Herbouw Scheveningen stokt n? Trouw meer mensen bang voor oorlog Commentaar ,i Kerncentrales Kerncentrales (2) leagan en Bush Haagse raadsleden schrikken van plannen om torenhoog te gaan uiltjes op eigen wieken rattenplaag spelletjes VRIJE VRIJDAG 18 JULI 1980 BINNENLAND TROUW/KWARTET Pc regering heefl weliswaar gekozen voor uitbreiding van kernenergie, maar daarmee staal nog allerminst vast dat Ifjhicr te lande ook daadwerkelijk nieuwe atoomcent rales zullen verrijzen. Een definitieve beslissing wordt eerst geno- J men. nadat over dit vraagstuk een bre de maatschappelijke discussie is ge voerd Hel regeringsstandpunt is dus J voorlopig Enige nadruk op dit woordje voorlopig e zeker niet overdreven, waar menige ïCliegroep prompt na de bekendmaking van de regering sprak over een procedu re van stikken of slikken, zodat het geen enkele zin meer zou hebben zich de tomende jaren in de brede discussie pver dit vraagstuk te mengen. Enkele cj, groepen bleken zelfs dankbaar te zijn y, voor deze klare wijn van het kabinet jikDe strijd tegen de kernenergie zou nu ^(rtrst goed kunnen ontbranden En vc daarmee ligt zo ongeveer wel het scena- ,^no op tafel voor jaren van harde polari satie over een zo gevoelig vraagstuk als it van de kernenergie. jJMaar hoe emotioneel het vraagstuk ook i. een emotioneel ja of nee is in hoge nate ongewenst. Een blik op de alter- tatievcn. waarvan de voornaamste Hel moge duidelijk zijn deze opstelling Q| van de regering is niet bepaald bevor derlijk voor het goede klimaat van de te voeren discussie. Maar anderzijds zou liet voorbarig en nodeloos polariserend _Jjjjn om in dit stadium al af te zien van i discussie. Het moet hoe dan ook gelijk zijn de komende jaren te be ien om de alternatieven zoals de fnvergassing. het benutten van dwarmic. alsmede de bcsparingsmo- jkheden op tafel te krijgen. En jnocht de regering daarvoor de voor warden niet willen scheppen (waarmee zij zich overigens het ernstige verwijt !opdc hals zou halen van ons geen keuze ic willen laten) dan nog is de discussie aangewezen platform om zulks aan kaak te stellen. En voor het overige n noeten we maar bedenken: ook een cl to lis de gebeurtenissen van gisternacht Ippde Republikeinse conventie in De- üit een voorteken zijn dan mag Ro- „j ild Reagan de komende maanden wel d cl zorg tegemoet zien. Nauwelijks illi ad de partij de 69-jarige oud-gouver- a cur van Californië vrijwel eenslem- ne ling aangewezen als de man die het bij 5 Amerikaanse presidentsverkiezingen an november moet opnemen tegen zo 'JJntd als zeker de zittende president iftmy Carter, of Reagan had de eerste atalaag al op zak. Van vooral gema- 'fi$t\ant daartoe geprest was hij met Hgjfesident Gerald Ford aan tafel ^zitten om deze ertoe over te halen Akandidaat voor het vice-president- schap te aanvaarden. 7 iel was een verstandige zet van Reagan en een nobel en loyaal gebaar van Ford. Verstandig van Reagan omdat hij zich ilijk niet liet meeslepen door de rvatievcn in de partij die een on- crvalste vertegenwoordiger van de achtervleugel wensten. Verstandig ook omdat Ford aantrekkingskracht zou kunnen uitoefenen op rechtse Demo- Heraten die hun partijgenoot Carter naar een zwakke leider vinden. Nobel an Ford omdat het karakter vraagt als irf-bewoner van het Witte Huis ten ehoeve van je partij en volk genoegen W. willen nemen met een ondergeschikte d naast een kandidaat en misschien rlfs president wiens persoon en ideeën jjj volstrekt niet liggen. Maar het bleek 0 och te hoog gegrepen. waarnemers die de nachtelijke ndcrhandelingen van nabij hebben ge bigd is het op het nippertje afgespron- :n op het feit dat Ford van Reagan genoeg garanties kon krijgen over nuttig functioneren als vice-presi- :nt. Reagan had echter al voor zoveel (winding