Wereldbank zoekt nieuwe
president
Licht stijgende
interesse voor
koopwoningen
Uitgifte
91/2% pandbrieven
Koersvertioging
10% pandbrieven
FGH hypotheekbank
Banken VS zakken weg
Akzo draagt Dupont
voor rechter in VS
Robert McNamara missionaris en manager vertrekt
99%
100%
'Nog te vroeg voor conclusies'
Brons bouwt voor
Duitsers motoren
Octrooiprocedures over arenkavezel
Studie naar beter
gebruik centrales
VMF krijgt
opdracht
uit Arabië
Kwartaalverlies
bij Chrysler ruim
één miljard gulden
FINANCIEN EN ECONOMIE
TROUW/KWARTET PH 13 RS 15
In een gesprek met deze krant zei de man
uit Guyana overigens onlangs wel dat in
stellingen als de Wereldbank onvoldoende
voorzien in de behoeften van de derde we
reld. Er worden bepaalde projecten ge
steund. maar niet totale ontwikkelingspro
gramma's van derde wereldlanden. Ramp
hal zou dat graag willen. Hij bepleit daar
om, als lid van de commissie-Brandt, een
ontwikkelingsfonds dat naast de bank een
plaats zou moeten krijgen.
Een andere kandidaat uit de derde wereld is
Abdlatif A-Hamad. een van de mannen ach
ter de financiële steun van de OPEC-landen
aan de rest van de derde wereld Hij heeft
het voordeel dat hij een bruggenbouwer zou
kunnen zijn tussen industrie, olie- en ande
re ontwikkelingslanden. Bij de Wereldbank
wordt echter achter een kop koffie gezegd
dat de kans op een president uit de derde
wereld niet groot is. „Nu nog niet. mogelijk
de volgende keer."
Japanners worden niet genoemd voor de
baan van McNamara. Blijven over de Vere
nigde Staten en Canada. Pierre Eliott Tru-
deau en de vroegere minister van financiën
John Turner worden als kandidaten ge
noemd.
Andrew Young
commissie-Brandt, Heath zou zelfs de man
zijn geweest die de commissie bij elkaar
heeft gehouden toen meningsverschillen zo
hoog opliepen dat de club uit elkaar dreigde
de spatten. Zelfs Brandt zag het niet meer
zitten. De Britse Conservatief zelf heeft zich
niet over een kandidatuur uitgelaten. Het
verhaal wil echter dat hij meer belangstel
ling heeft Joseph Luns op te volgen bij de
NAVO. Of mogelijk nog liever blijft zeilen
en piano spelen.
Ook Brandt is genoemd als opvolger van
McNamara, maar zijn naam is al gauw
afgevallen. De vroegere Westduitse bonds
kanselier kampt met zijn gezondheid Een
aantal vergaderingen van de commissie-
Brandt moest in Europa worden gehouden,
omdat de voorzitter wegens hartklachten
niet meer mocht vliegen.
De Zweed Olof Palme dan. een ander lid
van de commissie-Brandt? Hij ligt goed bij
de derde wereld, heeft enig gezag bij de
westerse landen maar zou toch te weinig
gewicht hebben. De commissie-Brandt is
echter nog niet uitgeput. De secretaris van
het Gemenebest, „Sonny" Ramphal wil ho
gerop en aast onder meer op de Wereld
bank. Ramphal heeft de verlangens van de
derde wereld vaak op aansprekende wijze
onder woorden gebracht en heeft de naam
een bekwaam onderhandelaar te zijn.
De laatste zou echter liever premier worden,
terwijl Trudeau als de grote staatsman die
de eenheid van Canada heeft bewaard de
geschiedenis in wil gaan.
Afvalrace
In de afvalrace komen we dus toch uit bij de
Verenigde Staten. Naast Peter Peterson
minister van handel onder Richard Nixon
en ook al lid van de commissie-Brandt
springen de namen van ex-minister van
financiën William Simon en Andrew Young
eruit. De laatste was Amerikaans ambassa
deur bij de Verenigde Naties, tot hij uit
gleed over de Palestijnse kwestie.
