Ballade van de beul
Gewiekst samenspel van
twee biljartavonturiers
Liefde voor Vrouwen
De dubbelrol
van een komi
Voetballerij vrolijk
op de hak genomen
II Momenta del la Verita
Coup de tête
The Baltimore Bullet
Ugetsu Monogatari
Peter Sellers (54) overleden
Prolongaties
en reprises
Restauratie Grote Kerk kan beginnen
VRIJDAG 25 JULI 1980
door W. Wielek-Berg
Francesco Rosi is een van de integerste en briljantste Italiaanse regisseurs. Zijn films zijn
realistisch en geëngageerd doch blijven niet in het pamflettisme steken, daarvoor zijn ze te
genuanceerd en te complex: zij spelen zich altijd af op verschillende niveau's. Zelf zegt hij van
zijn werk: ..Ik voel me in de eerste plaats kunstenaar. Maar een duidelijke politiek-sociale
stellingname tegenover mijn stof is een elementaire eis voor de verwerking: van die stof. omdat
die in al mijn films nu eenmaal sociaal en politiek is."
Hij is een meester in het analyseren
van misstanden het Siciliaanse ban
ditisme en zijn maatschappelijke
wortels in zijn meesterwerk „Salvato-
re Giuliano"; de grondspeculatie in
„Le mani sulla citte" (Handen over de
stad); de machinaties van het groot
kapitaal in „II Caso Mattei"; het
moordzuchtige neo-fascistische ge
wroet in „Cadaveri Eccelenti" („Def
tige lijken"i.
Het stierengevecht
Dat hij zich in .11. momento della
Verita" (..Het ogenblik van de waar
heid". 1965), helaas lang niet zijn bes
te en interessantste film. richt tegen
de misstand van het Spaanse stieren
gevecht kan men niet zeggen. Wat hij
ontmaskert is het gesjoemel erom
heen. waarvan de torero Miguel de
dupe wordt Hij is een arme boeren
zoon die het dorre land ontvlucht, uf
de stad geen behoorlijk werk kan
krijgen, toevallig in aanraking k$>mt
met een torero-trainer en het beest
achtige spel in de arena als"''enige
uitweg ziet uit de alledaagse eindelo
ze ellende. Hij wordt „ontdekt", ver-
werft-geld en roem. wordt uitgebuit
en opgebrand en sterft door de ho
rens van een stier.
Een dergelijk onderwerp is niet
nieuw: intussen hebben popsterren
en sport-professionals van allerlei
slag reeds gediend als stof voor
smartlappen en leerstukken. Maar in
Rosi'^'film is nog iets anders aan de
orde of zou nog iets anders aan de
or^e moeten zijn: het lot van de ster
sou in het niet moeten vallen vergele
ken met het lot van de stomme
dieren.
De verfilming van diverse fragmen
ten uit stierengevechten vormt een
belangrijk deel van „II momento del-
le Veritè." Een gruwelijk deel. Wat
daar in de arena gebeurt is niets
anders dan het eerst treiteren en ver
volgens folteren en vermoorden van
beesten, ten gerieve van een sadis
tisch publiek, geldgeile managers
maar ook roembeluste torero's. In
Spanje (en daar niet alleen) pleegt
men er geëxalteerde theoriën over op
te hangen: de dieren worden allerlei
hoogmenselijke eigenschappen toe
gedicht, trots, moed, doodsverach
ting, gelukzaligheid zelfs omdat zij
mogen sneven in een edele strijd
Groter huichelachtigheid is nauwe
lijks denkbaar. De stieren (en niet te
vergeten de paarden die als ballast
worden gebruikt, een paar opengere
ten buiken meer of minder doen er
niet toe) hebben geen keus: zij wor
den de arena ingedreven, moeten lij
den en sterven.
Nu kan men niet zeggen dat Rosi dit
abjecte gemartel verheerlijkt. Maar
hij staat er wel èl te onverschillig
tegenover, daar kan geen close-up
van een stervend stierenoog iets aan
veranderen. In een proloog en een
epiloog, waarin wij La Maccharena,
de madonna van Sevilla, zien rond
dragen legt hij een verband tussen
het hysterische Spaans-katholieke ri
tueel dat zo uit de middeleeuwen lijkt
gelicht en het ritueel in de arena.
Maar dat wordt niet genoeg uitge
diept en niet genadeloos genoeg ont
maskerd
De nadruk ligt op de romantische en
Miguel Matteo Miguelin in „II Momento della Verita"
tragische levensloop van een torero.
