Ineens is het al Frans
wat ons ter ore komt
Tentoonstelling
Vit brieven van lezers
Fietsend voorbij de taal- en landgrenzen
Vragen blijven welkom
voor probleemrubriek
'8
Prunemont
Fokkelman geeft morgen
gratis meubelen weg!
IAANDAG 14 JULI 1980
TROUW/KWARTET
kan
door Kees de Bruine
1st*
en
Geeft Brugge zich
moeiteloos aan de fiet
ser gewonnen je
rijdt als een triomfe
rend veldheer zó van
de Vlaamse velden tot
in het hart van de stad
Gent is weerbarstig.
Ver buiten de eigenlij
ke stad, waar de eerste
huizen opdoemen, is
de weg al belegd met
grote ronde ongelijke
keien, kilometers lang
rammelen en hobbe
len, voor onze zwaar
beladen fietsen een
martelgang. Omdat
het weer nog steeds
dubieus is, laten we
ons door de WV een
hotelletje aanpraten,
en hoewel de nacht
rust danig lijdt van het
verkeerslawaai, blijkt
het een gunstig gele
gen hoofdkwartier
voor onze operaties.
ffe lopen door de oude stad
tn doen ons in een restau
rant te goed aan waterzooi,
hetgeen ondanks de naam
een verrukkelijk gerecht van
kip in romige kruidensoep
blijkt te zijn. De volgende
morgen ondernemen wij een
pelgrimage naar de St.
Baafs kathedraal, waar het
beroemde veelluik „De aan
bidding van het Lam Gods"
van de gebroeders Van Eyck
wordt tentoongesteld. Het is
ongelofelijk hoe een schilde
rij. dat de bedorven dogma
tiek, de overvolle symboliek
en de verwaten pronkzucht
van de vijftiende eeuw weer
spiegelt, tegelijkertijd zo'n
adembenemend meester
werk kan zijn. Het is onein
dig veel mooier dan de re-
produktles doen vermoeden.
Omstuwd door een deinende
zee schoolkinderen staan we
zwijgende bewondering
verzonken
Dan roepthet ongedurige
rattrersbloed ons weer ver
der 's Middags worstelen
sflons door lange keistenen
straten met troosteloze hui
zen, laten Gent opgelucht
achter ons en rijden langs de
oever van de Schelde zuid
waarts. Het weer heeft beter
schap beloofd, we merken
dat we goed zijn „inge-
fietst", het landschap logen
straft de misprijzende waar
schuwingen van onze auto
mobilistenvrienden kort
om. we weten weer waarom
wij dit soort vakantie boven
alles prefereren.
In Oudenaerde zetelt de
WV in de gewelven van een
beeldschoon raadhuis. Een
vriendelijk meisje wijst ons
op een niet in de gidsen
voorkomende kampeer
plaats bij de Kluisberg,
twaalf kilometer buiten de
stad. Ja, die tent moet ook
maar eens gespannen wor
den. Het blijkt inderdaad
een berg te zijn, en dit is
onze eerste vinnige, zij het
korte, klimpartij. We zijn
hier dan ook in de „Vlaamse
Ardennen". Het tentje staat
in een wip. we drinken een
pintje Oudenaerds in de
avondzon en wisselen erva
ringen uit met twee collega-
lietstrekkers, een bloedjong
stel uit Brabant.
De taalgrens
De volgende morgen vroeg
uit de veren, alles bijeen
pakken en wegwezen. Vlak
voorbij de Kluisberg passe
ren we de taalgrens, ineens
is het 61 Frans wat ons ter
ore en oge komt; op mijn
laart zie ik dat de Schelde is
omgedoopt tot Escaut, ter
wijl een mooie beeldengroep
in de stad Tournai (Doornik)
gewijd blijkt te zijn aan „Ro
ger de la Pasture, dit Van
der Weyde" Tournai is een
prachtige stad, de kathe
draal met de vijf torens mag
gezien worden wij gaan
daarom ook even kijken,
maar onze aandacht is er
niet zo bij. Onze gedachten
zijn ons al vooruitgesneld
naar Frankrijk en trekken
aan ons als ongeduldige kin
deren. Voort dus maar weer.
