Als dominee Jaap Zijlstra zijn vrije zondag heeft
I
Vijf Engelse kerken
overwegen 'convenant'
Uit brieven van lezers
Opstandige vrouwen op zoek naar hun geloof
Gezocht: heiligen
van de 20e eeuw
Trouw
Cc
VANDAAG
Alsof-bisschoppen struikelblok
Mis in het
circus
van
Maassluis
Arabisch fonds voor
bouw van moskeeën
Vrouw bisschop in
Methodistenkerk
VOORBUGANGE
Opvolger Romero
met dood bedreigd
Paus heeft nog
veelreisplanner
DONDERDAG 24 JULI 1980
TROUW/KWARTET
„.ij IpQl
door A. J. Klei
Dominee J. R. Zijlstra, in
christelijke kring ook bekend als de
dichter Jaap Zijlstra. is predikant
van de gereformeerde kerk te
Vorden In dit dorp woont dominee
K. Feenstra, emeritus-predikant
van de gereformeerde kerk te
Kollumerzwaag. Secretaris van de
Vordense gereformeerde kerkeraad
is de heer J. K. van der Meer, Als
kerkbode dient Classicaal
Kerknieuws van de gereformeerde
kerken in de classis Zutphen.
Hebben we dit allemaal? Goed, dan
gaan we verder.
Half mei schiet broeder Van der
Meer de schrik in de benen. Zondag
de 18e heeft dominee Zijlstra vrij en
zal dominee Feenstra preken. Alle
kans dat er dan geen kip in de kerk
komt. Jaap Zijlstra lopen ze
achterna, maar lauw kans dat ze
voor de emeritus van
Kollumerzwaag in de benen komen.
Ik zou dergelijke overwegingen
zorgvuldig voor me houden, zéker
wanneer ik wist dat ze dominee
Feenstra ter ore kwamen. De heer
Van der Meer heeft deze remmingen
echter in 't geheel niet en hij laat in
Classicaal Kerknieuws van 16 mei
de volgende tekst nder het nieuws
van Vorden opnemen:
A.szondagmorgen gaat voor in de
dienst ds Feenstra. Velen zullen
wel denken, o ja, ds Zijlstra heeft
zijn vrije zondag dus dan wij ook
maar. Nou gemeente, dan laten wij
ons natuurlijk wel aardig in de
kaart kijken. Dat onze predikant
de gave van het woord heeft en
daarboven een glasheldere preek
kan leveren staat buiten kijf. Maar
wij gaan natuurlijk niet alleen
naar de kerk voor de dominee. Dus
zit a.s. zondagmorgen onze kerk
ook vol."
Vorden
Ik weet niet wat dominee Zijlstra na
lezing van de kerkbode gedaan
heeft. Als ik hem was geweest, zou
ik terstond broeder Van der Meer
opgebeld hebben met de
boodschap: „Je zoekt het zondag
zelf maar uit met je glasheldere
preken, Ik hoef niet meer."
In Juni ls het nog erger, dan ls
dominee Zijlstra met vakantie en
voor het geestesoog van de heer
Van der Meer verschijnen hele rijen
lege kerkbanken. En Ja hoor, de
eerste zondag nadat dominee
Zijlstra op reis is gegaan, was het al
mis. Opnieuw klimt broeder Van
der Meer ln de pen en in Classicaal
Kerknieuws van 6 juni lezen we:
„Ds Zijlstra is de maand juni mei
vakantie. Dat was afgelopen zon
dag al goed te merken. Kennelijk is
ook een deel van de gemeente dan
met vakantie, althans zondags. Het
is welhaast aan te nemen, dat een
deel van onze gemeente om de do
minee naar de kerk gaat. En uitein
delijk is dat niet goed. Wij kunnen
niet vrijblijvend deze gang gaan. In
mijn jeugdjaren, dat is al even gele
den, stond er in ons dorp een domi
nee; die dan sprak van een 'heilig
moeten'. We zaten "s zondags 3 uren
in de kerk. Dat is een hele tijd. Op
de eeuwigheid natuurlijk niet terug
te vinden. Als het van ons afhing,
kwamen we in het geheel niet in de
kerk. Laten we daar maar van uit
gaan. Dat 'heilig moeten' is als een
soort plicht ons van Godswege in
gegeven door zijn Geest. Daar gelo
ven we niet zo hard meer in. Past
niet meer in deze tijd. Net zo min
als het woord 'zondebesef'. Werd
vroeger wel over gepreekt, nu nooit
meer. Onze zonden zijn al vergeven.
