Fedde Schurer zette de wekker op het aanrecht
Uit brieven van lezers
Trouw
Gifgas belemmert
kerkelijk hulpwerk
Waarheid ^Eenheid
„Concordaat
in strijd met
Duitse grondwet"
Hongaarse staatsdrukkerij
drukt Karoly-bijbel
VANDAAG
VOORBUGANGERS
„Mensen in nood"
driekwart miljoen
voor Zimbabwe
VRIJDAG 1 AUGUSTUS 1980
KERK
TROUW/KWARTET
2
door A. J. Klei
Toen Fedde Schurer, een 32-Jarige
gereformeerde onderwijzer aan de
christelijk-nationale school te De
Lemmer, op maandag 17 maart 1930
van zijn werk thuiskwam, liep hij
eerst naar de slaapkamer. HIJ pakte
de wekker op en ging vervolgens
naar de keuken, waar hij hem op
het aanrecht neerzette.
Wat moet dat klokje daar?, vroeg
zijn vrouw Wil verbaasd.
Oh, antwoordde Fedde. dat kan
voortaan hier wel blijven staan, lk
heb het niet meer nodig.
Dat was zo. Fedde Schurer hoefde
niet meer op tijd op te staan. HIJ
was na schooltijd opgewacht door
de voorzitter van het schoolbestuur,
die hem een brief overhandigde.
Daarin stond dat hem vanaf dat
ogenblik de toegang tot het
schoolgebouw ontzegd was, dat zijn
schorsing op 1 april en zijn ontslag
als onderwijzer op 1 mei 1930 zou
Ingaan. Hij kon dus geen afscheid
van zijn leerlingen nemen.
Het was overigens al de zoveelste
brief, die Fedde 8churer van
hogerhand gekregen had. In
februari plofte door zijn brievenbus
een dikke enveloppe, die twaalf
getypte vellen bevatte met onder
andere de tekst van een verklaring,
die hij vóór de lste maart zou
moeten ondertekenen.
In die verklaring stond dat hij,
Schurer, „alles zal vermijden, wat ln
de harten en hoofden der kinderen
de overtuiging omtrent de positie
van het overheidsgezag, gelijk die
ln gereformeerde en confessionele
kringen wordt beleden, zou
ondermijnen en zich derhalve zal
gedragen naar de ten dezen ln
gereformeerde en confessionele
kringen traditionele opvattingen,
zonder reserve."
Wanneer Fedde Schurer dit (en nog
veel meer) verklaard zou hebben,
was hij er nog niet. HIJ zou voortaan
moeten afblijven van de harten en
hoofden van zijn leerlingen ln de
vijfde klas en voor de tweede klas
komen te staan, en ook diende hij te
breken met vrienden „bulten de
eigen kring."
Aangezien Schurer de ln
gereformeerde en confessionele
kringen traditionele opvattingen
geenszins deelde, tekende hij de
verklaring niet en kon zijn wekker
op het aanrecht ln de keuken
blijven staan.
De zaak was begonnen toen hij op
27 april 1929 ln Leeuwarden een
rede hield voor de Christelijke
Democratische Unie over
„Christendom en oorlog". De ln
1920 door „dissidenten" (zouden we
nu zeggen) uit de bestaande
christelijke politieke partijen
opgerichte CDU was bij de
gereformeerden niet bar geliefd en
ln 1930 zou de gereformeerde
synode het lidmaatschap ervan
zelfs verbieden.
Fedde Schurer. die destijds al enige
naam had als Fries dichter, was
CDU'er, evenals zijn latere vriend
dominee J. J. Buskes. Op de
bijeenkomst ln Leeuwarden riep
Schurer uit: „Volg de stem van uw
geweten en laat u niet meer
africhten en dresseren voor
moordenaarswerk, want alleen ln
de weg van Christus' geboden ls
vrede en vrijheid!"
Omdat de rede ln druk verscheen,
kon ledereen nalezen wat Schurer
gezegd had. De opwinding ln en
bulten De Lemmer was groot. Een
anti-militarist op een christelljk-
nationale school, dat kon niet!
Het Friesch Dagblad besteedde
zeventien hoofdartikelen aan de
zestien pagina's tellende rede, wat
ln elk geval ten gevolge had dat de
brochure wegvloog en een paar
maal herdrukt moest worden. Het
schoolbestuur deed Schurer een
aantal schriftelijke vragen
toekomen. De mannenbroeders
wilden bijvoorbeeld weten wat hun
onderwijzer van de tachtigjarige
oorlog dacht.
