Deng geen president China
Zuid-Korea beknot pers
Polen dwingen met stakingen hervormingen af
Britse 'persbreidel'
roept protesten op
Groei bewustzijn
bij zwarte stakers
Weer 24 mensen in
Iran geëxecuteerd
Knut Folkerts
krijgt levenslang
Dalai Lama is
in Tibet nog
niet vergeten
Egypte dreigt
VRIJDAG 1 AUGUSTUS 1980
BUfTENLAND
TROUW/KWARTETHS 7
LONDEN (AFP, Reuter) In
Groot-Brittannië is een golf
van protest ontstaan na het
besluit van de hoogste ge
rechtelijke instantie dat een
Britse televisiemaatschappij
een vertrouwelijke bron moet
onthullen. Vrijwel alle grote
Engelse kranten spraken een
felle veroordeling uit over de
beslissing van de rechter.
Het hoogste hof van beroep besliste
woensdag dat de televisiemaatschap
pij Granada binnen een week moet
onthullen hoe zij aan vertrouwelijke
documenten over de Britisch Steel
Corporation is gekomen. Volgens de
president van het hof, Lord Denning,
moet Granada de bron onthullen om
dat Britisch Steel en de regering in
discrediet zijn gebracht. Als de maat
schappij dit weigert, kan de rechter
een zware boete opleggen of zelfs
medewerkers gevangen zetten.
De televisiemaatschappij, die sprak
van een „trieste dag voor de Britse
pers", maakte gisteren bekend de
zaak desnoods voor het Europese hof
voor de rechten van de mens te bren
gen. Het onafhankelijke dagblad The
Time noemde de uitspraak in strijd
met het algemeen belang en de con
servatieve Daily Espress voorspelde
dat door deze ontwikkeling het werk
van de journalisten er niet eenvoudi
ger op zou worden.
Inzet van het conflict was een repor
tage over het staatsbedrijf British
Steel, dat zware verliezen lijdt. Vol
gens de directie van dit bedrijf is dat
te wijten aan de lage produktiviteit
van de arbeiders. Volgens de reporta
ge is de hoofdoorzaak van de slechte
positie van het bedrijf echter het
wanbeheer van de bedrijfsleiding.
Het meest opmerkelijk in deze affaire
was dat de journalisten deze bewe
ring staafden aan de hand van ver
trouwelijke documenten van British
Steel zelf. Daarin kwamen verschei
dene beleidsfouten aan het licht.
De Britse pers heeft al vaker met de
autoriteiten overhoop gelegen over
de inhoud van het begrip persvrij
heid. In een aantal gevallen ging het
om berichten over de rol van het
Britse leger in Noord-Ierland. On
langs zond de omroeporganisatie
BBC een vraaggesprek uit met een lid
van het verboden Ierse Republikein
se Leger (IRA). Conservatieve parle
mentsleden vonden dat de BBC de
wet had overtreden, door de informa
tie niet onmiddellijk door te spelen
aan de autoriteiten. Er werd echter
geen vervolging tegen de BBC inge
steld.
Een formatie van Egyptische en Amerikaanse F-4 straaljagers vliegt tussen de pyramides in Egypte,
als onderdeel van een negentig dagen durende oefening van de Egyptische luchtmacht.
PEKING, TOKIO (AFP, Reuter, UPI) De huidige sterke
man van de Chinese Volksrepubliek, vice-premier Deng Xiao
ping, wordt helemaal geen president. Dit heeft gisteren een lid
van het Centraal Comité van de Chinese communistische
partij, Tan Quilong, in Tokio gezegd.
legatie die een rondreis door Japan
maakt.
Japanse regeringsfunctionarissen
zeiden dat Tan wel had laten weten
dat er na de derde zitting van het
vijfde volkscongres, de Chinese va
riant op een parlement, dat in augus
tus bij elkaar komt. wijzigingen ko
men in de Chinese top. Volgens Tan,
die bekend staat als een vertrouwe
ling van vice-premier Deng, zijn de
berichten volgens welke Deng presi
dent zou worden, „verzinsels van de
pers".