En als we dan dankbaar zijn voor
die vergeving, maar ervaren niet
ons zondebesef, hoe ls het dan ge
steld met onze dankbaarheid.
Daarmee gemeente zit ik nou zo nu
en dan. En als ik dan zoals afgelo
pen zondag in zo'n halfvolle kerk
zit, denk ik wel eens, zijn we niet
bezig met één of andere leuke reli
gieuze bezigheid. Onder het mom
van het evangelie kunnen we zo
mooi praten, dat we het zelf bijna
geloven. Laten weals gemeente bid
den om ons zondebesef te leren ken
nen, om dan te kunnen bidden voor
de ander en zodoende uit genade in
ons leven een vleugje te kunnen
laten zien van wat het betekent:
God boven alles lief te hebben, en
de naaste als onszelf."
Aan alles komt een eind, ook aan de
vakantie van dominee Zijlstra, en
Classicaal Kerknieuws van 4 juli
Jubelt:
„Zondag 6 Juli a.s. zal, na een
maand afwezig geweest te zijn, ds
Zijlstra de kansel in onze kerk weer
betreden om het evangelie ons weer
te verkondigen. De kerk zal wel
weer tot de laatste plaats bezet zijn.
Kennelijk spreekt de stijl van pre
diken van ds Zijlstra zeer velen
aan en dat niet alleen gereformeer
den. Gelukkig maar."
En gelukkig maar, dat ln Vorden de
heer J. K. van der Meer woont, die
16 mei zijn geloofsgenoten zo
duidelijk heeft voorgehouden, dat
we natuurlijk niet alleen naar de
kerk gaan voor de dominee.
Vai
*DE
frai
kaï
Van onze kerkredactie
LONDEN Vijf Engelse kerken, waaronder de anglicaanse, moeten nu beslissen over een
voorstel om met elkaar een „convenant" (verbond) te sluiten als belangrijke stap op weg naar
eenwording.
'Van een onzer verslag
gevers
MAASSLUIS - De be
volking van Maassluis
is uitgenodigd om ko
mende zondagmorgen
ln het circus Holiday
een speciale rooms-
katholieke kerkdienst
mee te komen maken.
Het circus komt twee
dagen in Maassluis, op
de parkeerplaats van
het winkelcentrum
Koningshoek, met
voorstellingen op za
terdagmiddag en
avond en twee op zon
dagmiddag. Maar zon
dagmorgen zal er om
half elf in de piste van
de circustent een heili
ge mis worden ge
houden.
Tijdens deze bijzonder
dienst zal de baby van
het echtpaar Leiffe-
ring-Martens worden
gedoopt. De vader is
chef tentenbouwer
van het circus. Drie
andere circuskinderen
zullen hun eerste com
munie doen. Voorgan
ger is de aalmoezenier
van de kermisexploi
tanten en circusarties
ten G. J. Fokke uit Nij
megen.
Het convenant houdt wederzijdse er
kenning van eikaars ambten in. Maar
de kans dat de anglicaanse kerk niet
meedoet, is groot geworden nu drie
van de negen anglicaanse vertegen
woordigers in de commissie van voor
bereiding het uiteindelijke voorstel
aan de kerken niet hebben willen
ondertekenen.
Het convenant zou betekenen dat de
vier andere kerken ter wille van de
anglicanen het bisschopsambt zou
den invoeren, geen geringe concessie.
Deze vier zijn de methodistenkerk, de
verenigde hervormde kerk (ontstaan
uit een fusie van de congregationalls-
ten en de presbyterianen ln 1972), de
moravische kerk (hernhutters) en de
kerken van Christus (de zg. disci
pelen).
Het voorstel houdt ln dat het conve
nant wordt aangegaan ln een plechti
ge dienst, waarin de kerken gezamen-'
lijk de personen presenteren, die als
bisschop moeten worden beschouwd.
