Premier Begin weigert
.voorwaarden vooraf
Iran loopt te hoop
tegen Washington
£en politiek ongeschoolde vrouw leidt IJsland
Weer 25 Russische
dissidenten opgepakt
Kamer België neemt
gewestvorming aan
-Antwoord aan president Sadat
'Irak kan wel
t atoombom maken'
Sthiopië bereidt
^hemie-oorlog voor
Rooms-katholieken moeten vertrekken
Japan vindt
Sowjet-Unie
groot gevaar
Polisario laat
Mauretaniërs gaan
WOENSDAG 6 AUGUSTUS 1980
BUrTENLAND
TROUW/KWARTET
KJERUZALEM. CAIRO (AFP, AP, Reuter, UPI) De Israëlische premier Menachim Begim
"heelt in een brief aan de Egyptische president Anwar Sadat laten weten dat Israël geen
voorwaarden vooraf wil bij hervatting van besprekingen over Palestijns zelfbestuur op de
ijrechter oever van de Jordaan.
Hf Anderzijds zou Israël wel bereid zijn
k pUp kwesties inzake het Midden-
tttOosten" aan de orde te stellen. Waar-
Ptnemers menen dat Begin hiermee 8a-
zkdat een oordeel probeert te ontlokken
eiover de status van Jeruzalem, zonder
tedat de beslissing van de Knesset kan
diworden teruggedraaid,
itl
no Be precieze inhoud van de brief, die
or vandaag aan Sadat zal worden over-
sihandigd is nog niet bekend gemaakt.
^Medewerkers van Begin verklaarden
tidat de brief is gesteld in „niet mis te
Överstane bewoordingen", maar dat de
t toon desondanks „mild" is. Er zijn
ttgeen deuren dichtgeslagen, zo werd
«gezegd
Zelfbestuur
%adat heeft de nieuwe onderhande
lingen over een plan voor zelfbestuur
'u or de ruim één miljoen Palestij nen
door Israël bezet gebied voor onbe-
le tijd uitgesteld. De Egyptische
it>-
ze
rof ARIJ8 (Reuter) Volgens de Fran
ke kerngeleerde Francis Perrin kun-
tUnen landen als Irak in enkele jaren
ouitoombommen bouwen en die ge-
itibruiken voor chantage. Perrin. die
Jevoorütter is geweest van de Franse
Commissie voor atoomenergie, gaf
commentaar op het verwerpen door
-de Franse regering van de Israëlische
beschuldiging dat de nucleaire sa
menwerking met Irak de vrede in het
Midden-Oosten in gevaar brengt.
Perrin denkt niet dat Irak het door
Frankrijk te leveren uranium achter
over zal drukken om atoomwapens te
Baken, vertelde hij het dagblad
France Solr. „Maar het zou een illusie
Mjn, te denken dat landen als Irak
Het over een paar jaar atoombom-
een zouden kunnen maken." Perrin
s het bangst voor nucleaire chanta
ge. „Een staatshoofd kan zeggen: „Ik
tieb een paar bommen, en als jullie op
fit of dat punt niet toegeven, gebruik
ze tegen Israël". Gelukkig voor
en de rest van ons", voegde hij
aan toe, „geven de Israëliërs niet
ikkelijk toe aan chantage. En
lat Israël waarschijnlijk zelf de
heeft, zou het voor een buurland
>t gevaarlijk zijn om nuèleaire
itage te bedrijven."
(AFP) Ethiopië bereidt een
j met chemische middelen voor
het Volksbevrijdingsfront van
Eritrea. Een woordvoerder van het
front, dat strijdt voor zelfstandigheid
j/an de kustprovincie Eritrea heeft
Jat in Bern gezegd. De zegsman riep
Jlle regeringen politieke partijen en
Internationale organisties op de
Ttrijd, die Ethiopië voert met steun
<an de Sowjet-Unie, te voorkomen,
woordvoerder zei dat de chemi-
middelen zijn aangevoerd door
vliegtuigen. Het zou om
elfde spul gaan dat in Afghanis-
door de Russen wordt gebruikt.
