Met grote laarzen door de wereldellende Festival is toe aan een organisatorische bezinnin Muddy Waters blues-orgie op schiep ware het dak Pink Floyd op zwarte lijst Jan Kuiper: Geen tijd om na te denken Dagbladen tegen uitbreiding Ster En dan nog Record aan bezoekers voor festival Londens museum boos over veilingkosten DINSDAG 15 JULI 1980 KUNST/RADIO/TELEVISIE TROUW/KWARTET door Riet Dlemer HILVERSUM Werken voor Kenmerk ls geen vrijblijvende zaak. Als Je de wereld hebt rondgezworven, landen hebt bezocht waar brandhaarden zijn van onrecht en verzet en je bent intensief bezig geweest met racisme, armoede, milieu en energie, dan gaat dat niet ln Je kouwe kleren zitten. Maar als Je dan op den duur gaat merken datje te afstandelijk gaat werken, dat het een maniertje wordt, dat Je de ellende niet meer kunt verwerken en vooral dat Je niet echt boos meer kunt worden, dan moet Je er een punt achter zetten. Deze consequentie heeft Jan Kuiper (38) getrokken, die na zes Jaar redac teur van Kenmerk te zijn geweest, daarmee ls gestopt HIJ spreekt over zijn midlife pensioen en hij gunt iedereen zoiets om creatief bij te tan ken en te overzien waarmee Je eigen lijk bezig bent „Je loopt met grote laarzen door de ellende van de wereld. Ben Je thuis gekomen dan trek Je Je vuile laarzen uit, Je verruilt ze voor nette schoenen en gaat over tot de orde van de dag. Ik verwerkte het niet meer. Ik geloof dat het slecht ls als Je niet probeert ln te kaderen. Dit werk kreeg voor mij net zoiets vrijblijvends als toen lk correspondent ln Bonn was. Maar de problemen zijn niet vrijblijvend. Je zou er consequenties uit moeten trek ken. Maar dan zeggen de mensen: Je maakt toch films. En dan zeg lk: ls dat alles? Er zijn mensen die aan de basis veel actiever bezig zijn. Ik be vind mij ln een elitaire positie omdat ik lol ln m'n werk heb." Walraff Jan Kuiper was onder andere zes en een half Jaar correspondent ln Bonn van de OPD-bladen en van de KRO voordat hij bij Kenmerk kwam. BIJ de actualiteitenrubriek van IKON/ RKK hield hij zich bezig met de Be- ruf8verboten ln West-Duitsland, volg de hij Oünther Walraff tijdens zijn onthullingen bij BUdzeitung en be zocht hij veel landen ln Zuld-Amerlka 'en ook Rusland. Een nagelaten werk ls een documentaire over hoe de Rus sische burgers over de mensen uit het westen denken die op 30 Juli wordt uitgezonden. Tot zijn programma's die veel indruk maakten behoorden „Met pijn en moeite" een serie over de armoede in Engeland, Italië en Nederland en een programma over ontaarde socialistische systeem, ln El het verkeerslachtoffertJe Mark. Deze Salvador het kapitalistische. Toen ik werden de afgelopen weken uitge- tegelijk met beide systemen werd ge- confronteert!, werd lk moedeloos zonden. Jun Kuiper ging echter voor zichzelf merken dat hij ln een soort stramien ging werken. „Het rolde eruit Ze zel den te makkelijk. Jan kan dat wel maken ln Rusland en Zuld-Amerlka. Ik werkte niet aan mijn plafond. Ik hoefde me er niet voor in te spannen." In creatief opzicht, wel te verstaan. Aan de andere kant slurpte het hem wat lichamelijke krachten betreft he lemaal op. „Je bent terug van een reis, Je monteert en Je bent Je tegelijk alweer aan het voorbereiden op een volgende reis. Je hebt geen tijd om na te denken over wat Je beleefd hebt, of waarmee Je bezig bent Je kunt niet reflecteren." De moord op bisschop Romero van El Salvador gaf uiteindelijk de doorslag tot het besluit van Jan Kuiper om met dit werk te stoppen. „Ik heb tweemaal met bisschop Romero ge sproken, onder andere voor een ult- zending van december