Dat slaat dan op de Japanse
krant „Yomiuri" die afgelopen zater
dag het bericht de wereld instuurde,
onder vermelding van „betrouwbare
bronnen"
Achtergrond
Tan leidt momenteel een Chinese de-
In het verleden heeft Deng die 76 jaar
is, meermalen aangekondigd zijn
functie als vice-premier in augustus
op te zullen geven en alleen nog een
adviserende functie te zullen vervul
len. Deng zou vice-voorzitter van de
partij blijven en op de achtergrond
zeker nog de nodige macht blijven
uitoefenen. Deng heeft er de afgelo
pen jaren voor gezorgd gematigde en
pragmatische bestuurders de burelen
van partij en regeringsapparaat te
laten bevolken en zijn opvolger zal
ongetwijfeld een Deng-aanghanger
zijn. Ook zijn enkele weken terug
berichten verschenen over het aftre
den van premier Hua Guofeng, die
echter wel zal aanblijven als partij
voorzitter. Ook hier wordt verwacht
dat Deng er voor zal zorgen dat een
hem welgevallige opvolger wordt be
noemd.
Tussen Deng en Hua bestaat er nogal
wat oud zeer uit de tijd dat beide
legendarische leiders van China,
Zhou Enlai en Mao Zedong kort na
elkaar stierven. Deng zou toen pre
mier worden, maar onder invloed van
radicale leiders (die nu bekend staan
als de „bende van vier" en verant
woordelijk worden gesteld voor de
ellende van de Culturele Revolutie)
werd niet Deng premier, maar de tot
dan toe vrij onbekende Hua Guofeng,
die zich kort daarop ook het partij
voorzitterschap toeëigende.
Hua was er tevens bij toen Deng voor
de tweede keer de politieke vergetel
heid in werd gedemonstreerd. Reden
voor enige wrevel is er dus te over.
Oude mannen
Zoals gezegd heeft Deng politieke
geestverwanten op hoge posten gezet
en dat proces gaat nog steeds door. In
augustus wordt een verschuiving in
de hiërarchie van hoog tot laat ver
wacht. Pekingse kranten meldden
gisteren dat er scherper op de leeftijd
van kaderleden zal worden gelet.
Zoals in de meeste communistische
landen maken ook in China oude
mannen, bang voor jongelieden die
wel eens revolutionaire ideeën zou
den kunnen hebben, de dienst uit.
Deng wil daar blijkbaar verandering
in brengen. Het plaatsen van Deng-
aanhangers op verschillende posten
is dan mooi meegenomen.
Nog immer is de Chinese leiding bezig
het volk er aan te laten wennen dat
de grote leider Mao niet onsterfelijk
en onfeilbaar was. In maart van dit
jaar nam het centrale comité een
motie aan waarin persoonlijkheids-
cultussen rondom Chinese leiders
verboden werden. Kort daarop ver
dwenen de portretten van Mao van de
luchthaven van Kanton, maar ook
die van Hua. Gisteren werd Mao's
portret verwijderd van het Volkspa
leis aan het Plein van de Hemelse
Vrede. Er werd geen verklaring bij
gegeven.
door Hennie Sertontein
JOHANNESBURG Het onverwachte succes van een mas
sale staking van gemeentewerkers in Johannesburg is een
duidelijk blijk van het groeiende politieke bewustzijn van de
zwarte bevolking zelfs van die uit de allerlaagste sociale
lagen. Daardoor is weer eens de aandacht gevestigd op de
wijdverspeide frustratie, verbittering en toorn van de meer
dan twintig miljoen zwarten, die ondanks beweringen van
de regering van het tegengestelde blijven voortleven in
ellende en vernedering.
TEHERAN, WASHINGTON (Reuter, AFP, AP) In Iran zijn
gisteren 24 mensen door vuurpelotons doodgeschoten. Elf van
hen vonden de dood nadat een revolutionaire rechtbank hen
schuldig had bevonden aan deelname aan een misluke coup
waarbij ook de laatste Iraanse premier Sjahpoer Bakhtiar
betrokken zou zijn geweest De rest had zich volgens de
rechtbanken schuldig gemaakt aan vergrijpen variërend van
drugsmokkel tot spionage.
Tot op heden zijn in verband met
deze coup-poging zesendertig men
sen om het leven gebracht. De mees
ten van hen waren afkomstig uit de
strijdkrachten. Gisteren bevonden
zich een gepensioneerde kolonel en
twee luchtmachtpiloten onder de
slachtoffers.
