kleine
krant
Franse dreiging tegen
Moskou blijft bestaan
De volstrekte mythe vai
de Amerikaanse redder
Dubbeldektrein komt op proef
Trouw de
r
L
Raulito's salto
Circus
DINSDAG 15 JULI 1980
TROUWKWARTET
15 JULI 1980
Oe kleine krant
Medewerkenden
Piet Hagen
Hanneke Wijgh
Johanneke Leestemaker
Haro Hielkema
Gilles Stoop
Brieven aan Trouw,
redactie Kleine Krant
postbus 859.
1000 AW Amsterdam
Kopenhagen
Hanneke Wijgh en Johan
neke Leestemaker zijn in
Kopenhagen waar gisteren
de wereldconferentie van
de Verenigde Naties over
de vrouw begonnen is. Vol
gende week maken zij een
kleine krant vanuit Kopen-
hage. Meisjes (en jongens)
opgelet.
Vakantie
Ook ministers willen wel
eens met vakantie. Maar Ed
van Thijn (van de PvdA)
vindt dat dit nu eigenlijk
niet kan. De regering moet
eerst weten hoe ze de geld
zorgen wil oplossen, zegt
hij. Als ze dat niet kunnen,
moeten ze maar aftreden.
„Hoe zou u het vinden," zei
VanThijn,„als een chirurg
halverwege de operatie zei:
nu ga ik met vakantie, over
een paar weken kom ik u
wel weer dicht naaien. Ei-
genlijk doet de regering
precies hetzelfde. Ze gaat
op vakantie voordat de pro-
blemen zijn opgelost."
Overdreven.?
BF
Ze:
in
mc
taf
zei
ja:
sir
de:
sit
Eu
scl
zet
sti
Van een onzer verslaggevers
UTRECHT In oktober zullen de Nederlandse
Spoorwegen (NS) drie weken lang een proef ne
men met dubbeldektreinen. De dubbeldekkers
worden ingezet op het traject Amsterdam-Amers-
foort.
':v\mujrauu
lildarAa
KUSkie
Muskie en Lexy
Muskie en Lexy zijn de poezen van Mevrouw Jilderda,
onze buurvrouw. Muskie en Lexy zijn siaraeze poezen.
Muskie is erg speels. Lexy is iets luider. Maar vliegen
vangen doen ze allebei. Dat is zo leuk als ze zo raar
springen. Mevrouw Jilderda verzorgt haar poezen goed.
Ze krijgen alleen maar vlees, vis en poezesnoepjes en soms
een klein stukje koek.
Mijn zusje Riteke en ik mogen met ze wandelen, maar ze
zitten dan altijd aan een touwtje. Op de tekening wande
len Riteke en ik met de poezen. Mevrouw Jilderda kijkt
naar ons.
Janita Monna Leeuwaarden.
De NS krijgen de dubbeldek
rijtuigen in bruikleen van de
Franse spoorwegen. Daar
heeft men al zes jaar ervaring
met dit type. De Fransen heb
ben in totaal vijfhonderd
dubbeldekwagons en er zijn
er nog honderdvijftig in be
stelling.
Dubbeldektreinen bestaan al
heel lang (zie het kadertje),
maar de Nederlandse spoor
wegen voelden er tot nu toe
niet zoveel voor Je kunt be
ter om de tien minuten een
trein laten rijden dan eens in
de twintig minuten één volle
trein, vond de NS.
Maar nu denken ze daar op
het hoofdkwartier in Utrecht
anders over. Het aantal reizi
gers groeit zo snel, dat de NS
zich zorgen maakt over de
verwerking van die stroom
passagiers. Op de drukke lij
nen kunnen moeilijk nog
meer treinen worden ingezet.
Ook het verlengen van de
treinen stuit op problemen
daarvoor zijn de perrons niet
lang genoeg.
Dan is er dus nog maar één
oplossing: dubbeldekkers.
Als de proef in oktober be
valt. zal de NS waarschijnlijk
zelf dubbeldektreinen be
stellen.
De Franse rijtuigen hebben
164 zitplaatsen. Zowel op het
boven- als benedendek staan
er vijf stoelen naast elkaar:
aan de ene kant twee, aan de
andere drie.