Welke Amerikaan eventueel president van
de Wereldbank wordt, hangt af van wie er in
het Witte Huis komt. Ronald Reagan zou
zonder enige twijfel kiezen voor Simon, net
als hij een pleitbezorger van het onvervalste
kapitalisme en de vrije markt, die de wereld
goed zou hebben gediend. Terwijl de ont
wikkelingslanden juist pleiten voor een her
ordening en een nieuwe economische orde.
meer in hun voordeel. Young blijft dan over
als iemand die van mening is dat de VS
geen vooraanstaande rol kunnen spelen in
de Noord-Zuidverhouding, en die boven
dien bij herhaling heeft verklaard zijn erva
ring in dienst te willen stellen van de ont
wikkelingslanden. Als het toch een Ameri
kaan moet worden, is Young een goede
keus.
Edward Heath
uitgelokt bij de Verenigde Staten. Behou
dende Congresleden vinden dat economi
sche groei moet gaan boven armoedebe
strijding en stellen dat het niet aangaat
Niger te helpen als New York bijna ban
kroet gaat. De houding ten aanzien van de
Wereldbank wordt steeds afwijzender, en de
druk groter politieke voorwaarden aan de
steun te verbinden
McNamara heeft de VS er bij herhaling van
langs gegeven. Die zagen de Wereldbank
steeds minder „hun bank" worden, wat 's
werelds grootste donor Jarenlang was ge
weest. Zo was het ook een uitgemaakte
zaak dat een Amerikaan aan het hoofd van
de Wereldbank kwam te staan. McNamara,
die juni volgend Jaar vertrekt, heeft echter
laten merken dat daarin wat hem betreft
best verandering kan komen. Als een Pool
paus wordt, kan ook best iemand uit Cana
da, Europa, Japan of zelfs de derde wereld
president worden van de Wereldbank, aldus
de Britse krant The Guardian.
Kandidaat
Edward Heath werd als een van de eersten
als kandidaat genoemd. In Groot-Brittan-
nië heeft de ex-premier weinig meer te ver
wachten sinds Margaret Thatcher er pre
mier is. Zijn belangstelling voor het ontwik
kelingsprobleem is gegroeid als lid van de
door Nico Kusundragor
De Wereldbank zoekt een nieuwe
directeur. Robert McNamara geeft
er na twaalf jaar de brul aan. Voor
zijn opvolging doen nu al vele na
men de ronde: van de Amerikaan
Young tot de secretaris van het
Gemenebest, Ramphal, van de
Britse ex-premier Heath tot de di
recteur van het Koeweltfonds, Al-
Ahmad.
Tijdens zijn bestuur zijn zowel McNamara
zelf als de Wereldbank grondig veranderd.
McNamara, die als minister van defensie
medeverantwoordelijk was voor de oorlog
in Vietnam, is, als „ontwikkelaar" bij de
Wereldbank van Saulus tot Paulus gewor
den. „Hij bloedt persoonlijk voor zijn daden
in Vietnfun," aldus een goede vriendin van
hem, de Britse econome Barbara Ward.
McNamara was bij de Wereldbank zowel
~een missionaris als een manager. Als mana
ger torende hij boven zijn medewerkers uit.
Hij was beter op de hoogte en werkte harder
dan wie ook, en hij dreef zijn mensen tot het
uiterste letterlijk en figuurlijk wat het
werken onder McNamara nu niet bepaald
tot een genoegen maakte.
Als missionaris, maar zeker ook als techno
craat die zag hoe de problemen mogelijk
beter konden worden opgelost, veizette hij
de bakens bij de bank. Toen McNamara in
1968 door president Lyndon Johnson bij de
Wereldbank werd benoemd, steunde deze
vooral grootschalige projecten dammen-
bouw, wegenaanleg, krachtcentrales in
de veronderstelling dat dat zou lelden tot
economische groei waar ledereen in de der
de wereld baat bij zou hebben. Het tegen
deel bleek vaak het geval.
Ommezwaai
McNamara kondigde de ommezwaai van de
bank aan tijdens de jaarvergadering in Nai
robi, in 1973. De toekomst van de derde
wereld werd gezocht op het plattelsmd, bij
de kleine boeren en niet bij kapitaalinten
sieve grote projecten, die op zijn best op
termijn hun vruchten zouden afwerpen.