gezorgd dat hij persoonlijk i vooral voortijdig naar de conventie- ial moest komen om te vertellen dat niét Ford maar George Bush. Rea- vooralsnog de steenkool is. leert dat daaraan ook tal van bezwaren kleven. Daarnaast zullen enorme besparingen noodzakelijk zijn. Het is duidelijk dat we hier te maken hebben met een maatschappelijk diepingrijpend vraag stuk Enige bezinning is daarom brood nodig en het is op zichzelf een gelukkige omstandigheid dat ons land (gegeven zijn rijke voorraad aardgas) zich die luxe nog kan veroorloven. In hoeverre heeft de regering nu die mogelijkheid op bezinning doorkruist? Ver genoeg, zo komt het ons voor. om het kabinet het verwijt te maken van eenzijdigheid. Zo heefl het parlement heel wat moeten duwen en trekken om de breedheid van de maatschappelijke discussie veilig te stellen. Maar ook deze parlementaire ingreep heeft het kabinet er niet van kunnen weerhouden in Europees verband herhaaldelijk zijn voorkeur voor de kernenergie uit te spreken. Premier Van Agt gaf op de laatste topconferentie in Venetië nog een pregnante samenvatting van deze zienswijze met de stelling dat het vraag stuk van de kernenergie voor hem al lang geen keuzeprobleem meer is. maar dat helaas het Nederlandse volk nog niet zo ver is als hij. regeringsstandpunt is maar mensen werk. Het zou daarom overdreven zijn nu al stellingen te betrekken die discus sie uitsluiten. Ten slotte is het niet onbelangrijk welke personen straks in de stuurgroep gaan zitten om de discussie voor te bereiden. Als voorzitter van deze stuurgroep is wel genoemd de scheidende vice-voor- zittcr van de Raad van State dr M. Ruppert. Dat zou een uitstekende keuze zijn. Hij heeft groot gezag, is niet behept met enige specifieke technische kennis en hij heeft een groot bindend vermogen, zodat hij wellicht de polari satie rondom dit onderwerp enigszins kan temperen. Per slot van rekening gaat het erom de goede afweging te hebben gemaakt. door Teun Lagas gans belangrijkste rivaal in de voorver kiezingsstrijd. was geworden. Daarbij zal zeker van invloed zijn ge weest dat peilingen onder doorsnee kiezers hadden uitgewezen dat na Ford Bush op de grootste aanhang buiten de vaste Republikeinse kern kan rekenen. Ford zelf had zich de afgelopen dagen ook sterk gemaakt voor Bushs kandida tuur. Met William Miller (in 1964 naast Bar ry Goldwater). Spiro Agnew (in 1968 en 1972 naast Richard Nixon) en Bob Dole (vier jaar geleden naast Ford) hebben de Republikeinse kandidaten voor het presidentschap lange tijd een ongelukkige hand van kiezen gehad maar George Bush moet als een uitste kende keuze worden beschouwd. Hij geldt als gematigd, ook op punten als de gelijkberechtiging van de vrouw en kent als oud-VN-ambassadeur en oud vertegenwoordiger in Peking de buiten landse politiek. Hij woont in het zuidelijke Texas maar zijn imago is dat van een aristocratische intellectueel van de oostkust. Als zoda nig is hij een goede aanvulling op de man van de westkust die zeker geen briljant denker is. Bush maakt ook een jonge indruk naast Reagan wiens leef tijd toch voor veel kiezers een probleem vormt. Een van zijn opvallende nega tieve kanten is dat hij snel geraakt is. De kwaliteit en het succes of het tegendeel van het koppel Reagan- Bush tegen Carter en Walter Mondale zal de komende maanden duidelijk moeten worden. Tot nu toe roept Rea gan het beeld op van een beminnelijke maar simpele prakticus. Hij zal moeten bewijzen dat hij meer een Eisenhower zal zijn dan een Goldwater wil hij in november een bedreiging vormen voor Carter. SCHEVENINGEN De we deropbouw van de tien Jaar geleden zo verpauperde bad plaats Scheveningen verloopt minder vlekkeloos dan de door de gemeente Den Haag in de arm genomen project ontwikkelaar Bredero zou