Oftewel een dierenbeul. Rosi wil dat
we begrip voor en compassie met
hem hebben. Het spijt me. maar na
het zien van zoveel bloed en pijn van
onschuldige dieren werd ik van zijn
bloed en pijn koud noch warm. Het
was bijna een opluchting dat hij ten
slotte een koekje kreeg van
deeg.
Amsterdam-Kriterion; Delftipl
huis, 16 jr. j.r
C
door D. Ouwendijk
In „Coup de tête" (Nederlandse titel „Een trap na") wordt op
een vrolijke manier de sportverdwazing op de hak genomen.
Met als (bijna sacraal) slachtoffer, de voetballerij. De toestan
den zoals die zich in de film voordoen zijn misschien wat erg
..op zijn Frans" aangedikt, maar tegelijkertijd is er toch weer
zoveel charme in verwerkt, dat je het geheel als een luchtige
ontspanning kunt accepteren.
De film is apert niet als een satire
bedoeld. Ook al zijn er zeker satiri
sche momenten in aan te wijzen. Met
name met betrekking tot de vlotte
hypocisie waar een kleinsteedse
(Franse» ambtenarij zich toe kan la
ten verleiden als „commerciële
grootheden" in het kleinsteedse rei
len en zeilen van zo'n samenleving
hun gezag laten gelden. Op die mo
menten stijgt de film boven zich zelf
uit
De hoofdpersoon in Frangois Perrin
(Patrick Dewaere). Hij is in dienst
van een textielfabriek in het stadje
Trincamp. Of liever gezegd, dé fa
briek van het stadje, die behalve het
economische bestaan van de kleine
samenleving ook haar sportieve re-
creatie bestiert Door middel van de
plaatselijke Football Club de Trin
camp
Perrin is als voetballer een doordou
wer. die het meer van kracht moet
hebben dan van verstandelijk in
zicht. Hij maakt daardoor gemakke
lijk brokken en wordt de club uitge
stuurd. Heet gebakerd als hij is zoekt
hij ruzie met de eigenaar van de fa
briek bij welke hij in dienst is en
komt op straat te staan: In de samen
leving van Trincamp is er daarom
geen plaats mee» voor hem. Zelfs niet
in de kroeg van de supportersclub
Perrin besluit het stof van Trincamp
van zijn zolen te schudden, maar
raakt, onder de valse betichting van
een verkrachting, in de gevangenis
terecht Daar gaan hem de ogen open
over het voze in de samenleving die
hij zo bewonderd had Dat wordt nog
versterkt als Perrin, ter wille van het
nationale kampioenschap van dé
club. vrij krijgt uit de gevangenis. Hij
Film over Carmiggelt
AMSTERDAM (ANP) - De Amster
damse beeldende kunstenaar Daniel
Singelberg heeft een 25 minuten du
rende film gemaakt over en met Si
mon Carmiggelt. De film. die „een
beetje gek" heet. bevat een lang ge
sprek met de schrijver
Het werkstuk is gemaakt in opdracht
van hét Amsterdams Fonds voor de
Kunst en heeft enkele duizenden gul
dens gekost. Op 14 september gaat de
film in première in het Amsterdams
Stedelijk Museum.
Speciaal vandaag
slaagt er dan m om op een geestige
manier zijn gram te halen en heel
Trincamp te kijk te zetten
De film is zeker geen hoogvlieger
Maar zij vervalt aan de andere kant
toch ni*t in de bekende clichés van te
zware Franse vrolijkheid Het blijft
allemaal in het perspectief van de
glimlach. Dat Ls voor een niet gering
deel ook te danken aan de gereser
veerdheid in de humor van Dewaere
als de zich zelf wrekende Perrin. Niet
indrukwekkend, maar wel plezierig
Coup de téte - Arasterdam. Cinecen-
ter. 16 jr.
•Patric Dewaere in ..Coupe de tête"
Jaren geleden, in de tijd toen hij pas echt befaamdheid begon te krijgen, heeft Paul Newman
ooit gestalte gegeven aan het dubieuze verschijnsel in Amerika van „the hustler". Het
verschijnsel van de brood-biljarter, die zijn brood verdient met pool spelen. Een type, dat in de
marge verkeert van de criminaliteit, omdat hustling nauw verbonden is met gokken, bedrog,
corruptie en oplichting
De broodbiljarter, die de diverse
poolzalen afstroopt, leeft een riskant
leven. Na het succes van „The hust
ler" met Newman zijn er meer films
gevolgd over biljartavonturiers. Maar
nooit meer met een evenwaardige au
thentieke sfeer. Ten slotte verdween
het thema. Het is nu weer opgevat in
„The Baltimore Bullet" (met de Ne
derlandse ondertitel „de beetnemers"
hoe verzinnen ze het).