Later werd deze benadering nog aange
scherpt, en kwam de nadruk te liggen op de
landlozen in de ontwikkelingslanden en op
de bewoners van de sloppenwijken. De aan
dacht moet rechtstreeks worden gericht op
de armen in de derde wereld en op hun nood
Robert McNamara
voor voedsel, schoon water, onderdak, on
derwijs en gezondheidszorg en het onderlin
ge verband tussen die „basisbehoeften".
Dat zal, naar verluidt, ook de teneur zijn
van het Wereldontwikkelingsrapport dat de
bank ieder Jaar uitbrengt en dat eind deze
maand verschijnt.
Een dergelijke beleidswijziging is niet een
voudig voor de Wereldbank. Het is moeilijk
projecten te vinden voor rechtstreekse be
strijding van armoede. Een dam of een brug
bouwt makkelijk weg, plattelandsontwik
keling niet.
De nieuwe benadering is de Wereldbank
niet overal in dank afgenomen. Ontwikke
lingslanden vrezen dat door een dergelijke
aanpak wezenlijke veranderingen in de we
reldeconomie verder weg komen te liggen.
Ook zijn lang niet al deze lsmden tuk op
aandacht voor de onderliggende groepen in
de samenleving. Uit andere hoek werd de
WereldbEmk Juist verweten dat zij met veel
projecten bestaande structuren in stand
houdt en de ongelijkheid niet wezenlijk
vermindert. Op zijn best werd er gemorreld
in de marge, op zijn slechtst werden ver
schillen tussen bijvoorbeeld „dikke" boeren
en kleine landbouwertjes vergroot, in plaats
van verkleind.
De Wereldbank zit bovendien nog met de
„Sonny" Ramphal
handicap dat zij rekening moet houden met
de kredietwaardigheid van landen die steun
krijgen. De armste lsmden hebben de mees
te hulp nodig, maar die hebben Juist geen
veer om weg te blazen.
Verdiensten
McNamara heeft meer verdiensten dan de
koerswijziging bij de Wereldbank alleen.
Leningen werden rekening houdend met
de geldontwaarding meer dan verdub
beld tot 25 miljard gulden per jaar. Het
aandeel van de zachte leningen, voor de
armste ontwikkelingslanden, werd aanzien
lijk vergroot. Ook werden nieuwe werkter
reinen aangeboord. De Wereldbank houdt
zich nu ook bezig met energievoorziening en
gezondheidszorg. Ook daar zitten hsiken en
ogen aan. Gebieden waar brandstof zit gaan
er op vooruit, andere streken Juist niet.
Voor alternatieve energie bestaat bij de
Wereldbank nog weinig aandacht.
Tenslotte werd waarschijnlijk McNama-
ra's laatste wapenfeit China onlangs lid
van de Wereldbank. Niet tot vreugde van
iedereen. Veel ontwikkelingslanden vrezen
dat steun aan China ten koste van hen zal
gaan. Een dollar kan maar éénkeer worden
uitgeleend.
Het beleid van McNamara heeft veel kritiek
Van onze redactie economie
AMSTERDAM Er zijn enkele aanwijzingen dat de markt
voor koopwoningen weer begint aan te trekken. Dat manifes
teert zich niet in stijgende prijzen, wel in een lichte toeneming
van het aantal gekochte woningen.
De Nederlandse Bond van Makelaars
(NBM), constateerde aan de hand van
rapporten van leden dat er in Juni
weer wat meer werd gekocht. Bij het
Bouwfonds Nederlandse Gemeenten
waar de nadruk ligt bij nieuw ge
bouwde woningen was in juni nog
geen opleving merkbaar maar de
laatste weken is er sprake van een
voorzichtig herstel, aldus een woord
voerder. Hij vond het nog te vroeg om
te zeggen dat we nu aan een duidelijk
opgaande lijn bezig zijn. Benieuwd is
hij wat de dalende rente voor gevol
gen zal hebben. Maar dan nog blijft er
het feit dat de verhalen over de ver
dwijnende renteaftrek vele mensen
kopschuw hebben gemaakt voor een
hypotheeklening.