Dubbeldekstreinen zijn niet
van vandaag of gisteren. In
de Verenigde Staten hadden
de maatschappijen Baltimo
re en Ohio al in 1840 dubbel
dekkers in bedrijf. De India
se spoorwegen stapelde de
reizigers al in 1862 op elkaar.
Nederland kreeg in 1882
trams met een open boven
dek. Dubbeldekstreinen zijn
nu in tal van landen in ge
bruik, vooral op drukke lij
nen rondom grote steden. Ze
rijden dan vooral in de spit
suren. Op het plaatje zie je
een etage-rijtuig uit de vori
ge eeuw van de Hessische
Ludwigsbahn.
Het mooiste en bekendste cir
cus van Europa wordt het ge
noemd, circus Krone. Zo'n
twee weken is dit Duitse cir
cus nu in ons land en de reac
ties zijn enorm enthousiast.
Met 400 mensen, 400 dieren
en 332 woon- en materiaalwa
gens trekt Krone tot en met
21 september door ons land.
Het circus Krone dat 78 jaar
geleden werd opgericht, is
vooral beroemd vanwege zo'n
dieren, echte circusdieren.
zoals paarden, olifanten, tij
gers, leeuwen, panters en poe
ma's. Maar er is ook een nijl
paard en een giraffe, die wijd
beens gaat staan, zodat er
een paard onderdoor kan lo
pen. er zijn zwarte beren, ijs
beren, honden, pony's en ka
melen.
Alleen al voor de roofdieren
moet er per dag 300 kilo vlees
van het slachthuis komen. De
dertien olifanten werken per
stuk per dag 100 kilo stro, 50
kilo hooi, 10 kilo brood en
zo'n 10 kilo vers voer naar
binnen.
De directie van het circus
moet elke dag ruim 36 000
gulden betalen voor het voed
sel van dieren en mensen,
voor het salaris van de mede
werkers. voor het staangeld
en andere zeken. Voor de
toernee van dit jaar heeft de
familie Krone, die al vier ge
neraties lang de leiding heeft,
een splinternieuwe tent ge
kocht met 5600 zitplaatsen.
Naast de dieren is circus Kro
ne ook beroemd door z'n tra
peze-artiesten. De drievoudi
ge salto die Raulito Jimenez
uit Mexico geblinddoekt
maakt, is nog nooit eerder in
Europa vertoond. En dan te
bedenken dat Raulito pas 17
jaar is. Gelukkig hangt er een
groot net, want soms mist hij
wel'eens de trapeze.
Tot 16 juli is Krone in Am
sterdam. Daarna trekken ze
via Alkmaar, Haarlem, Den
Haag, Leiden, Rotterdam,
Utrecht. Breda en Tilburg
naar Eindhoven.
DiE NiEUWE DOMP
TEUR MOET NOG
EEN HOOP— leren!
O
O
Hooggeërd publiek. Het circus bestaat
langer dan je denkt Al in de grijze oud
heid kende men in Egypte, op Kreta en in
Rome voorstellingen met gedresseerde
paarden, wilde dieren en acrobaten De
hele geschiedenis door zijn er rondtrek
kende groepen en groepjes geweest, die
circusnummers opvoerden.
Toch is het circus zoals wij dat kennen pas
in de achttiende eeuw ontstaan. In Wenen
bijvoorbeeld traden in 1779 Engelse rui
ters en koordansers gezamenlijk op. En
Philip Astley bouwde in 1779 in Londen
een stenen gebouw met een ronde piste.
Later kregen ook andere Europese steden
een circusgebouw.
Daarnaast kwamen er de rondtrekkende
circussen, die hun voorstellingen gaven in
een tent. Soms maar klein, soms heel
groot, zoals die van het circus Krone (kos
ten: één miljoen gulden).
Het circus is een hard bedrijf. Meestal
worden er twee voorstellingen per dag
gegeven Na een paar dagen trekt de kara
vaan weer verder In een mum van tijd
moet het kamp worden afgebroken. Een
paar uur later moet alles op een andere
plaats weer klaar staan voor de volgende
voorstelling.