Na nog eens acht kilometer
zijn we aan de grens, een
heuse douanepost, maar de
petmannen wuiven ons
glimlachend door. We kijken
elkaar aan: met onze fietsjes
nu op Franse bodem aange
land! Vrolijk peddelen we
verder
En verder moeten we ook.
nog dertig kilometer. Ik heb
>n de gids een camping van
de TCF (Touring Club de
France, de Franse ANWB
aus) gevonden; de TCF ga
randeert een aantal voor
moede fietsers noodzakelij-
ke voorzieningen. En als we
daar dan aankomen wordt
mijn vertrouwen niet be
schaamd. We hebben deze
dag 81,3 kilometer onder on
ze pedalen weggeduwd. En
die avond zitten we op een
lommerijk plekje met een
glas wijn op het zachte gras
voor onze tent.
Beeldschoon
Brunémont ligt heel mooi
tussen plassen en vennen, en
het begin van onze dagtocht
is dan ook prachtig: een
smalle weg tussen twee gro
te vijvers, die blinkend en
blakend de zon weerkaat
sen. Die zon zal ons de hele
verdere dag onder zijn hoede
nemen, en het terrein begint
nu duidelijk te glooien wie
zei ook weer dat Noord-
Frankrijk zo vlak was? Hard
werken dus, ook „afzien",
maar het land dat we door
trekken is beeldschoon, de
stille weggetjes slingeren
zich over en tussen de hellin
gen, de grijze dorpjes waar
we door trekken lijken uitge
storven, maar ze zien er lief.
zij het wat verfomfaaid, uit.
En groot is de opwinding als
we even buiten Péronne de
eerste wegwijzer naar Parijs
aantreffen. Nog 136 kilome
ter. zegt het bord, maar dat
wordt stellig meer voor onze
fietsroute. Eerst maar zien
dat we die mooie TCF-cam-
ping in Orville bereiken, en
dat laatste stukje dertig ki
lometer blijkt een ware ver
schrikking. We zijn namelijk
gedwongen om de Route Na
tionale te nemen, en zo'n en-
kelbaans-provincieweg
heeft geen fietspaden. Dat
betekent hachelijk langs de
rand rijden, terwijl het zwa
re verkeer je om de oren
vliegt. Zo'n oorverdovend la
waai hoor je niet als je in een
auto zit: een zware truck
met oplegger drukt even
harder op het gaspedaal om
je rakelings te passeren met
een negentig kilometer
vaart.
Ik ben elke keer weer blij dat
ik niet word geraakt, en ach
teraf nog blijer dat ik over
eind blijf in de luchtwerve
lingen die zo'n monstei- ach
ter zich aantrekt. Ik maak
mij bezorgd over mijn gezel
lin. die achter mij fietst,
maar ik durf niet om te kij
ken uit angst van te gaan
zwaaien. Maar ook zij door
staat de machten der hel.
Soms zie ik, bij een tegenlig
ger, de chauffeur in zijn
truck zitten een Jonge jon
gen met een streng gezicht,
een bruine arm uit het raam;
ronkend en razend stormt
zijn ondier mij voorbij, een
demonisch fantoom, ten do
de bedreigend maar zonder
haat jegens egels, kraaien,
wezeltjes, spreeuwen en fiet
sers. Hij ziet ze niet. Hij is
van een andere bestaans-
orde.
Symbool
Doodmoe en een beetje ge
schokt bereiken we het kam
peerterrein. We hebben dan
101 kilometer gefietst die
dag, en nu willen we wel eens
wat rust nemen. Als we onze
tent hebben neergezet, gaan
we eerst het kasteel bekij
ken dat bij de camping ligt
wel van een afstand, want
het schitterende slot is nog
bewoond, door een vicomte
en zijn familie, zoals dat be
hoort bij een kasteel. De vol
gende dagen fietsen we wat
tochtjes in de omgeving; we
bezoeken Noyons. geboorte
plaats van Calvijn. Eens
staan we op een brug over de
autoweg en kijken, op een
vrijdagavond, naar de va
kantiegangers met hun cara
vans en de naar huis rijden
de vrachtauto's. En tot onze
verbazing zien we dat som
migen naar ons wuiven. Als
we terugzwaaien, doet
ineens iedereen mee. kop
lampen knipperen, toeters
groeten, sommigen werpen
kushanden. Zo staan we
daar, hoog en triomfantelijk,
vrij en onbedreigd, met de
fietsen aan de hand. en die
wereld van motoren, lawaai,
stank, slipstream, alles is
aan onze voeten. Die auto's
het zijn geen monsters meer
maar beklagenswaardige
slaven, die een groet van ver
langen uitzenden naar een
symbool van vrijheid. En
dat symbool, gek genoeg,
zijn wij.
