'Krengen moet je laten hangen
al hangen ze ten onrechte'
Amerikaanse kerk
handhaaft 'Dordt'
Uit brieven van lezei
Trouw
Dr Klaas Steur zocht geen eerherstel
Ontwikkelingsgeld
niet voor reparatie
kerk op Sri Lanka
ICS-luchtbrug
naar Somalië
VRIJDAG 18 JULI 1980
TROUW/KWARTET
door Pieter van der Ven
In ons land is de beroepsvisse
rij een protestantse aangele
genheid, zelfs van een vaak
nogal zware soort. Er is één
duidelijk roomse uitzonde
ring: Volendam. Deze toeristi
sche trekpleister is niet alleen
bekend om klederdrachten en
gerookte paling, Volendam
had ook grote faam als
kweekplaats voor klooster- en
priesterroepingen.
Sinds Petrus hebben niet veel vissers
in de r k kerk opvallend hoge posten
bekleed en misschien nog minder be
geerd. Ook Volendammers niet. Zij
houden van de zee en de lucht en het
werk en de mensen, minder van boe
ken. paleizen en vergaderingen. Maar
een knappe kop raakte toch aan de
studie.
Zo eentje was Klaas Steur. Hij stu
deerde aan het grootseminarie van
het bisdom Haarlem in Warmond en
werd priester in 1928. Omdat hij goed
kon leren moest hij van zijn bisschop
verder studeren in Nijmegen en vanaf
1931 gaf hij les in Warmond en werd
een gevierd docent. In 1954 kwam de
jezuïet dr. Sebastlaan Tromp uit Ro
me van het Heilig Officie zeggen dat
de leggen van Steur op gespannen
voet stonden met de leer van zijn
kerk. Steur nam meteen ontslag en
werd pastoor, eerst in Pijnacker, later
in Scheveningen en De Zilk CZH)
zei dat ie altijd al liever pastoor was
Nu is hij als rustend priester terug in
Volendam.
Frankrijk
Steurs aantrekkingskracht op zijn
studenten, die wel eens spottend
..steurtten" werden genoemd, kwam
voort uit wat hij te zeggen had. Voor
zijn leerlingen was hij een van de
weinige docenten die aantoonden dat
theologiestudie iets te maken had
met persoonlijke ervaring; dat het
iets meer kon zijn dan het uit het
hoofd leren van ingewikkelde scho
lastieke definities die je na je studie
maar zo gauw mogelijk weer moest
vergeten. Hij maakte ook zijn grote
literaire en culturele belangstelling
ten nutte voor zijn lessen in de theo
logie. Dat zat in de r.-k. kerk toen al
wel in de lucht, vooral aangewaaid uit
Frankrijk. Daar waren de eerste
schermutselingen tussen de aanhan
gers van de zogeheten „Nouvelle
théologie" en de Vaticaanse autori
teiten al aan de gang.