vorig jaar. De werkelijkheid van El Salvador ls ver schrikkelijk. Dan ziet een bisschop iets ln een ander economisch systeem en hij wordt vermoord. De mensen streven naar een beter systeem van sociale gelijkheid, maar waar vechten ze dan voor als het niet mogelijk ls een beetje gelukkiger te worden." Toen Jan het nieuws hoorde, kwam hij net uit Rusland. „Daar ls de werk elijkheid niet minder verschrikkelijk. De mensen worden Individueel ge remd. Systemen en mechanismen houden tegen dat de burgers daar gelukkiger worden. In Rusland ls het Jan Kuiper Speciaal vandaag Brandpunt besteedt aan dacht aan de reis van paus Jo hannes Paulus II naar Brazilië. Verder een reportage over een tocht van een actiegroep met, een zellklipper over de Wadden- (zee, met de bedoeling aandacht vragen voor de gevaren die zee bedreigen. Ned. 2 21.15 uur Leven op aarde. Zesde afleve ring van de dertiendelige BBC- serie Life on earth: De bestor ming van het land. Driehon derd vijf tig miljoen Jaren gele den verliet een aantal vissen de vertrouwde omgeving en trok ken landinwaarts. Na verloop van tijd ontwikkelden dj rich tot amfibieën. Ned. 2 21.40 nor Jacht naar het Olympisch goud. Amerikaanse documen taire over de training vatf Oost- du it se atleten vlak voor de Spe len van 1076. Ned. 1 21.55 uur AMSTERDAM (ANP— Het bestuur van de Nederlandse Dagblad Pers (NDP) ls verontwaardigd over het ge mak waarmee een aantal omroep- functionarlssen en politici uitbrei ding van de 8TER-reclame bepleiten. „Daarbij wordt totaal voorbijgegaan aan de ernstige gevolgen die dit voor de kranten kan hebben," aldus drs K. J. van der Zande, algemeen secre taris van de NDP. De dagbladuitgevers wijzen erop, dat het onjuist is ervan uit te gaan dat meer etherreclame een verantwoorde besteding mogelijk maakt van mil joenen guldens, die „boven de markt zouden hangen". In de huidige situatie vindt dit geld namelijk een andere bestemming. Het wordt onder andere aangewend om ln kranten te adverteren. Wan neer in dit beeld verschuivingen ont staan, kan dat de pers zwaar duperen, aldus de NDP. De krantenbedrijven zijn voor ongeveer zestig procent af hankelijk van advertentie-Inkom sten. De woordvoerder wijst er met nadruk op dat ln de pleidooien voor meer etherreclame een drogredenering zit, als wordt beweerd dat daarmee een verhoging van luister- en kijkgeld voor de consumenten wordt voorko men. Door vermindering aan adver tentie-Inkomsten bij krantenbedrij ven wordt een prijsverhoging voor lezers van dagbladen bewerkstelligd. Dat zijn precies dezelfde consu- raentea Een actuele vraag die Inhaakt op een andere situatie van Zuld-Amerlka: wat denk Je van de reis van de paus?, bezorgt Jan wat hoofdbrekens. „Ik geloof die man niet. Poppenkast als hij met dom Helder Camara de grond verdeelt Dat ls ln strijd met ln het verleden gedane conservatieve uit spraken van hem. Als een „Jesus Christ Superstar" misleidt hij de on derdrukten. Wat Romero deed en wat Belgische en Nederlandse priesters ln Guatemala doen heeft zin. Reflecteren Het vergelijken van de situaties en de achtergronden van El Salvador en Rusland noemt Jan „reflecteren", iets waar hij nauwelijks meer aan toe kwam. „Ik was bezig met dezelfde journalistiek die lk ln Bonn zo heb leren verafschuwen: beschrijvende, afstandelijke Journalistiek, waarin Je Jezelf en Je eigen gevoelens niet kunt brengen. Over Chili kon Je geen pro gramma's maken zonder boos te wor den en voor de televisie kun Je Je verontwaardiging tonen. Als mensen boos of verdrietig zijn, kun je dat laten zien." Desondanks vond Jan dat