Fedde Schurer verklaarde dat hij
Fedde Schurer met zijn hond.
geheel aan de zijde stond van
strijders voor vrijheid, recht en
religie en schreef ook: „Ik wens dat
leder christen ten opzichte van de
moderne oorlog en deszelfs
toerusting zichzelf ln zijn geweten
de vraag zal voorleggen: wat wil
mijn Heiland dat lk doen zal?"
De foto is uit 1930.
Het schoolbestuur bekeek
hoofdschuddend deze tekst en vond
dat ze er weinig mee opschoten.
Vandaar dat Fedde Schurer een
tweede serie vragen toegestuurd
kreeg. Deze waren opgesteld door
mr. P. S. Gerbrandy, die hiertoe was
Ingeschakeld door het bestuur.
Mr. Gerbrandy, vrijwillige
landstormer, bekend als de „rooie"
advocaat van Sneek en toekomstig
minister-president, vroeg Schurer
of deze overtuigd was, „dat een
rechtgeaard christen en
vaderlander verplicht ls mede te
werken tot de verdediging van de
zelfstandigheid van zijn land?"
En: „ZIJt gij bereid de verklaring af
te leggen, dat het uw overtuiging ls,
dat een christen verplicht is de
overheid als dienaresse Gods
gehoorzaam te zijn, ook als die
overheid vraagt van haar
onderdanen zich ln militaire dienst
te begeven?"
Fedde Schurer antwoordde: „Mijn
overtuiging ls dat een christen
verplicht ls de overheid om Gods
wil te gehoorzamen. Hierin ligt de
erkenning en tevens de begrenzing
der staatsmacht. Nooit zal lk
toegeven, dat een christen verplicht
ls de overheid te gehoorzamen, als
die overheid vraagt van haar
onderdanen slachtmachines te
bedienen, vrouwen en kinderen te
vergiftigen en al zulke
werkzaamheden te verrichten,
waarover de duivel en al zijn
engelen zich verblijden."
Fedde Schurer werd ontslagen. De
zaak kwam voor de commissie van
beroep van de schoolraad van de
scholen met de bijbel. Op 9 Juli 1930
vergaderde deze commissie. ZIJ
wees Schurers opvattingen omtrent
oorlog en oorlogsvoering af als ln
strijd met de gereformeerde
belijdenisgeschriften, zoals deze op
dit punt steeds opgevat en
uitgelegd waren. Die
belijdenisgeschriften vormden de
grondslag van de christelijke school
ln De Lemmer, dus
De zitting van de commlsie,
gehouden ln een zaaltje van hotel
Terminus ln Utrecht, duurde van
half tien tot half zes. Dominee
Buskes was er op verzoek van
Schurer om hem te verdedigen. Tot
de commissieleden behoorde de
anti-revolutionaire mr. J. A. de
Wilde, die minister van
binnenlandse zaken zou worden.
Dominee Buskes heeft daarover
verteld: „Mr De Wilde was er al
tevoren zozeer van overtuigd, dat
wat ik te beweren zou hebben van
nul en generlei waarde was, dat hij,
toen ik aan het woord kwam, een
krant De Standaard nam en
die ging zitten lezen."
Buskes had Fedde Schurer voor het
eerst persoonlijk ontmoet toen deze
ln 1929 de één Jaar jongere
Amsterdamse dominee, die zijn
partijgenoot was, kwam opzoeken
om over zijn problemen te praten.
Dat ging zo:
Dominee Buskes fietste de straat ln
en zag een man in manchester-pak
en metzo'n flodderdas bij hem op
de stoep staan. Hij dacht: zeker
weer iemand die me potloden of zo
wil aansmeren (je had ln die tijd
veel kooplui aan de deur) en omdat
hij uit ervaring wist dat hij moeilijk
van zulke mensen kon afkomen,
fietste dominee Buskes zijn huis
voorbij en ging een eindje verder
staan wachten, tot de man
verdwenen zou zijn. Maar die
verdween niet, hij ging naar binnen
en de deur werd achter hem
dichtgedaan.
Het jaar daarop konden Buskes en
Schurer samen vaststellen dat op
de christelijke school geen plaats
was voor een pacifist. En op het
schoolplein in De Lemmer riep een
jongen: „Stem Colljn en ze moeten
meester Schurer aan zijn poten
ophangen."
