worden gegeven. Er zijn daar heel wat
arrlvé's verëameld, oude vrienden
voor het merendeel, er wordt gecon
verseerd, een ruzietje vlamt op, de
zinnen die gezegd worden zijn geens
zins bijzonder, toch griften ze zich in
ons geheugen. Dat moet ook, want
telkens keert Scola terug naar dat
terras. Dan worden dezelfde zinnen
gezegd, maar ze krijgen een andere
betekenis, er wordt iets aan toege
voegd, de gesprekken komen in een
ander licht te staan, omdat Scola
Intussen mét ons ls binnengedrongen
in het leven van een der winterse
zomergasten.
De eerste ls een beroemde scenario
schrijver die uitgeput ls en geen letter
meer op papier kan krijgen, zodat hij
uit louter wanhoop zijn vinger laat
spitsen door de elektrische punten
slijper. De laatste ls een trouwgeble-
ven communist, die verliefd wordt op
een Jonge vrouw, maar partij-conven
ties en zijn oude levensgezellin niet in
de steek kan laten. De middenmoot
wordt gevormd door een intellectu-
eel-par exellence, die zelfmoord
pleegt omdat hij bij de televisie waar
hij werkt als hofnar wordt be
schouwd; een filmproduceer, die al
grappen makend lijdt onder de ver
wijdering van zijn vrouw en een top-
journalist die eerst vrouw dan werk
kwijtraakt.
Triomferende vrouwen
Deze hoofdpersonen worden omringd
door bijfiguren, die allen een eigen,
uniek leven en een onmisbare functie
in het verhaal krijgen toegemeten.
Zeer belangrijk zijn de vrouwen: ge
zamenlijk lijken ze, loerend en la
chend op de achtergrond, een grote
bedreiging voor de mannen (ze wor
den elk jaar jonger, „het is niet waar
dat mannen langer Jong blijven dan
vrouwen" zegt een van hen). Indivi
dueel worden ze door Scola met res
pect en een zekere milde Jaloezie be
handeld. En dan ls er nog de onber
reikbare, raadselachtige Jeugd in de
vorm van een jong meisje, dat op het
terras rondwaart, zoekend naar de
zoon des huizes.
„La Terrazza" ls in vele opzichten een
bittere film, vol frustratie, vol ver
driet, vol weemoed over het mense
lijk tekort zoals zich dat openbaart
bij mensen die over gebrek aan geld
niet te klagen hebben (het is opmer
kelijk dat de gedachte „luxe-ver
driet" geen ogenblik bij je opkomt).
Het ls ook een humoristische film, vol
grappige zljstapjes en onverwachte
opluchting. Het is een briljant ge
speelde film, acteurs als Ugo Tognaz-
zi, Vittorio Gassman (die vooral), Je-
an-Louis Trintignant, Marcello Ma-
stroianni, Stefana Sandrelli, Carla
Gravina, Serge Reggiani schijnen
geen ogenblik niet zichzelf te zijn.
Het is bovenal een tedere film: Scola
heeft hem gebaad in een diffuus licht,
barmhartig voor doorgroefde ge
zichten.
Amsterdam-Calypso 1; Rotterdam-
Calypso 1; Den Haag-Asta.
rD. Ouwendijk
ta een indruk te geven van de film Caligula een wanpro-
a ikt dat in meer dan twintig theaters in roulatie wordt
ebracht volstaat de beschrijving van een tweetal „episo
den". Beide bedoeld om de bloeddorstigheid van de beruchte
ivolger van Tiberius goed te laten uit komen.
BfSlde ene episode wordt, op de manier
k ganzen soms worden vetgemest,
^lid van de keizerlijke lijfwacht vol
oten met wijn. Caligula drijft de
an, louter voor dé pret, een zwaard
de buik, om door middel van een
rtvloed van rood vocht te laten,
hoe goed bloed en wijn zich met
aar vermengen.
Igjde tweede episode wordt een offl-
I r van de lijfwacht al eerder door
keizerlijke clown seksueel verne-
rd met het zwaard „langzaam"
-fdood gebracht. Een hond mag van
bepaald weggesneden lichaams-
J proeven. Grote schik vanzelf.
- meest bij twee juffen die, onder
sende pret, naarstig met de vin-
a in het bloed roeren en schate
rt weg hollen. De twee zijn gekleed
gewaden, die duidelijk het ken
merk dragen van modern textiel.
