[roei Westduitse economie zwakt af )e wegen van het Poolse gezag zijn ondoorgrondelijk Prijs varkensvlees daalt; klant merkt er niets van Bedrijven ongerust over orderpositie Omzet detailhandel toonde opleving buitenlandse orders steun voor industrie Hypotheekrente per 8 juli Nederlandsche Bank in kwartaalverslag: Reclameraad: klacht Eigen Huis ongegrond Meubelmaker in het geweer voor behoud bedrijfstak Inflatierecord in Brazilië SER-commissie wil in meer sectoren standaardeisen jjoNDERD' iNDÉRDAG 10 JULI 1980 FINANCIEN EN ECONOMIE TROUW/KWARTET P11 R13 H15 S13 V»n onze redactie economie [JSWIJR De prijzen voor var- ■nsvlees blijven laag. Sinds eind Irige maand zijn de prijzen nog iets jaald onder het niveau dat toen al werd genoemd, zo blijkt uit cij* i van het Produktschap voor Vee Vlees in Rijswijk. Desondanks tf het bedrag dat de consument jt varkensvlees op de toonbank •rtelt, ongewijzigd. Voorlichter N. Sickinga van het Pro- uktschap voor Vee en Vlees geeft dat prijsverlagingen de klant In- rdaad niet hebben bereikt. Index- jters van het CBS wijzen uit dat de gerij-prijzen in september vorig op 102 stonden het niveau. waarop te in mei dit Jaar nog «teeds stonden. De varkensprljaen „af- boer" daalden echter in dezelfde tijd- van 107 tot 94. Volgens Sickinga worden echter niet alleen prijsdalingen niet aan de klant doorberekend, maar prijsstij gingen evenmin: „De slager streeft ernaar de prijzen voor de consument op een so constant mogelijk peil te honden." Voorlichter De Vries van het Be drijf ssc hap Slagersbedrijf heeft een heel andere verklaring voor het niet doorberekenen van een prijsverla ging aan de consument. De Vries: „Prijzen voor varkens mogen dan bij de boeren zijn gedaald, de slagerij profiteert daar niet van. Die betaalt eenvoudig dezelfde Inkoopprijs als vóór de daling." Sickinga van het Prodnktschap is het daar niet mee eens: hij noemt de uitspraak van het bedrijfsleven „in strijd met de cijfers". Die wijzen namelijk uit dat ook de groothandelsprijren voor varkens vlees afgelopen maanden zijn ge daald. De slagerijen hebben dus wel degelijk minder betaald. Indexcij fers (CBS) voor de groothandel daal den tussen september vorig Jaar en mei dit jaar van 104 naar 97. Ook daar wordt dus al een gedeelte van de prijsdaling niet doorbere kend. Sickinga geeft toe, dat bij elke schakel In de keten die varkensvlees aflegt voordat het bij de consument op het bord ligt, wel Iets blijft han gen. Hij is van mening dat slachterij en, groothandels, transportbedrij ven en slagers niet anders kunnen, omdat kostenstijgingen zoals voor energie moeten worden opge vangen. ian onze redactie economie MSTERDAM Het lijkt erop. dat de Westduitse economie kenen van een lichte teruggang begint te vertonen. Statis- eken van het officiële Westduitse bureau voor de statistiek inen namelijk aan, dat de produktie in de maanden april en iei van dit jaar met 2,5 procent is gedaald, vergeleken met de iaanden februari en maart van dit jaar. oewel feestdagen als Pasen en Pink- 29,8 miljard mark) zal met Iets meer eren ongetwijfeld hun invloed heb- dan tien procent toenemen, zo is de rn doen gelden, zijn er toch duidelij- verwachting. In de eerste acht maan- i tekenen van een teruggang in de den van het boekjaar 1979/80 steeg de loduktie in bepaalde sectoren, zoals omzet met 14 procent tot 19,8 miljard jet name in de chemische industrie, mark, waarvan 9,4 miljard (of 12 pro ber ging de produktie in april voor cent meer dan een Jaar tevoren) voor g eerste maal in vijftien maanden rekening kwam van het binnenland, aehteruit. In mei en juni heeft deze De overige 10,4 miljard aan omzet (of «weging zich voortgezet. 