In de jaren vlak na de oorlog groeide
de invloed van Steur. Hij liet zich
inspireren en stimuleren door intens
contact te onderhouden met een
kring van oud-leerlingen, onder wie
Jozef Keet. nu deken van Amster
dam. vicaris Willem de Oraaff en de
Nijmeegse godsdienstpsycholoog dr
Willem Berger. Het was de tijd van de
„doorbraak". In de r.-k. kerk gonsde
het van de vernieuwingsdrang. Het
leek of de wat elitaire beweging van
de Jaren '20, „De Gemeenschap", bre
de lagen aantastte, politiek, cultu-
waarin opgenomen: De Rotter
dammer, met Dordts Dagblad,
ëiieuwe Haagse Courant met
Nieuwe Leidse Courant
Uitgave: Trouw/Kwartet BV
Hoofdredacteur Jenze Tamminga
Directeur ing O. Postma
HOOFDKANTOOR
Postbus 859
1000 AW Amsterdam
Wibautstraat 131 Amsterdam
tel 020-913456
telex 13006
Postgiro 66 00 00
Bank Ned Credietbank
Rekemngnr 23 00 12 574
Gemeentegiro Amsterdam
XI1000
REGIO ROTTERDAM/DORDRECHT
Postbus 948
3000 AX Rotterdam
tel 010-115588 (abonnementen
en bezorging)
(el 010-115588 (redactie)
tel H5700 (uitsluitend voor
advertenties)
Westbiaak 4
REGIO DEN HAAG/LEIDEN
Postbus 101
2501 CC Den Haag
tel 070-469445
(abonnementen en bezorging)
tel 070-469445 (redactie)
tel 070-468864 (uitsluitend voor
advertenties)
Parkstraat 22 Den Haag
REGIO NOORD/OOST-NEDERLAND
(abonnementen en bezorging
Postbus 3
8000 AA Zwolle
tel 05200-17030
Melkmarkt 56 Zwolle
Abonnementsprijzen
Per maand 16.98
Per kwartaal 50.95
Per half |aar 101.90
Per jaar 201.60
Advertentietarieven op
aanvraag
Telefonische abonnementenop
drachten (zie adressen boven)
Opgave familieberichten 9-19 30
van maandag t/m vri|dag Op
zondag van 18-20 uur telef 020-
913456
Opgave mini-advertenties tel
020-936868 of schnfteli|k aan
Mmi-Adv afdeling, postbus 433
1000 AK AMSTERDAM
Adreswipingen uitsluitend schnf-
lek|k aan onze Amsterdamse
dr. S. Tromp S.J. bij het borstbeeld van paus Pius XII
reel, godsdienstig, wetenschappelijk.
Misschien was de grootste doorbraak
nog wel het besef dat die dingen met
elkaar te maken hadden Maar intus
sen zaten de tegenkrachten ook al
lang niet meer stil.
over allerlei onderwerpen die voor het
directe pastoraat van belang waren.
Een brochure over „het algemeen
priesterschap der gelovigen" werd
hem noodlottig. Ijverige lieden had
den een Latijnse vertaling gemaakt
zodat de curie het kon lezen. Eén van
haar raadgevers werd gestuurd voor
een „apostolische visitatie"; pater
Tromp. Zo'n visitator kan verstrek
kende bevoegdheden hebben, soms
zelfs buiten bisschoppen om mensen
ontslaan. Tromp kwam met een „mo-
nitum" op zak, een vermaning, het
oordeel over Steur was al geveld,
maar Tromp moest ook elders kette
rijen zien op te sporen.
Zo kwam hij ook in Rijsenburg, het
grootseminarie van het aartsbisdom
bij Driebergen In zo'n visitatie hing
een ijzige sfeer. Professoren moesten
afzonderlijk bij Tromp verschijnen;
deze stelde vragen, de ander moest
antwoorden. Er was geen gesprek en
geen discussie, er was alleen een ver
hoor dat echter niet zo mocht heten.
Het was verboden om naderhand met
elkaar over het onderhoud te spre
ken. Alles leek gedaan om individuen
te isoleren tegenover de hiërarchie,
het systeem gedijde dankzij verdelen,
afzonderen en geheimhouden. Men
wantrouwde elkaar. De jezuiet Van
Kilsdonk. die graag naar Steur kwam
luisteren, werd door deze verdacht
van spioneren, totdat Van Kilsdonk
zelf moeilijkheden met Rome kreeg.
Pius XII
1950 werd een groot jaar voor paus
Pius XH en Maria In dat „Heilig
Jaar" werd het dogma afgekondigd
van Maria's Tenhemelopneming,
waar de in Nederland net ontluikende
oecumene bepaald niet op zat te
wachten. Ook de aanhangers van de
„nouvelle théologie" kregen van de
paus nog een onaangename verras
sing. De encycliek „Humani generis"
verbood weliswaar niet alle theolo
gisch onderzoek, maar men moest het
kerkvolk toch vooral niet latig vallen
met allerlei nieuwe ideeën, te minder
omdat de kerkelijke leer toch al op
alle punten duidelijk en volledig was
In 1953 volgde de heiligverklaring
van Pius X die in de eerste jaren van
deze eeuw de ketterjacht geleid had
tegen de zogenoemde „modernisten"
Het eerbetoon aan Pius X was koren
op de molen van de anti-modernisten
en half-integralisten in het Heilig Of
ficie die op de „nieuwe theologen"
loerden. Het klimaat was rijp voor
reactionaire maatregelen.