Vervolgens erkennen en aanvaarden
de kerken eikaars ambten „als ware
bedieningen van Woord en Sacra
ment in de heilige katholieke kerk".
Vanaf dat tijdstip moeten alle orde
ningen in de verschillende kerken
plaatsvinden volgens een uniform ri
tueel.
Alsof
Vanaf het aangaan van het convenant
geldt om maar een voorbeeld te
nemen de moderator (synodeprae-
ses) van de verenigde hervormde kerk
als bisschop. Maar nu komt het pro
bleem, dat voor sommige anglicanen
onverteerbaar ls. Het voorstel rekent
namelijk met een overgangstijd,
waarin geestelijken van nlet-bis-
schoppelijke kerken die functies be
kleden vergelijkbaar met die van bis
schoppen, daarmee voortgaan en dus
ln feite optreden als bisschoppen,
hoewel zij zelf niet tot bisschop ge
wijd zijn.
Dit is uitdrukkelijk maar een tijdelij
ke toestand, want het is de bedoeling,
dat als zo iemand herbenoemd wordt
voor een nieuwe periode, hij bij die
gelegenheid alsnog geordend wordt
als bisschop. Neem nog even het ge
val van die hervormde synodeprae-
ses. Zijn ambtstermijn loopt na maxi
maal zeven Jaar af. Volgens de kerk
orde van zijn kerk kan hij een keer
opnieuw gekozen worden. Gebeurt
dat, dan wordt hij wel tot bisschop
gewijd.
Maar dat neemt niet weg, dat zulke
„alsof-bisschoppen" in de periode
daarvóór wijdingen zullen kunnen-
toedienen zonder zelf gewijd te zijn.
Dat is voor hoogkerkelijke anglica
nen onaanvaardbaar. Iemand erken
nen als bisschop zonder dat hij daar
toe gewijd is, louter en alleen omdat
hij een bepaalde functie bekleedt,
getuigt van een visie op het
bisschopsambt, die wij nooit zullen
accepteren, zeggen zij, en die ons ook
verder zal verwijderen van de katho
lieken en de oosterse orthodoxie.
Een ander bezwaar voor hen ls, dat
wederzijdse erkenning van eikaars
ambten via een achterdeurtje alsnog
de vrouwelijke priester in de angli
caanse kerk zou brengen. De andere
vier kennen namelijk allemaal de
vrouw in het ambt.
Er is dan ook gegronde reden tot
twijfel, of het covenant ln de angli
caanse synode de vereiste meerder
heid zal kunnen krijgen. Gebeurt dat
niet, dan wordt het louter een kwestie
van de vier anderen, maar dan zal het
zeker Ingrijpend veranderd worden.
Want het is niet aan te nemen, dat
deze vier dan nog bereid zullen zijn
het bisschopsambt in te voeren, wan
neer dat offer geen vrucht zal dragen
in de vorm van eenheid met de grote
Kerk van Engeland.
HAMBURG (EPD) Martin Luther King, Moeder Teresa ln Calcutta en
de door de nazi's vermoorde Duitse theoloog Dietrich Bonhoeffer zijn de
drie, die allereerst ln aanmerking zouden moeten komen om heiligge-
sproken te worden, als de lezers van het Deutsches Allgemelnes Sonn-
tagsblatt hun zin kregen.
De redactie van het blad vroeg haar lezers zeven mannen en vrouwen te
noemen, die als „heiligen van de twintigste eeuw" zouden mogen
worden beschouwd. De genoemde drie werden gevolgd door oerwoud-
dokter Albert Schweitzer en Roger Schutz van Taizé. Van de vijf leven
Moeder Teresa en Roger Schutz nog.
Verder werden onder anderen nog genoemd dichter-politicus Ernesto
Cardenal uit Nicaragua, Gandhi, de geweldloze.strijder voor de onaf
hankelijkheid van India, paus. Johannes XXIII, Anne Frank, Rosa
Luxemburg en Rudi Dutschke
RIAAD/BAGDAG (EPD) BIJ de
„wereldraad tot bescherming en on
derhoud van moskeeën" ls een bij
zonder fonds gesticht tot steun aan
de bouw van moskeeën in landen
waar de moslims ln de minderheid
zijn. Saoedi-Arabië heeft als eerste
twintig miljoen rials (twaalf miljoen
gulden) in het fonds gestort.