Buitenlanders in Teheran menen dat
er nog ruim 250 verdachten in de
gevangenis zitten, hoewel officieel
nooit enig cijfer is bekend gemaakt.
De Iraanse leider Ayatollah Khomei
ni heeft in ieder geval opgeroepen tot
de doodstraf van een ieglijk die bij de
veronderstelde coup betrokken was.
Na de coup in Teheran vond er in
Parijs een aanslag plaats op de laat
ste premier van Iran, Sjahpoer Bakh
tiar, die nog ten tijde van de sjah in
functie kwam. Ook die aanslag mis
lukte, hetgeen door tal van Iraanse
kranten en autoriteiten betreurd
werd. De Iraanse minister van buiten
landse zaken, Sadegh Ghotbzadeh.
distantieerde zich echter van de aan
slag, hetgeen daarna weer geruchten
veroorzaakte dat hij zijn functie had
neergelegd en het was uitgevlucht.
Gisteren liet Ghotbzadeh weten dat
Frankrijk al van te voren van de
aanslag op Bakhtiar op de hoogte
was en dat Bakhtiar er op 18 juli, de
dag van de aanslag, ook al van wist,
omdat hij toen voor het eerst een
kogelvrij vest droeg. Ghotbzadeh
vond Frankrijk niet aardig omdat het
land asiel verleende aan mensen die
staatsgrepen voorbereiden tegen het
islamitische bewind in Iran.
Van het Iraanse premier-front, waar
president Bani Sadr en het parlement
al dagen lang aan het touwtrekken
zijn, was er gistren geen noemens
waardig nieuws.
Wel over de nog veel langer voortsle
pende kwestie van de Amerikaanse
gijzelaars. In Rome deelde de Griek-
orthodoxe aartsbischop Hilarion Ca-
pucci mee dat hij nog dezelfde dag
met een boodschap van paus Johan
nes Paulus II naar Teheran zal gaan
en hoogstwaarschijnlijk met de
Iraanse leiders over de gijzelaars zal
praten. De boodschap van de paus
zou zijn bestemd voor Khomeini en
Bani Sadr. De aartsbisschop was no
gal optimistisch en zei vertrouwen te
hebben in de mensen die hij in Tehe
ran zal ontmoeten.
Hij heeft waarschijnlijk wel een goe
de ingang bij de Iraanse leiders om
dat hij tenslotte drie jaar in een Iraë-
lische gevangenis heeft doorgebracht
op beschuldiging van wapensmokkel
voor Palestijnse commando's. En
zoiets doet het goed in het huidige
Teheran, waar gisteren nog een
Iraanse Jood wegens spionage voor
Israël werd doodgeschoten.
Capucci gaat ook naar Teheran om
dat de leiders daar plannen hebben
de rooms katholieke scholen te
sluiten.
Aartsbisschop Capucci
Tenslotte zijn in Washington 177
Khomeini-aanhangers, die afgelopen
zondag na een treffen met de politie
werden opgepakt, in hongerstaking
gegaan. Bij het Witte Huis deden 25
andere Iraniërs uit solidariteit het
zelfde. Ze drinken alleen maar warm
suikerwater.
STUTTGART (AP. Reuter) Een
Westduitse rechtbank heeft gisteren
de 28-jarige Knut Folkerts, lid van de
Baader-Meinhofgroep veroordeeld
tot levenslange gevangenisstraf. Hij
werd schuldig bevonden aan een drie
voudige moord en lidmaatschap van
een verboden terroristische organi
satie.
Folkerts, die in Nederland al eerder
tot twintig jaar gevangenis was ver
oordeeld wegens de moord op een
politieagent, wordt gezien als de
hoofdschuldige in de aanslag op de
Duitse openbare aanklager Siegfried
Buback. Bij deze aanslag op 7 april
1977 kwamen ook twee medewerkers
van Buback om het leven.
Het proces tegen Folkerts vond
plaats in de streng bewaakte Stamm-
heim-gevangenis en begon op 20 mei.
Folkerts werd herhaaldelijk uit de
rechtszaal verwijderd wegens onge
oorloofde interrupties en beledigin
gen aan het adres van de president
van de rechtbank.