Dit alles ls vijftig Jaar geleden
gebeurd en lk heb er op een
regenachtige vakantiedag maar een
soort herdenkingsartikel van
gemaakt, 't Is immer altijd mooi om
iets te herdenken, nietwaar?
Mijn bronnen waren: „De beslagen
spiegel/Herinneringen" door Fedde
Schurer (ultg. Moussault,
Amsterdam), „Vier vrienden" door
dr J. J. Buskes (ultg. Semper
Agendo, Apeldoorn) en „Parade der
mannenbroeders" door Ben van
Kaam (ultg. Zomer 6 Keuning,
Wageningen).
Drees (2)
Deze rubriek is uitsluitend bestemd voor korte reacties op in deze krant gelezen
berichten, artikelen en commentaren, en niet voor open brieven, gedichten,
oproepen of reacties op advertenties (deze laatste dienen tot de directie gericht te
worden). De redactie behoudt zich het recht van bekorting voor. Hierover of over
het niet plaatsen (meestal door ruimtegebrek) kunnen wij helaas niet corresponde
ren. Brieven adresseren aan Secretaris hoofdredactie Trouw, Postbus 859.1000
AW Amsterdam Bij publikatie worden naam en woonplaats van de schrijver
vermeld.
Vrouw
Naar aanleiding van de aangekondig
de conferentie ln Trouw van 29-7-
1980, wilde lk mij opgeven voor de
studieconferentie, „Leren een man
Gods te zijn", aangezien ik me met
veel kerkewerk moet bezig houden.
Ik ben een vrouw. Hoe gaat dan dan?
Zeist
W. D. van Binsbergen
waarin opgenomen: De Rotter
dammer, met Dordte Dagblad,
Nieuwe Haagse Courant mat
Nieuwe Leldse Courant
Uitgave: Trouw/Kwartet BV
Hoofdredacteur Jenze Tamminga
Directeur ing. O. Postma
HOOFDKANTOOR
Postbus 859
1000 AW Amsterdam
Wibautstraat 131 Amsterdarp
tel. 020-913456
tele* 13006
Postgiro 66 0000
Bank Nad. Credietbank
Rakeningnr 23 00 12 574
REGIO ROTTERDAM/DORDRECHT
Postbus 948
3000 AX Rotterdam
tel 010-115588 (abonnementen
en bezorging)
tel. 010-115588 (redactie)
tel. 115700 (uitsluitend voor
advertenties)
Westblaak 4
Rotterdam
REGIO DEN HAAG/LEIDEN
Postbus 101
2501 CC Den Haag
tel 070-469445
(abonnementen en bezorging)
tel 070-469445 (redactie)
tel 070-468864 (uitsluitend voor
Parkstraat 22 Den Haag
REGIO NOORD/OOST-NEDERLAND
(abonnementen en bezorging
Postbus 3
8000 AA Zwolle
tel 05200-17030
Melkmarkt 56 Zwolle
Abonnementsprijzen
Per maand 16,98
Per kwartaal 50.95
Per half jaar f 101.90
Per jaar f 201.60
Advertantietarievan op
aanvraag
Telefonische kbonnementenop-
drachten (zie adressen boven)
Opgave familieberichten 9-19 30
van maandag t/m vrijdag. Op
zondag van 18-20 uur telet 020-
913456
Opgave mm
020-936868
Mmi-Adv afdeling, postbus 433.
1000 AK AMSTERDAM
- Adreswi|2mgen uitsluitend schrit-
teli)k aan onze Amsterdamse
Evolutie
Donderdag 24 Juli schreef J. J. Boer-
sema ln zijn artikel „De actualiteit
van Darwin" het volgende: „De evo
lutietheorie ls de laatste tijd ook ln
Nederland in verhevigde mate ln dis
cussie. Daarbij doel ik niet ln de
eerste plaats op de recente bijdrage
die van fundamentalistische zijde
(bijvoorbeeld door de EO) geleverd
wordt, want deze schiet me, niet eens
zozeer als bioloog, maar wel als chris
ten voortdurend ln het verkeerde
keelgat." Als Jan J. Boersema niet
zozeer als bioloog aanmerkingen
heeft op deze „fundamentalistische
bijdrage" kunnen zijn bezwaren dus
niet op het wetenschappelijke vlak
liggen. Nee, hij heeft er als christen
moeite mee, het schiet hem zelfs
voortdurend ln het verkeerde keel
gat. Hij heeft dus moeite met de
letterlijke fundamentallsche) uit
leg van de Heilige Schrift, daar liggen
dan ln het diepste zijn bezwaren. Dit
is dan ook de ooizaak van het feit dat
de evolutietheorie in deze tijd zoveel
opgang heeft gemaakt. Ik ben blij dat
je als christen God ook nog op Zijn
Woord mag geloven, dan heb je een
houvast (waaraan je Je natuurlijk
moet blijven toetsen). Zo is er veel
minder gauw de kans dat „het moder
ne ongeloof" het werk van de Heilige
Geest ondergraaft. Door Gods Woord
als een onfeilbaar Woord te handha
ven lopen we als christenen minder
de kans om van de rechte weg af te
dwalen, waar dit fundament vervalt
zijn we overgeleverd aan eigen be-
denkselen en een onbarmhartige tijd
geest, die ook nu, als hem de ruimte
wordt gegeven, zijn brandende pijlen
afschiet om ons te treffen. (Efeze 6
vers 16).