Misschien is het te veel „eer" aan de
film bewezen als we zeggen, dat het
thema van de hustler er weer in is
opgevat. Want de sociale aspecten,
die op de vroegere films op meer'of
minder geslaagde manier een maat
schappelijke stempel drukten, ont
breken nu volledig. De hele film is
meer bedoeld als een „opwindend"
avontuur, dat zich in de pool-zalen
afspeelt, dan ais een echte „hustler"-
film
De centrale figuur is James Cobum
die. ternauwernood vermomd, de fi
guur uitbeeldt van Nick Casey („the
Baltimore Bullet"). Een genadeloos
biljarter, die gokkend, vrijend en
bluffend het land afschuimt, in gezel
schap van een jeugdige protégé, een
artiest op het groene laken, Billie Joe.
Door gewiekst samenspel slagen de
twee erin om in de kleine steden
lokale „biljarthelden" het geld uit de
zakken te kloppen, maar dat baat ze
niet veel, omdat 'Billie Joe naast zijn
grote bUjartkunst één groot zwak
heeft zijn lust tot pokeren: een spel
waarin hij juist niet bedreven Ls. Het
tweetal leeft daarom steeds, zij het
met veel zwier, op de rand van de
armoe. Zij slagen erin om dat metéén
slag weer goed te maken door een
biljartmatch tussen Nick Casey en
diens grote concurrent, de gokker,
gangster en belastingfraudeur „the
deacon"
Dat men zich bij het bezoek aan deze
film zal vervelen, geloof ik niet. Daar
voor is er in het geheel van de presen
tatie toch te veel vaart gelegd, met
name in de presentatie van de biljart
heid (James Coburn), die de kneepjes
van zijn vak wel kent. Omar Sharif
als „the deacon" steekt er wat vaalt
jes bij af, maar blijft verder onver
valst gezalfd met de geliefde Sharif
oil.
DO.
The Baltimore bullet Amsterdam-
Cinerama; Rotterdam-Cinerama;
Den Haag Apollo, a.l.
Olympische Spelen sa
menvattingen van atletiek en
turnen.
Ned. 1/18.00
Koko. de sprekende gorilla
is een Amerikaanse film
over een aap, die zo gedres
seerd wordt dat er enigszins
met hem te converseren valt
door middel van gebarentaal
die doofstommen gebruiken.
Het gevolg van zijn vier jaar
lange npleiding is, dat hij noch
in het oerwoud, noch in de
dierentuin tussen zijn soortge
noten thuishoort.
Ned 1 19.55
Hotel Royal misdaadspel
van Maria Matray en Answald
Krüger gaat over een bende
brandkastkrakers die kans
ziet de beroemde collectie sie
raden van de maharani van
Dungapur uit haar kamer in
een hotel aan het Meer van
Genève te stelen.
Dtsl. 2 20.15
In hét KRO-radioprogram-
ma Terugluisteren in de tijd:
de jaren vijftig is vandaag een
overzicht van 1950 en 1951 in
woord, muziek, actualiteiten,
wetenswaardigheden en poli
tiek.
Hilv. 1/12.05
Het werk van Kenji Mizoguchi, die in zijn vrij korte leven hij stierf in 1956 op 58-jJ
leeftijd ruim tachtig films maakte, is in het Westen alleen bij cinefielen bekend. Toch t
hij gerekend tot de grootste Japanse regisseurs en heeft hij, naar hun eigen zeggen, filmel
Pasolini en Fassbinder beïnvloed.
Zijn „Ugetsu Monogatari" („Verhalen
onder de Regenmaan", 1953) is een
van die films, die op het eerste ge
zicht weinig effect sorteren (althans
bij mij) maar nawerken: telkens
schiet je een beeld te binnen waar je
in gedachten enige tijd peinzend bij
vertoeft, associaties worden gewekt,
gevoelens ontwaken. Voornamelijk
zachte gevoelens, want Mizoguchi is
een teder filmer
Monogatari is gesitueerd zoals veel
van Mizoguchi's films in een vaag.
feodaal verleden toen er nog sprook
jes bestonden. Genjuro en Tobei zijn
boeren. De eerste is bovendien een
begaafd pottenbakker, de ander
droomt van een carrière als samoerai.