De „wereldmosllmliga" heeft boven
dien drie studiegroepen in het leven
geroepen, die de komende maanden
de financiële toestand van de mos
keeën ln Europa, Afrika en Zuldoost-
Azië moeten nagaan. De studiegroe
pen moeten heenwerken naar de op
richting van zo veel mogelijk plaatse
lijke en regionale „moskeeraden."
Gelijktijdig heeft de regering van
Irak aangekondigd dat ook zij haar
hulp aan moslim-minderheden ln de
wereld aanzienlijk zal uitbreiden. In
Mall, Benin, de Centra al af rikaanse
Republiek, Ghana, Guinea op de Ma
lediven en in Japan zullen moskeeën
verrijzen met geld uit Irak.
DAYTON (ANP) Een 64-jarige ge
scheiden vrouw, moeder en groot
moeder, dr Marjorie S. Metthews is
gekozen tot bisschop en krijgt de
leiding van de noordelijke centrale
conferentie van methodisten in Ame
rika. Zij is daarmee de eerste vrouwe
lijke bisschop in een grote protes-'
tantse kerk (11 miljoen leden). Dr.
Metthews verklaarde: „Er zijn geen
vrouwelijke voorbeelden aan wie ik
me kan oriënteren. Ik voel me enigs
zins als de eerste vrouw op de maan."
Dit
Set
teur
Sled
Boe
naai
klei
Mensenrechten
Het kan niemand koud laten wat er
momenteel weer met mensen aan de
hand ls in Bolivia zowel als in El
Salvador. In beide landen wordt een
meerderheid van arbeidende mensenü^g
op de meest gruwelij ke wijze van z'n
mensenrechten beroofd. Uit alles
blijkt dat deze boeren en arbeiders
rijp zijn voor het democratisch
meepraten in regering en parlement,
maar altijd weer zijn het de militairej
die zo nodig de lakens moeten
uitdelen. Ik kan mij voorstellen dat
niemand in zijn land de achterlijke
toestanden van Sovjet-Rusland wil
toelaten. Ik kan me zelfs Indenken
dat mensen daarvoor vrezen, maar
dit mag men toch niet verwachten
van mensen die tot leiding geven
geroepen zijn. Het schijnt tot een
groot aantal mensen in onze wereld
niet door te willen dringen dat iedere
onderdrukking van de vrije
meningsuiting en ieder afsnoeren van]
democratische inspraak hetzg.
communisme Juist aanwakkert.
Precies als zorgeloosheid ten aanziei
van sociale voorzieningen. Ook die ii
ln menig land de ooizaak geweest da
men de kant van het
„communistisch" avontuur op ging.
De dictatoren van Zuid-Amerika, de
junta's, waar dan ook verwijten het
marxisme de leer van de
klassenstrijd. Wat zij zelf doen is nie
anders dan diezelfde klassenstrijd o
een mensonterende wijze voeren. H(
kan een mens ooit verwachten dat
hier iets goeds uit voortkomt? Dat
geldt niet alleen voor Zuid-Amerika
maar is ook vertaalbaar ten aanzien
van de apartheidspolitiek van Zuid-
Afrika. Men verwerpt de gedachte
van de klassenstrijd en houdt
Intussen diezelfde strijd gaande. Je
kunt Je afvragen of het helpt om dit
ln een Nederlandse krant te
schrijven. Goed, al was het dan alleen
maar om er zelf waakzaam op te
blijven. En moet, net als Indertijd te
aanzien van Nicaragua, er dan geen
hulpactie voor El Salvador op gang
komen? Het water staat daar velen
aan de lippea
waarin opgenomen: De Rotter
dammer, met Dordta Dagblad,
Nieuwe Haagse Courant met
Nieuwe Leldse Courant
Uitgave: Trouw/Kwartet BV
Hoofdredacteur Jenze Tamminga
Directeur ing. O. Postma
HOOFDKANTOOR
Postbus 859
1000 AW Amsterdam
Wibautstraat 131 Amsterdam
let. 020-913456
telex 13006
Postgiro 66 0000
Bank Ned. Credietbank
Rakeningnr 23 00 12 574
Gemeentegiro Amsterdam
X11000
REGIO ROTTERDAM/DORDRECHT
Postbus 948
3000 AX Rotterdam
tel. 010-115588 (abonnementen
en bezorging)
tel. 010-115588 (redactie)
tel 115700 (uitsluitend voor
advertenties)
Westblaak 4
Rotterdam
REGIO DEN HAAG/LEIDEN
Postbus 101
2501 CC Den Haag
tel 070-469445
(abonnementen en bezorging)
tel 070-469445 (redactie)
tel 070-468864 (uitsluitend voor
advertenties)
Parkstraat 22 Den Haag
REGIO NOORD/OOST-NEDERLAND
(abonnementen en bezorging
Postbus 3
6000 AA Zwolle
lel 05200-17030
Melkmarkt 56 Zwolle
Abonnementsprijzen:
Per maand 16,98
Per kwartaal 50,95
Per half jaar 101.90-
Per jaar 201,60
Advertentietarieven op
aanvraag
telefonische abonnementenop
drachten (zie adressen boven)
Opgave familieberichten 9-19.30
van maandag t/m vrijdag. Op
zondag van 16-20 uur telef. 020-
913456
Opgave mini-advertenties tel.