Het is niet altijd makkelijk de kosten
eruit te halen. Daarom hoor je ook af en
toe over circussen die over de kop gaan
15 JULI 1980
Het circus van öjoukje Dijkstra was na
vijf weken al kapot.
Waarom houden mensen van het circus?
Waarschijnlijk om het spel van mensen en
dieren: het is een droomwereld van mooie
pakjes en fantastische kunsten, die je
even doet vergeten hoe de wereld er in
werkelijkheid uitziet.
Voor mensen die niet genoeg hebben aan
af en toe een voorstelling is er een ,,Club
van circusvrienden". De clux geeft een
blad uit dat „De Piste" heet. Het jeugdlid
maatschap kost nog altijd 35 gulden.
Adres: F. Cuijpers, Kortenaarstraat 32,
5703 CC Helmond.
BUITENLAND
door onze militaire medewerker
De Franse proef met een neutronenbom heeft opnieuw de aandacht gevestigd op de Franse
kernwapens. Allerwegen wordt sinds de bekendmaking van die proef op 26 juni getracht de
achtergronden ervan te doorgronden. Wil de Franse president bijvoorbeeld de tanende
invloed van de Verenigde Staten op het gebied van de Europese politiek omzetten in een
Frans leiderschap of past deze proefneming in de voorziene uitbreiding of vernieuwing van het
Franse kernwapenarsenaal?
De Franse regering gaat er reeds lang
van uit, dat het voor een land niet
voldoende is om over een sterke eco
nomie te beschikken, een stabiele re
geringsvorm te hebben, een energie
ke en slagvaardige doctrine te bezit
ten of een cultuur met een sterke
uitstraling. Bovenal gaat zij ervan-
uit dat het land over strijdkrachten
moet beschikken om de plaats die het
land wenst in te nemen in de rij der
naties veilig te stellen en om het land
te vrijwhren voor militaire of politie
ke chantage
Voorts wordt het als dringend nood
zakelijk ervaren slechts dan als land
te streven naar een bijdrage op het
gebied van de ontspanning, indien
hét over voldoende militaire midde
len beschikt om de eigen veiligheid te
verzekeren Deze veiligheid nu kan,
gelet op de huidige krachtsverhou
dingen. volgens de Franse opvattin
gen het beste worden gegarandeerd
door middel van het bezit van een
diversiteit aan nucleaire wapens
Op vorenstaande overwegingen zijn
de diverse strategische opvattingen
gebaseerd geweest.
Frankrijk is een land van middelbare
grootte met een, ten opzichte van een
aantal buurlanden, afnemend inwo
nertal. Daarnaast vormt Frankrijk
een integrerend deel van het Europe
se continent met directe toegangen
tot de Atlantische Oceaan en de Mid
dellandse Zee Hieruit volgt enerzijds
dat niets wat de buurtanden bedreigt
onverschillig kan laten, anderzijds
dat de dreiging van zowel over land
als over zee kan komen. De militaire
middelen moeten hierop zijn afge
stemd.
Tenslotte heeft Frankrijk nog militai
re verplichtingen in andere delen van
de wereld met name in de (voormali
ge) Franse gebieden.
Ter verdediging van deze belangen
heeft Frankrijk lange tijd de doctrine
van „de verdediging naar alle wind
streken" aangehangen. De realisatie
bleek uiteindelijk minder eenvoudig
^te zijn.
In 1977 formuleerde de toenmalige
Franse chef van de generale staf, ge
neraal Guy Méry, de theorie van het
zich uitbreidende sanctuarium (on
aantastbare heilige ruimte). Deze op
vatting bestond hierin, dat de hoofd
inspanning op defensiegebied zou
worden gericht op de nucleaire af
schrikkingsmiddelen, om aldus de
onschendbaarheid van het nationale
grondgebied te garanderen en voorts
om met alle of een deel van de overige
militaire middelen in die regio in te
grijpen, waarin de Franse veiligheid
het sterkst kon worden bedreigd. Als
eerste zouden hiervoor de aan Frank
rijk grenzende gebieden in aanmer
king komen.