Maar aan dat soort dingen hebben de
makers van de film volledig lak ge
had. Ze wilden alleen maar „modern"
verbluffen met beelden van „het ze
deloze oude Rome". In werkelijkheid
hebben ze zich alleen maar belache
lijk gemaakt. Niet alleen zich zelf,
maar ook akteurs als Peter O'Toole
(keizer Tiberius) of John Gielgud (een
levensmoede senator), die er kenne
lijk niet tegenop hebben gezien om
zich in hun beroep dat toch om
esthetisch respect vraagt op een
erbarmelijke manier te degraderen.
Er is in het produkt niets bespaard op
wansmaak eri grofheid. Buiten dat
worden alle handelingen, van gemin-
nekoos tot dood gaan toe, zo vuns
uitgesponnen, dat je bij het kijken er
naar een onweerstaanbare verveling
bekruipt.
Victoria Racimo en Charlton Heston in „The Mountain Men"
De allervroegste pioniers van het Amerikaanse Wilde Westen,
die leefden omstreeks de Jaren dertig van de vorige eeuw, de
zogenaamde „bergmannen" zijn er, als we het persmateriaal
van „The Mountain Men" mogen geloveri (en waarom zouden
we dat niet mogen) in de Westerns nogal bekaaid afgekomen.
Padre Padrone Indrukwekken
de film van de Italiaanse gebroe
ders Taviani over een Sardijnse
herdersjongen die uit zijn isole
ment wordt verlost door de
macht van de taal. 19 augustus
in 't Oude Hof, Bergen.
Les petites Fugues Zeer char
mante film van de Zwitserse ci
neast Yves Yersln, over een oude
boerenknecht die op zijn brom
mertje de vrijheid verkent. 19
augustus De Woodbrookers,
Bentveld.
In einem Jahr mit dreizehn
Monden Navrante film vol
gefrustreerde mensenliefde van
Rainer Werner Fassbinder. 20
augustus Vera, Groningen.
Albert Warum? Indringend en
ontroerend portret van een
„dorpsgek" die tot zelfmoord
wordt gedreven, geregisseerd
door Josef Rödl. 20 en 21 augus
tus Melkweg, Amsterdam.
Ugetsu Monogatari Poëtische
Japanse film vol tederheid, van
Kenzi Mizoguchl. 17 augustus
Kriterion, Amsterdam.
,'Awentura Beroemde film van
Michelangelo Antonlonl over de
onbetrouwbaarheid en wankel
baarheid van menselijke gevoe
lens. De gehele week in Kri te
rion, Amsterdam.
La Strada Prachtige romanti
sche film van Federico Felllni
met schitterende hoofdrollen
van Giulietta Maslna, Anthony
Quinn en Richard Basehart. De
gehele week in Alhambra 1, Am
sterdam en Odeon 5, Den Haag.
Die Blechtrommel Film van Vol-
ker Schlöndorff naar de roman
van Günter Grass met een unie
ke bijdrage van David Bennent
als Oskar, de kleine trommelaar.
De gehele week In City 6 Amster
dam; Palet, Bussum en City,
Roosendaal.'
Satyricon Fellini's bizarre ver
beelding van het leven ln het
cude Rome. De gehele week in
Cinecenter, Amsterdam.
Fraser Clark Heston (welzeker, een
zoon van Charlton en paps speelt de
hoofdrol) heeft ze bij kop en bever-
staart gevat toen hij het script
schreef voor de door Richard Lang
geregisseerde film.
Het waren rauwe baasjes, geheel op
zichzelf aangewezen, van alle mark
ten en ambachten thuis, tuk op ruwe
spelletjes, whisky en Trijntje (voor
het laatste moesten ze bij de India
nen te gast gaan, blanke vrouwen
waagden zich niet in de onherbergza
me Rocky Mountains).
Heston en Lang hebben hun film gesi
tueerd in het jaar 1836, een keerpunt
in het leven van de trappers. De door
hen gejaagde bevers werden toen zo
wel overbodig (hoge hoeden werden
in het vervolg van zijde gemaakt) als
schaars.