In Nederland verscheen in 1954 het
beruchte „Mandement tot gerief
van het roomskathoiieke partij- en
organisatiewezen. Het jaar daarvoor
was met het triomfalistische feest
van „Honderd jaar kromstaf" de oe
cumene die nog nauwelijks op gang
was weer tot staan gebracht en het
mandement isoleerde de voorlopers
van de doorbraak Maar ook de Ro
meinse circuits zaten niet stil. Via de
internuntius, mgr. Giobbe, werd zo
wel bij het Heilig Officie als bij de
congregatie voor de seminaries een
dossier aangelegd dat slechts op één
ding wees: er was iets lelijk mis in
Holland
Nederlanders
Willem de Graaff neemt de vaak ge
smade Romeinse autoriteiten enigs
zins in bescherming. Volgens hem
zijn het steeds Nederlanders geweest
die elkaar belasterden, bespionneer-
den en verklikten. Dat was het geval
toen Europa Wereldoorlog I te boven
probeerde te komen maar in Neder
land de priester M. A. Thompson met
de Maasbode fel actie voerde tegen
iedereen waar hij iets modernistisch
aan rook. Hetzelfde lijkt het geval bij
Schillebeeckx die echter bijvoor
beeld door prof J van der Ploeg en
prof. Cornelia de Vogel met tamelijk
open vizier is bestreden. In de zaak-
Steur is het zeer stiekum toegegaan,
vlak na de tweede wereldoorlog, vlak
nadat iedereen de zegeningen van het
gezagsgetrouw verklikken van nabij
had kunnen zien.
Vorig jaar begon het erop te lij
ken dat in Rome een oude geest
van de Inquisitie weer levend
was geworden. Schillebeeckx
moest zich verantwoorden, Po-
hier en Küng werden met strenge
maatregelen veroordeeld en er
circuleerde een rij namen van an
dere verdachten.
De zaak-Schillebeeckx lijkt
sindsdien stil te liggen, maar vol
gens sommigen bedriegt de
schijn. Rome zou zijn Jezus-boe
ken willen laten rusten en hem
gaan aangrijpen op zijn geschrif
ten over het kerkelijke ambt.
De laatste keer dat Rome in Ne
derland maatregelen trof die echt
aan de inquisitie deden denken
was al weer zo'n 25 jaar geleden.
De overeenkomsten zijn opval
lend. Ook toen problemen over de
ambtstheologie en de verant
woordelijkheid en vrijheid van
de theoloog. Ook toen mijding
van de openlijke discussie, maar
een verhoor en een veroordeling,
zonder minimale rechtsbescher
ming.
Maar ook de verschillen zijn op
vallend. Toen was een veroor
deelde of zelfs een verdachte on
rein, besmet, voor de katholieke
media, maar ook voor zichzelf als
hij niet met zijn kerk brak. Nu
lijkt zo'n verdachte theoloog juist
aan populariteit, gezag en aan
dacht te winnen en volgen de als
katholiek beschouwde media de
verzwijgplicht niet op. Vroeger
veroordeelde „de kerk", nu aan
vaarden velen allang niet meer
het gezag van de instelling die nu
geldt als de behoedster van de
roomse geloofs- en zedeleer.
Maar toen werkte het systeem
nog vrijwel perfect. Slachtoffer
werd vooral een zekere Klaas
Steur. Hij leeft in alle terugge
trokkenheid inmiddels 75 jaar
oud.
Om meer dan één reden had Steur
inmiddels ondanks zijn natuurlijke
bescheidenheid de aandacht van ho
gerhand getrokken. Om te beginnen
bestaat in zo'n systeem altijd een
achterdocht tegenover mensen die
school maken dank zij een persoonlij
ke visie. Hoe meer diepgang en inner
lijke samenhang, des te meer staat
het geheel in kwade reuk. In een
totalitaire situatie krijgt de kleurloze
doorgever van de voorgeschreven me
ning de minste problemen. Als oor
spronkelijk denker moest Steur in
zo'n klimaat een verdachte worden.