17 procent meer) had betrekking op het buitenland. Terwijl de waarde van de produktie vgn de chemische industrie in de eer- De orderontvangst groeide in de eer ste vier maanden van dit jaar nog een ste acht maanden van 1979/80 met in iil.UiiTa efiirrinff Fa vi»n rraif oio db. frtlool 95 nrnrant Int ?>3 A mlllarri krachtige stijging te zien göf als ge volg van stijgende prijzen, bleek zich in mei een ommekeer aan te dienen, aldus de Vereniging van de Westduit- I se chemische industrie. Een ontwik- teling die, zo wordt verwacht, zich in de resterende maanden van dit jaar ïjl voortzetten I met als gevolg, dat 1980 voor de iemische industrie in de Bondsre- ibliek een duidelijk slechter jaar zal xden dan 1979. In dat jaar steeg de oduktfe nog met ruim vijf procent namen de verkopen met een kleine atien procent toe tot ruim 100 mil- grd mark. 'at de indusjrie als^gehepl betreft, zo onen de cijfërs van de Westduitse tatistici aan. dat tn mei weliswaar de KnpfpnHmk derontvangst nog twee procent ho- **«»tciiuruiv dan die van april, doch dat ns in hoofdzaak te danken aan een ijging van de nieuwe orders voor itenlandse rekening, die met 4.5 jcent vooruitgingen. Dit onder jer als gevolg van bestellingen uit bna. )e binnenlandse orders bleven zich totaal 20 procent tot 23,6 miljard mark. Hiervan had 10,8 miljard (plus 12 procent) betrekking op de binnen landse orderontvangst ën 12,8 mil jard (27 procent meer dan in de eerste acht maanden van 1978/79) op de or- derontvangst uit het buitenland. Uit de stijging van 20 procent in de totale orderontvangst in de maanden oktober 1979 tot en met mei 1980 en de verwachting van een toename van de orderontvangst voor het gehele jaar 1979/80 met ruim tien procent, concludeert Siemens, dat een „koele zomer" te verwachten is. Daarbij doet zich het feit voor, dat de resulta ten in relatie tot de omzet onder druk staan. Naam bank Rente vast gedurende (in jaren) Afsluitprov. (procenten) Rentepercentages met 1 zonder gemeentegarantie Opg. bank werke lijk Opg. banif werke lijk Annuïteitenhypoth ABN eken 1 Jaar 5 jaar 1.5 1.5 11.25 11.25 11.95 11.95 11.25 11.5 11.95 12.22 Amrobank variabel 5 jaar 1.5 1.5 11.0 11.25 11.51 11.77 11.25 11.5 11.77 12.04 Bouwfonds 2 jaar 5 jaar 30 jaar 1.5 1.5 1.5 11.2 12.1 11.2 12.1 CentrumbanX 5 jaar 1 10.75 11.17 10.75 11.17 NMB 3 jaar 5 jaar 1 jaar 1 1 1 11.0 10.7 10.75 11.71 11.38 11.43 11.0 11.25 10.75 11.71 11.99 11.43 Postgiro/RPS 5 Jaar 1 10.8 11.49 10.8 11.49 Rabobank (adviesrente) variabel 1.25 11.0 11.75 11.0 11.75 Rabo Hyp.bank 5 Jaar 1.5 11.3 12.12 11.3 12.12 Spaarbank R'dam 1 Jaar 3/5 Jaar 2 1 11.25 11.7 11 25 11.7 Westland/U t recht standaard 5/10 Jaar 2 11.3 12.43 11.5 12.66 Levenhypotbeken Centraal Beheer 10 jaar 10.6 11.03 10.6 11.03 Ennla 10 jaar - 10.6 11.03 10.6 11.03 NVL 5/10 jaar 10.6 11.03 10.6 11.03 Voor een lening met gemeentegarantie en een 5 jaar vaste rentevoet moet momenteel 10,8 procent worden betaald. Bij enkele regionaal werkende banken kim men voor een ieder iets lager percentage terecht; zij hebben de afgelopen week enkele verlagingen doorgevoerd. Deze verlagingen zijn van geringe omvang en zullen mogelijk door meerdere banken worden gevolgd Het algemeen niveau van de hypotheekrente blijft echter hoog en zal voorlopig in de buurt van de 11 procent blijven liggen. (Publikatie samengesteld door de Vereniging Eigen Huls Amersfoort) De druk van de kant van de kosten neemt toe doordat