De economische factoren slechte
werkomstandigheden, lage lonen, so
ciale onzekerheid en beperkte vak
bondsrechten zijn niet de enige die
meespelen bij de staking, die gisteren
vrijwel ten einde leek. Een zwarte
leider zei deze week: „Deze werk- en
schoolstakingen vormen een nieuwe
fase van lijdelijk verzet en burgelijke
ongehoorzaamheid, die er toe moet
leiden dat de regering naar de stem
van de zwarten luistert. Gebeurt dat
niet, dan ben ik bang dat over twee of
drie jaar de zwarten niets anders
overblijft dan geweld op grote schaal
te stellen tegenover de onverzoenlij
ke houding van de blanken."
De huidige stakingsgolf in Johannes
burg kwam voor de werkgevers en de
regering als een complete verrassing
en liep uit op een belangrijke over
winning voor de zwarte werkers. Bij
na tienduizend arbeiders tweeder
de van het totale aantal sloot zich
aan bij de staking, die vitale diensten
van Zuidafrika's grooste stad trof.
Onder de stakers bevonden zich zo
wel de beter opgeleide arbeider zoals
buschauffeurs en technici, als het
complete peloton vuilnisophalers.
Voor het eerst in de geschiedenis van
Johannesburg lagen de straten vol
met hoog opgestapelde zakken vuil
nis en andere rommel. Zoals gebrui
kelijk gaf de regering en de stadsbes
tuurders de schuld van de onrust aan
agitators en buitenlandse krachten.
SEOEL (Reuter, UPI) De
door militairen beheerste
Zuidkoreaanse regering is be
zig de pers in het land volledig
aan banden te leggen. De cen
suur wordt verscherpt, 172
tijdschriften verboden en
„onbetrouwbare" journalis
ten moeten worden ont
slagen.
Alle uitgevers zijn gewaarschuwd dat
er een eind gemaakt zal worden aan
hun uitgaven als ze de normen over
treden die door de regering zijn vast
gesteld. De 172 periodieken werden
door een woordvoerder van het minis
terie van cultuur omschreven als
„corrupt, vulgair en veroorzakers van
sociaal verval en jeugdcriminaliteit."
In het algemeen, aldus de regering,
past de maatregel in de strijd tegen
de corruptie.
De 172 uitgaven maken 12 procent
van de tijdschriften in Zuid-Korea
uit. Dagbladen worden door de maat
regelen niet getroffen. Journalisten in
het land zeiden dat de maatregelen
aan meer dan 10.000 journalisten hun
baan zal kosten.
Overigens hadden de gezamenlijke
dagbladondernemers in Zuid-Korea
woensdag al ingestemd met zelfcen
suur door een resolutie aan te nemen
waarin besloten werd verderfelijke
elementen te ontslaan. Enige druk
van de regering zal daar niet vreemd
aan zijn geweest. De regering heeft
duidelijk gemaakt dat Journalisten
die niet anti-communistisch zijn, ont
slagen moeten worden.
Dat het wel degelijk om een politieke
maatregel gaat blijkt onder meer uit
het verbod van verscheidene dissi
dente bladen. Ook de maandelijkse
nieuwsbrief van de Koreaanse jour
nalistenvereniging moet verdwijnen.
Tot nu toe zijn ongeveer 7000 rege
ringsambtenaren op allerlei niveaus
gezuiverd in een campagne die de
militaire autoriteiten in gang zetten
om naar hun zeggen de corruptie te
bestrijden. Het is allemaal mogelijk
omdat Zuid-Korea nog steeds zucht
onder de staat van beleg.
Deze visie was terug te vinden in een
boos redactioneel commentaar in de
regeringsgezinde krant The Citizen
van gisteren. De krant, die de over
winning van de arbeiders toegaf,
schreef: „De massa's worden ge
bruikt door krachten, die er op uit
zijn industriële onrust te zaaien in de
republiek. Een stad als Johannesburg
in verlegenheid brengen door 10.000
zwarte arbeiders te laten staken, be
tekent een overwinning voor deze
krachten, die niet geringe gevolgen
kan hebben voor de toekomst," aldus
het boze commentaar onder de kop:
„De afpersing van een stad"
In plaats daarvan eiste het stadsbe
stuur dat de arbeiders overleg pleeg
den met de achterhaalde en in discre
diet gebrachte bemiddelingscomité's.