hij steeds meer ln stereotiepen terechtkwam. Hoe meer hij het nodig vond emoties te laten zien des te meer hij merkte afgesletener te zijn. Het is hetzelfde effect dat de televisiekijker kan heb ben. Hij zet van acht tot elf uur zijn toestel aan en stompt zo af dat hij aan het eind van de avond vergeten ls wat hij gezien heeft. „Daarom wil lk nu gaan nadenken wat lk met televi sie wil. Het ls niet mijn bedoeling dat er bij de kijkers schuldgevoelens ont staan dat de wereld zo slecht ls, maar wel dat men er zich van bewust wordt, dat dat allemaal met syste men verband houdt." Veel heeft te maken met de achter gronden van waaruit Jan Kuiper werkt „Ik ben bang dat mijn calvi nistische opvoeding daar schuld aan heeft, maar er zit een soort gedreven heid achter om de zaken duidelijk te maken. Ik hield wel van het onthul lende aspect. Ik heb een hele sterke journalistieke drang de dingen door zichtig te maken, uit het motief: dat kan toch niet dat moeten ze toch weten." Als redacteur van Kenmerk maak je je niet de Illusie hoge kijkcijfers te halen, ook al heeft het Jan Kuiper naar zijn zeggen niet ontmoedigd. De televisieprogramma's rollen aan de mensen voorbij en zo gauw het moei lijk wordt drukken ze op de knop. Hij beweert niet dat het moeilijk moet zijn, maar het ls gewoon moeilijk, „Een programma waarvoor Je drie dagen tevoren hoort dat je Chill ln mag en waarmee Je twee maanden bezig bent geweest (Chili, vijf jaarna de putsch) heeft een kijkdichtheid van één procent (135.000 kijkers). Dat ls teleurstellend. De belangstelling heeft altijd rondom de twee procent geschommeld. „Het zal altijd wel zo blijven, maar het wil niet zeggen dat Je niet naar wegen moet zoeken om meer mensen erbij te betrekken. Kenmerk heeft ook een buitengewoon slecht uitzend uur. (Voor het journaal van acht uur en tegenover Van gewest tot gewest- red.). Het zou na het Journaal moeten komen, flc ken soortgelijke produk- ties als de onze, die niet beter zijn, maar wel op een gunstiger tijdstip worden uitgezonden en veel meer kij kers trekken. Jan komt ten slotte nog terug op het begrip „reflecteren". HIJ wil erbij be trekken dat er een tegencultuur aan de gang is. zoals hij dit noemt. Het ls *de tegencultuur van het bewust wor den. In de media kijkt men anders tegen autoriteiten aan dan vroeger. Ze hebben niet meer zo'n aureool. Men wordt kritischer. De eigen me ning en het eigen idee zijn ook wat waard. Die emancipatie heeft ontzet tend veel consequenties. De woningnood neemt toe omdat le dereen graag zelfstandig wil wonen. Een land als België kent geen wo ningnood. BIJ ons wordt die kunstma tig, met speculaties ln leven gehou den. Politici haken daar niet op in. Maar ook de televisie een uitzonde ring maakt de IKON laat verstek gaan. Hoe de televisie, dat nu een conserverend medium is. daarop ln moet gaan, daarover wil hij na denken. „Wandelingen binnen de singels" heet een tentoonstelling over veran deringen ln het Haagse stadsbeeld, die vanaf 18 Juli tot en met 11 septem ber ln Pulchrl Studio aan het Haagse Lange Voorhout te zien ls. De exposi tie ls samengesteld uit zestig tekenin gen uit de eerste helft van deze eeuw en vergelijkende foto's van de onder werpen ln deze tijd. „Kolbakken en crinolines" ls de titel van een expositie kostuum boeken, die tot en met 22 augustus in de Universiteitsbibliotheek aan het Sin gel ln Amsterdam wordt gehouden. Er is een keuze gemaakt uit het rijke bezit van deze bibliotheek aan boe ken op het gebied van de kostuumge schiedenis over een periode die zich uitstrekt van 1564 tot de Jaren *20 