Buiten deze eerste ring zou vrijheid
van handelen moeten worden verkre
gen door middel van onder andere
nucleaire wapens.
Frankrijk heeft in 1956 het ontbreken
van deze vrijheid van handelen aan
den lijve ondervonden tijdens de
Suezoperatie, waarbij Moskou dreig
de met de inzet van kernwapens te
gen Parijs en Londen. Frankrijk
moest, evenals Engeland,toegeven
aan de Russische eisen.
De strategische nucleaire strijd
krachten bestaan uit ongeveer vijftig
vliegtuigen van het type Mirage IV,
die elk een kernwapen van zeventig
kiloton (is ongeveer viermaal de ex
plosieve kracht van de bom op Hiro
shima) kunnen vervoeren. De vlieg
tuigen kunnen in de lucht worden
bijgetankt,, waardoor de actieradius
wordt gebracht op ongeveer 4000 ki
lometer. In ondergrondse opstellin
gen in de Provence bevinden zich nog
eens achttien raketten elk met een
bereik van ongeveer 3000 kilometer.
Elke raket heeft een nucleaire lading
van 150 kiloton.
Onderzeeërs
In 1982 hoopt men verder over zes,
door kernenergie voortgestuwde, on
derzeeërs te kunnen beschikken met
elk zestien raketten aan boord waar
van het bereik op 3000 a 4000 kilome
ter ligt. De explosieve kracht van één
raket ligt in het megatongebied (on
geveer zestig maal de Hiroshi-
mabom).
Behalve over bovengenoemde strate
gische nucleaire strijdkrachten be
schikken het Franse leger en de
luchtmacht over tactische kernwa
pens. Deze landstrijdkrachten be
schikken o.a. over het Pluton-wapen-
systeem. De raket heeft een bereik
van ongeveer 120 kilometer. De kern
wapeneenheden zijn gestationeerd
aan de Duits-Franse grens.
Deze kernwapens zijn met name be
doeld voor gebruik op het gevechts-
veld en de directe omgeving daarvan
om de tegenstander duidelijk te ma
ken, dat voortzetting van de vijande
lijkheden in de richting van het sanc
tuarium onherroepelijk zal leiden tot
inzet van strategische nucleaire mid
delen tegen de vitale belangen van de
tegenstander.
Aangezien de inzet mogelijk op West
duits grondgebied zal moeten plaats
vinden kan alleen de Franse p
esident toestemming daarvoor geven.
Intussen moeten de conventionele
strijdkrachten hun strijd voortzetten
en de vijand proberen te stoppen.
Vorenstaande zaken hebben er mede
toe geleid, dat Frankrijk niet wenste
deel te nemen aan de geïntegreerde
voorwaartse verdediging van de
NAVO en vervolgens uit de militaire
organisatie van de NAVO is getreden.
De beslissingsruimte was te smal, ter
wijl ook de rol van de Verenigde Sta
ten op het gebied van de kernwapens
als te dominerend werd ervaren
Wel is Frankrijk nog door middel van
verbindingsofficieren vertegenwoor
digd in de belangrijkste NAVO-sta-
ven.
Beslissingen
De hiervoor omschreven situatie leidt
er in geval van een gewapend conflict
in Centraal-Europa toe, dat Frank
rijk op een zeer kritiek moment zeer
fundamentele beslissingen moet ne
men, waarbij de zwaarte in belangrij
ke mate zal worden bepaald door de
aard en de plaats van het vijandelijk
optreden In feite zullen de Franse
landstrijdkrachten met name in het
begin mogelijk daarom de rol van
eenheden in tweede lijn moeten ver
vullen en wellicht erg kwetsbaar zijn.
Op 24 oktober 1974 formuleerde de
Franse president Giscard d'Estaing
de taak van de landstrijdkrachten als
volgt: „het hoofd kunnen bieden aan
onvoorziene omstandigheden in de
hedendaagse wereld en op alle denk
bare gevallen voorbereid zijn waarin
het Franse grondgebied zou kunnen
worden bedreigd".