Dat gaat Bill Tyler (Charlton Heston)
en Henry Frapp (Brian Keith), twee
oude makkers door dik en dun, deer
lijk aan het hart. Maar gelukkig wor
den hun gedachten niet geheel en al
door die bevers in beslag genomen:
een Indiaanse vrouw, door Tyler ge
red, hecht zich aan hém als een klit en
wil niet terug naar haar man. Nu zou
je zeggen dat het in een gebied van
een miljoen vlerkante kilometer niet
zo moeilijk is om zo'n wraakzuchtige
echtgenoot af te schudden maar niks
hoor ledereen komt ledereen elk
ogenblik tegen, achter elke èoorn
schuilt een boze roodhuid of een
speelzieke blanke, het lijkt De Kring
wel. n
„The Mountain Men" is in de oude
stijl opgetrokken (beeldschone land
schappen; eenzaamheid; ruwe bol
ster, blanke pit; mijn eer is trouw en
maar vechten en donderjagen) doch
regisseur en/of scenarioschrijver kon
den het toch niet laten te koketteren
met de progressiviteit van het Jaar
1980, die zich uitstrekt tot het lot van
vrouwen en Indianen. De Indiaanse
vrouw schopt gemeen en laat zich in
feministische termen uit over haar
slavinnen-bestaan, maar ze ruilt al
leen de ene man tegen de ander (mis
schien hefeft ze bij die ander meer
plezier in het hemden wassen, maar
zoiets duurt nooit lang). Haar Indi
aanse echtgenoot verzinkt tussen het
scalperen door in gemijmer over de
onvermijdelijke ondergang van zijn
volk, maar hij ls en blijft een doerak
en zijn stamgenoten zijn óf dom óf
slecht óf allebei. Van zulke toege
voegde gevoelens kun je als kijker
beter verschoond blijven: ze dragen
geen sikkepit bij tot een beter inzicht
in wat dan ook.
W.W.-B.
Amsterdam-Cinerama; Den Haag-
Apollo; Rotterdam-Cinerama.
Malcolm McDowell als Caligula
Amsterdam Rembrandtpleinthea-
ter I en Cineac Damrak 1; Rotterdam
Cineac A.D. en Lumière 2; Den
Haag - Cineac 1 en Metropole 2 en
verder in 19 theaters overal in het
land.
ROTTERDAM (ANP) Op 7 september wordt ln het Zuiderpark in Rotter
dam voor de vierde maal het festival „Rotterdam New Pop" gehouden.
Volgens de organisatoren is het festival in de drie Jaar van zijn bestaan
uitgegroeid tot het grootste popfestival in Europa. Er worden 100.000 bezoe
kers verwacht. De toegang is gratis.
Op vier podia spelen popgroepen en bovendien ls er ook nog een podium voor
Antilliaanse, Surinaamse en folk-muziek. Ook ls er een podium waar schrij
vers en dichters zullen optreden. De schrijvers William Blrroughs, Simon
Vinkenoog, Remco Campert en Jules Deelder hebben hun medewerking
toegezegd.
door D. Ouwendijk
Over zijn film A nous deux Neder
landse titel „Op ons tweeën" heeft
Claude Lelouch een paar filosoferen
de uitspraken gedaan. Zoals „in de
rekenkunde ls één plus één twee. In
de liefde is het soms ook twee. Niet
zelden wordt het nul. Meestal echter,
min twee. Tot de dingen die me
het meest boeien hoort met name dit
rekenkundige werken met twee men
sen; een mysterie, wat zal het zijn
optellen of aftrekken? Wat als onfeil
baar kan worden beschouwd op het
terrein van de rekenkunde blijft vol
strekt onzeker als er menselijke ge
voelens bij betrokken worden; een
bewijs dat we allemaal gevallen apart
zijn en dat we de ervaringen van de
'een niet kunnen gebruiken voor an
deren."
Als Je dit leest en het vergelijkt met
de film, die Lelouch per slot van reke
ning heeft gemaakt, dan krijgt het
gefilosofeer een geposeerd tintje. Als
of Lelouch er niet mee tevreden is,
gewoon een film te hebben gemaakt
die plezierig ls om naar te kijken. Een
film die je boeit; goed gemaakte film,
maar zonder verdere pretenties dan
een avonturenverhaal. Met mensen
die een levensechte Indruk bij Je wek
ken. maar die verder niet als uitdruk
kingsvormen van een oorspronkelijk
gevonden „levenswijsheid" kunnen
dienen.