van deze eeuw. Van onse kunstredactie DEN HAAG Het vijfig t Northsea Jazzfestival heeft «r totaal 28 duizend bezoe^T,, naar de zalen van het lands ken. I duixend meer dan vorig een absoluut record voor organisatoren. Het percentage buitenlaa^m bezoekers was ook weer betrekkelijk ho tig merkelijk veel Fransen. n De diverse foyers dedea tik*-, dens het dertig uur durend spektakel goede saken: 35 do" zend broodjes vonden hun «qjeiii naar hongerige magen, 4rUe duizend hotdogs, 125 tiü» bier, 75 duizend flesjes biere zo'n duizend liter koffie den geconsumeerd. Een gezellig onderonsje van Miriam Makeba en drummer Vic Pitts. door Rud Nlemans DEN HAAG Terwijl uit de autoradio angstaanj kreten klonken dat „Joop Zoetemelk was gevallen" stol mij zondag ten derden en lesten male in de zweetbak van een jazzfestival. Voor de broodnodige variatie, en mo tivatie leek een fors geïmproviseerd pak rammel van het Odean Pope Trio mij de Juiste openingszet Na een historisch geëncadreerd saxofoonles je in ontvangst te hebben genomen kroop het bloed van schrijvers dezes waar het niet gaan kon: Betty Carter. Op het vlak van geïmproviseerd zin gen kan die geen kwaad bij mij doen. maar dat doet ze helaas steeds na drukkelijker met teksten die in dok tersromannetjes thuishoren. Gelukkig ls bij Carter de timing het belangrijkst en zo was het ondanks haar nieuwe begeleiders en een hin derlijke verkoudheid nog wel om aan te horen. Een beetje kenmerkend wa ren hier de stoeten weglopers die hun festival-gemak kennelijk te veel op de proef gesteld zagen. De vocale tak van de jazz lijkt op sterven na dood nu de hier ontbrekende coryfeeën als Ella Fitzgerald en 8 ar ah Vaughan te „sophisticated" zijn geworden en een zinnig gebruik van een melodieuze door Frlts Lagerwerf* DEN HAAG Het Northsea Jazzfestival 1980 is voorbij en ik kan me voorstellen dat de organisatoren een diepe zucht van opluchting slaken. Vooral zondag werd duidelijk dat het festival niet ongelimiteerd kan worden uitgebreid, zonder dat er grote risico's worden genomen en ongemakken ontstaan. De liften naar het dak, de patio van het Congresgebouw, waren voor het publiek onbruikbaar geworden nadat er mensen ln hadden vastgezeten; zodat er niets anders op zat dan ein deloos trappenlopen naar de concer ten van George Adams, Don Pullen, Don Cherry, Muddy Waters en de Northsea Tenorsax Battle. Het oude re deel van het publiek zal stellig het een en ander hebben gemist. De Jonge muzlekfans bleken nu zeer sportief. Zij gingen en masse het dak op, beleefden bij Muddy Waters een ware blues-orgie en dansten zich bij na door het dak heen. Vooral op zo'n moment kan Je je afvragen of een tent voor blues en rock naast het Congresgebouw niet een elegantere oplossing biedt voor de problemen die aaneen massale publieks toeloop Inherent zijn. Wat eveneens opviel, was dat de men sen graag naar de Prins Willem Alexandezzaal wilden, omdat je daar zo lekker kunt zitten en uitrusten. De voor het grootste deel mislukte pro grammering (wat deden Carmen McRae, Scott Hamilton, Wallace Da venport, Stanley Clarke, Sam Taylor en Stan Qetz hier voor de tv?) nam men in dit verband gaarne voor lief. Elders kwam het Immers voorname lijk neer op staande en hangende luisteren. Muzikaal gezien was de zondag veruit het interessantst Miriam Makeba en het Art Ensemble of Chicago luidden de opmerkelijke ommekeer van het programma ln, al werden Panama Francis and the Savoy 8ultans kort daarna ln de alleen voor films ge schikte Variantzaal door de geluids man volkomen foutief bediend. In dat opzicht hadden de