Liefde
Bovendien schuwde hij gevoelige on
derwerpen niet. Zijn brochure over
liefdeliefdesstre ven-liefdesleven
bracht de bisschoppen in het geweer.
Het boekje moest uit de handel wor
den genomen, hoewel het bij „onze
jongens in de Oost" nogal aftrek
vond. Het was een van de weinige
boekjes waarin over dat onderwerp
niet beangst en besmuikt geschreven
werd zonder één onvertogen woord
of gedachte overigens. De Haarlemse
bisschop J. Huibers gaf toe dat er
geen dwalingen in stonden, maar dat
een priester zoiets niet hoorde te
schrijven want het was tezeer op de
werkelijkheid ingegaan.
In zijn memoires (waarover straks)
geeft hij zijn reactie: beken dan eer
lijk dat wij als zielzorgers op het
gebied van levensstaat imbecielen
zijn en moeten zwijgen en schrijf ver
der alleen nog encyclieken als „Hu-
manae vitae"
Vertaling
Steur hield spreekbeurten en schreef
Steur voelde zich door het monitum
overrompeld, hoewel er al van alles
gefluisterd werd. Hij had wel eens iets
geschreven tegen de beperkingen die
de encycliek „Humani generis" had
opgelegd aan de beoefening der theo
logie. maar die encycliek was al weer
enige jaren oud en leek. schrijft
Steur, „overgedreven als een donder
wolk. zonder schade aan te richten
ook zonder goed te doen". Ineens lag
daar de veroordeling. Steur trok de
consequentie, gaf zich zonder slag of
stoot gewonnen en nam ontslag. Nie
mand weet nu of dat ontslag anders
toch zou zijn afgedwongen, niemand
weet of bisschop Huibers misschien
dan toch nog voor hem opgekomen
was Huibers was zeker niet anti-
Steur, maar hij was een pastoor, geen
theoloog of strateeg, discussies met
de Vaticaanse autoriteiten waren het
laatste wat hij begeerde
Terruwe
Prof. dr. Sebastiaan Tromp s.j. was
op en top een voorbeeld van een
theoloog van de Romeinse school,
getrouw raadgever voor het Heilig
Officie, geheel op de lijn van Pius XII
voor wie hij mede de encycliek over
de kerk als het mystieke lichaam van
Christus had geschreven. Van oor
sprong vwas Tromp eigenlijk hele
maal niet zo Romeins, hij had niet
eens in Rome gestudeerd, maar ki
Amsterdam.
Eén jaar na de affaire-Steur kwam
Tromp weer terug, nu om de universi
teit te Nijmegen te controleren. Daar
zouden jongens en meisjes bij elkaar
op de kamer komen en daar zouden
studenten en zelfs priester studenten
van de psychiater dr. Anna Terruwe
dr K. Steur.
adviezen krijgen die eerder gericht
waren op toegeven aan zekere gevoe
lens dan op beheersing daarvan zoals
de katholieke moraal die eiste. Terru
we zou hierin gesteund worden door
prof. Willem Duynstee, een pater re
demptorist, een strafrechtsgeleerde,
maar met veel belangstelling en prak
tijk in de zielszorg, schrijver van on
der meer „de leer der kuisheid
Verbannen
De niet-theologische faculteiten
vreesden dat ook zij bij Tromp onder
het mes zouden moeten en dat ze
daarmee zouden afgaan in de ogen
van hun vakgenoten aan andere uni
versiteiten. Maar ook in Nijmegen
bleef het ingrijpen van Tromp be
perkt. Terruwe werd zoveel mogelijk
buitenspel gezet en Willem Duynstee
werd verbannen naar Rome, ondanks
discrete protesten van de generaal
der redemptoristen en van mgr. Al-
frink, grootkanselier van de universi
teit
Tromp was opnieuw in het nieuws bij
het tweede Vaticaans concilie. Sa
men met kardinaal Ottaviani was hij
verantwoordelijk voor het ontwerp
van een theologisch stuk over de god
delijke openbaring. Bij een bezoek
aan Nedeland liet hij doorschemeren
dat de curie het concilie al kant en
klaar in de zak had en dat de bis
schoppen in Rome alleen even hun
handtekening onder de ontwerp-do-
cumenten hoefden te komen zetten.