020-936868 of schriftelijk aan
Mini-Adv. afdeling, postbus 433.
1000 AK AMSTERDAM.
Adreswijzingen uitsluitend schrif
telijk aan onze Amsterdamse
AOW en de vrouw (4)
Het voorstel van staatssecretaris De
Graaf om aan de gehuwde vrouw die
werkt de AOW-premie niet meer te
rug te betalen, is slechts een kleine
stap naar gelijkmaken van sociale
verzekeringen met andere EEG-lan-
den. Dóór moet iedereen, ook de ge
huwde vrouw, minstens 15 jaar ln
loondienst zijn geweest, om zelfstan
dig recht op ouderdomspensioen te"
hebben. Het uit te keren bedrag ls
gebaseerd op het aantal jaren dat
men gewerkt heeft. Een groot ver
schil met Nederland! Hier betaalt de
ongehuwde- of gescheiden werkende
vrouw mede voor de gehuwde vrou
wen, die gratis, vla haar mannen,
verzekerd zijn. Als een ongehuwde
vrouw (of man) op 60-jarige leeftijd
een te klein pensioen heeft, moet zij
hij naar de bijstand en zich bij het
Arbeidsbureau melden. Is dit geen
discriminatie? Men vraagt zich af:
hoelang kan Nederland, als EEG-lid,
deze afwijkende sociale verzekerin
gen nog handhaven?
Amsterdam M. van Saane
Machtsvorming (3)
Het artikel van Herman Verbeek over
christelijke machtsvorming (Trouw
16-7) is met name toegespitst op het
Christen Democratisch Appèlr Ver
beek vertelt hier evenwel niets
nieuws. Al Jaren weten we, dat het
CDA met het evangelie openlijk mar
chandeert en ln naam van de machte
loze Jezus machtspolitiek voert. Ik
kan legio voorbeelden noemen: re-
Deze rubriek is uitsluitend bestemd voor korte reacties op in deze krant gelezen
berichten, artikelen en commentaren, en niet voor open brieven, gedichten,
oproepen of reacties op advertenties (deze laatste dienen tot de directie gericht te
worden). De redactie behoudt zich het recht van bekorting voor. Hierover of over
het niet plaatsen (meestal door ruimtegebrek) kunnen wij helaas met corresponde
ren. Brieven adresseren aan Secretaris hoofdredactie Trouw, Postbus 859,1000
AW Amsterdam. Bij publikatie worden naam en woonplaats van de schrijver
vermeld.
cent echter komt me de laffe houding
van de meerderheid van het CDA
Inzake het olieboycotdebat steeds ln
herinnering. Dit is een staaltje van
angsthazerij en helligverklaren van
blanke economische (christelijke)
machtsbelangen. Het is triest dat ra
dicale christenen vanwege de
machtspolitiek van de Europese
christelijke partijen zo verdacht wor
den, als zij proberen vanuit de Messi
aanse opdracht aan een rechtvaardi
ge en vreedzame samenleving gestal
te te geven. Waarom zegt Verbeek
niet eindelijk, dat christenen wèl te
gelijk kunnen belijden de gekruisigde
te volgen en kruisraketten afbestel
len. Het evangelie ls voor velen de
drijfveer om een doorbraak in vastge
roeste principes en gevestigde tradi
ties te realiseren. Waarom krijgt bv.
een partij als de EPV zo weinig aan
dacht? De linkse media zouden initia
tieven van progressieve christenen
moeten toejuichen en ondersteunen.