en de prijzen van grondstoffen (waarvan overigens minder worden gebruikt dan enkele jaren geleden) en de lonen omhoog gaan. De stijging van de produktivi- telt, waarvan overigens wel sprake is, blijft bij deze ontwikkeling ten ach- een laag pitje bewegen, zoals ook ter. Veranderijig in dit beeld lijkt ipril het geval was. Een en ander vooralsnog nauwelijks mogelijk. De ais gevolg, dat het indexcijfer scherpe concurrentie laat namelijk van de orderontvangst van de Duitse weinig ruimte óm kostenstijgingen in industrie als geheel over de maanden de prijzen door te berekenen, april en mei 5,5 procent achter bleef Siemens zal ook het komende Jaar bi} dat van maart en april aanzienlijke bedragen investeren. Voor dit Jaar wordt het bedrag aan Investeringen op 2,1 miljard mark ge- oiniicii» raamd, waarvan 0,7 miljard in het.. I Ook het Westduitse elektrotechni- buitenland, met name in Brazilië, de ache concern Siemens verwacht, dat VS en Oostenrijk. Het.totale ipveste- de groei in de orderontvangst en de ringsbedrag zal uit eigen middelep verkopen gedurende de laatste vier kunnen wrordën gefinancierd maanden van het lopende boekjaar Met het Duitse Qrundig-concem, (dat is.de periode juni tot en met waarin ook Philips een belang beeft, qptemberi zal afzwakken. Dit mede houdt Siemens contact om haar posi- andat de Conjunctuur in de Bondsre- tie als toeleverancier van bepaalde AMSTERDAM (ANP) In het eerste kwartaal van dit jaar lag de economische bedrijvigheid In ons land een klein stukje boven het niveau van het tweede halfjaar 1979. iiibliek onzekerder wordt. Semens neemt aan, dat de omzet ver het gehele Jaar 1979/80 met onge- reer tien procent zal stijgen ten op- lehte van 1978/79 (28 miljard mark), ie orderontvangst (vorig boekjaar )gN HAAG De Bank voor Neder- ladsche Gemeenten heeft de koers an inschrijving op de 10 procent 8- arige obligatielening 1980 per 1985- 8 vastgesteld op 100,5 procent. Het ffectief rendement per 14 augustus op basis van de gemiddelde •optijd op die datum bedraagt der- alve 9,89 procent. De inschrijving laat open tot 11 juli. onderdelen te vergroten. Dit met na me om ook op deze wijze een vinger in de pap te hebben in de Europese amusementsindustrie. Voor de komende Jaren ziet Siemens goede groeimogelijkheden, aangezien aan de ene kant de toenemende com- municatlebehoefte en nieuwe infor matietechnieken en aan de andere kant de structurele verandering bin nen de energiesector met de na druk op de vervanging van ohe - de nodige impulsen zullen geven. Om in technologisch opzicht in de voorste gelederen te blijven, zal Siemens in het lopende jaar DM 3 miljard aan research en ontwikkeling besteden. In april en mei echter nam de onge rustheid over de onderontwikkeling sectoren van het bedrijfsleven vooral in de bouwnijverheid. Dat had HAARLEM (ANP) De Reclame raad heeft een klacht verworpen die de-Vereniging Eigen Huis had inge diend tegen een spaarinstelling. De Reclameraad is van mening dat de tv-spot waarin wordt gesproken over een mogelijkheid om belastingvrij te sparen duidelijk genoeg en dus niet misleidend is. De Vereniging Eigen Huls, belangen organisatie van bezitters van een ei gen woning, had zich gestoten aan net feit dat in de reclame namens de samenwerkende spaarkassen werd gezegd dat daar gespaard kan wor den met belastingvrije rente. Dat zou misleidend zijn, omdat pas na twaalf jaar vrijdom voor de inkomstenbelas ting ontstaat wie korter spaart,* betaalt wel belasting. De Reclameraad wijst erop, dat in de gewraakte spot de kreet voorkomt „in een