De verbazing en verbittering waren
groot toen het concilie in het bijzon
der het ontwerp van Ottaviani en
Tromp van tafel veegde. Van toen af
was zijn ster verbleekt; hij overleed in
1975, hoogbejaard en bijna blind, net
als zijn chef Ottaviani enige jaren
later.
Eerherstel
Verscheidene slachtoffers van de in-
quisitiegolf van Pius XII werden in
meerdere of mindere mate gerehabili
teerd: Terruwe, Duynstee. De Lubac,
Congar, Chenu. Sommige werden
zelfs van verdachte modernisten tot
steunpilaren van meer behoudende
richtingen: Daniélou, Urs von Baltha-
sar. Maar nooit een woord over Steur
Zelf wilde hij van geen eerherstel
weten omdat hij naar zijn gevoel zijn
eer nooit was kwijtgeraakt. Boven
dien kon je „krengen beter laten han
gen, ook al hangen ze ten onrechte"
Een zeker eerherstel lag in het feit dat
het Vaticaans concilie eigenlijk het
zelfde plechtig afkondigde als waar
voor Steur tien jaar tevoren was ver
oordeeld. Steur heeft de hele zaak als
te belachelijk gevonden om er veel
woorden aan vuil te maken. Hij werd
gedwongen tot een verklaring waarin
hij herriep wat hij nooit had beweerd
en waarin hij excuus maakte voor
fouten die hij niet had begaan.
Het Katholiek Documentatiecen
trum in Nijmegen heeft enige passa
ges uit Steurs memoires opgenomen
in het eerste cahier van de Memo
reeks, herinneringen aan personen en
gebeurtenissen uit het katholiek le
ven (1975). Maar behalve deze vrij
moeilijk te vinden publikatie heeft
Steur als pastoor en als emeritus alle
openbaarheid geschuwd. Geen inter
views. geen foto's. De geheimzinnig
heid om zijn geval werd ook door hem
niet weggenomen. Voer te over voor
roddels. Was zijn theologische oor
spronkelijkheid de enige, de werkelij
ke reden voor zijn val? Was er iets
anders? Zoiets kan alleen maar be
grepen worden vanuit de situatie
waarin iemand veel melaatser werd
door een theologische verdenking of
veroordeling dan door welke misstap
ook
Protestantisme
Met zijn betere leerlingen las en be
sprak Steur het werk van prof. K. H.
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG Minister Gardeniers
(CRM) erkent, dat de Wolvendaalse
kerk in Colombo op Sri Lanka zich in
een slechte staat van onderhoud be
vindt. Maar zij ziet in het kader van
ontwikkelingssamenwerking geen
mogelijkheden, fondsen beschikbaar
te stellen voor de restauratie en het
onderhoud van deze kerk. Wel onder-
zpekt zij nog, of het mogelijk is uit
andere bronnen het benodigde be
drag voor de instandhouding van de
kerk bijeen te brengen
Minister Gardeniers heeft dit mede
namense minister De Koning (ont
wikkelingssamenwerking) geant
woord op vragen van de Eerste-Ka
merleden Van Krimpen, Tummers en
Oskamp (allen soc De Wolvendaal-'
se kerk is een oude Nederlandse kerk,
die gebouwd werd in 1749, toen Sri
Lanka (Ceylon) nog een Nederlandse
kolonie was. Nog altijd heet de ge
loofsgemeenschap, die er thans ge
bruik van maakt, de ..Dutch Refor
med Church." In 1969/1970 is de kerk
al eens met Nederlands geld geres
taureerd
Van onze kerkredactie
GRAND Rapids De synode van de Christian Reformed Church in Amerika heeft een
bezwaarschrift tegen de Dordtse Leerregels afgewezen. De synode heeft de binding aan
de zgn. leer der verwerping niet op willen heffen en wilde daarmee niet de weg opgaan,
die haar gereformeerde zusterkerk in Nederland tien jaar geleden ging.