Bij ons doel
Een en ander draagt er wel
toe bij dat wij naar lichaam
en ziel weer goed uitrusten,
zodat wij 's maandags wel
gemoed onze reis vervolgen.
We willen over Compiëgne
naar Ermenonville. Van-
daaruit gaan we een trein
nemen naar Parijs, de ge
dachte aan onze zwaar be
pakte fietsen in het Parijse
verkeer is èen nachtmerrie.
Maar in elk geval, deze etap
pe van onze Tour de France
brengt ons bij ons reisdoel,
en dat vervult ons met diepe
voldoening.
Vooral omdat deze dag de
allermooiste gaat worden
van de dagen die we hebben
beleefd. Het is stralend weer,
het land is in al zijn afwisse
ling schitterend, de hele dag
horen we leeuwerikken om
ons heen, en ln het bos van
Complègne de nachtegalen.
Natuurlijk willen wij in
Compiègne de spoorwegwa
gon bekijken waar in 1918,
én, in geheel andere omstan
digheden in 1940, wapenstil
standen zijn getekend. In
mijn Michelin-gids staat uit
voerig die van 1918 beschre
ven, met de letterlijke dia
loog tussen Foch en de Duit
sers, maar tot mijn verba
zing geen woord over die
tweede, toen Hitler, met een
goed gevoel voor historisch
theater, diezelfde wagen ge
bruikte om de overwonnen
Fransen zijn wil te dicteren.
Ik denk aan dat beroemde
filmpje waar Hitier gekke
danspasjes maakt in ditzelf
de bos, uit vreugde om zijn
wraak. Op de reusachtige
steen in het midden van de
open plek staat gebeiteld
dat hier in 1918 de misdadi
ge trots van het Duitse rijk
ten onder ging. De vernede
ring van de Fransen in 1940
heeft hier geen enkel spoor
nagelaten. Je leest-wel eens
van Russen die pagina's uit
geschiedenisboekjes ver
donkeremanen of knoeien
met foto's. Dit is natuurlijk
precies hetzelfde. Van trots
gesproken!
In de wagon hebben ze de
stoelen de schrijfpennen
weer net zo neergezet als in
1918, inclusief de kladjes
van Foch. Hier heeft de tijd
in de meest letterlijke zin
stil gestaan.
We hebben veel te peinzen
als we onze tocht vervolgen.
We rijden door land dat door
oorlogen Is omgeploegd.
Overal zie je de kerkhoven
van gesneuvelden, eindeloze
rijen kruizen, als korenaren
op een akker. En daarboven
hoor je de leeuwerikken
weer
Dit is het tweede verslag
van de fietstocht die dr. J.
C. de Bruine, predikant aan
het diaconessenhuis te
Heemstede, met zijn vrouw
maakt. Er volgt nog een der
de artikel. Het eerste stond
in Trouw van 8 juli.
door Mink van Rijsdijk
Er is in deze krant al een paar keer gewezen op de
tentoonstelling ..Dood en begraven" in het Centraal
Museum Utrecht. Ik kom er nog even op terug,
omdat ik zo blij was dat de sluitingsdatum met een
maand is verlengd en ik na mijn vakantie de
tentoonstelling nog kon zien.
Duidelijk gerangschikt, fraai van indeling, kan men
er .alles" vinden over begraven en rouwen uit de
jaren 1700-1900. Goed lees- en begrijpbare teksten
naast de geëxposeerde artikelen verdienen het zorg
vuldig gelezen te worden. De tentoonstelling heeft
niets macabers, maar brengt zakelijke en tegelijker
tijd heel intieme informatie over de manier waarop
onze voorouders omgingen met de dood. Het ver
driet en de ontreddering van hen is. zeker uiterlijk,
volstrekt anders geweest dan de onze nu. Maar de
emoties achter die veranderde rouw zijn nog erg
herkenbaar. Dat werkt hier en daar veel verhelde
rend wat betreft onze eigen oorsprong en achter
gronden.