wensen. Weliswaar zullen de betonmolens naast het geres taureerde Kurhaus na de bouwvakantie weer op volle toren gaan draaien, maar er is een impasse ontstaan bij de planvoorbereiding voor het verder volbouwen van de bad plaats. Haagse raadsleden zijn geschrokken van de vele torenhoge gebouwen die vol gens de laatste plannen nog in Scheveningen opgetrokken zouden moeten worden. De bouwplannen moesten worden In getrokken omdat de PvdA-gemeente- raadsfractie vorige week met de ern stige beschuldiging kwam dat de pro jectontwikkelaar het afgesloten bouwcontract aan de laars heeft ge lapt. PvdA'era rekenden in de ge meenteraad aan geschrokken colle ga-bestuurders voor dat er in de bad plaats niet alleen al veel te veel win kels zijn gestopt, maar dat het con tract ook wordt geschonden omdat in plsmnen voor afbouw van Schevenin gen veel meer kantoren zitten dan ooit is vastgelegd. De badplaats die aan het èlnd van de Jaren zestig tot schroot was vervallen nadat de Exploitatie Maatschappij Scheveningen onder leiding van Relndert Zwolsman vergeefs had ge probeerd de verzameling grote oude hotels goed draaiende te houden, wordt nu na drastisch afbraakwerk weer opgebouwd door het Consorti um Scheveningen. Een eerste over eenkomst daartoe werd in 1973 met de gemeente Den Haag gesloten. Bre dero Vastgoed N.V. heeft de grootste stem in dit Consortium, andere part ners zijn de aan de projectontwikke laar gelieerde Friesch-Oroningsche Hypotheekbank en de verzekerings maatschappijen Nationale Nederlan den en Amfas-groep. De wederop bouw is inmiddels zo ver gevorderd dat zich aan de flanken van het geres taureerde Kurhaus een nieuw „zee- Bouwactiviteiten in Scheveningen. Links het Kurhaus, rechts de pier. front" begint af te tekenen. Links en rechts van het Kurhaus hoge com plexen met vooral peperdure appar tementen. De tonnen kostende wo ningen zijn echter nauwelijks meer te verkopen en het Consortium ziet voor de verdere herontwikkeling van de badplaats dan ook meer brood in de bouw van flink wat kantoren. Verdachtenbank Het Consortium Scheveningen heeft het gemeentebestuur inmiddels laten weten de van tafel geveegde plannen niet te willen wijzigen zolang de ge meenteraad de projectontwikkelaar blijft wantrouwen. De bouwers van de badplaats eisen uit de „verdach tenbank" gehaald te worden en wij zen met grote stelligheid elke be schuldiging van de hand dat de ge meente op handige wijze zou worden gemanipuleerd. Wethouders en top ambtenaren die na de stormachtige raadsvergadering het bouwcontract nog eens in alle rust hebben doorgele zen zijn tot de conclusie gekomen dat er sprake is van „een groot misver stand". „PvdA-fractieleider ir. G.F. van Ot- terloo mag dan naar de letter van het contract gelijk hebben wanneer hij zegt dat het Consortium anders is en wil gaan bouwen dan is vastgelegd, maar", zo stelt men op het stadhuis, „hij let daarbij niet op de afspraken die al zijn gemaakt voordat het con tract werd getekend". Het definitieve bouwcontract werd pas gesloten in 1978, toen de opbouw van de badplaats al in volle gang was. Het door Van Otterloo opgevoerde lijstje in het contract waarop precies staat hoeveel kantoren, hoeveel wo ningen en horeca-voorzieningen er in de badplaats moeten komen, dient niet zo letterlijk te worden genomen, zo blijkt. Het zou hier slechts gaan om een cijfervoorbeeld, dat nog da teert uit 1973, toen de eerste afspra ken met Bredero werden gemaakt en dat min of meer per ongeluk aan het definitieve contract is toegevoegd. De balsturige raadsleden hebben ver der te horen gekregen dat ze moeten letten op de afspraak van 1973 dat er in Scheveningen gewerkt moet wor den volgens een „procesmatige aanpak". Procesmatig Tekeningen, bij voorkeur in liggend for maat, sturen