Maar met verhalen la Verbeek
wordt weer negativisme en wanhoop
gepredikt, terwijl Juist veel mensen
wachten (en smachten) op ontwikke
lingen (ook artikelen) ln positieve zin,
nl. het zoeken naar een „machtloze"
samenleving. Christenen die voor* de
ze weg kiezen (i.p.v. het kapitalisme
en het communisme) morgen mijns
Inziens hun inspiratiebron nooit ver
loochenen. Het zégt iets van deze
mensen, hoe en door wie zij maat
schappelijk bewogen zijn en hun ver
antwoordelijkheid beseffen. In dit
licht behoeft de C geen vlag te bete
kenen, die slechts getalsmatig de la
ding van de macht moet dekken,
maar sluit aan op wat Jezus de aange
sprokenen verkondigt: Ik stel U aan
als rentmeesters over mijn wijn
gaard. Hieraan denkend durf lk chris
telijke partijvorming niet op voor
hand af te wijzen.
Amersfoort W. van Diggelen
Leila Kaled
Men moet wel helemaal afgestompt
zijn om een terrorist» als Leila Kaled
toe te laten tot de vrouwenconferen
tie in Kopenhagen. Een vrouw die
uiterst koelbloedig de mensenrech
ten heeft geschonden. Waarom halen
we niet nog een paar moordenaar-
sters en gifmengsters uit onze gevan
genis om ons te vertegenwoordigen?
Waarom dezen niet en zij wel? Het
ware aan te bevelen eens Amnesty
International naar de positie van
Joodse vrouwen (eb mannen) ln de
Arabische landen eèn onderzoek te
laten instellen om te zien ln welke
mate deze Joden geen dag van hun
leven zeker zijn van hun veiligheid,
wier bezittingen geroofd zijn en wier
beroepsarbeid onmogelijk is ge
maakt.
Amsterdam B. Evers-Emden
Foei CDA
De ministerssalarissen worden vol
gens voorstel van minister Wiegel
met 1,— per maand verlaagd, 1,
op ruim 13.000,— WAO'ers met
1300,— per maand moeten inleve
ren. Onze koningin heeft 3 paleizen
en buitenhuizen in het buitenland.
Meer bewapenen. Het rose paard
(vuur en haat) uit de Openbaringen
wordt alle gelegenheid geboden dóór
te gaan. Onze ARP'ers laten de heer
Scholten, de Boer enz. vallen. Het
gaat niet primair om het stellen van
een grondslag, maar om de uitwer
king. Hr. Aantjes aan de kant, hr.
Goudzwaard neemt ongetwijfeld met
verdriet, afscheid van een „christelij
ke" partij. Is het niet beter dat allen,
die tegenover het rose p^ard een an
dere boodschap stellen, voortaan
maar op de PvdA stemmen? Tenzij
we tot Inkeer komen. Een CDA als de
huidige hoeft van ons niet
Onstwedde J. Haan
De ware olympiërs
Het artikel van Henk Wolzak ln
Trouw van 18 Juli en andere artikelen
over de Olympische Spelen doen
weer eens beseffen hoe de meerder
heid van het mensdom er geen princi
pes op na houdt of bereid ls ze te
verkwanselen voor een medaille.
Want wie wil er nog ooit te maken
hebben met een gastheer die zijn gas
ten op voorhand beschuldigt van het
overbrengen van geslachtsziekten,
het meebrengen van vergiftigde
srtoepjes en het vergiftigen van zijn
drinkwater. Die zijn kinderen de deur
uitjaagt uit angst voor besmetting en-
vele hulsgenoten (behalve z'n body
guards) in de kelder opsluit en op.
water en brood zet uit angst voor
discussie. Als men daarbij bedenkt
dat de meeste boycotters niet eens
daarom wegblijven, maar omdat de
gastheer zich over het land van een
buurman gewapenderhand een weg
had gebaand ln de richting van hun
oliebronnen, dan weet men ook wplk
gehalte men ln deze wereld moet toe
kennen aan het gelijk van de meer
derheid.