Aan het eind van de jaren zestig
gaf de gereformeerde synode de
Hagenaar dr. B. J. Brouwer gelijk,
die stelde dat hij het niet eens kon
zijn met de manier waarop in de
Dordtse Leerregels over de ver
werping gesproken wordt De
Christian Reformed Church in
de vorige eeuw gesticht door Ne
derlandse emigranten heeft nog
steeds de Drie Formulieren van
Enigheid als haar belijdenisgrond
slag, waartoe ook de Leerregels
behoren.
In 1977 diende de Amerikaanse
zendingsman dr Harry Boer een
bezwaarschrift in met soortgelijke
bezwaren als Brouwer, met name
gericht tegen de artikelen 1,6 en
1,15. De synode in Grand Rapids
heeft nu uitgesproken, dat Boer
de Dordtse Leerregels dingen ver
wijt, die er niet in staan.
De Leerregels leren niet de verwer
ping als een besluit waardoor God
de oorzaak van het ongeloof van
de mens is, en waardoor God van
eeuwigheid bepaalde mensen be
stemde tot verdoemenis ongeacht
hun verdienste of gebrek aan ver
dienste. Wel leren zij, dat niet alle
mensen zijn verkoren tot het eeu
wige leven. Verder mogen wij niet
gaan, maar dit mogen wij ook niet
prijsgeven, aldus de synode
Rapport
Aan de synodeuitspraak ligt een
rapport van 72 pagina's ten grond
slag. Daarin wordt Boer toegege
ven. dat het Schriftbewijs op dit
punt in de Leerregels gebrekkig is.
Maar bestreden wordt de mening
van Boer, dat verkiezing en ver
werping in de Leerregels als twee
gelijkwaardige parallelle beslui
ten worden getekend
De synode in Grand Rapids be
sloot ook haar verontrusting aan
de Nederlandse gereformeerden
kenbaar te maken over hun gewij
zigde opvattingen ten aanzien van
homoseksualiteit. De synode
sprak zelfs uit. dat de bestaande
regeling van kansel- en avond-
maalgemeenschap tussen de
Amerikaanse en de Nederlandse
gereformeerde kerken herzien zal
moeten worden in het licht van
deze beslissing.
Miskotte en gaandeweg maakte hij
de overgang van de toen normale
apologetische houding naar werkelij
ke belangstelling voor het protestan
tisme. Steur was onder de indruk van
prof. Berkouwer die volgens hem als
weinig anderen blijk gaf iets van ka
tholieke theologie te begrijpen. Maar
hoewel in en na de oorlog het contact
groeide tussen protestantse en
roomskathoiieke theologen, liet
Steur zich nooit ergens zien. Vrienden
geloven dat Steur ondanks zijn res
pect voor reformatorische theologie
nooit van zijn leven een protestant
ontmoet heeft
De kwestie-Steur heeft destijds nog
niet een greintje van de beroering
veroorzaakt die ontstond bij Schille
beeckx en Küng. Toen Steur pastoor
werd in Pijnacker („waar ik in de
ogen van de nuntius moest zitten als
een vertrapte mus en praten over
tomaten en komkommers") schreef
De Tijd heel voorzichtig: „Wat een
zegen voor Pijnacker. maar wat een
verlies voor de priesteropleiding van
Warmond". Geen protesten en geen
handtekeningenacties
Maar de klimaatsverandering sedert
dien lijkt slechts in beperkte mate op
rekening van de Vaticaanse bemoei
ingen geschreven te kunnen worden
Rome houdt ook in onze dagen liever
vast aan Petrus als de Rots. dan aan
Petrus de visser in de storm. Steur
heeft naar eigen zeggen altijd de zee
van Volendam liefgehad, het maakte
hem onbevreesd voor openheid, be
weeglijkheid en verandering. Dat is
niet iedereen gegeven; Petrus' water
vrees en kleingelovigheid tonen dat
goed aan, al zij het niet ter navolging
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM Een DC-10 van
Martinair vertrok woensdag van
Schiphol met hulpgoederen ter waar
de van zeven ton voor vluchtelingen
uit Ethiopië in Somalië. Behalve le
vensmiddelen en medicamenten be
vonden zich onder meer vijf auto's
aan boord.