DELHI (AFP) India heeft een
itaans voorstel afgewezen om
id-Azië te verklaren tot een kern-
invrije zone. Dit is uit officiële
in in New Delhi vernomen. Volgens
en woordvoerder van het ministerie
an buitenlandse zaken is het voor
stel van Pakistan niets nieuws.
hdia wil dat het initiatief tot een
n Fm wapen vrije zone geformuleerd
*~*1t door de landen in het gebied op
van besprekingen over en weer.
president is verbolgen over het be
stempelen van Jeruzalem, inclusief
het Arabische deel, tot de ondeelbare
hoofdstad van Israël. De nieuwe on
derhandelingsronde tussen Egypte
en Jeruzalem zou zondag in Alexan-
drië beginnen.
Begin zou in zijn brief de obstakels
hebben opgesomd die Sadat naar zijn
idee heeft opgeworpen om het over
leg over de toekomst van de Palestij-
nen te vertragen. Sadat heeft het
overleg tot drie maal toe opgeschort,
en schuift gevoelige zaken als Jeruza
lem en de Israëlische nederzettingen
in bezet gebied naar voren. Deze
kwesties, aldus medewerkers van Be
gin. maken geen deel uit van de
Camp Davidakkoorden. De voorzit
ter van de Europese ministerraad, de
Luxemburger Gaston Thorn, heeft
een gesprek gehad met de Palestijnse
leider Jasser Arafat. Deze heeft ge
zegd dat de Palestijnen een eigen
staat zullen vestigen op ieder deel
van de Jordaanoever dat door Israël
wordt verlaten. Arafat drong er op
aan bij Thom. die in het Midden-
Oosten peilt wat de EG zou kunnen
bijdragen aan vrede, zich los te ma
ken van de Amerikaans geïnspireerde
Camp David akkoorden en met eigen
initiatief te komen.
In New York is bekend gemaakt dat
het nog wel enige tijd zal duren voor
dat de Veiligheidsraad bijeen komt
om over de kwestie-Jeruzalem te pra
ten. Islamitische landen zijn bezig
met een ontwerp-resolutie. waarin
wordt opgeroepen tot sancties tegen
Israël.
Begin zou volgende week wijzigingen
in zijn kabinet bekend willen maken.
Vacant
Er zijn op het ogenblik twee portefe
uilles vacant, die van defensie na het
vertrek van Ezer Weizman in mei en
die van justitie na het aftreden van
8jmuel Tamir eind vorige week. Een
vervanging van Tamir door Mosje
Nissim, thans minister zonder porte
feuille, lijkt geen enkele moeilijkheid
te zullen opleveren. Dat ligt anders
met de keuze van een nieuwe minis
ter van defensie. Volgens waarnemers
zou Begin ondanks verzet willen
proberen zijn aanvankelijk plan uit
te voeren en Jitzhak Shamir (thans
op buitenlandse zaken) op defensie
willen benoemen en de huidige minis
ter van energie. Jitzhak Modaj, naar
buitenlandse zaken willen over
plaatsen.
Arbeiders werken aan het
herstel vyi het station van
Bologna, dat zondag door
rechtse extremisten werd
opgeblazen. Op de achter
grond de krater die door de
ontploffing ontstond. Het
dodental van de aanslag is
inmiddels opgelopen tot
78. De Italiaanse politie
heeft toegegeven dat zij tot
nu toe nog geen enkel suc
ces heeft geboekt bij de
klopjacht op de daders.
BRUSSEL (Reuter, AF, AFP. Belga) De Belgische kamer
van afgevaardigden heeft gisteren met een overweldigende
meerderheid van 156 tegen 19 stemmen de wet op de gewest-
vorming aangenomen. De senaat zal zich waarschijnlijk ook
akkoord verklaren. De wet voorziet in een gedeeltelijk zelfbe
stuur voor Vlaanderen en Wallonië maar regelt nog niet de
status van de hoofdstad Brussel.
TEHERAN (AFP, AP, Reuter) Honderdduizenden Iraniërs
zijn in Teheran te hoop gelopen tegen de aanhouding van 200
Iranese studenten in de Verenigde Staten. Zij riepen „weg met
de fascistische Amerikaanse politie" en voegden daar later
aan toe: „weg met de Britse fascisten."