Er is oorlog in het land. de twee
broers worden van hun gezinnen ge
scheiden. Tobei's droom gaat in ver
vulling: hij wordt samoerai, maar als
hij zijn vrouw terugvindt blijkt zij uit
armoede, ellende en schaamte omdat
zij verkracht is prostituée te zijn ge
worden. Genjuro raakt in de ban van
prinses Wakasa, een beeldschone
geest die hunkert naar liefde. Als hij
de betovering van zich afschudt en
naar huis terugkeert, wordt hij één
nacht verzorgd en gekoesterd door
zijn vrouw. De volgende morgen
blijkt ook zij een geest te zijn ge
weest: ze is vermoord door een bende
dronken bandieten.
Het meest opvallend en hartverwar
mend is Mizoguchi's liefde en teder
heid voor zijn vrouwenfiguren. Zij
zijn de draagsters van het geluk, dat
door de mannen wordt versmaad en
vertrapt. Niet alleen Genjuro's
vrouw, ook de geestenprinses Wakasa
geeft meer dan zij neemt: zij is zelfs
uit de dood teruggekeerd om haar
diepste wezen, de wens om zich te
geven, te realiseren. „Ugetsu Monga-
tari" is een film over de vergeefse
jacht naar het geluk dat noch op het
slagveld, noch in een „andere we
reld", slechts als herinnering en
droom te bereiken is.
Mizoguchi bewaart onder alle om
standigheden een poëtische afstand:
hij legt nergens schrille
zelfs niet als het om de vei
gen van de oorlog gaat.
vrouw wordt als het ware en
vermoord een van die aft
toevalligheden die in elke
voorkomen. Juist daardoor
haar dood zo'n intense indruk,
overigens de gehele film die is a
gedicht hij heeft tijd nodi
door te dringen.
Amsterdam-Cinecenter; Rotter
Filmhuis, 16 jr.
James Coburn als Nick Casey in „The Baltimore Bullet"
Die Blechtrommel Bizarre film
van.Volker Schlöndorff naar de
roman van Günter Grass met
een unieke inbreng van David
Bennent als Oskar, de kleine
trommelaar. De gehele week in
City 6, Amsterdam
Prima della Rivoluzzione Fas
cinerende film van Bernardo
Bertolucci over een vleugje re
volutie in de jaren zestig. De
gehele week in Kriterion. Am
sterdam.
Dmberto D Prachtige film van
Vittorio de Sica, een van de
hoogtepunten van het Italiaan
se neo-realisme over de fat
soenlijke armoede van een ou
de man. De gehele week in Liga
68, Groningen en Kijkhuis.
Den Haag.
I. Vitelloni. Een van de eerste,
zeer autobiografische, films
van Federico Fellini over niets
nutten in een provinciestad. De
gehele week in Kriterion, Am
sterdam.
La Notte De film waarmee Mi
chelangelo Antonioni twintig
jaar geleden beroemd werd,
met in de hoofdrollen Marcello
Mastroianni, Jeanne Moreau
en Monica Vitti. 25 en 26 juli 't.
Venster, Rotterdam
Preparer vos mouchoirs Bij
zonder amusante Franse satire
van Bertrand Blier met prach
tige rollen van Gerard Dépardi-
eu en Patrick Dewaere. De ge
hele week in Casino Club. Den
Bosch
Meneer Hulot met vacantie
Klassieke film van en met Jac
ques Tati. De gehele week in
Springhaver, Utrecht.
Last Tango in Paris Navrante
en ontroerende film van Ber
nardo Bertolucci met Marlon
Brando en Maria Schneider in
de hoofdrollen. De gehele week
in Cineac 3, Den Haag.
Tess Romantische, picturaal
fraaie film van Roman Polans-
ki naar het boek van Thomas
Hardy met Natassja Kinski in
de hoofdrol. De gehele week in
Luxe, Huissen en Harmonie.
Alkmaar.
Satiricon Fellini's bizarre ver
beelding van het leven in het
oude Rome. De gehele week in
Cinecenter, Amsterdam.
Van onze kunstredactie
LONDEN De Britse filmac
teur Peter Sellers is in de
nacht van woensdag op don
derdag in Londen overleden.
Hij werd 54 jaar. Sellers speel
de in meer dan veertig films
en is vooral bekend geworden
als komisch acteur. Zijn rol
als de Franse inspecteur
Clouseau in The Pink Panter
is daar een sprekend voor
beeld van.