De eerste reactie van de regeringsge
trouwen stadsbestuurders was de
weigering om te onderhandelen met
de hongen van de zwarten. De ge
meente gebruikte hiervoor het argu
ment dat de betreffende vakbond
zich niet bij de regering had laten
registreren, en dat men niet wilde
onderhandelen met een illegale bond.
De realiteit was echter anders. De
overgrote meerderheid van de sta
kers stond achter de zwarte bond van
gemeentepersoneel, die zich niet bij
de regering had laten inschrijven uit
protest tegen het raciale systeem van
vakbonden. De regering dreigde ver-
olgens alle stakers te ontslaan, op
grond van deelname aan een illegale
staking. Zij zouden worden terugge
zonden naar hun tquislanden, waar
hun honger en werkloosheid te wach
ten staat. De vertegenwoordigers van
de thuislanden in Johannesburg wei
gerden echter te voldoen aan het re-
geringsverzoek him mensen tot de
orde te roepen. Ze moeten toegeven
dat ze geen Invloed hadden op deze
arbeiders, waarmee ze in feite open
lijk zeiden dat de zwarten het sys
teem van de thuislanden verworpen.
De staking heeft opnieuw een licht
geworpen op de schokkende verde
ling van de Inkomsten in Zuidafrik's
rijkste stad. Arbeiders met een staat
van dienst van dertig jaar verdienen
vaak niet meer dan het minimumloon
van 33 rand per week, terwijl er is
berekend dat voor de erste levensbe
hoefte minstens 45 rand per week
nodig is (1 rand is 2,50 gulden). „Waar
gaat al dat geld dan naar toe? Wie
zijn die mensen die al dat geld over de
balk gooien, terwijl onze mensen let
telrijk stervan van de honger?", vroeg
een zwarte krant zich dan ook ver
twijfeld af
LHASA, Tibet (Reuter, AFP) In de
Tibetaanse hoofdstad Lhasa hebben
naar schatting tweeduizend mensen
ten gunste van de door China verdre
ven Dalai Lama gedemonstreerd,
toen een delegatie van deze god-ko
ning in de stad een bezoek bracht: De
Chinese autoriteiten braken het. be
zoek van de delegatie onmiddellijk af
en lieten de leden ervan voortijdig
naar Peking vertrekken.
De delegatie reisde al bijn adrie
maanden door Tibet om de onderzoe
ken of de tijd al rijp was voor een
terugkeer van de Dalai lama naar zijn
land, wawr tienduizenden Tibetanen
hem nog steeds niet zijn vergeten.
In 1950 trokken Chinese troepen Ti
bet binnen en maakten een eind aan
het bewind van de Dalai Lama en de
Pants jen Lama, de twee wereldelij ke
leider in ht bhoeddistische rijk. Zoals
verwacht probeerden de Chifezen te
vens een eind te maken aan het la
maisme, de Tibetaanse variant van
het boeddhisme, door tal van kloos
ters te vernietigen en de monnikken
aan het werk te zetten.
Vervolg van pagina 1
Het Amerikaanse ministerie van bui
tenlandse zaken toonde zich teleurge
steld over het besluit van de Knes-
seth. maar noemt de door de nieuwe
wet ontstane situatie „een juridisch
probleem, waarmee Israël zich bezig
moet houden". Voor de onderhande
lingen met Egypte en de Verenigde
Staten over de toekomst van Oost-
jeruzalem hoeft de wet geer* gevol
gen te hebben, aldus woordvoerder
John Trattner. De Amerikaanse be
middelaar Sol Linowitz zal half au
gustus weer meedoen aan het over
leg. dat sinds mei in een impasse
verkeert.
De minister van justitie in Israël.
Shmuel Tamir, is gisteren afgetre
den. Hij gaf als reden op dat het niet
billijk is dat zijn partij, de Democra
tische Beweging van vice-premier
Jiggal Jadin, die in het parlement
slechts drie zetels bezit, ook drie
ministers levert. Tamir blijft lid van
het parlement en zal het beleid van
de regering-Begin blijven steunen.
Hij is de derde minister die de rege
ring in drie jaar heeft verlaten. De
liberale minister zonder portefeuil
le. Mosje Nissim, van het Likoed-
blok zal hem waarschijnlijk op
volgen.