Dat was toen de betogers hadden
gehoord dat een vijftig Iraanse stu
denten waren gearresteerd voor de
Amerikaanse ambassade in Londen,
nadat zij slaags waren geraakt met de
politie. Het Iraanse persbureau Pars
meldde dat de „bloeddorstige politie"
de „vredelievende studenten" had
aangevallen.
Enkele tientallen Iraniërs zijn een
„sit-in" begonnen bij de pauselijke
nuntiatuur in Teheran. Zij willen dat
het Vaticaan stappen onderneemt
om de Iraanse studenten in de V8 vrij
te krijgen.
De muren van de Vaticaanse verte
genwoordiging werden bedekt met
portretten van Islamitische leiders en
leuzen, zoals „dood aan het imperia
listische Amerika". De geestelijk lei
der Khomeini deed zondagavond een
felle aanval op de paus, omdat deze
geen veroordeling heeft uitgesproken
over de slechts behandeling waarvan
de Iraniërs in de VS het slachtoffer
zouden zijn Khomeini verweet de
paus dat hij wel een afgezant naar
Teheran had gestuurd om te pleiten
voor het openhouden van de r.k.
scholen in Iran. De pauselijke nunti
us, mgr. Annibale Bugnini, zei dat vijf
religieuzen die sinds vijf jaar bij het
r.k onderwijs in Iran werkten, de
afgelopen dagen gedwongen zijn het
land te verlaten, terwijl 25 andere
onderwijskrachten priesters en
kloosterzusters te horen hebben
gekregen dat zij binnen 10 dagen
moeten volgen.
De studenten in de VS werden aange
houden na demonstraties in Wash
ington, vorige week De Verenigde
Staten hebben gezegd dat een delega
tie van de Verenigde Naties de stu
denten mag bezoeken, maar tot nu
toe is daarvan bij de VN formeel niets
bekend. Bovendien, aldus een zegs
man, is dit vooralsnog een „interne
Amerikaanse zaak."
De Iraanse minister van buitenlandse
zaken Sadeq Gotbzadeh heeft de se
cretaris-generaal van de VN, Kurt
Waldheim gevraagd een delegatie te
sturen omdat de gevangenen worden
„mishandeld."
De meeste studenten, die net als hun
lotgenoten in Londen weigeren hun
namen te geven, zijn nu overgebracht
naar een gevangenis in Otisville, hon
derd kilometer ten noordwesten van
New York.
De betoging van 200.000 mensen in de
nacht van maandag op dinsdag bij de
Amerikaanse ambassade in Teheran,
die vier uur duurde, was de grootste
in maanden. Een van de radicale le
den van de Majlis (het Iraanse parle
ment), Fakjredine Hijaz.i verzekerde
de demonstranten dat als de gearres
teerde studenten één haar wordt ge
krenkt, „alle Amerikaanse bezittin
gen in dit gebied worden opgebla
zen". In de stoet reden veel personen
auto's en vrachtwagens mee. Mannen
zwaaiden met de Koran, terwijl veel
vrouwen een slapend kind op de arm
hadden.
Voor vrijdag heeft de Iraanse geeste
lijkheid een „dag van Jeruzalem"
aangekondigd, die zich grotendeels
zal afspelen voor de Amerikaanse
ambassade in Teheran. President Ba-
ni Sadr zal daaraan deelnemen. Hij
heeft felle aanvallen gedaan op het
uitroepen van Jeruzalem tot hoofd
stad door Israël. „Israël zou niet kun
nen bestaan zonder de VS", aldus de
president „Iran moet gidsland zijn in
de strijd tegen de supermachten."
Het Iraanse parlement heeft een ge
matigde afgevaardigde. Ahmad Ma-
dani, ervan weerhouden zijn zetel in
te nemen. Madani heeft zich tegen
het in gijzeling houden van de Ameri
kaanse diplomaten gekeerd. Het par
lement zette Madani, die ooit nog
kandidaat is geweest voor het presi
dentschap, buiten de deur met 176
stemmen voor, één tegen en zeven
onthoudingen.