Ri jnsaterwoude H. T. van Dorp
Drees
Dat Drees zijn gezichtskring wijder
uitstrekte dan de politiek, dat hij
geen „volstrekt cultuurloze man"
(Nederhorst volgens artikel 28 juli)
was. bleek mij in 1963. Het verraste
en vereerde mij toen een eigenhandi
ge brief van hem te ontvangen, waar-
In hij mij meedeelde mijn werk „Hoe
komen wij aan onze namen?" met
belangstelling te hebben gelezen.
Mijn mededeling daarin, dat de ge
slachtsnamen Goud, Zilver, Koper en
IJzer, door Winkler genoemd, mij niet
bekend waren, had hem aanleiding
gegeven, daar hij personen, genaamd
Goud en Ko<o)per had gekend, na te
gaan, of die namen ln de Haagse
Telefoongids te vinden waren. Dat
was inderdaad het geval. „Goud" 8,
„Gout" 19 keer, „Kooper" 16, „Ko
per" 10 keer. Hij constateerde, dat
deze namen dus niet zo heel weinig-
schijnen voor te komen. „Zilver"
hem ook niet bekend vond hij
maar één keer. Overigens, zo eindigde
zijn brief, was dit een aanloopje tot
een vraag, die hij mij zou willen stel
len over de meisjesnaam van zijn
vrouw „Hent", die hij bulten de fami
liekring nooit tegen gekomen was,
terwijl hij ook geen vermoeden had
waar hij vandaan komt. Het ant
woord is, dat het één van de talrijke
met de voornaam Hendrik samen
hangende voornamen ls.
Zeist G. J. Uitman
In een televisieuitzending van 26 ok
tober 1977. konden wij de toen 91-
Jarige dr. Drees zijn mening horen
zeggen over het besluit van de Rot
terdamse gemeenteraad het stichten
van een zogenaamd „eroscentrum"
goed te keuren. Zo'n besluit was een
manifestatie, een uitleg van de tijd
geest. Veel mensen zien de tijdgeest,
waarin wij leven, als het summum
van vrijheid, terwijl dat in werkelijk
heid niets anders ls dan bekrompen
heid. Want het is bulgen voor iets,
waarvan de diepte niet wordt beseft.
Het woord van dr. Drees, dat ln mijn
gedachten is blijven hangen, ls „zon
der enige genegenheid" waarbij hij
doelde op de mogelijkheden en ge
neugten waarvan men dan in dat
gebouw zou kunnen profiteren. De
levens- en wereldbeschouwing van dr.
Drees waren en zijn niet de mijne.
Maar de woorden „zonder enige gene
genheid" openen een heel ander per
spectief, omdat zij dulden op liefde,
die onontbeerlijk ls voor het staan ln
de Vrijheid en die met geen verstand
te benaderen ls. Zó sta lk naast dr.
Drees en reik hem de hand, ln de
Geest.
Naarden M. P. D. Ter Braake-de Waal
nen de berichten in Europa door te
dringen dat het Ethiopische leger in
de strijd tegen de bevrijdingsbewe
ging van Eritrea, het Eritrese volks
bevrijdingsfront (Eplf), gifgas ge
bruikt. Van verschillende zijden is er
reeds in de internationale pers op
deze situatie gewezen.