Sellers leed al geruime tijd aan een
hartkwaal en overleefde zijn vierde
hartaanval niet meer Onlangs be
zocht hij nog het filmfestival van
Cannes waar „Beining There", een
van zijn laatste films gebaseerd op
het gelijknamige boek van Jerzy Ko-
sinsky werd uitgebracht. Een wereld
vreemde man, die zijn leven leeft via
een televisietoestel en het buiten zijn
eigen wil om brengt tot adviseur van
de president van de Verenigde Sta
ten. De gespletenheid van deze figuur
is Sellers niet vreemd en ook in eerde
re films terug te vinden. Hij speelde
er vaak twee of meer rollen tegelijk
in. Met deze films sloot Sellers een
carrière af die toch vooral gebaseerd
was op de komische kant van zijn
acteursschap. Als zoon van een ar
tiestenfamilie had hij zijn talenten
van niemand vreemd. Zijn vader was
directeur van een revuegezelschap,
zijn moeder actrice en hijzelf begon
zijn loopbaan op het toneel als drum
mer en Ukelele-speler in een familie-
act Na de oorlog werkte hij mee aan
het komische radio-programma de
„Goon-show" en zijn grote internatio
nale doorbraak kwam met „The Mil
lionaires" waarin hij samen met Sop
hia Loren speelde.
Erkenning als „serieus" acteur kreeg
hij met de film „Dr. Strangelove"
waarin hij drie rollen speelde, die van
een Navo-officier. de president van de
Verenigde Staten en een krankzinni
ge Duitse geleerde. Maar in de eerste
plaats werd hij toch beschouwd als
Peter Sellers in zijn laatste!
„Being There"
komisch acteur, die een veelheid
geestige types met een minimum
mimiek wist uit te beelden. °\dj
waarde van zijn talenten verscl
de meningen nogal eens. Somn
plaatsen hem in het verlengde
klassieke komieken als Chapli
Groucho Marx, anderen relatii
zijn creaties tot mannetjesmal
waarin enkele uitschieters.
Ondanks zijn succes was Sellei
zijn privé-Ieven evenwel een onz
mens die soms worstelde met
identiteit. Zelfs zei hij eens „Ik
geen vermoeden wie Peter Selle
ik kijk in de spiegel en zie ieman
nooit volwassen werd. Een senü
teel mens die zweeft tussen de 1
ste hoogten en diepste diepten."
Iers belangstelling beperkte zich
uitsluitend tot zijn vak. Hij trad
vier maal, was een judo-expert*
droeg de zwarte band fotogra
de met professionele inslag en
een toegewijd autobezitter. Oj
hoogtepunt van zijn roem bezal
meer dan honderd auto's
Van een onzer verslaggevers
DORDRECHT Staatssecretaris
Wallis de Vries heeft zich akkoord
verklaard met de restauratie van de
Grote Kerk in Dordrecht. Hij heeft
het subsidiebedrag daarvoor voorlo
pig vastgesteld op veertien miljoen
gulden. Het Rijk zal de helft voor zijn
rekening nemen, de provincie Zuid-
Holland tien procent en de gemeente
Dordrecht dertig procent.
De toren van de Grote Kerk waarvan,
de restauratie vele jaren in beslag
genomen heeft, verkeert in zeer slech
te staat. Met name het dak, de lucht
bogen, de gewelven en bepaalde ver
bindingen alsmede muren en ramen
wa^en al Jaren voorwerpen van zorg.
Er zijn al provisorische herstelwerk
zaamheden verricht om het vallen
van losgeraakt steen te voorkomen
De staatssecretaris wil via de rijks
dienst voor monumentenzorg overleg
over de keuze tussen een directe
pak van de restauratie of een aa
op basis van een bouwkundi
heersplan waarbij telkens él
meer onderdelen van het werK'
den gerealiseerd. Daarbij zou per,
vijfhonderdduizend tot een mil
gulden te besteden zijn. Een glo'
raming van de kosten op basis
het prijspeil 1978 kwam uit op ne?
tien miljoen. De duur van de res
ra tie wordt op zeven jaar gesclfl
Belevenissen 1894-1940 (deel U
inneringen van mr E. N. van Klef
Uit. Sijthoff, Alphen a s. Rijn 3*
- 47.50. Na 1 aug. in de boekhan
„Prijs der zee", de tentoonstel
die in het Rijksmuseum in Am'
dam wordt gehouden is verleng"!
en met 12 augustus. Op deze exp
tie zijn vondsten uit wrakken
Nederlandse Oost-Indiëvaardetf
zien