Je wordt op de tentoonstelling ook visueel herinnerd
aan feitelijkheden, die je wel bekend waren, maar
die punten in de geschiedenis bleven zonder dat ze
schokten of ontroerden. Zo trof het me eraan
herinnerd te worden hoeveel meer baby's en kinde
ren er stierven in de achttiende en negentiende eeuw
dan tegenwoordig. In dit kader vond ik heel ontroe
rend een kinderhandje van wit marmer, dat ergens
in een hoekje van een vitrine lag. In 1895 stierf een
baby. Men maakte een gipsafgietsel van het dode
handje, dat later in marmer werd gebeiteld. Wij
hebben foto's, dia's, films en geluidsbanden van
dierbaren die gestorven zijn. Altijd als we daar
behoefte aan hebben, kunnen wij met deze techni
sche hulpmiddelen onze herinneringen verscherpen
en corrigeren.
We beseffen nauwelijks meer hoe bevoorrecht we
hiermee zijn. Eens hadden ouders alleen dat handje.
Staande voor de vitrine ga je er wat bij dromen en
hoewel het echte verhaal onbekend voor je blijft,
vertelt het kille marmer over oud verdriet en over
liefde. Zo bleef die kinderhand bewaard symbool
van rouw. waarachter ik duizenden baby's en kleu
ters zag. Gestorven kindertjes, van wie de ouders
geen geld hadden voor kostbare herinneringen
Heel gezond is verder te merken dat je wat afstande
lijk kunt glimlachen dat rouwen nogal eens gepaard
ging met grote praal- en pronkzucht in voorbije
eeuwen. Deftigheid of wat daar voor doorging
werd niet onder stoelen of banken geschoven. Het
verdriet om een dode was geen belemmering om
uiterlijk rang en stand te demonstreren. Het woord
statussymbool mag dan in onze welvaartsperiode
zijn uitgevonden, men wist er ook in droeve
omstandigheden vroeger prima mee om te sprin
gen. Ineens herinnerde ik me weer Keesje, het
diakenhuismannetje uit de Camera Obscura Zijn
heimelijke spaaracties vanwege zijn grote angst
..van de armen begraven te worden", heb ik daar in
Utrecht eigenlijk pas goed kunnen navoelen.
Een van de suppoosten van het museum keek nogal
indringend naar me toen ik in mijn uppie ineens
echt stond te grinniken. In 1847 werd in Utrecht, zo
werd ik gewaar, een begrafenisfonds gesticht. Geen
reden om te lachen nog als je leest dat er vijf
begraaf-tarieven waren. Een normaal gezond per
soon tussen de dertig en veertig jaar betaalde
drieëneenhalve cent premie per week. maar kreeg
dan na zijn dood ook de allergoedkoopste uitvaart
Hoe dan ook, dat Utrechtse begrafenisfonds floreer
de op basis van centen en halfjes uitstekend. Vijf
entwintig jaar na de stichting ervan vierde men het
zilveren jubileum met een diner. Het menu was:
Schildpadsoep - Getruffeerde pasteitjes - Ossenhaas
met Madeira saus - Groenten - Kalfsfricandeau met
ragout - Groenten - Warme pudding met vanillesaus
- Eendvogel - Compote van Appelen - Gebak -
Vruchten - Dessert.
En dan te weten dat de naam van dat fonds was:
Gedenk uw einde. Deze moralistische kreet leek me
voor de feestgangers zeer de moeite van het over
denken waard tijdens het nuttigen van zoveel lekker
nijen. Waar ik maar mee zeggen wil: deze unieke
tentoonstelling tot 6 augustus, iedere dag behalve
maandag is een reisje naar Utrecht zeker waard.
Deze rubriek is uitsluitend bestemd voor korte reacties op in deze krant gelezen
berichten, artikelen en commentaren, en niet voor open brieven, gedichten,
oproepen of reacties op advertenties (deze laatste dienen tot de directie gericht te
worden) De redactie behoudt zich het recht van bekorting voor. Hierover of over
het niet plaatsen (meestal door ruimtegebrek) kunnen wij helaas niet corresponde
ren Brieven adresseren aan Secretaris hoofdredactie Trouw. Postbus 859.1000
AW Amsterdam. Bij publikatie worden naam en woonplaats van de schri|ver
vermeld.