Leningen
Bij de AMRO Bank is de laatste
maand een stijgend aantal aanvra
gen voor een hypotheeklening
waargenomen; een stijging die nog
niet is gevolgd door een gestegen
aantal nieuw afgesloten hypotheekle
ningen. Bij de AMRO Bank heeft
men de ervaring dat de hoogte van de
hypotheekrente niet zo veel invloed
heeft op het kopen van huizen. Als de
rente sterk stijgt, vallen er wel men
sen af die de rentelast niet meer kun
nen opbrengen. Maar dat het publiek
bij een renteverlaging ineens weer
enthousiast hulzen gaat kopen, be
twijfelt men bij de bank. Dat is van
vele andere factoren afhankelijk. Een
opmerkelijke rentestijging rond 1974
heeft de huizenaankoop bij voorbeeld
niet afgeremd. Reden: het publiek
vertrouwde er op dat de huizenprij
zen nog verder zouden stijgen.
Ondanks de iets gestegen belangstel
ling voor hypotheekleningen, vindt
ook de AMRO Bank het nog te vroeg
voor gevolgtrekkingen. Drs. Peelen,
econoom van de Nederlandse Bond
van Makelaars is echter optimisti
scher. Uit de lichte opleving van juni
af trekt hij de conclusie dat de dalen
de lijn in de woningverkopen in posi
tieve zin is omgebogen.
Peelen meent dat de hernieuwde be
langstelling voor koopwoningen zijn
ooizaak vindt in het prijsniveau, dat
na het hoogtepunt in 1978 volgens
hem nu weer op meer realistisch ni
veau is aangeland. Sedert 1978 zijn de
prijzen van koopwoningen gemiddeld
met 17 procent gedaald. Er bestaat
nu. aldus de NBM-econoom, weer een
normale verhouding tussen de prij
zen van nieuwbouwwoningen en be
staande woningen.
Van de kant van de aangesloten ma
kelaars heeft de NBM te horen gekre
gen dat er vooral weer belangstelling
is voor de woningen in de categorie
van 150.000 tot 200.000 gulden. Vol
gens Peelen is dit een goede zaak
omdat daaruit kan worden geconclu
deerd, dat de „starters" degenen
die hun eerste woning aanschaffen
weer op de markt verschijnen. Dit
bevordert volgens hem de doorstro
ming in de woningmarkt en geeft
eens te meer aanleiding te veronder
stellen dat het dieptepunt van het
afgelopen voorjaar overwonnen is.
Volgens Peelen zal de dalende rente
wel invloed hebben. Hij erkent echter
dat de gedaalde prijs een belangrij
ker zaak is.
Het aanbod van koopwoningen is in
tussen nog steeds erg groot „Wie
twee jaar geleden een bepaald soort
woning wilde kopen, kon misschien
uit twee huizen kiezen. Nu zijn het er
wel tien, aldus Peelen.
Van een onzer verslaggevers
GRONINGEN De Brons Motoren-
fabriek in Appingedam gaat motoren
bouwen voor de Duitse motorenfa-
briek MAN. Er is een licensie-over-
eenkomst gesloten die het in principe
mogelijk maakt alle personeelsleden
te handhaven. Bij Brons werken 210
man. De afdeling hydrolica, waar 40
man werken, zou met behulp van de
Noordelijke Ontwikkelingsmaat
schappij (NOM) worden omgebouwd
tot een afzonderlijke vennootschap.
De resterende 170 man blijven zich
met de motorenbouw bezighouden.
Er zullen in eerste instantie scheeps
motoren tot 5000 pk worden gebouwd
en later wellicht nog zwaardere ty
pen. In een verdere toekomst is deel
neming van MAN in Brons niet uitge
sloten.
Een desbetreft plan bleek onlangs
niet haalbaar, maar volgens directeur
ir H. Metz is het nog niet volledig van
de baan. „Maar op dit moment is het
niet meer aan de orde, we moeten
elkaar eerst maar eens leren kennen",
aldus de heer Metz. Brons wordt bo
vendien het verkooppunt van MAN-
motoren in Noord-Nederland. Voor
Brons komt de licensieovereenkomst
als een reddende hand. Het bedrijf
was in moeilijkheden geraakt door
een verminderde afzet vtin motoren
en het ministerie van economische
zaken weigerde steun te geven.