goede groepen van zanger Joe Lee Wilson, van de Engelse trompettist Humphrey Lyt- telton en de Philadelphia Movement meer geluk. Nadat iedereen bekomen was van het sensationele geweld dat tenorist Ode an Pope met drummer Cornell Ro chester en basgltarist Gerald Veasley ontketenden, van de afgang Ray Charles en z'n gedresseerde schoolor- kest, en van het succes van vocaliste Abbey Lincoln, werd het toch nog enigszins gezellig. Genoten heb ik van pianist Hank Jones, de sublieme ballad-vertolker, van Nlko Langen- huysen's GemeentereInlglngsorkest, van de woeste klanken van pianiste Dorothy Donegan en van de gemoe delijke Tenorsax Battle, die evenals voorgaande Jaren van te voren slacht offers eiste en ln werkelijkheid geen echte wedstrijd werd. Daar lenen mu zikanten als Archie Shepp (goed ln de opbouw en vol van toon), Von Free man (met opgestoken kraag de enige echte swingnozem), Odean Pope (die het traditionele spelen verleerd had) en de zich prachtig aanpassende Ben nie Wallace zich allang niet meer voor. stem bij al die geborneerde, doe toon heen blazende avantgardi niet meer mogelijk ls. Op dat vlak is het dan mogelijk namen als McRae, Carter, 1 Murphy, Abbey Lincoln en onzec Rita Reys op dit festival geprofi meerd staan. Lincoln ik ha haar even bij haar voormalige poll ke compaan Archie 8hepp k evenals Carter beter ln een wat li mere ambiance tot haar recht. Met enige scepsis zetten wij oni uur later achterin de grote zaal oo 53-Jarige tenorist Stan Qetz met; zeer Jeugdige vier aan het wert horen, mj biedt hen ruime ku zich te manifesteren. Met het asa van Getz zelf levert dat een uit romantisch soort popmuziek op. I schuimepd werk van Corea en 81 ter sluit daar logisch op aan. WU i de veteraan nu geen revoluties mfc verlangt, kan tevreden zijn met I manier waarop deze qua toon, Unlr en muziek zijn nadagen slijt De lil volle zaal die deze Getz 8trayMpj „Lush Life" hoorde blazen, werd# toch wel even stil van. Via de frisse, avontuurlijke taf van het „Gemeentereinigingadi Vaalbeek" ln de oren en een tail de vele blanke gezichten ln het A van Ray Charles, besloot ik d» fl. pende dag met een Ingelast rti-J van pianist Hank Jones. Sobere tt s1 kalltelt zonder franje, gewoon Mie Jones, bijna 62 jaar, goudeerlijk Ten slotte dit: einige versoM herbezinning op de waanzinnig pansiedrift van de laatste jam de festival-organisatie niet mlxri Northsea-Jazz kent langzamerha veel randverschijnselen die nieti jazz te maken hebben. Tegenovtr beteringen ln faciliteiten voor de' kende. Internationale pers sta schrijnende misstanden. Zo ls deO rousselzaak een ramp, voor mui publiek en pers tegelijk. Elke v< van luistermotivatie glijdt er mei uit over de morsige vloer, waaroi uit sociaal oogpunt dient te f zitten. Voorts is de daktent ook vondst, moeilijk bereikbaar, 1 tief. En de Umetable-onontl bij het bezoek van simulant* of dens in negen zalen kon al aan begin van de zondag in de vuilak mer worden geworpen. Het „chu ren" op de meeste podia duurde aanvaardbaar en meestel ongi" seerd lang. De remedie: i certen, langere dweilpauzes. Northsea Jazz Festival wordt gaat weg minder leuk, al maar slopen om Integraal bij te wonen. En 06 laat niemand denken dat het den karig gesubsidieerde stand van zal ln de jazz getrouw weerspiegelt JOHANNESBURG (UPI) De Zuidafrikaanse autoriteiten hebben een ban uitgesproken over de song Another Brick in the Wall van de Britse popgroep Pink Floyd. Het verbod hangt samen met de al enige maanden durende agitatie van niet-blanke scholieren tegen het slechte onderwijs aan zwarten en kleurlingen