jaar of vijftien" en dat dus voor de consument duidelijk genoeg is, dat het een zaak van zeer lange adem betreft. duidelijk zijn weerslag op de arbeids markt Dit schrijft de Nederlandsche Bank in het verslag over het eerste kwar taal van dit jaar. In de verwerkende industrie steeg de produktie in de eerste paar maanden, waar met name in de metaalindustrie de bestaande spanning op de arbeidsmarkt nog werd vergroot. Deze produktiestij- ging is hoofdzakelijk terug te voeren op de toename van de goederenuit- voer. Van een stijging in de nationale bestedingen blijkt namelijk geen sprake te zijn geweest. Ondanks het tamelijk grote ruilvoet verlies (een groter bedrag besteed aan import dan aan export) gaf de handelsbalans in het eerste kartaal nog een duidelijke verbetering bleven .echter teleurstellend Daar door kwam het tekort van de handelsba lans toch cp 1,2 miljard uit. Na het eerste kwartaal begon zich in verschillende takken van het be drijfsleven een duidelijk pessimisti scher beoordeling van de orderont- wikkeling af te tekenen. Het opval lendst was in de woningbouw en in de produktie van halffabrikaten. De werkloosheid die zich enkele jaren had gestabiliseerd op ongeveer 210.000, liep in april mei dan ook sterk op tot bijna 230.000 (4,5 procent van alle werknemers). De helft van de stijging was geconcentreerd in de bouw. Binnenkort komen deze auto's van het merk citroen waar schijnlijk uit China. Peugeot-Ci- troën is in onderhandeling met China over de fabricage van 2.000 Citroén CX-exemplaren per jaar. Begin volgend jaar wordt een definitieve beslissing genomen. Van onze redactie economie HAARLEM Meubelmakers, die zijn aangesloten bij de Centrale bond van Meubelfabrikanten, willen een stichting in het leven roepen met als doel de Nederlandse meubelindustrie in stand te houden. Het advies voor de oprichting van de stichting staat in een rapport over de meubelindustrie. Het ls samenge steld door een begeleidingscommis sie uit de Commissie voor Ontwikke lingsproblematiek van Bedrijven. Voorzitter van de Centrale Bond van Meubelfabrikanten, drs Pessens. ls van mening dat de relatief kleine bedrijven die meubels maken, een groot aantal activiteiten kunnen bun delen, en daardoor goedkoper wer ken. Activiteiten die zich daartoe le nen zijn: management, export, oplei ding en kwallteltaheerslng Hoe een en ander precies in zijn werk zal moeten gaan of de meubelfabri kanten bij voorbeeld een gezamenlij ke fabriek gaan gebruiken voor de uitvoer van deze plannen, ls nog niet bekend. Wat de financiering aangaat: voorzitter Pessens is het helemaal eens met het onlangs verschenen rap port van de Wetenschappelijke Raad 'voor het Regeringsbeleid, waarin wordt voorgesteld bedrijven geen in dividuele steun te geven, maar meer sector-gericht te werk te gaan In dat kader hoopt de nieuwe stich ting dan ook geld van de overheid te ontvangen. DEN HAAG (ANP) De omzet van de detailhandel ls ln de eerste vier maanden van dit jaar met zeven pro cent gestegen in vergelijking met de zelfde periode van 1979. Dit blijkt uit voorlopige cijfers van het centraal bureau voor de statistiek (CBS). Terwijl maart 1980 als enige maand met slechts één procent stijging een ongunstig beeld gaf, vertoonden ja nuari, februari en april met respectie velijk acht. negen en zeven procent méér, een opleving ln de omzet van de detailhandel Van de afzonderlijke sectoren reali seerden de warenhuizen in april de belangrijkste omzetgroei: tien pro cent tegenover één procent in april van het vorig Jaar. Eveneens gunstig was het