Om deze gecompliceerde taak uit te
voeren zijn de landstrijdkrachten
verdeeld in drie categorieën.
De tactische, logistieke en ge
vechtsondersteunende eenheden
in het oosten van Frankrijk en in
Zuid-Duitsland. De sterkte hier
van bedraagt ongeveer vijftien ge
mechaniseerde of pantserbriga
des. Hieraan kunnen nog eens
veertien mobilisabele brigades
worden toegevoegd.
Een Interventiestrijdmacht be
stemd om vanuit Frankrijk te ope
reren met name in de (voormalige)
Franse gebieden.
De territoriale beveiligingseenhe
den op het Franse grondgebied
zelf.
Wapenindustrie
Voor de instandhouding en verbete
ring van zijn defensie beschikt
Frankrijk over een uitgebreide wa
penindustrie. De nationale behoefte
is echter te klein om deze industrie in
stand te houden. Vandaar dat Frank
rijk min of meer wordt gedwongen,
teneinde een onafhankelijk defensie
apparaat in stand te houden, om wa
pens en uitrusting te exporteren.
Frankrijk is na de Verenigde Staten
en de Sowjet-Unie de derde wapenex
porteur. Het ziet er niet naar uit na de
proefneming met het neutronenwa
pen, dat Frankrijk staat te wachten
om deel te nemen aan de besprekin
gen over de beperking van de kernbe
wapening.
De Russische leiders zouden tijdens
het bezoek van bondskanselier
Schmidt aan Moskou hebben gezegd
geen interesse te hebben voor de
Franse en Britse kernwapens. De
proeven met het neutronenwapen
zouden dit standpunt wel eens snel
kunnen doen wijzigen. Daarbij mag
de Sowjet-Unie nimmer de stelling
vergeten van wijlen president de
Gaulle die eens zei, dat Frankrijk
weliswaar nimmer in staat zou zijn
om Rusland zijn wil op te leggen,
maar wel om indien Frankrijk
daartoe zou worden gedwongen
Rusland een arm of been af te ruk
ken. Deze stelling gaat nog steeds op.
De Franse Mirage IV, die een kernbom van 70 kiloton kan meenemen.
door J- W. Schulte Nordholt
De mythe van de reddende
buitenstaander is hardnekkig, maar
volstrekt een mythe, in de ongunstige
zin van het woord, een verzinsel, een
fantasie. Als er al buitenstaanders
zijn dan worden ze gauw genoeg
meegesleurd in de maalstroom van
de politiek. Dan gaan ze kopje onder
of worden op de oever geworpen en
maar zelden triomferen ze,
worstelend en ontkomend.
Zoals Woodrow Wilson, een man uit
de universiteit, een geleerde die na
maar twee jaar locale politiek, als
gouverneur van New Jersey, in het
Witte Huis belandde (in 1913) en daar
een voortreffelijke hervormer werd.
Maar dezelfde Wilson kwam daarna
terecht in de nog wildere maalstroom
van de internationale politiek en ging
daarin jammerlijk onder, precies
omdat hij daar als buitenstaander
optrad.
Carter is wel met Wilson vergeleken.
Ook hier een man uit het zuiden, zij
het met minder vooroordelen
aangaande negers (want we zijn meer
dan een halve eeuw verder). Ook hier
een strenge christen,
fundamentalistischer dan Wilson.
Ook hier een man die bekend is
geworden als een goede locale
politicus, een hervormingsgezinde
gouverneur van de staat Georgia.
Ook hier een man die de zondepoel
van Washington wel eens zuiveren
zou. een buitenstaander bewust en
wel.
Minder allure
Maar om de vergelijking voort te
zetten: een man met minder allure,
minder profetische visie, kleiner,
voorzichtiger Wilson was de profeet,
de buitenstaander bij uitstek, en
daaraan ging hij ten onder Carter
mist zo'n visie, hij berekent voor hij
handelt, hij wordt dan ook
ingekapseld in het systeem. Hij kan
niet zo groots slagen als Wilson en
niet zo jammerlijk falen. Wilson was
een held uit een Griekse tragedie die
zijn onheil in sublieme verblinding
over zich heen haalde. Carter is een
figuur uit een realistische roman. Een
kleine man die het almaar tegen zit,
hoe hij ook schippert of laveert.