aan Trouw, jury politieke prent, postbus 859, 1000 AW Amster dam. Naam en adres aan de achterzijde vermelden. Voor geplaatste prenten is er een boekenbon TOUR DC LAHAYE 1981 COL VAN DC CCR6TE CATEOORlt Afgesproken was dat bij elke volgen de bouwfase de gemeente en het Con sortium samen zouden kijken naar „de gewijzigde inzichten in sociale, culturele en economische structu ren". In gewoon Nederlands: „Als bij voorbeeld de woningmarkt instort moet voor de volgende bouwfase wor den uitgekeken naar een produkt dat nog wel verkoopt, bijvoorbeeld kan toren." De Haagse wethouder mr C. J. Ny- qvlst zegt: „Toen Bredero naar Sche veningen kwam is bewust voor de procesmatige aanpak gekozen omdat de gemeente Den Haag wist hoe het in Utrecht was gegaan. Daar moest de gemeenteraad een oordeel geven over één vast plan voor Hoog Cathe rine. Toen dat plan van Bredero werd goedgekeurd, zat de Utrechtse raad in één klap volledig vastge pind." Door de gekozen flexibele aanpak, waarbij alleen was vastgesteld wat Bredero maximaal aan kubieke me ters beton in Scheveningen zou mo gen neerzetten, zou de gemeenteraad betrokken kunnen worden bij elke volgende stap in de wederopbouw. Van die betrokkenheid kwam weinig. Bredero ging zijn gang in Schevenin gen, onderhandelde eigen alleen met een paar top-ambtenaren. (Zelfs de meest verantwoordelijke wethouder, drs J. W. M. Hardon van stadsontwik keling, wist vorige week in het raads- debat weinig af van de reeks afspra ken die in de afgelopen jaren met de projectontwikkelaar zijn gemaakt, T.L.) Veel gemeentebestuurders wa ren na 1973 allang tevreden met de bereidwilligheid van Bredero het Kurhaus te restaureren. Dat was im mers een opknapbeurt waarvoor de wat sjiekere delen van de Haagse burgerij actie hadden gevoerd. Er moest in 1975 een motie van de PPR aan te pas komen om B. en W. te dwingen wat meer met de gemeente raad te overleggen over de diverse voor de badplaats ingediende bouw plannen. Bestemmingsplan De raad greep in 1975 ook niet in toen er een bestemmingsplan voor de bad plaats werd ingediend waarin zulke ruime marges zaten dat het Consorti um alle mogelijke soorten complexen zou kunnen neerzetten. Een bestem mingsplan waarvan iedereen wist dat gemeenteambtenaren het samen met de projectontwikkelaar hadden ont worpen. Dat er pas nu in de gemeenteraad vereet rijst tegen de aanpak van Bre dero is wellicht een gevolg van de schrik die veel raadsleden om het hart sloeg bij het aanschouwen van de maquette voor de verdere afbouw van Scheveningen. Klonk er al zacht gemor over de ijzingwekkende hoog te van de bebouwing in het zeefront, waren er al ontevreden kreten over het dicht inpakken van het opge knapte Kurhaus met een „zich ope nende schelp" van appartementenge bouwen, er viel een klemmende stilte toen de nieuwste plannen werden ge toond voor het „kleinschalige en kleinkorrelige" binnengebied van de badplaats. De witte maquette toonde kantoorgebouwen van tien tot veer tien lagen hoogte. Al snel viel de opmerking dat de „Parel aan de Noordzee" dreigt te worden omge bouwd tot een „Manhattan aan Zee". Op de vraag of Den Haag zich bij de onderhandelingen van 1973 heeft la ten inpakken door Bredero, heeft oud-wethouder W. H. A. Nuy (PvdA), die sterk was betrokken bij die onder handelingen, eens geantwoord: „Na tuurlijk was Bredero in een sterkere positie dan de gemeente. Maar daar konden we toch niet onderuit. Dat ligt aan het systeem in Nederland, we zitten nu eenmaal met een bepaalde grondpolitiek." De wethouders ver wachtte echter niet dat zich in Sche- .veningen Hoog Catherijne-achtige ta ferelen zouden gaan voordoen. Spiegelen Het moest een badplaats worden weer net zo glanzend als het Scheve ningen van voor de oorlog, met zijn Palais de Dance, de