Sinds eind mei is dit de
derde chartervlucht in opdracht van
het Internationaal Christelijk Steun
fonds te Soest. Voor augustus is een
vierde vlucht gepland. De hulpactie
wordt geheel gefinancieerd met parti
culiere giften.
VAKANTIE EN DE ANDF.R f"
Er zijn mensen die bij ontmoet
met anderen in de vakantie
onmiddellijk denken aan t"
evangeliseren. Je moet je gekxf
uitdragen! Iemand die vol is va
geloof kan er niet over zwijgen
alleen zo jammer dat zij die het j
altijd over hebben dat ze zo vo 4
endat je moet getuigen vaak ni
meest geschikten zijn om de
vakantie-ontmoetingen op ditt
tot werkelijke ontmoetingen V
maken. Ze beginnen vaak met^
beleren of min of meer onbescl m
vragen te stellen. Iemand noer: 1
laatste eens de pistool-op-de-l* I
methode. Ik zie hem nog, als
binnenkomen, een verre neef vj
moeder, ergens uit de buurt va:
Scheveningen. Nog voordat m an
moeder de kans gekregen had ca.
hem behoorlijk te groeten wees
met zijn vinger op haar midden tl
vroeg: Marie, ben je bekeerd? G 'p
weten dat dit een rare vraag is,
afgezien van de vraag of beken:
voldongen feit is. Maar als wed)
vreemde manieren eens verged at
dan blijf ik ermee zitten datikf il<
heleboel mensen ken die op een U*
zinnige wijze over hun geloof to; ids
kunnen praten en die daar niet)
komen. Vaak beroepen ze zicht; N
afkeer van bemoeizucht met dt
en daarin kan ik meegaan.
zouden ook zij zich eens ku
afvragen of hun optreden tijd^
vakantie mensen niet eens z
kunnen uitlokken tot het zoi
contact. In dat contact zoudi
best eens onopzettelijk kuni
spreken over datgene wat hui
bepaalt of zin geeft. Er zullen i|
mensen zijn die de ervaring he
dat er eigenlijk heel veel mens
ons heen zijn die best graag et
gesprek zouden willen hebbi
iets anders dan het weer, de T
France en dergelijke zaken.
denken aan die wezenlijke ri
mij tot de ander zou op die n
ook in de vakantie tot iets k
leiden.
VOORBUGANC
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Rijssen: H. F. K
Melissant.
GEREF. KERKEN
Afscheid van Deventer-Wes
Kalksma, ber. te Vlissingen
Ds A. W. Brink
Op 78-jarige leeftijd is overli
hervormde emerituspredikan
Brink. Hij was van 1945 totzj
ritaat, dat hem in 1962 verlet
predikant ten dienste van d
lijke verzorging van Indiscrf
landers en Zuidmolukkers f
land. Voor de oorlog was
predikant in België en in Net
Indië, tijdens de oorlog studeü
dikant in Utrecht.
Deze rubriek is uitsluitend bestemd voor korte reacties op. in deze krant gele;
berichten, artikelen en commentaren, en niet voor open brieven, gedictt
oproepen of reacties op advertenties (deze laatste dienen tot de directie gencN
worden) De redactie behoudt zich het recht van bekorting voor Hierover oli
het niet plaatsen (meestal door ruimtegebrek) kunnen wij helaas met correspon
ren. Brieven adressoren aan Secretaris hoofdredactie Trouw. Postbus 859,
AW Amsterdam Bij publikatie worden naam en woonplaats van de schw
vermeld.