In de loop van de maand juni begon- icco heeft daarom de Nederlandse
ZEIST (ANP) ICCO, de interkerke
lijke coördinatie commissie ontwik
kelingsprojecten, een samenwer
kingsorgaan van de protestantse ker
ken en christelijke organisaties op
het gebied van de ontwikkelingssa
menwerking, heeft de minister van
buitenlandse zaken en ontwikke
lingssamenwerking gevraagd om in
internationaal verband alle mogelij
ke stappen te ondernemen die kun
nen leiden tot het beëindigen van het
gebruik van gifgas in de bevrijdings
oorlog die in Eritrea gevoerd wordt.
Tankschepen
Als tweede stuurman met ervaring op
zowel de heel grote tankschepen als
op LPG-schepen kan ik niet enthou
siast zijn over de door U overgeno
men suggestie van de heer van Krim
pen, adjunct-directeur van het Rot
terdams havenbedrijf, om het laden/
lossen van tankschepen door het wal-
personeel te laten overnemen, waar
toe de volgende argumenten:
Ieder schip is anders. Soms zijn
het kleinigheden zoals de nukken van
een bepaalde afsluiter, soms ls de
uitleg van het leidingsysteem totaal
anders. De kans op ongelukken ln
verband met onbekendheid ls dus
nogal groot.
Indien het walpersoneel belading/
lossing zou vereorgen is dat voor ma
lafide reders een uitnodiging te meer
om slecht geschoold personeel aan
boord te plaatsen, hetgeen de veilig
heid op zee niet ten goede komt.
Aanvaringen zijn voor de Rotterdam
se haven niet zo'n probleem maar
voor het milieu maakt het weinig uit
waar de olie in zee komt
Er ls een voortreffelijk alternatief
om de veiligheid te verhogen en wel
de methode zoals men die in Amerika
toepast.
Daar ondergaat leder schip dat LPG
etc. vervoert met regelmatige tussen
pozen een gedetailleerde Inspectie
van de U.S. Coast Guard (een zelf
standige afdeling van de marine). In
dien het schip niet aan de door de
Amerikanen gestelde normen kan
voldoen of Indien de bemanning de
gevraagde demonstraties niet kan
vertonen wordt het schip onverbidde
lijk naar de ankerplaats terugge
stuurd teneinde ln het ontbrekende
te vooralen. Voor de officieren aan
boord zijn deze inspecties nogal ze
nuwslopend, te vergelijken met een
examen. Het systeem werkt echter
enorm preventief. Reder en gezag
voerder zullen zorgen dat het schip in
optimale conditie ls, want het niet
mogen laden of lossen is zo ongeveer
het ergste dat een schip kan overko
men. De hiermee gepaard gaande (ho
ge) kosten kan de reder namelijk op
niemand afwentelen. In Nederland
zou hetzelfde mogelijk zijn; men is
echter bezorgd voor de concurrentie
positie van de Nederlandse havens en
daarmee ben ik terug met waar Uw
verhaal begon: geld. Malafide reders
beknibbelen altijd op de posten vei
ligheid en bemanning. Het is geens
zins onelegant om dan door middel
van harde overheidsmaatregelen enig
tegenwicht te geven. Ten slotte Uw
argument dat het laten verrichten
van de lossing door walpersoneel de
opvarenden ln staat kan stellen ook
eens te ontspannen. Ik vrees dat dit
argument een luchtbel is en ook hier
is een beter alternatief voor handen.
Indien ln Nederlandse havens uitslui
tend schepen behandeld zouden mo
gen worden die ln het bezit zijn van
een ITF-contract dan is de malafide
reder verplicht zijn bemanning in ie
der geval een redelijk salaris te beta
len en heeft die bemanning althans
minimale rechten en is ook in staat
om met verlof te gaan. Nu zijn het de
slaven van deze tijd. Kortom, laat de
verantwoording en het werk bij het
schip, maar schep de dwingende
noodzaak dat schip en bemanning in
staat zijn om aan die verantwoording
gestalte te geven.