Herinnering
Met de bijdrage „The Wise Man",
aseerd op Zen-verhalen van Bhag-
n Shree Rajneesh en muziek van
iy van Rooyen, Jasper van 't Hof
Charlie Mariano, zal de NOS deel
den aan het jaarlijkse Nordring-
ival voor lichte muziek, dat dit-
al van 19 tot en met 22 augustus ln
Finse hoofdstad Helsinki wordt
louden.
°e tentoonstelling „Hoe groot-
ieder opschepte" in het Nederlands
«d-, Zilver-, en Klokkenmuseum
Schoonhoven trekt zoveel bekijks.
besloten is haar te verlengen van
augustus tot 14 september. De
>ositie is samengesteld uit zilveren
jls en vorken uit de periode 1680-
In de Stadsbibliotheek van Maas-
rilt is van maandag 18 augustus tot
met zaterdag 20 september een
'toonstelling te zien van het om-
n&njke werk van de op 10 mei 1979
«leden Vlaamse auteur Louis Paul
ton.
In de Grote- of St. Nocolaaskerk te
burg wordt op zaterdag 23 augus-
8 voor de negende keer een groot
'uonaal Orgelconcours voor ama
nts gehouden. Er zijn 24 deelne-
ers- De jury wordt gevormd door
&rtes de Wollf, Jan J. van den Berg
8 Jan Bonefaas, die om 20.00 uur, na
8 Prijsuitreiking, het slotconcert zul-
fioAgeven- Het concours begint om
0.30 uur.
door D. Ouwendijk
Wat in Alan Parkers film Fa
me het sterkst boeit is niet
gemakkelijk te omschrijven.
Ten eerste is er het onstuimi
ge ritme, dat aan de film, die
een impressie geeft van het
„voorgeborchte" van het the
ater (de school voor gevarieër-
de dramatische expressies
toneel, dans muziek etc.), een
haast onstuitbare vaart ver
leent.
Ten tweede zijn er de persoonlijke
wederwaardigheden van jonge men
sen die, met hun talenten, struike
lend en in ademloze verwachting de
weg willen op gaan van „roem" in de
toekomst.
Die twee elementen het ritme dat
in een dergelijke opleiding besloten
ligt en de al dan niet geslaagde uit
bouw van het persoonlijke talent
die twee elementen in de film hebben
een verfrissende uitwerking op el
kaar.
Wat blijft overheersen, het beeld van
persoonlijke strijd strijd om de
verwerving van een vak. Maar een
vak, dat om meer, zelfs veel meer
vraagt dan afronding van technieken.
Het vraagt om inzet van allé persoon
lijke mogelijkheden. Dat kost inspan
ning, verdriet, teleurstelling. Maar
aan de andere kant levert het veel
meer op besef van geslaagdheid,
aanscherpen van wilskracht, belofte
van een Intens leven.
De maker van de film, Alan Parker,
een Engelsman die in Amerika is
gaan werken, heeft grote bekendheid
gekregen door films als „Midnight
Express" en „Bugsy Malone". Ook in
die films" bewees hij iemand te zijn,
die aan een film in de eerste plaats
een expressie van kracht en onstui
migheid wil mee geven. Het „levens
verhaal" heeft daarin ternauwernood
betekenis. Het gaat vooral om de
intensiteit waarmee persoonlijke wis
selvalligheden worden verwerkt
Intensiteit
Die intensiteit vormt de kern van het
ritme in de films. Ze zijn daarom geen
expressie van gebeurtenissen, maar
van een levensgevoel. In „Fame"
heeft dat levensgevoel een haast
overschuimend karakter gekregen.