Het is vooral „Brussel" dat telkens
een struikelblok is gebleken voor een
goede decentralisatie van bestuur
Daarmee staat of valt ook de hele
staatshervorming van België De
Vlaamssprekende minderheid eist
waterdichte regelingen voor de taal
problemen in de in grote meerderheid
Franstalige hoofdstad en de francofo-
nen in de nog overwegend Vlaamse
randgemeenten eisen faciliteiten.
Voor oudjaar 1981 moet de regering
van christendemocraten, socialisten
en liberalen een speciaal statuut voor
Brussel hebben opgesteld. Hoe in de'
hoofdstad wordt gedacht over de wet
op de gewestvorming mag blijken uit
het verzoek van de voorzitter van de
raad van Brusselse burgemeesters
George Desir om uit protest de vlag
halfstok te hangen.
De Vlamingen die met 56 procent de
meerderheid van de Belgische bevol
king vormen en die economisch veel
sterker zijn dan de Walen en de Brus
selaars zouden het liefst zien dat
Brussel een administratieve hoofd
stad wordt, zonder de regionale be
voegdheden van Vlaanderen en Wal
lonië. De Walen en de Brusselaars
eisen een hoofdstad die even sterk is
als de twee gewesten.
De te vormen gewesten die in de
plaats komen van de negen provin
cies krijgen wetgevende en uitvoeren
de lichamen, waarvoor in de herfst
van 1982 verkiezingen worden gehou
den. Met name krijgen ze zeggen
schap op de terreinen van ruimtelijke
ordening, planologie en financiën.
Vooralsnog zijn de financiële midde
len voor de gewesten zeer bescheiden,
tussen 1,5 en 3 procent van de natio
nale Belgische begroting.
aIs de twee gemeenschappen de ko
mende tijd geen compromis weten te
bereiken over de wettelijke toekomst
van Brussel ls het gevaar groot dat de
gewestvorming in zijn geheel in hero
verweging moeten worden genomen.
Dat zou betekenen dat België en pre
mier Martens weer terugvallen in de
telkens tot crisis uitgroeiende taal
problemen.
Ons commentaar staat op
pagina 5
TOKIO (Reuter, AP. AFP) De mili
taire invloed in het 8owJet-Unie in
het Verre Oosten neemt toe en vormt
een groeiende mogelijke bedreiging
van Japan. Dit staat ln een witboek
van het Japanse defensiebureau, dat
door het kabinet is goedgekeurd.
„Japan moet de situatie in de wereld
ln ogenschouw nemen en als lid van
het westerse militaire Wok zijn defen
sie versterken", aldus Fumio Miyoshi
van het defensiebureau. Het witboek,
een jaarlijkse analyse van de defea-
sieproblemen en de militaire toe
stand, stelt dat Japans verdediging
onvoldoende is.
Net als in de 1979-versie vestigt het
bureau met nadruk de aandacht op
de legering van Russische troepen op
vier eilanden ten noorden van Japan,
waarvan belde staten elkaar het el-
gendom betwisten. De Sowjets heb
ben de eilanden aan het einde van de
Tweede Wereldoorlog bezet en de
controverse heeft de betrekkingen Ja
renlang koel gehouden. Nu nog
noemt Japan de troepenlegering
„volkomen onaanvaardbaar en bui
tengewoon betreurenswaardig".
Als voorbeelden van de „bedreiging"
van de Sowjet Unie voert het witboek
op: de ontwikkeling van de strategi
sche bommenwerper Backfire, de 88-
20-raketten in het Verre Oosten; de
uitbreiding van de Russische vloot in
de Stille Oceaan en het toenemend
gebruik door de Russen van Vietna
mese havens en vliegvelden. Volgens
Tokio is Rusland nu getalsmatig su
perieur aan de Verenigde 8taten.
De Japanse zelfverdediging is in be
paalde opzichten onvoldoende. Dat
geldt voor de tankeenheden het anti-
luchtafweergeschut op de schepen en
de toestand van de luchtmacht Ja
pan is bij de grondwet gebonden aan
een lage defensie maar aandrang van
Washington om de defensieuitgaven
drastisch te verhogen is onlangs door
regeringsfunctionarissen positief be
antwoord.