Ede S. van de Pol
Rijke mensen
De bijdrage, die collega Spijkerboer
meent te moeten leveren aan een
„theologie van de illegaliteit" wat
dat dan ook zijn moge is zowel hem
als dagblad Trouw onwaardig. Zake
lijk blijkt hij bijzonder slecht geïnfor
meerd te zijn. Wat de huisvesting van
gastarbeiders en hun gezinnen be
treft, zij hem, bijvoorbeeld, lezing van
de nota „leegloop en toeloop", over
de bevolkingsbewegingen in Rotter
dam, door het gemeentebestuur van
Rotterdam in november 1979 uitgege
ven, aanbevolen. Wat de intenties
van de actievoerders betreft waar
bij het ook nog om een paar andere
dingen gaat dan om het „witten" van
een paar duizen illegalen hoeft
Spijkerboer niet eens zijn licht op te
steken bij zijn Amsterdamse colle
gae. Nauwkeurige lezing van Trouw
zou hier voldoende zijn. Het meest
teft mij echter zijn hautaine be- en
tegelijk ver-oordeling „alleen die ac
tievoerder heeft sociaal besef
Wat dan volgt, is typisch de argumen
tatie die telkens weer gebruikt wordt
door hen, die de voorlopigheid en de
onvolkomenheid van elk ethisch han
delen als excuus nemen om niet mee
te hoeven doen. In zoverre is deze
„buiten-schot-theologie" dan inder
daad consequent, dat ze ook duide
lijk zégt, op een concreet punt geen
consequenties te willen trekken uit
het geloof in Jezus Christus.
Rotterdam-IJsselmonde J. Mettau
Schaakmat?
De wereld vernam van de dood van
de Sjah van Pereië. Nu is dat laatste
feit vervat in de uitdrukking „schaak
mat!" Het beduit: sjah maht, de sjah,
de koning, is dood. En daar gaat het
nu om in het schaakspel, om de te
genstander schaak-mat te zetten. Het
gaat er in onze dagen óók om. op het
wereldtoneel. Maar dan gaat het wel
inzonderheid om het schaak-mat zet
ten van het koninkrijk Gods. Het zal
evenwel niet definitief gelukken.
Want „aan Israël" zal hèt koninkrijk
weder opgericht worden! (Handelin-,
gen 1 vers 6). Dan gaat de koning niet
„om", maar wel het Statenbeeld van
Daniël 2, dat systeem der elkander
opvolgende wereld-rijken gedurende
de tijden der heidenen Zal dat alle
maal beslist worden in de decennia
1980-2000? Zij onze bede naar Psalm
72!
Woerden
ADVERTENTIE
Uit nr. 28, 32e jaargang d.d. 25 juli 1980; INHOUDSOPGAVE.
ACTIEGROEPEN GEWENST (J. J Rippen)
HET AMBT VAN DE CHRISTEN ALS PRIESTER (Ds G. Lievaart)
ONZE TOEKOMSTVERWACHTING (Ds. M. Vreugdenhil)
GEREFORMEERDEN MET COMMUNISTEN9 (J. J. Rippen)
DROEFENIS VAN NOORDWIJKERHOUT (Drs J. Klatter)
KLASSENSTRIJD BURGERLIJKE ONGEHOORZAAMHEID (Dr A Zeegers)
KLEUREN-BELASTINGEN (J. J. Rippen)
HET EIGENDOM DES HEEREN Les 23 (Ds. J B v Mechelen)
DE NIEUWE SCHOOLAGENDA (J Fekkes)
CHRISTENRADICAAL (II) (Drs J Verschuure)
EEN PSALM IN DE NACHT (P Mijderwijk)
VAN HET HOOFDBESTUUR-PENNINGMEESTER (J. P Wijsman)
GELUKKIG? (Ds. M. Vreugdenhil)
Gratis-proefnummer verkrijgbaar bij J P Wijsman. Kortonjolaan 22. 5644 KA
Eindhoven, telefoonnr 040-113622. giro nr. 1599800 t.n.v. Ver tot opbouw
bewaring van het Geref. leven SCHRIFT GETUIGENIS te Eindhoven.
Van een onzer verslaggevers
AUGSBURG Een van de twee
Duitse theologen die onlangs hun
kerkelijke leerbevoegdheid kwij
traakten gaat de zaak voor het ge
recht brengen. Bij het begin van de
zomervakantie is aan de universiteit
van Augsburg opschudding ontstaan,
toen de plaatselijke bisschop, mgr
Josef Stimpfle, bekend maakte dat
hij Michael Lattke en Wemer Hör-
mann niet wilde handhaven aan de
theologische faculteit. Lattke was
voor hem onaanvaardbaar geworden
omdat die weigerde zijn kinderen te
laten dopen; Hörmann zou zijn pries
terambt hebben neergelegd zonder
echter de vereiste formele stappen te
ondernemen. Bisschop Stimpfle be
riep zich op het concordaat tussen
Beieren en het Vaticaan, volgens wel
ke de bisschop benoemingen kan wei
geren en ontslag kan eisen van docen
ten die ook zijn ingeschakeld bij de rk
ambtsopleiding. Werner Hörmann wil
nu gaan aantonen dat dit concordaat
(van 1924) strijdig is met de grondwet
van de Bondsrepubliek.