Dit komt heel aanstekelijk tot uit
drukking in een episode, waar leerlin
gen van de hierboven al genoemde
hogeschool voor dramatische expres
sie een gezamenlijk ballet op straat
„improviseren". De (Italiaanse) vader
van een student in de muziek, trots
op de meeslepende elektronische
composities van zijn zoon, parkeert
zijn taxi voor de school en laat via
een paar, op het dak van zijn auto
geplaatste, luidsprekers kennis ma
ken met de muzikale prestaties van
de jongen. Ritmisch meeslepende
'n Paar leerlingen van de school voor dramatische expressie in Fame
stukken muziek, die spontaan op- Misschien is dat wel de adequatste
wekken tot mee bewegen. Het wordt term voor de expressie van de totale
een massaal meebewegen, waardoor film: spontantiteit. Beginnend met
een dwaze verkeersopstopping ont- de audities voor toelating tot het eer-
staat. Het is natuurlijk allemaal ste cursusjaar van de school. Het
geënsceneerd, maar door de expressl- wonderlijke is, dat Je hier een meng-
viteit van de film wekt het toch de sel aantreft van conventionaliteit en
indruk van een artistieke spontanl- originaliteit; een mengsel overigens
telt dat als zodanig verrassend stimule
rend op Je ln werkt. Parker durft ook
het conventionele aan. Dat bèwljst de
kracht van zijn oorspronkelijkheid:
hij slaagt er ln om in het conventione
le toch individuele aspiraties bloot te
leggen. Die aspiraties bepalen de toe
komst van de aankomende kunste
naars en kunstenaressen: ln dans. op
de planken, ln het cabaret enz. Dra
matische kunst, om welke expressie
vorm het ook mag gaan, ls geen me
chanische duizendpoot. Zij is een per
soonlijke unieke prestatie. Voorbe
reid door studie, teleurstelling, drei
gend falen. Maar vooral, in geloof aan
eigen kunnen.
Deze abstracties hebben ln de film
gestalte gekregen via verschillende
studenten. Die worden door Parker
overigens niet van de school los ge
maakt. Binnen het geheel van de film
kun Je zeker het beginsel herkennen
van kunst als „individuele expres
sie". Maar het Individuele ontleent
toch weer zijn kracht aan een in de
film even even sterk aanwijsbare ge
zamenlijkheid. De film ls „spel",
maar heeft de inslag van een docu
mentaire waarachtigheid. Daar val
len ook de episodes onder die, zoals
het straatballet, typisch artistieke
bedenksels zijn. Bedenksels die on
danks hun technische perfectie alles
behalve cerebraal zijn.
Amsterdam-Cinema International
en City 1; Den Haag Odeon 1 en
Metropole 1; Rotterdam Corso en
verder in vier theaters overal in het
land.
De hoofdpersonen zijn Francoise (Ca
therine Deneuve) en Simon (Jacques
Dutronc). Simon is de zoon van een
beruchte gangster. Niet lang na het
met zwier en uitbundigheid gevierde
eerste communiefeestje van Slmon,
wordt zijn vader door de concurrentie
uit de weg geruimd. Simon heeft aan
zijn vader de herinnering behouden
van een „held aan de onwettige kant
van het leven" en met overtuiging
drukt hij dan ook zijn voetstappen.
Na een grote kraak raakt hij in de
gevangenis, maar slaagt erin om daar
uit te ontsnappen. Hij wordt, met een
grote bult ln zijn bezit, genadeloos
door de politie achtervolgd. Door toe
val komt hij bij die achtervolging ln
contact met Francoise. Zij is afkom
stig uit een zeer eerzaam, welgesteld
milieu. Maar op een schandelijke ma
nier op een cruciaal moment door
haar man ln de steek gelaten, heeft zij
wrok opgevat tegen de eerzame sa
menleving en is een dubbel leven
gaan leiden. Aanvankelijk wil zij, ook
al door de politie op de huid gezeten,
het liefst alleen worden gelaten; maar
als „dief en diefjesmaat" zijn Slmon
en Francoise samen het best togen de
politie opgewassen. Zij slagen erin
om aan Europa te ontsnappen en
besluiten samen een onberispelijk le
ven in Amerika op te bouwen.
De film heeft de inslag van een vrie-
delljk Ironie tegenover onze min of
meer hypocriete samenleving. Je
vraagt je af. aan welke kant de gewel
ddadigheid genadelozer is: aan de
kant van een te graag schietende
politie (een sneer naar het gebruike
lijke film- of televisiebeeld van de
politie) of aan de kant van zich slim
maar geweldloos verdedigende „out
laws"? Typerend daarvoor ls de scè
ne. waarin het tweetal op Amerikaan
se bodem door een overmacht aan
„cops" dreigt te worden omsingeld.
Voor de rest moet men niet al te veel
achter de film zoeken. Het geheel is
doorspekt met geestige details, waar
door de luchtigheid van het geheel
gewaarborgd is gebleven.
Amsterdam-Alfa 1; Den Haag-Baby-
lon 1.