omzetverloop bij de branches in de verkoop van duurzame en zoge heten non-food consumptiegoederen. Hier werd een groei van acht procent genoteerd, tegenover slechts één pro cent stijging in april 1979, aldus de CBS-cijfers. Teleurstellend in april 1980 waren de verkopen van nieuwe auto's, waarvan de omzet met 25 procent daalde. Ook de verkopen van nieuwe bromfietsen liepen sterk terug: min dertig pro cent. Als laatste sector waarin de AMSTERDAM (Reuter) In de twaalf maanden tot en met Juni heeft de inflatie in Brazillé 99.2 procent bedragen. In de twaalf maanden tot en met mei was dat 94,7 procent. In Juni nam de inflatie toe met 5,9 pro cent en ln mei 6,4 procent In Juni vorig jaar was er sprake van een inflatie van 3,4 procent. De index van de kosten van het levensonder houd bedroeg ln Juni 397,5 (1977:100). ontwikkeling negatief was noemt het CBS de postorderbedrijven. Hier werd zeven procent minder omgezet. DEN HAAG (ANP) In meer bran ches dan tot nu toe moet worden geprobeerd tot overeenstemming te komen over standaardvoorwaarden. Dat heeft de Commissie voor Consu mentenaangelegenheden van de So ciaal-Economische Raad geschreven aan staatssecretaris Haze kamp van economische zaken. De commissie vindt dat een experi ment, dat betrekking had op drie sectoren, voldoende succesvol is ge weest om ook in andere branches het overleg over de standaardvoorwaar den op gang te brengen. In twee sec toren, de p ark e tv loer leg ge rsbe drij ven en de openbare nutsbedrijven, 'werd tussen de branche en de consu mentenorganisaties overeenstem ming bereikt over algemene leve ringsvoorwaarden. Bij de parketbedrijven kwam daar naast een geschillencommissie par ket tot stand. Yx>r de levering van gas. water en elektriciteit is inmid dels ook een geschillencommissie op gericht. In de autobranche is het overleg eveneens gestart, maar dit heeft nog niet tot resultaten geleid. In het alge meen verloopt het overleg over stan daardvoorwaarden uiterst moeizaam, aldus de commissie. Het experiment was al in 1974 begonnen. door Koos van Weringh £e eerste indruk van Polen doe ik op iri het vliegtuig naar Warschau. De ankfurter Allgemeine Zeitung, die ik in die ongemakkelijke, opgevou wen vliegtuighouding probeer te lezen, bevat een artikeltje over Miros- |aw Chojecki, een Pool die op 25 maart gearresteerd is vanwege het ïderrechtelijk in gebruik hebben van een kopieerapparaat. Daarmee ijkt hij allerlei geschriften te hebben vermenigvuldigd die in Polen niet ^"ijgbaar zijn k tweede indruk wordt op het vliegveld an de Poolse hoofdstad genoteerd De sta- ri kranten die uit mijn tas steekt, wordt 'ft aan een nader onderzoek onderworpen k had er wel op gerekend, gezien een aantal rvanngen bij grensovergangen naar Oost- krlijn. Polen is de DDR niet. lij de douane moet ik wel zeer nauwkeurig ivulien wat voor buitenlands geld ik bij me fb De beambte schrijft met grote precisie rige aantekeningen op het formuliertje, ft er een stempel op en geeft het vervol- fns terug met een gezicht van „Wee je fbeente als je het lef hebt hier met geld te wendelen Amper ben ik door de controle 'fen of een man schiet mij aan met de ^aag: „Change? Wechseln?" Yiet populair Ü^.vragen'in het En8eIs «n Duits gesteld, ai Ut gedurende een verblijf van acht dagen 6 vaak horen, dat ik er bijna misselijk van J*®-Het Poolse geld is in Polen niet popu- °at is mij wel duidelijk geworden Mijn «obleem is echter dat ik over een aanzien- njke hoeveelheid van dit geld beschik Bij jankomst in het hotel wordt mij officieel bedrag aan zlotys