A. van der Koolj
BOEDAPEST (PNHK) De Hongaarse staatsdrukkerij in Boedapest gaat
binnenkort een facsimile-uitgave verzorgen van de Karoly-bijbel. Deze door
de hervormde Hongaarse theoloog Gaspar Karoly verzorgde bijbelvertaling
verscheen voor het eerst in druk in 1590. De twintigduizend facsimile
exemplaren zijn nu al, voordat zij gedrukt zijn. uitverkocht.
Met deze uitgave in twee delen wil de Hongaarse staatsdrukkerij de oorspron
kelijke tekst van de bekendste Hongaarse bijbeluitgave toegankelijk maken
voor studiedoeleinden.
Het is voor het eerst sedert zeer lange tijd dat een staatsuitgeverij in
Hongarije een bijbeluitgave verzorgt.
De Karoly-bijbel, die in de loop van de tijd een aantal malen herzien is, is nog
steeds bij een aantal Hongaarse kerken in gebruik De „gebruiksbijbels"
worden gedrukt door de Hongaarse bijbelstichting, die aangesloten is bij de
wereldbond van bijbelgenootschappen. Met toestemming van de overheid
heeft dit bijbelgenootschap in de afgelopen twintig jaar ongeveer 320.000
Karoly-bijbels gedrukt. Sedert 1975 bestaat er in Hongarije ook een bijbel in
de omgangstaal, waarvan tot nu toe 80.000 exemplaren uitgegeven zijn.
regering veraocht alle mogelijke stap
pen te ondernemen, in samenwerking
met haar bondgenoten, om aan deze
situatie een einde te maken. Speciaal
wijst ICCO erop, dat hulpverlening
aan de Eritrese kant van de frontlijn
onmogelijk is geworden door het ge
bruik van gifgas. Wanneer het ge
bruik van dit gas, hetgeen door inter
nationale conventies wordt verbo
den, wordt gestopt, kan een gezamen
lijke hulpactie in internationaal ver
band voor de bevolking van Eritrea
er. voor de vele tienduizenden vluch
telingen ter hand worden genomen,
aldus ICCO.
Pacifist mag zich
geen dominee noemen
HANNOVER (ANP) De evangeli
sche kerk te Hannover heeft de paci
fistische theoloog Waldemar Vollrath
in dezelfde plaats gevraagd bij publi
caties van zijn hand niet meer „pas
tor" of „predikant" te vermelden.
Aanleiding tot dit verzoek is de bro
chure „Een christen kan geen soldaat
zijn" met als opschrift „Verantwoor
delijk voor deze publicatie: pastor W.
Vollrath. Hannover"
Hij deelde op 6 mei voor het Weser-
stadion te Bremen deze brochure uit
bij de feestelijke eedsaflegging van
een nieuwe lichting Bundeswehrsol-
daten. Legerpredikanten hadden
hiertegen protest aangetekend om
dat „bij vele soldaten de indruk was
ontstaan dat de kerk een soldaat niet
meer als chirsten beschouwt".
Vollrath was in de jaren vijftig hulp
predikant in de evangelische kerk.
Nadat hij deze kerk verlaten had.
werd hij lid van een zelfstandige
evangelische gemeente, waar hij
naar eigen zeggen als „echte evan
gelische predikant het evangelie van
Jezus' vredesboodschap helder en
duidelijk" kan verkondigen.