Togo
Togo, een nieuw vakantieland, wordt
aangeprezen. Wat richten wij aan als
rijke Westerlingen door naar een der
de wereldland op vakantie te gaan?
Aan de ontwikkeling van o.a. de To-
golezen wordt op deze manier niets
gedaan. Zij blijven afhankelijk van
ons en dat kan niet in hun belang
zijn! Is het voor de reisorganisaties
niet mogelijk samen te werken met
ontwikkelingsorganisaties? Tegeli j -
kertijd zouden zij kunnen laten zien
wat er aan werkelijke ontwikkeling in
het betreffende land gebeurt! Op die
manier zou er misschien wat meer
belangstelling gewekt kunnen wor
den voor het hele streven naar ont
wikkelingssamenwerking. Nu brengt
het misschien een aantal rijke Togo-
lezen geld in het laadje, maar of de
•armen op langere termijn er beter
van worden Ik dacht van niet.
Maartensdijk Margreet van
Baarsen-van Nederpelt
Wereldellende
Men zegt vaak: „Je moet er geweest
zijn" Ik zeg eerder je moet er begrip
voor krijgen en je moet er wat aan (of
tegen) doen. Riet Diemer sprak met
Jan Kuiper die er met grote laarzen
doorheen liep (Tr. 15 juli). De climax
was voor hem de moord bisschop
Romero van El Salvador (ontaard ka
pitalisme) en het remmende Sowjet
systeem (ontaard socialisme). Om
daar films van te maken en die in tv-
programma's (dank u IKON) te pre
senteren lijkt mij ook voor een jong
mens zwaar werk. Jan Kuiper is ge
lukkig niet toe aan: „Het is overal een
rotzooi, laten we maar alleen probe
ren onze welvaart overeind te hou
den". Wij leven in het kapitalistische
deel van de wereld en hier en nu
moeten we de ellende en het onrecht
in dit deel van de wereld aanpakken
Daarbij kunnen we oris niet schoon
wassen met de vuile was van de socia
listische weteld. Daar zijn er ook niet
genoeg om de fouten aan te pakken,
maar ze zullen er altijd zijn.
Amsterdam Dirk Veenstra
Vaderschapsverlof
In een land met de hoogste wel
en de beste sociale voorziening!
wereld, waar bijna elke ingezeti
van overtuigd is, dat er nu ein
eens wat zuiniger met de verd
centjes dient te worden omges
gen en dat paal en perk moet tr
gesteld aan misbruik van uit tej
gemeenschapsgelden, presteert
regering het om bij monde vant
van haar leden op een Wereldc
rentie een „geniaal" plan te lanc
vaderschapsverlof! Op de vrai
wellicht „baaldagen" hiervoor
nen worden gebruikt wordt
staatssecretaris Kraayeveld-Wi
nog serieus ingegaan ook. Hl
velen gehoopt, dat het kabine
Agt-Wiegel eindelijk eens orde
ken zou gaan stellen, en de wert
tonen, dat een klein land grod
zijn, maar neen, ook hier druil
angst voor parlement, actiegfl
achterban van het beleid af
oplossing: een kabinet met ui
tend zakenmensen, die echt
hoe een bedrijf gerund moet woi
Waarder H. Vera
AOW en de vrouw
In uw commentaar in „Trouw"'
juli wordt gezegd, dat echt
waarvan zowel de man als de
in loondienst werkt, alles wat;
ven de premiegrens aan AO'
mies betaald hebben, keurig
krijgen en dat echtparen, wier
menlijk inkomen royaal 1
ƒ46.500 ligt. zodoende jaarlijt
aardig douceurtje krijgen Ve:
is echter te vermelden, dat d*
mierestitutie bij het belastbaar
men van de man wordt geteld,<T
daarover inkomstenbelasting
betalen.
Bij een salaris als hetb
genoemde vloeit zodoende al gs
tot 60% terug in de staatskas
door de regering overwogen
tie" zou derhalve geen 400
opleveren, maar hooguit ne
miljoen.
Arnhem
W.Swa*