Ook Frankrijk reageerde teleurge
steld en China beschuldigde Israël
van agressieven expansionistische
politiek. Koeweit waarschuwde de
Verenigde Staten dat het nu uit moet
zijn met een voortgaande ..ongelimi
teerde" steun aan Israël. De West
duitse regering verwees in een verkla
ring naar het standpunt van de negen
EG-landen, die vinden dat Israël de
status van Jeruzalem niet eenzijdig
mag wijzigen.
door J. den Boef
Poolse kinderen dromen volgens het bekende in Warschau verschijnen
de weekblad Polityka overigens net als kinderen ln niet-communisti-
sche landen over een luxueus leven. Een opiniepeiling van dit blad
onder tienjarige kinderen zou een diepgewortelde consumenten-mentali
teit onder de Poolse jeugd hebben blootgelegd.
Te verwonderen valt dat niet. ook niet na
meer dan dertig jaar communistische op
voeding in Polen, want ook de ouders van
de ondervraagde kinderen hebben voorna
melijk belangstelling voor dingen, die het
alledaagse leven veraangenamen kunnen.
Vele jaren is hun voorgehouden dat zij eens
in welvaart zouden leven en van alle zorgen
bevrijd zouden zijn, die het leven in Polen
nog steeds weinig aantrekkelijk maken.
Of de kinderen die nü tien jaar zijn, over
vijftien of twintig jaren in een echte wel
vaartsstaat zullen leven, interesseert hun
ouders thans minder dan het antwoord op
de vraag, hoe het morgen en overmorgen zal
zijn. Want Polen bevindt zich al jaren in een
ernstige economische crisis, waarvan de op
lossing niet in zicht is. Slechte oogsten
spelen daarbij elk jaar een belangrijke rol.
maar de voornaamste oorzaak is van struc
turele en dus van politieke aard
Na het in februari gehouden achtste partij
'congres leek er reden om aan te nemen, dat
T regering en bevolking meer op elkaar inge
speeld zouden raken om de basis te leggen
voor een krachtige aanpak van Polens pro
blemen De vervanging van premier Piotr
Jaroszewicz (die zelfs zijn zetel in het polit-
buro van de communistische partij moest
afstaan) door Edward Babiuch, was niet in
de laatste plaats bedoeld om vertrouwen
terug te winnen.
Verzet
Sinds februari hebben Babiuch en zijn me
dewerkers de bevolking voorbereid op on
vermijdelijke prijsverhogingen voor een
groot aantal artikelen, in het bijzonder voor
vlees dat in Polen een veelgevraagd artikel
is. Aanvankelijk leek men de hogere prijzen
te aanvaarden, maar nadat de vleesprijzen
met zo'n slordige zestig procent omhoog
waren gegaan, leidden de onlustgevoelens
voor de vierde keer sinds 1956 tot verzet in
de vorm van stakingen
Naar aanleiding van het verzet van de be
volking schreef Mieczyslaw Rakowski, de
hoofdredacteur van Polityka (hetzelfde
weekblad dat de opiniepeiling onder de
tienjarige kinderen publiceerde), dat Poolse
economen vaak tegen het gezonde mensen
verstand handelen en met statistieken ma
nipuleren. Industrie en landbouw voorzien
niet in de gerechtvaardige verlangens van
de Polen, die 35 jaar na de oorlog nog steeds
op een betere levensstandaard wachten
Premier Edward Babiuch
Rakowski lid van het centrale comité van
de communistische partij en dus niet de
eerste de beste systeem-criticus erkent
dat de door premier Babiuch genomen
maatregelen onvermijdelijk zijn. al worden
zij veelal niet begrepen. Maar. zegt hij, de
economische crisis kan niet overwonnen
worden, als er geen algemene economische
en bestuurlijke hervormingen worden inge
voerd en er geen verstandige decentralisa
tie wordt doorgevoerd.
Het was niet de eerste keer, dat Rakowski
een dergelijk pleidooi hield. Maar steeds
waren er krachten binnen de communisti
sche partij, die zich alleen al tegen het
gebruik van het vieze woord „decentralisa
tie" keerden en een debat hierover onmoge
lijk probeerden te maken. Aangenomen
wordt dat Rakowski een belangrijke stro
ming binnen de partij vertegenwoordigt,
waardoor het hem mogelijk wordt gemaakt
om kritiek te blijven uiten.