ADVERTENTIE
De Friesch-Groningsche Hypotheekbank N.V te Amsterdam
geeft m.i.v. 31 juli 1980 voorbeurs tot nadere aankondiging uit
9Y2% pandbrieven 1979 per 1982/1986 tegen een koers van
Effectief rendement 9,85%. Jaarcoupon per 1 juni
De koers van uitgifte van de 10% pandbrieven 1979 per 1982/1986
is verhoogd tot
Effectief rendement 10%. Jaarcoupon per 1 augustus.
Prospectus van uitgifte op aanvraag verkrijgbaar bij onze
kantoren, de banken en de commissionairs in effecten
Amsterdam Herengracht 433 (020-22 12 721 Arnhem. Ziipendaalseweg 59 (085-42 73481
Eindhoven. Ten Hagestraat tl (040-44 68 551 Enschede. M H Tromplaan 12(053-31 24 45)
Den Haag. Lange Viiverberg9 (070-605900) Groningen Ubbo Emmiussingel 75 (050-18 3183)
Rotterdam Westblaak 67 (010-11 55 50) Utrecht. Gildenkwartier 43(030-3103 441
Van onze redactie economie
AMSTERDAM De Ameri
kaanse banken verdwijnen
steeds meer' uit de top van de
ranglijst van de vijfhonderd
grootste bankinstellingen van
de wereld. Weliswaar voert de
Bank of America uit San
Francisco nog steeds de inter
nationale lijst aan, maar de
Citybank vinden we pas op de
zevende plaats, een plaats la
ger dan vorig jaar
De Chase Manhattan Bank zakte van
de tiende naar de veertiende plaats
en de vierde instelling uit de VS staat
pas 31e. Dat is de Manufacturers Ha
nover Trust. Onder de 500 groten, is
de VS nog vertegenwoordigd met 95
banken. Dat was de stand per 31
december 1979. Twee jaar tevoren
deden er nog 115 Amerikaanse ban
ken mee, drie jaar eerder 129 en zes
jaar eerder, dus eind 1973, nog 159. De
waardevermindering van de Ameri
kaanse dollar is aan deze ontwikke
ling uiteraard niet vreemd. Voordat
de dollar aan zijn duikvlucht begon
waren de eerste, tweede en derde
plaats op de lijst schijnbaar onaan
tastbaar in Amerikaanse handen.
De rangorde is. zoals ieder jaar. vast
gesteld door het tijdschrift „Ameri
can Banker" dat hiervoor de bankde
posito's, spaargelden en crediteuren
van iedere bank optelt. In Nederland
is meestal het balanstotaal bepalend.
Wat die Nederlandse banken betreft,
de arote drie wonnen opnieuw ter-
Van onze redactie economie
ARNHEM Akzo Plastics en Enka, beide onderdelen van het
Akzo-concern, hebben het Amerikaanse chemische concern
Du Pont de Nemours voor de rechter gedaagd. De reden is een
aantal patenten op kunstvezelprodukten waarover al geruime
tijd wordt touwgetrokken.
rein. De Centrale Rabobank klom
van de 30e naar de 22e plaats, de
ABM-bank bezet de 25e stek (was 26e)
en de AMRO-bank schoof op van een
31e naar een 29e positie.
Onder de tophonderd vinden we als
70e (was 71e) nog de Nederlandse
Middenstandsbank, maar de overi
gen moesten met bescheidener klas
seringen genoegen nemen. De Neder
landse Credietbank staat 183e (*6),
Bank Mees Hope 201e (+24). Sla
venburg 205e (+10), Pierson, Heldring
en Pierson 427e (-26) en Van Lan-
schot 463e (-36).
Staan de Amerikanen lager dan ooit.
de Fransen zijn zeer sterk vertegen
woordigd in de top De Banque Natio
nale de Paris bezet de tweede plaats
en ook de derde, vijfde en zesde
plaats zijn in Franse handen
Een van de produkten waarom het
gaat is het Arenkavezel waar Enka
veel van verwacht. Het zou even sterk
zijn als staal. In een eerder stadium
verwachtte Enka niet veel problemen
met octrooien omdat naar men zei
het produkt te veel verschilde van
een concurrerende vezel die door Du
Pont op de markt wordt gebracht. Nu
acht Enka het toch nodig een aantal
patenten van de Amerikanen aan te
vechten.