Herkeuring WAO
Onlangs konden we lezen, dat de
FNV tegen een herkeuring van
WAO'ers is. Nu weet iedereen dat er
honderdduizenden in de WAO lopen
die niet arbeidsongeschikt zijn. De
lasten worden weer op de werkenden
(zonder grote bek) afgewenteld Ook
voor de wèl arbeidsongeschikten in
de WAO is dit een belediging van
FNV kant. Herkeuring is nodig om
misstanden die in het verleden ont
staan zijn terug te draaien. Als de nu
ten onrechte in de WAO lopende
mensen daar uitgezet worden, hoeven
de werkenden niet in te leveren, maar
is er in de toekomst zelfs reële groeit
van het inkomen. Het wordt tijd dat
de werkenden in opstand komen te
gen het herverdelingsmechanisme
van de overheid. De inactieven ont
vangen immers meer van economisch
goed vrije tijd. zodat zij met aanzien
lijk minder inkomen dan nu nog in
totaal evenveel economisch nut ver
krijgen. Wanneer lees ik eens wat
over het nut van vrije tijd?
Vlaardingen N. 'tHoen
Tweedelig (6)
De heer Riemens wijst het evangelie,
verkondigd o.a. door Marx af. Te
recht. Maar, en dat is voor mij zeer
verdacht en inconsequent van E.P.V.,
blijkens de uitspraak van hun huidi
ge voorzitter op het jongste congres
hebben zij de keuze al gemaakt voor
samenwerking uitsluitend met de
linkse partijen en genoemd werden
P.v.d.A.. P.P.R. en P S P. en voorts
volgens de voorzitter stond de deur
open voor de C.P.N En de leus van de
C.P.N. werd overgenomen. Van Agt
.eruit en wij erin. Wanneer de E.P.V.
meent, dat een echt evangelische po
litiek (Zonder Mij kunt gij niets doen)
weerklank zal vinden bij die partijen,
die de confessie afwijzen voor het
politiek handelen zijn zij op de ver
keerde weg. De hartgrondige wens
spreek ik uit dat de geestelijke span
kracht in saamverbondenheid ster
ker mag blijken te zijn, dan onderlin
ge verschillen.
Oldebroek H. Boeve
Kreupel Zimbabwe
Dat loog er echt niet om! Nauwelijks
is de minister van handel uit Zimbab
we ln Nederland gearriveerd of hij
verzoekt dringend niet mee te doen
aan een olieboyct tegen Z.-Afrlka.
want het gevolg is een „volkomen
kreupel Zimbabwe". Daar kunnen we
het voorlopig wel weer mee doen. Ons
Nederlandse volk is toch wel even
goed voorgelicht Inzake de gevolgen
van een eventuele olieboycot! Heeft
men er een totaal kreupel Zimbabwe
voor over? Blinden en kreupelen uit
Z.-Afrika mochten niet meedoen aan
de spelen. Gaat men nu een land
kreupel maken?
's Gravenpolder L. Janse
Hart
In Trouw van 5 juli konden we lezen
wat Maarten Hooymeijer negatief be
oordeelt bij Youth for Christ em.
„Dat het allemaal en allermeest op 't
hart. op 't innerlijk aankwam, de rest
kwam dan vanzelf wel. terwijl we in
de kerken leren, dat het niet alleen op
persoonlijke bekering aankomt maar
even noodzakelijk om de vernieuwing
van de wereld gaat." Het gaat toch
om het hart. Jezus zegt zelf. Want uit
het hart komen boze overleggingen,
moord, echtbreuk enz enz. en: Een
goed mens brengt uit de goede schat
zijns harten het goede voort. Per
soonlijke bekering heeft toch alles te
maken met het hart en het innerlijk.'
Dat wij de wereld moeten vernieu
wen. daar lees ik niets van ln de
bijbel, weL over een nieuw hart en een
nieuwe geest in ons binnenste. En dat
leren we toch nog ln de kerken! Ver
der schrijft Maarten H. „Zo eenvou
dig is 't evangelie nu ook weer niet.