Zou Reagan een betere leider zijn?
Daar is eigenlijk niet zoveel van te
zeggen. Als men zijn ideeën nagaat,
krijgt men de indruk met een
volstrekte reactionair te maken te
hebben, wiens politieke opvattingen
stammen uit de tijd van voor de New
Deal, voor Roosevelt, een man van
het Amerikaanse „ancien régime", de
goeie ouwe tijd, toen men nog
onbekommerd door de staat, rijk kon
worden. Vrije concurrentie,
individualisme met een
nationalistische bravour, veel
sabelgekletter, dat zijn geen
programmapunten die „liberals"
zullen aanspreken, de progressieven,
maar daar mikt Reagan ook niet op.
Hij gelooft, en misschien niet ten
onrecht, net als alle conservatieven,
in een „zwijgende meerderheid" van
gewone mensen, die hem steunen zal.
Het probleem van Reagan is het
typische probleem van elke
buitenstaander, niet zijn ervaring is
in het geding maar zijn „image". Het
zou best kunnen zijn dat hij meevalt
als president, want dan heeft hij de
verantwoordelijkheid. Maar dan
moet hij niet een al te wilde indruk
maken, niet al te conservatief, niet al
te militaristisch zijn Hij heeft het
voorbeeld van Goldwater voor ogen.
net als hij een man uit het verre
Westen, met alle naïviteit en cowboy
roman tiek van dien. net als hij
pleitend voor terugkeer naar de
waarden van vroeger. Maar op een of
andere manier werd Goldwater het
symbool van nationaal extremisme,
van internationale risico's, en als er
een „zwijgende meerderheid" is. dan
schrikt ze in elk geval daarvoor terug,
want ze is behoudend.
Balans
Goldwater werd in 1964 geheel
verslagen door Johnson maar hij won
de staten van het diepe Zuiden, d»
weliswaar traditioneel democratis
waren, maar wezenlijk aarts
conservatief en zeer nationalistisd
Het lijkt waarschijnlijk dat Reags
net zo het blanke Zuiden zal
aanspreken en winnen, en dat
ondanks het feit dat nota bene Ca;
een zuiderling is. Maar er is een gr
verschil tussen het zuiden van 196
en dat van 1980. Want het aantal
stemgerechtigde negers toen was
vrijwel nihil, pas in 1965 werd de
nieuwe kieswet aangenomen die dl
stemlokalen opende voor de zwart
Thans maken zij 20 tot 30 procent
van de zuidelijke kiezers uit, geno
om de balans naar de andere kant
doen doorslaan.
De andere kant wil zeggen, tegen
Reagan. Want hij is erin geslaagd,
is niet helemaal duidelijk hoe, om
negers in het zuiden volstrekt tega
zich in het harnas te jagen. Er is«
grote opwinding ontstaan, en de
dikwijls apathische zwarte kiezen
zweren nu alles te zullen doen om
Reagan tegen te houden. Voor hi
hij inderdaad Goldwater redivivus
Zij nemen aan dat zijn kolossale
bewapeningsplannen gepaard met
zijn nadruk op locale en sociale
verantwoordelijkheid speciaal de
armsten, en dat zijn zij. pijnlijkzuü
treffen.
Nu wordt de verkiezing uiteraard a
beslist in het Zuiden, maar allereeü
in de grote volkrijke staten van het
Noorden en Westen. Ook daar zulle
de zwarte stemmen niet naar Reag
gaan, maar daar is meer apathie.
Carter is evenmin erg populair ond
de zwarten Zijn zuinige sociale
politiek is daar debet aan. En
Anderson heeft nog nauwelijks een
naam in de ghetto's van het Noorde
is helemaal een buitenstaander. T(
voorspellen valt daar niets, maar
waar wel Amerika gaat een van zi
vervelendste en spannendste
verkiezingen tegemoet.
Dit is de tweede beschouwing i»
een serie van drie over Amerika i»
verkiezingstijd. Het eerste artikel
stond in de krant van maandag M
juli.