Beweerd wordt ook dat Rakowski banden
onderhoudt met een studiegroep, die al
enkele Jaren een discussie voert over de
wijze, waarop de Poolse problemen over
wonnen kunnen worden. De groep, waarvan
ook talrijke communisten deel zouden uit
maken, baseert zich op het huidige systeem
van de communistische staat, maar bepleit
meer democratische vrijheden en een rege
ringsbeleid dat meer werk maakt van het
realiseren van gelijkheid voor iedereen.
Kritisch
De groep heeft een rapport opgesteld dat
aan partijleider Edward Oierek. premier
Babiuch en het hoofd van de rooms-lcatho-
lleke kerk, kardinaal Wyszynski, zou zijn
aangeboden. Hierin wordt geconstateerd
dat de economische crisis ln de eerste
plaats een sociaal en politiek karakter
heeft. Het systeem zou Incompetent zijn, de
controle op de gang van zaken verloren
WARSCHAU (Reuter) Trambestuurders
in de noordelijke Poolse steden Gdansk,
Gdynia en Sopot gingen enkele dagen gele
den in staking en kregen volgens dissi
denten-kringen nog dezelfde dag tien
procent loonsverhoging toegezegd. De ar
beidsonrust in Polen, waarover in de pers
vrijwel niet wordt gerept, lijkt zich over de
belangrijkste industriële gebieden te heb
ben verspreid. In Wroclaw zou ook in de
agrarische industrie worden geprotesteerd
door werkonderbreking.
hebben en een groeiende bureaucratie zou
noodzakelijke veranderingen tegenhouden.
Over de positie van de regering van Babi
uch wordt in het rapport gezegd dat het
verlies van geloofwaardigheid gevaarlijker
is dan een gebrek aan populariteit. Het
wantrouwen tegenover de door de overheid
gecontroleerde pers zou zo groot zijn, dat de
Polen zelfs het slechte nieuws niet meer
geloven. Aangedrongen wordt op een beleid
dat het wantrouwen van de maatschappij
in de politieke leiding herstelt en de creatie
ve instincten een kans geeft."
Dat zou moeten gebeuren door „een open
discussie over de problemen mogelijk te
maken, elke vorm van censuur die nog
bestaat, af te schaffen, de betrekkingen met
de Sowjet-Unle meer op voet van gelijkheid
te brengen, concessies aan de kerk te doen,
landbouwhervormingen toe te staan, het
parlement meer zeggenschap te geven, eer
lijke verkiezingen te houden en voorrechten
voor een kleine groep onmogelijk te
maken."
De studiegroep zal niet verwachten dat
haar ideeën nu ineens ingang zullen vinden-
bij de partijleiding als geheel. Het zou al
mooi zijn, als er na verloop van tijd aanwij
zingen komen, dat hun waarschuwende
woorden niet voor dovemansoren zijn ge
sproken. Voorlopig zullen partij en regering
nadrukkelijk de indruk willen vermijden,
dat eventuele concessies van politieke aard
het resultaat zouden zijn van de stakingen
van de afgelopen weken.
Afwachtend
Overigens is het opvallend, dat de onrust
onder de Poolse arbeiders niet tot ernstige
onlusten heeft geleld, zoals dat in 1970 en in
1976 het geval was. Een verklaring hiervoor
is waarschijnlijk dat de overheid een af
wachtende houding heeft aangenomen,
geen politietroepen heeft ingezet en de di
recties van ondernemingen toestemming
heeft gegeven om met de stakende arbei
ders te onderhandelen.
Het is echter de vraag of premier Babiuch
werkelijke concessies aan de stakers kan
doen, omdat de middelen om die te verwe
zenlijken ten enen male ontbreken. De prij
zen van vlees en andere belangrijke voe
dingsmiddelen zijn in de afgelopen twintig
jaren maar weinig omhoog gegaan, omdat
men nieuwe „voedaelrellen" wilde voorko
man. Intussen stegen de lonen voor Poolse i
verhoudingen vrij drastisch. Zolang er geen
vertrouwensbasis is tussen regering en be
volklng, zullen pogingen om de zaak recht
te breien echter op verzet blijven stuiten