Beverwijk A. Teljeur
Meer brieven op pagi
na 15
Beroeplngswerk
NED. HERV. KERK
Aangenomen: naar Lienden H. Wes
terhout kand. te Bleskensgraaf, die
bedankte voor Wllllge-Langerak.
GEREF. KERKEN (VRUO.) fT
Beroepen: te Wetslnge-Sauwerd J. W. w
Roosenbrand kand. te Kampen.
PANAMA CITY (ANP) Bisscl
Arturo Riveras, opvolger van de
maart vermoorde aartsbisschop R&I
mero van San Salvador, is de laats»
tijd herhaaldelijk met de dood be
dreigd. De paramilitaire organisatie
„Witte Oorlogsunie" heeft hem heri»
nerd aan het lot van zijn voorganger
„Als u de communisten blijft steufihi
moet u sterven." Het aartsbisdom
heeft nu bandjes met de telgfoonge-
sprekken bekend gemaakt. Bisschop
Riveras liet weten, dat hij'Zijn werk ln
de geest van Romero zal voortzetten
en dat hij elke vorm van onrecht zal
blijven bestrijden.
De vrees voor een mogelijke moord
aanslag op Riveras is begin deze
maand versterkt, toen het bisschop
pelijk bureau voor rechtshulp door
militairen werd overvallen. De mili
tairen namen alle gegevens over de
moord op' Romero mee. Het bureau
had zelf een onderzoek naar deze
moord ingesteld nadat er een aanslag
was gepleegd op 'de rechter van on
derzoek, die daarop naar Costa Rica
vluchtte. De regering heeft nog geen
antwoord gegeven op het verzoek van
het aartsbidsom de documenten te
rug te geven.
door Noortje van Oostveen
Tine Halkes is de enige femi
niste in Nederland die aan een
Universiteit (de Nijmeegse) is
benoemd om de relatie tussen
feminisme en theologie te on
derzoeken en te onderwijzen.
Dat heeft een reeks zorgvuldi
ge p.ublikaties tot gevolg ge
had, waarvan „Met Mirjam is
het begonnen" een laatste
vrucht is.
Het boek valt in onderdelen uiteen.
Na een aantal inleidende opmerkin
gen geeft mevrouw Halkes een breed
overzicht van de feministisch-theolo-
gische literatuur. Daarop volgt een
aantal vingeroefeningen waarin zij
vooral probeert om het bijbels getui
genis vanuit het feminisme in kaart
te brengen. Na een tussenhoofdstuk
over de verhouding van de feministi
sche theologie en de overige be vrij-
dingstheologieën, besluit zij met een
„drieluik voor Maria", dat ook goed
op zichzelf kan worden gelezen. Het
hele boek is een bewerking van een
aantal artikelen, dat al eerder in een
enigszins gewijzigde vorm in het Ne
derlands ls verschenen.
Twee thema's
Er zijn twee thema's die het hele werk,
doortrekken. Aan de ene kant pro
beert de auteur haar eigen ervaring
met het feminisme zo eerlijk mogelijk
te beschrijven; aan de andere kant
gaat het er ook om de rooms-katho-
lieke traditie door te trekken naar de
eigentijdse ervaring van vrouwen die
in het feminisme bevrijding hebben
gevonden.
Vooral het eerste thema maakt het
boek boeiend. Tine Halkes verstaat
de kunst om wat zij heeft gelezen en
ervaren zó door te geven dat de lezer
gelegenheid krijgt om mee te denken
en mee te groeien. De verwijzing naar
veel, in Nederland niet of nauwelijks
bekende feministische theologen
maakt „Met Mirjam is heh begon
nen" een uitstekende kennismaking
met de snel groeiende aantallen vrou
welijke theologen die de herinterpre
tatie van het christelijke geloof van
uit hun eigen ervaring ter hand heb
ben genomen. Zo komt ook het twee
de deel geloofwaardig over, al zullen
vele reformatorische feministen eer
der geneigd zijn van deze reis slechts
kennis te nemen dan er zelf aan deel
te nemen.