Enka tracht in Amerla te bereiken
dat de octrooien van Du Pont, twintig
in totaal, door de rechter ongeldig
worden verklaard. Du Pont heeft van
zijn kant een procedure aangespan
nen tegen Enka in Frankrijk en Enge
land, wegens octrooi-inbreuk. Enka
heeft zich inmiddels in deze landen
ook tot de rechter gewend met de
bedoelingen de patenten van Du
Pont ongeldig te laten verklaren.
Voorts heeft Du Pont ook Enka's
moedermaatschappij Akzo Plastics
in Engeland gedagvaard, en dagvaar
dingen in andere landen aangekon
digd.
In de dagvaarding in Amerika stelt
Enka zich op het standpunt dat de
octrooien om een groot aantal rede
nen ten onrechte aan collega Du Pont
zijn verstrekt. Behalve op vemieti-
ROTTERDAM (ANP) De afdelin
gen Civiele Techniek en Mijnbouw
van de Technische Hogeschool Delft,
het Ingenieurs- en Architectenbureau
Van Hasselt en de Koning in Nijme
gen en Volker Stevin bestuderen sa
men de mogelijkheid om in ons land
een zgn ondergrondse pomp accumu
latiecentrale te bouwen. Deze dient
om pieken in het elektriciteitsver
bruik op te vangen, zodat met de
bestaande elektriciteitscentrales een
beter rendement behaald kan wor
den. Hierbij wordt gebruik gemaakt
van de opwekkingscapaciteit van de
centrales in de uren dat zij niet geheel
wordt benut.
Dit soort installaties zijn al in een
aantal landen in gebruik, maar dan
met gebruikmaking van de natuurlij
ke hoogteverschillen in het terrein,
die in Nederland ontbreken. Toch
menen de partners dat er door het
creëren van een hoogteverschil moge
lijkheden voor dit soort type centrale
bestaan. Het vooronderzoek van de
partners zal in de loop van het najaar
worden afgerond. Het rapport dat
daaruit voortvloeit zal dan aan de
betrokken instanties worden aange
boden. aldus Volkder Stevin.
ging van de patenten, dringt Enka
ook aan op schadevergoedingen, niet
alleen voor de schade die aan de kant
van de afnemers is berokkend, maai
ook voor de kosten van advocaten.
UTRECHT Een samenwerkingver
band bestaande uit Consolidated
Contractors International Company
Ltd (CCICL) en VMF-dochter Wescon
in Utrecht hebben een contract geslo
ten met Zakum Development Com
pany, die handelt in opdracht van de
Abu Dhabi National Oil Company,
voor de installatie van een olie- en
gasverzamelings- en verwerkingssta
tion op Zirku Island in het „Upper
Zakum Field" in de Peizische Golf
De totale contractwaarde van het
project is meer dan 100 min.
Wescon is al jaren werkzaam en ge
vestigd in de Verenigde Arabische
Emiraten. In de combinatie met
CCICL werden al diverse projecten in
de emiraten Abu Dhabl en Koeweit
en in Saoedi-Arabië opgeleverd en
worden nog steeds werken uitge
voerd
DETROIT (Reuter) Het Ameri
kaanse automobielconcern Chrysler
heeft in het tweede kwartaal een ver
lies geleden van 536 miljoen dollar
1,05 miljard). In het tweede kwar
taal van 1979 was 207 miljoen dollar
verloren. Het verlies over het eerste
halfjaar steeg van 261 miljoen tot 985
miljoen dollar 1,92 miljard).
Eerder maakten ook General Motors
(GM) en Ford forse verliezen bekend
GM verloor in het tweede kwartaal
416 miljoen dollar en Ford 468 mil
joen dollar. De twee concerns weten
deze slechte resultaten aan de ver
mindering van de vraag naar auto's
en de toenming van de buitenlandse
concurrentie.
De omzet van Chrysler in het eerste
halfjaar bedroeg 4.5 miljard dollar
tegen 6,5 miljard in de eerste zes
maanden van 1979.