NOUAKCHOTT (AFP) - Het bevrij
dingsfront voor de Wcst-Sahara, Poli
sario, heeft 45 Mauretaanse gevange
nen laten gaan. Eerder liet Maureta-
nië Pollsario-aanhangers vrij. Een en
ander valt vrijwel samen met de eer
ste verjaardag van het verdrag van
Algiers, waarbij Mauretanië Polisario
verzekerde dat het zich zou terug
trekken uit het conflict om de West-
Sahara. Dit gebied werd na het ver
trek van Spanje opgedeeld door Mau
retanië en Marokko, in weerwil van
aanspraken van Polisario
De afgelopen maanden is de
arrestatie of veroordeling van
ongeveer vijfentwintig dissi
denten bekend geworden in
het westen. Deze andersden
kenden behoren tot diverse
groepen. Duidelijk is dat de
KGB hen achter de tralies liet
verdwijnen om te voorkomen
dat ze in contact zouden ko
men met bezoekers van de
Olympische Spelen, óf om de
groeperingen waartoe zij be
hoorden te intimideren. Het
totaal aantal dissidenten dat
slachtoffer is geworden van
de zuivering voor en tijdens
de Spelen, heeft zo de drie
honderd bereikt.
Op 29 juni zou Kirill Podrabinek, een
Moskouse natuurkundige, worden
vrijgelaten na een straf van twee-
eneenhalf jaar. Hij werd echter op
dezelfde dag opnieuw gearresteerd op
beschuldiging van het „in diskrediet
door Henk Wolzak
brengen van het sociale en politieke
systeem" van de Sowjet-Unie. In af
wachting van zijn berechting zit hij in
de gevangenis. De aankiacht houdt
vermoedelijk verband met zijn essay
over de dienstplicht in de Sowjet-
Unie. dat tijdens zijn gevangenschap
in het buitenland werd gepubliceerd.
Gevangenisautoriteiten gaven on
langs toe dat Kirill lijdt aan tubercu
lose. Ook zijn broer, Alexander Po
drabinek, is op 13 juni opnieuw gear
resteerd. Dat gebeurde in Siberië,
waarheen hij voor vijf jaar was ver
bannen, eveneens op beschuldiging
van het in discrediet brengen van het
Sow jet-systeem. Hij is een van de
leidende figuren van de beweging te
gen het misbruiken van de psychia
trische inrichtingen in de Sowjet-
Unie voor politieke doeleinden.
In Litouwen heeft de geheime dienst
KGB een zuivering uitgevoerd, die
gedeeltelijk gericht was tegen de
„Kroniek van de Litouwse katholieke
kerk", een blad dat al sinds 1972
regelmatig verschijnt. De bekendste
dissident onder de arrestanten is de
Litouwse activist van het eerste uur,
Vladas Sjakalis. Hij zat in de jaren
zestig ook al vijf jaar vast in een
kamp.
In Estland, waar onlangs de zeilwed
strijden voor de Olympische Spelen
werden gehouden, zijn vier studenten
veroordeeld tot anderhalf en twee
jaar gevangenisstraf, omdat ze de
vlag van onafhankelijk Estland op
een openbaar gebuw hadden ontrold.
In Kiev zijn verschillende gevallen
bekend van intimidatie van de Jood
se bevolking door de KGB. Valeri
Pilnikow werd op duidelijk valse be
schuldigingen van mishandeling ver
oordeeld tot vijf jaar gevangenis. Zijn
advocaat had om vrijspraak ge
vraagd, omdat medische rapporten
geen letter bevatten over mishande
ling.
In Leningrad bestrijden de autoritei
ten een „alternatieve cultuur", die
steeds meer aanhang vindt. De foto
graaf en verzamelaar van „niet-offl-
ciële" kunst Valentin 8mimow ls
daar opgesloten in een psychiatrische
kliniek. Onder andere recente ac
ties van de KGB zijn de veroordeling
van een kunsthistoricus uit de omge
ving van Moskou, de arrestatie van
een Orthodoxe christen ln het zuiden
van Siberië, een filosoof en twee
leden van een Helsinki-groep in de
Oekraïne en een geofisicus in Ka
linin.