KINDEREN
Het wordt steeds grimmiger ln onze
wereld. Wanneer wij elkaar
gewelddadig te lijf gaan met
wapenen of met economische
-wanverhoudingen kan het niet
uitblijven of ook kinderen worden het
slachtoffer. Het is nog niet zo lang
geleden dat een Afrikaans
„staatshoofd" op schoolkinderen liet
schieten. Al veel langer zijn het met
name kinderen die de dupe zijn van
honger en dorst, waarvan wij nog
steeds niet vinden dat ze de hoogste
prioriteit hebben. Onlangs schoten
Basken op een groepje kinderen en
zondag J.l. werd Antwerpen
opgeschrikt door een handgranaat
temidden van een aantal op vakantie
gaande joodse kinderen. Dat
kinderen mede het slachtoffer
worden is onontkoombaar zolang wij
menen onze conflicten met dood en
verderf te kunnen oplossen. Maar dat
men speciaal kinderen uitkiest om
zich te wreken of zijn gram te halen
kan niet anders dan bijzonder laf
genoemd worden. We kenden dit
soort laffe moed van de Nazi's en we
weten dat ook een bepaald soort
communisten daarvoor niet
terugschrikt. Met al him gepraat over
gerechtigheid en mensenrechten
lopen ze niet maar rijden ze over
lijken. Daarmee is deze wereld
langzaam maar zeker bezig z'n
bestaansrecht te verspelen. Een
wereld waarin dit gewoonte gaat
worden om via bommen temidden
van spelende kinderen aandacht voor
z'n zaak te vragen duidt op de
verderfelijkheid van die zaak, maar
nog meer op een wereld waarvan het
geen wonder is dat velen er geen prijs
meer op stellen. Het gevolg is
moedeloosheid. Een ander gevolg is:
doe maar niets meer, er verandert
toch niets, het wordt alleen maar
erger. Werk aan je zelf, aan je diepste
ik of wat ook. En dat zal dan
werkelijk het einde zijn. We hebben
dan geen atoombom meer nodig want
we zijn al geatomiseerd.
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Afscheid: op 3 aug. van Wilp (Gld) H.
Faber ber. te IJlst; van Vlaardingen
A. Jumelet ber. te Hoek van Holland;
van Wanneperveen J. Seton ber. te
Ridderkerk; van De Bilt W. A. Vlas
blom ber. te Boskoop; van Voorburg
G. J. de Vries ber. te Beverwijk-
Heemskerk.
Bevestiging: te Middelburg (als leger-
predikant, reeds sinds april 1979 als
zodanig werkzaam op de Wittenberg
te Garderen) G. Post, voorheen pred.
te Arnemuiden.
GEREF. KERKEN
Afscheid: van Koudum W. H. G. Si-
not ber. te Vianen; van Pinjum ('s
morgens) en van Witmarsum ('s mid
dags) C. Versteeg ber. Bolnes.
Intrede: te Dedemsvaart J. Knol uit
Oldebroek; te Vreeland (tijd.dienst)
H.A. Starrenburg em.pred. te Bame-
veld.
GEREF. KERKEN (VRIJG.)
Afscheid: van Zaamslag H. M. Smit
ber. te Delfzijl.
F. TIMMERMANS
Het algemeen kapittel van de congre
gatie van de paters van de Heilige
Geest (CSSp) heeft de Nederlander
Frans Timmermans herkozen tot
haar generale overste voor een perio
de van zes Jaar. De 45-jarige pater
Timmermans bekleedde deze functie
al sinds 1973; voor die tijd leidde hij
de missie van zijn congregatie in
Frans Afrika. De congregatie van de
Heilige Geest telt ongeveer 4000 le
den; het is een typische zogenaamde
„missieorde", zoals die vooral in het
begin van het grote missiewerk, hon
derd jaar geleden, werden opgericht.
Het Nederlandse provincialaat is ge
vestigd in het kasteel te Gemert.
'S-HERTOGENBOSCH (ANP)
Naar aanleiding van een verzoek van
de regering van Zimbabwe aan de
bisschoppen van dat land om behulp
zaam te zijn bij de wederopbouw,
stelt de katholieke stichting „Mensen
in nood" in Den Bosch driekwart mil
joen gulden beschikbaar. Dit geld
wordt gebruikt voor de opvang en
integratie van ongeveer 500.000 men
sen, die gevlucht of ontheemd waren
tijdens de onafhankelijkheidsstrijd.
Dit werk wordt onder meer uitge
voerd door het sociaal bureau van de
bisschoppen
Voor de hulpverlening aan de slacht
offers van de droogte en de hongers
nood in Noordwest-Kenia (aangren
zend aan het Oegandese Karamoja-
gebied), geeft „Mensen in nood"
250.000 gulden. Voor de hulpverle
ning in de Middenamerikaanse sta
ten El Salvador, Guatemala en Nica
ragua, geeft de organisatie meer dan
een half miljoen gulden. In El Salva
dor gaat het daarbij om hulpverle
ning aan de slachtoffers van de bur
geroorlog en in Guatemala worden
kinderen geholpen die ten gevolge
van de onderdrukking in dat land
hun ouders hebben verloren. Het geld
voor Nicaragua is bestemd voor we-
deropbouw-werkzaamheden.