in dit land. De harpiste Phia Berghout de zilveren erepenning van de pro de Limburg ontvangen vanwegel vele verdiensten voor het culti leven ln deze provincie. Mevr. f hout, die in Maastricht woont, i 1978 docente harp aan het F conservatorium ln haar i geweest. De tekst van Another Brick in the Wall die voorkomt op de nieuwe elpee van de groep, luidt onder meer „We don't want no Education, we don't want no Thought Control". Vrij ver taald betekent dat „wij willen geen onderwijs dat ons van bovenaf be paalde denkbeelden opdringt". Voor de zwarte, gekleurde scholleren ls het liedje een strijdlied geworden tegen de Zuidafrikaanse onderwijsautori- teiten. De censor, die in Kaapstad zetelt, geeft nooit een verklaring uit voor zijn verboden, maar ln dit geval lig gen de beweegredenen om „We don't want no education" geen verdere ver spreiding te geven, wel erg duidelijk voor de hand. Verboden van de Zuidafrikaanse au toriteiten zijn in het verleden altijd zeer aanvechtbaar geweest Zo is het tijdschrift Playboy, dat onschuldig (blank en zwart, dat wel) bloot tussen zijn culturele verhalen verpakt, al sinds lang verboden en hetzelfde lot treft de roman van Ann Sewell, Black Beauty getiteld. De autoriteiten dachten ln het laatste geval dat het letterlijk om een „zwarte schoon heid" ging en begrepen niet dat het om een paard gaat dat die naam draagt» Een boekwerkje over scha ken, met de titel „zetten ln zwart en wit" ls kennelijk voor de autoriteiten even provocerend als een serieuze ro man van Etienne Le Roux, Magers- fonteln o Magersfontein, dat in Zuid- Afrika is bekroond, maar dat ook is verboden om te lezen. Van onze kunstredactie LONDEN De directie van de Natio nal Gallery, die vorige week voor tien. miljoen gulden eigenaar werd van de duurste Rubens die ooit onder de veilinghamer ls gekomen, blijkt ach teraf bijzonder kwaad te zijn gewor den op het veilinghuis Christie's waar het schilderij, dat Samson en Delila voorstelt, werd aangekocht. Naast het recordbedrag voor het schilderij, dat uit 1610 dateert, moet het museum de kopersrechten van meer dan een miljoen gulden betalen. Bovendien rekent de Britse staat een bedrag aan BTW ter grootte van ruim 155 duizend gulden. Het museum vindt de kostenhefflng wegens diensten aan de klanten van het veilinghuis „lachwekkend". De National Gallery meent dat ze niet de raad van Christie's nodig heeft om te weten dat het hier om een echt schil derij van Rubens gaat. Ten aanzien van het BTW-bedrag merkt de mu seumdirectie op dat „het onfatsoen lijk is voor een staat die zich gecivili seerd noemt" Overigens kan de National Oallery niet aanvoeren als zou zij niet op de hoogte zijn van de verkoopkosten. Zowel ln de catalogus als bij de aan vang, van de eigenlijke velling worden 'de verkoopvoorwaarden bekend ge maakt. Een vorm van „courtage" ls daarbij zeer gebruikelijk en komt overal voor. AO-boekje nr 1823: Drie vergetM publieken, door H. Kooger. C Stichting IVIO, Lelystad. 20 bi ƒ1.90 Freestyle snrfen, geschreven do® Hofmann en bewerkt door P. Wagensveld. Uitg. Unieboek, I sum. 120 blz. - 19.50. De cultuur van het narcisme, dotf Lasch. Uitg. Arbeiderspers, Am* dam. 360 blz. - 39.50. Kruisstekenboek, motieven om' ding mee te versieren door K- krantz. Uitg. Kosmos. AmsUn (100 blz. - 16.-). Van dezelfde uii verij is Enge beestjes In hui»,1 ratten, muizen, faraomieren. nendoor J. C. Niesthoven (831 17.90). „Bhagwannotities van een cipel door Swami Deva Amrttol Foudriane). Uitg. Ankh. Hermes venter. 182 blz. - 27.50.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 4