•oor J. den Boef
,nUs eerste Europees land heeft IJsland sinds kort een vrouwelijke
Ident: de 50-jarige vroegere directrice van het stadstheater van
kjavik, Vigdis Finnbogadottir, letterlijk: de dochter van de heer
bog.
tordat zij zich had laten bepraten om aan
onlangs gehouden presidentsverkiezin-
to mee te doen, genoot zij geen politieke
•kendheid. De IJslandse kiezers kenden
tor hoogstens van de Franse lessen op de
♦levlsie, het theaterleven of de universiteit.
m'*nt de op 15 april 1930 geboren dochter
»n een hoogleraar en een verpleegster ging
r l een universitaire studie naar het avant-
Wistische theater, studeerde na de oorlog
10' Parijs en Orenoble de Franse taal en
lltuur. bekwaamde zich in Denemarken in
j.theatervak en werd acht jaar geleden
wctrice van het stadstheater van de
'öoofdstad Reykjavik.
•n
|l#t feit dat zij een vrouw was die de steun
m M van de vrouwen-emancipatiebeweging,
geen groot voordeel. Daar kwam bij dat
UI twintig jaar geleden van haar man een
vlts was gescheiden en men tijdens de
Üpüezingscampagne foto's had ontdekt.
,fltorop zij in de voorste gelederen liep in
to demonstratie tegen het gebruik van de
"KVO-basis Keflavik door de Verenigde
16 toten.
jok bleek dat zij zes jaar geleden haar
.tod tekening had gezet onder een oproep
Cm aan deze situatie een eind te maken. Zij
l-toeg maar een derde van de stemmen.
>.»tor profiteerde van de wettelijke bepaling
«degene president wordt, die gewoon de
•toste stemmen behaalt
Vigdis Finnbogadottir kreeg lang niet alle
IJslandse vrouwelijke kiezers achter zich.
Zij moest het ook hebben van studenten en
van degenen die eveneens moeite hebben
met de Amerikaanse basis op Keflavik
Deze mensen bevinden zich in alle politieke
partijen en velen zullen aan Vigdis Finnbo
gadottir de voorkeur hebben gegeven, om
dat zij tijdens haar verkiezingscampagne
openlijk toegaf, nog altijd achter de oproep
te staan, waaronder zij zes jaar geleden
haar handtekening zette.
'Nooit opgeven'
Sommigen hebben vanwege deze, „aan het
licht gebrachte" activiteiten haar er van
beschuldigd, communiste te zijn. Daarop
heeft zij ontkennend geantwoord: zij ls
nooit lid van enige partij geweest. En het
feit dat zij tegen de aanwezigheid van Ame
rikaanse troepen op Keflavik is. betekent
zelfs niet dat zij tegen de NAVO is. Zij ziet
de basis als een onprettige noodzaak, die
echter nooit als een vanzelfsprekendheid
mag worden beschouwd: „Al ls vrede in
deze wereld een utopie, we mogen nooit
opgeven."
Vigdis Finnbogadottir die tijdens haar cam
pagne de IJslanders benaderde met haar
grote kennis van sagen, folklore en litera
tuur (niet alleen de IJslandse), verhulde niet
dat zij eigenlijk nooit actief had meegedaan
in de vrouwen-emancipatiebeweging. Dat
De dag na haar verkiezing laat Vigdis Finnbogadottir zich in de tuin bij haar
huis in de bloemetjes zetten.
neemt niet weg dat zij al vele jaren geleden
ijverde voor het recht van de ongehuwde
vrouw om een kind te adopteren. Zelf adop
teerde zij een meisje, Astridurm, dat nu
acht jaar is. Zij noemt zich a-politiek en als
antwoord op de bewering dat zij „rood" zou
zijn, zegt zij „licht rose" te zijn
De politiek niet geschoolde Vigdis Finnbo
gadottir moest het opnemen tegen drie
mannelijke tegenstanders, van wie de 55-
jarige Gudlaugur Thorvaldsson (een vroe
gere rector van de universiteit en officieel
bemiddelaar bij arbeidsconflicten) de be
langrijkste was. Van de 140.000 stemgerech
tigden (op een bevolking van ongeveer
220.000 zielen) ging 90 procent ter stembus.