Kurzaal, de ma jestueuze hotels. Een badplaats die bovendien niet alleen op mooie zo merdagen zou bruisen maar ook bij- somber weer volop vertier zou bieden. Den Haag begint echter sterk te twij felen of massale bouwprojecten nog wel passen in het vrolijk geschilderde toekomstplaatje. Zoekend naar de „allure" van Sche veningen is het antwoord interessant dat een voorlichter van Bredero enke le maanden geleden gaf op de vraag waarom de woningen tot nu toe toch allemaal in zo'n peperdure prijsklas se zijn gebouwd. „We hebben met een bepaalde intentie afspraken gemaakt voor de badplaats. Nu moet je de allure van dat verhaal niet te veel naar beneden gaan trekken. De men sen willen zich nu eenmaal graag er gens aan spiegelen. U gaat toch ook op uw vakantie kijken naar mondai ne plaatsen. Dan moet je daar ook werkelijk mooie dingen aantreffen die Je graag zou willen bezitten." Er is een tijd geweest dat geen volk tevredener was met de Euro pese Gemeenschap als het Ne derlandse. Dat bleek uit een on derzoek gehouden in het najaar van 1978. Niet minder dan 83 pro cent van het volk vond toen ons lidmaatschap van de EG een goe de zaak en dat percentage stak hoog boven dat van de andere aangesloten landen uit. Het dichtst op onze hielen zat toen Italië, met 10 procent minder, dus dat scheelt heel wat. De min ste sympathisanten vond je in die dagen in Denemarken (36 pro cent), direct gevolgd door Enge land (39). In dat laatste land zijn ze. zoals bekend, nooit zo dol op de Europese club geweest: het laatste grootscheepse onderzoek is dit Jaar april nog gehouden, en toen vonden de onderzoekers nog maar 23 procent van alle Engel sen die echt blij waren met de EG Dit jaar zijn er trouwens wel meer meningen veranderd, want ons land hoort nog wel tot de vurigste aanhangers, maar zit met z'n 75 procent toch al bijna 10 procent onder de Luxembur gers. Tweederde van de Denen voelt nog steeds niet veel voor de EG. maar ondanks alles is de sympathie voor de gemeenschap er gemiddeld niet veel op achter uit gegaan. In 1973 stond 56 pro cent van de bewoners van alle EG-landen er sympathiek tegen over, en na wat tussentijds ge- schommel is dat percentage nu 55. Ruim de helft kan dus rede lijk wat enthousiasme opbren gen, wat ook weer niet inhoudt dat de rest er niets van moet hebben. De resolute nee-zeggers vormen overal maar heel kleine clubjes (2, 3, 5 of 9 procent), be halve in Engeland (49 procent) en Denemarken (29 procent), en ei genlijk moeten we daar Ierland ook bij rekenen, want 19 procent van de Ieren wil ook echt niet. Dat betekent nog niet dat al die mensen in al die landen daarom ook ontevreden zouden zijn met hun leven. Weliswaar is maar 33 procent van de Denen bij voor beeld gelukkig met de EG, maar in datzelfde land vind je het hoogste percentage mensen dat zichzelf „heel tevreden" noemt: 55 procent. Hier zijn we niet zó tevreden (47 procent), maar (op de Denen na dan) toch wel weer stukken voldaner met het leven dan de bewoners van de overige EG-landen. In Italië, waar nota bene wel 74 procent graag bij de gemeenschap blijft, noemt maar 10 procent zichzelf „heel te vreden". „Europa van Morgen", het voor lichtingsblad van de Europese Gemeenschap, heeft nog meer wetenswaardigheden uit het on derzoek genoteerd. Wat de EG'ers in hun samenleving willen veranderen bij voorbeeld. Veel radicale hervormers vind je in geen van de negen landen. Om het op het onderzoek van dit Jaar te houden: onder de Belgen en Fransen zijn nog de meeste radi calen, of ongeduldigen, of hoe Je het noemen wilt. Van hen wil 11 procent door middel van een „re volutionaire actie" de hele maat schappij veranderen. Veel meer mensen hebben een gematigde opvatting. Stapje voor stapje de maatschappij hervormen, zegt 69 procent