Dan citeer ik Jezus weer: Ik dank U
Vader. Here des hemels en der aarde,
dat Gij deze dingen voor wijzen en
verstandigen verborgen hebt, doch
aan kinderkens geopenbaard. Dat zal
waarschijnlijk wel de oorzaak zijn.
wij zullen wel te wijs en te verstandig
zijn. Wij willen alles beredeneren, al
les verklaren, het moet zichtbaar en
tastbaar zijn. Jammer maar zulk ge
loof is geen geloven meer
Lisse I. Eisenga
Onfeilbaarheid
In het artikel van P v.d. Ven in
Trouw van 7 juli over de bestrijding
van het r.k. onfeilbaarheidsdogma
van 1870 door de onlangs overleden
Zwitserse priester August Haslet
merkt hij op. dat deze kwestie in de
r.k. kerk zeer gevoelig ligt. ..omdat
het zo'n beetje de hoeksteen is gewor
den van de roomse kerkorde"
Dit lijkt mij te boud gesproken Ten
eerste speelt die onfeilbaarheid in de
praktijk een marginale rol. Het spre
ken van de paus z.g.n. „ex cathedra"
komt zeer zelden voor. Ten tweede
kan men toch moeilijk een „hoek;-
steen" noemen wat in wezen een
sluitstuk oftewel een gevolgtrekking
is. Voor het onmiskenbare pau
selijk gezag is de onfeilbaarheid wel
een allerongelukkigst argument
Lochem J. van Leeuwen
Ergenis
Ton Wagemakers. voorzitter van het
..Noordbrabantse C.D.A.". heeft alle
C.D.A. bestuursleden van de kring
Noord-Brabant een brief gezonden
met de vraag ..ERGERT U ZICH
OOK AAN JAN NICO SCHOL
TEN?". niet aan mij gericht, doch ik
moge wel als kiezer en tot voor kort
lid van de C.H.U. opmerken, dat ik
meer respect heb voor de heer Schol
ten dan voor onze ..populaire" minis
ter-president die de mening van de
meerderheid van de volksvertegen
woordiging aan zijn laars lapt. Ik kan
het niet op deze plaats in beeld brem
gen doch figuurlijk zie ik de lijsttrek
ker van het C.D.A. op zijn zilveren
fiets (het geschenk van Indonesië)
door het land trekken, hij is niet
alleen, want een zekere Hans Wiegel
staat op de step. die als eminent
richtingwijzer fungeert Hans weet
immers de weg' De heer Wagemakers
heeft met z'n uitgesproken „ergernis"
en dat nog wel t a.v. een partijge
noot niet meegewerkt aan de be
roemde fusie in oktober a.s.
Schiedam J. de Pater
Wegens vakantie is er vandaag geen aflevering van de rubriek „Uw
probleem ook het onze". Uw vragen kunt u echter wel toezenden aan de
samenstelster. Heieen van Batenburg, postbus 93313. 2509 AH Den
Haag. Per vraag, niet per briefkaart, een gulden in postzegels bijvoegen,
het liefst in waarden van 60 en 40 cent. Beslist niet aan de buitenkant
opplakken. Geheimhouding is verzekerd.
ADVERTENTIE
Morgen is hel voor Fok
kelman de laatste dag aan de
Nieuwe Binnenweg. Het over
grote deel van de totale kollektie
kwaliteitsmeubelen vond tijdens
de verhuizingsopruiming reeds
een goede bestemming. Honder
den Rijnmonders beleven nu ple
zier aan gerenommeerde merk-
meubelen voor een heel vriende
lijk prijsje.
Fokkelman viert morgen
de finale. Alles wat er nu nog
staat, gaat dan voor een hab-
bekrats de deur uit. Fn een groot
aantal dingen geeft Fokkelman
gewoon weg. Gratis en voor niets
Dat wordt voor de liefhebbers dus
een kwestie van vroeg voor de
deur staan! Aan de Nieuwe Bin
nenweg 288-294. Na dit grandi
oze afscheid van Rotterdam komt
Fokkelman binnenkort als ner-
boren terug. Dan in Schiedam.