Vigdis Finnbogadottir kreeg 43.500 stem
men (33.6 procent) en Thorvaldsson ver
overde 41.626 stemmen. De anderen behaal
den resp. 25.567 en 18.124 stemmen.
Overigens ls de politieke invloed van de
IJslandse president als in andere wester
se democratieën beperkt. Vigdis Finnbo
gadottir heeft een representatieve taak, die
haar goed ligt, misschien jillst omdat zij al
lang een „alleenstaande vrouw" is. Op vra
gen of officiële ontvangsten en dergelijke
geen probleem kunnen opleveren, ant
woordde zij tijdens haar campagne dat zij
niet gekandideerd zou hebben als zij ge
huwd zou zijn geweest. Bij ontvangsten zal
zij dan ook geheel zelfstandig optreden.
Interessant is het IJslandse presidentschap
niettemin als gevolg van talrijke moeilijke
kabinetscrises. De nieuwe president moet
mogelijk spoedig bewijzen of een vrouw
„singuliere gaven" heelt op dit gebied.
Want het huidige kabinet dat bekend staat
als een „onheilige alliantie", heeft een wan
kele basis. Een bijzonderheid, de partij van
de premier, Gunnar Thoroddsen. Is zelfs ln
de oppositie. Na een lange kabinetscrisis
besloot hij zijn eigen weg te gaan „om de eer
van het parlement te redden".
Vorig Jaar moesten in IJsland verkiezingen
worden gehouden omdat de weigering van
de communisten om met de sociaal-demo
craten samen te werken, de eilandstaat
onregeerbaar had gemaakt De stembus
strijd bracht echter geen nieuwe mogelijk
heden, omdat de communisten bleven wei
geren in te stemmen met sociaal-democrati
sche plannen om de economie drastisch te
saneren. Zij proberen goede vrienden te
blijven met de vakbonden, die alleen maar
over loonsverhogingen willen praten, waar
door het heel moeilijk is om de ernstige
inflatie (60 procent) terug te dringen.
Kabinetscrises
Thoroddsen is nu premier van een kabinet
dat de steun heeft van de Vooruitgangspar
tij en de communistische Volksalllantie en
enkele onafhankelijke afgevaardigden. De
Onafhankelijkheidspartij van Thoroddsen
en de Sociaal-democratische partij doen
niet mee. Het kabinet kan rekenen op 33
van de 60 leden van het parlement (de
Althing), van wie er slechts drie vrouwelijk
zijn. De communisten kregen het ministerie
van financiën en zijn nu als eerste verant
woordelijk voor de inflatiebestrijding.
De vorming van het kabinet was mogelijk,
ondanks de verdeeldheid binnen de samen
werkende partijen over de NAVO-basis K«'-
lavik, die van groot belang ls voor de verde
diging van het noordelijk deel van de Atlan
tische oceaan Men wil nu eerst de economi
sche problemen te lijf gaan. Als psycholo
gisch wondermiddel beschouwt men de gel
dhervorming die begin volgend jaar wordt
doorgevoerd om „Italiaanse toestanden" te
voorkomen.
Er komen nieuwe bankbiljetten en men kan
(bij voorbeeld) een biljet van 5000 Kroner
ongeveer 20 gulden waard inruilen voor
een papiertje van 50 Kroner, dat dezelfde
waarde heeft. De uitwerking op economisch
gebied zal wel gering zijn omdat van de
IJslanders gezegd wordt dat zij niet zo gauw
overtuigd kunnen worden van de noodzaak
om wat zuiniger te gaan leven.
Misschien ligt ook hier een taak voor Vigdis
Finnbogadottir. Zij kan zich nuttig maken
door aandacht te vragen voor een soberder
levensstijl en zoals zij al eerder deed
voor toestanden ln die delen van de wereld,
waar mensen nauwelijks te eten hebben.