van de Ieren, evenveel als van de Belgen trouwens, bij wie die radicalen dus in feite in het niet verdwijnen. In alle negen landen Vind Je een (vaak ruime) meerderheid voor zo'n langzaam- aan-dan-breekt-het-lijntje-niet- houding. Daarbij mogen de meer conservatieven niet uitgevlakt worden: 43 procent van de West- Duitsers bij voorbeeld is van me ning dat alles goed gaat zoals het is, dat er doortastend tegen alle „ondermijnende krachten" opge treden moet worden, en vooral niets veranderd. In ons land loopt 6 procent warm voor revo lutionaire acties, is 55 procent de stap-voor-stap-methode toege daan en wil 39 procent alles laten zoals het is. Bang voor oorlog binnen tien jaar is iets meer dan een derde van de EG-Europeanen. De Brit ten en Fransen zijn het bangst, maar 60 A 70 procent van de Duit sers, Denen, Nederlanders en Luxemburgers ziet een oorlog niet zo zitten. Wel zijn veel meer mensen daar de laatste jaren on geruster over geworden: najaar 77 zag nog maar 14 procent een oorlog aankomen. Vrouwen heb ben daar wat meer zorgen over dan mannen, en misschien komt dat wel doordat oorlogen nog al tijd door mannen ontketend en gevoerd worden. Het weer lijkt wat beter te wor den en dat maakt de kans gToot, dat de twee steenuiltjes van de Leerdammer Joh. van Dijk weer op eigen wieken rondvliegen. Ei genlijk gebeurt dat voor het eerst in hun leven, want toen mensen van de Natuur- en Vo gelwacht ze in Van Dijks vogel asiel brachten waren de kuikens pas een paar dagen oud en was er nog geen sprake van vliegen. Ze waren toen nog met z'n vieren, maar twee steenuiltjes hebben het avontuur niet overleefd. De andere twee, hier lekker op hun gemak bij „de baas', zijn met zo natuurlijk mogelijke voeding grootgebracht: eerst kregen ze om het uur heel fijngesneden rauw vlees, en nu eten ze vlees met veertjes er door, zodat ze wennen aan het produceren van braakballen, ook wel uileballen genoemd. De diertjes zijn nu een week of zes, volgens de heer Van Dijk oud genoeg om op eigen pootjes te staan, zo gauw het een beetje wéér is ten minste. In de Nijldelta, het vruchtbaarste gedeelte van Egypte, zijn horden ratten neergestreken Verschei dene dorpen zijn „bezet" door de dieren, die de velden kaal vreten en hele oogsten vernielen. De be woners zijn druk aan het vangen gegaan, te meer omdat het Egyp tische ministerie van volksge zondheid een beloning van vijf piaster (een cent of vijftien) per dode of levende rat heeft uitge loofd. In een van de dorpen die door de ratteninvasie getroffen zijn. vangen ze er gemiddeld wel zeshonderd op een dag. De ratten zijn, zegt het ministerie, afkom stig uit Ismailia, Port Said en Suarez, steden aan het Suezka- naal die tijdens de botsingen met Israël in het begin van de Jaren zeventig ontruimd werden. De gevolgen van de oorlog hebben ook de ratten op de vlucht ge jaagd. richting Nijldelta De spelletjes die padvinders doen. zijn vaak nog dezelfde als die padvinders vroeger deden Touwtrekken bijvoorbeeld vin den ze nog steeds leuk. alleen is het puur natuur-touw vervangen door nylon dat ook touw ge noemd wordt. In een internatio naal padvinderskamp op het Deense schiereiland Jutland heb ben zo'n duizend jongens het ou de spel nog eens beoefend: met z'n duizenden rukten ze aan weerskanten aan een nylontouw dat het niet hield en met een knal in tweeën sprong. Alle trekkers kwamen met een reuzesmak op en over elkaar terecht, waarbij enkele tientallen gewond werden. De meesten konden in het laza ret, de ziekenboeg van het kamp. worden behandeld, maar voor ze ven jongens was ziekenhuisopna me noodzakelijk: zij hadden alle maal brandwonden aan hun han den opgelopen en sommigen had den er nog ernstig schedelletsel bij

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 5