Wat het feminisme zo boeiend maakt
ls dat het ervaringstheologie is. Tine
Halkes heeft dat onderstreept door
het boek te schrijven als een kleine
biografie. De lezer wordt niet zozeer
geconfronteerd met opvattingen en
leerstellingen als wel met een sterk
persoonlijke worsteling waarin eigen
wereld en traditie met elkaar in een
spanningsvolle relatie worden ge
bracht.
Ik gebruik het woord „worsteling"
met opzet: de feministische theologie
moet veroverd worden op een man-
nentheologie ln een mannenwereld.
Dat is waar tot op de wortel van de
theologie toe: ook de bijbel moet op
nieuw, met vrouwenogen, worden ge
lezen.
Tussenstand
De lezer zal wellicht behoefte hebben
aan uitwerking van de verschillende
thema's. Het boek ls eigenlijk een
tussenstand. Er moet nog veel onder
zocht en overdacht worden, en er
staan meer vragen ln dan antwoor
den. Dat maakt het boek overigens
ook waardevol voor christenvrouwen
(en -mannen) die aarzelend staan te
genover het moderne feminisme.
Maar de opzet van het boek brengt
niet met zich mee dat mevrouw Hal
kes niet kiest. Zij kiest tegen een
eenzaam avontuur van vrouwen on
der elkaar. Zij zoekt naar een nieuwe
heelheid van mensen die het vrouw
zijn en het man-zijn als bestanddelen
van het totale bestaan herkennen.
Politiek
Zij kiest ook voor een feminisme dat
politiek bewust is. Van het kapitalis
me verwacht zij niets voor het femi
nisme. Dat kan hoogstens emancipa
tie toestaan, dus gelijke kansen voor
vrouwen en mannen in een bestaande
maatschappij. Het feminisme is een
vorm van socialisme: niet een hervor
ming van het bestaande, maar het
scheppen van een nieuwe maatschap
pij, door mannen en vrouwen samen
gemaakt
Dat in die nieuwe maatschappij een
gezuiverde traditie een heel belang
rijke rol kan spelen blijkt uit het
mariologische drieluik. Ook Maria
blijkt een feministe, maar dan moet
ook-zij bevrijd worden van veel door
mannen bedachte verering efl vergui
zing.
Noortje van Oostveen, verbonden
aan de NCRV, bespreekt: Catha^ina
J. M. Halkes, Met Mirjam is het be-
Catharina Halkes
gonnen; opstandige vrouwen op zoek
naar hun geloof. Uitg. J. H. Kok,
Kampen; prijs 17,90.
van onze kerkredactie
AMSTERDAM Eén ding ls zeer
waarschijnlijk: aan het reisprogram
ma van de paus komt nog geen einde.
Onzekerder ls wanneer en waarheen
hij gaat
Kardinaal Enrique y Taracon, voor
zitter van de Spaanse bisschoppen
conferentie en aartsbisschop van Ma
drid heeft laten weten dat de paus
„vrijwel zeker" volgend jaar naar
Spanje gaat om de vierhonderste
sterfdag van de mystieke schrijfster,
kloosterhervormster en kerklerares
Teresa van Avila mee te vieren. De
kardinaal liet weten dat hij hulp van
het leger onontbeerlijk acht voor de
goede afloop van de verschillende
evenementen.
In Duitsland wordt de paus al in
november verwacht om het zevende
eeuwfeest van de heilige Albertus de
Grote luister bij te zetten. De paus
zou dan bezoeken brengen aan onder
meer Keulen, München en Fulda
Maar over dit bezoek vermelden
Duitse kranten meer dan het Vati-
caan. Sommige vermoeden dat er pas
na de verkiezingen in de Bondsrepu
bliek (5 oktober) officieël Iets gezegd
zal worden. In november stond een
bezoek aan de Filippijnen op het pro
gramma maar dit zou nu voor de
tweede keer weer zijn uitgesteld.
Op het ogenblik zit de paus rustig in
zijn buitenverblijf ln Castelgandolfo
ten zuiden van Rome.