overhandigd, namens de Universiteit van Warschau, die mij voor een week heeft uitgenodigd Als mij op de één. na ipatste dag van mijn verblijf nog eens een bedrag wordt overhan digd voor het houden van.een lezing blijk ik mij in een kort tijdsbestek te hebben kun nen ontwikkelen tot een kapitalist in een socialistisch land. zonder mijn buitenlands geld daarvoor te hoeven aanspreken. We gens gebrek aan kennis op dit terrein zal ik dit financieel-economische raadsel hier ver der onbesproken laten. Vermeldenswaard is nog wel dat ik twee keer door taxichauf feurs als passagier geweigerd ben, nadat hun gebleken was dat ik van plan was met Pools geld te betalen. Geduld Over Polen is meer te; vertellen dan over de corruptie in het dagelijkse betalingsverkeer en over de economie in hét algeméén Die is slecht, zo hoor ik regelmatig verluiden en voor een deel is dat ook te zien aan het einde van het produktieproces: bij de leve ranciers. Voor winkels waar groenten, fruit en vlees te krijgen zijn, staan vaak lange rijen mensen braaf te wachten, met een geduld dat wij in de Nederlandse samenle ving nergens aantreffen. De gelaatsuitdrukking van de wachtenden verraadt niet dat ze Inwendig opstandig zijn tegen deze toestand, en wellicht zijn ze dat ook niet. Zelfs als de winkeldeuren gesloten worden vóórdat iedereen aan de beurt ge weest is, wat ik een aantal keren heb zien gebeuren, blijft het bij een ontmoedigde blik. Van verbsile agressie, bij ons zo'n bloei end verschijnsel, is niets te merken. Voor de bevolking zou de economische toe stand er nog veel beroerder uitzien, zo hoor ik ook vaak betogen, als een deel van de land- en tuinbouw niet in particuliere han den zou zijn. Dat is officieel toegestaan. In de buurt van Warschau bevinden zich vele bedrijven van tuinders die „voor zichzelf' werken en dat zeer hard doen. Aan de staat van hun woningen valt af te lezen dat het hun voor de wind gaat; die huizen vertonen soms villa-achtige kenmerken. Die mensen hebben er alle belang bij een hoge omzet te halen. In Polen zijn in het recente verleden enige voedselrellen geweest en als een vleugje particulier initiatief een bijdrage kan leveren aan het voorkomen daarvan, zijn de autoriteiten kennelijk bereid dat niet tegen te houden. Vraag en aanbod Da.t in Polen het systeem van vraag en aanbod niet helemaal uitrgeschakeld is. blijkt ook uit de Zycie Warszawy, een in Warschau verschijnend dagblad. En een populair dagblad, te oordelen naar de snel heid waarmee de stapels in de kiosken kleiner worden. In deze krant staan name lijk advertenties, niet voor de verzamelde werken van Marx. Engels en Lenin of de gebundelde toespraken van de Poolse par tijleider Edward Gierek, maar voor huizen, auto's, televisietoestellen en dergelijke da gelijkse zaken. Mijn gastheer wijst mij erop dat in het nummer van 10 mei zelfs Holland se tulpenbollen worden aangeboden. Deze krant bevat ook vele familieberichten, zoals overlijdensadvertenties. Het officiële dagblad van de Poolse commu nistische partij, Try buna Ludu, is welis waar een partij krant, maar maakt toch een andere indruk dan kranten als Neues DeutschlandRude Pravo of Scinteia, res pectievelijk van de partijen in de DDR, Tsjechoslowakije en Roemenië Deze zijn dagelijks gevuld met officiële verklaringen en standpunten, ellenlange toespraken van het partij kader, opgeluisterd met vele foto's van de hoogmogenden. Bescheiden Het Poolse partijblad, daar had ik het over. is wat de presentatie van de leider betreft, van een grote bescheidenheid. Gierek komt natuurlijk wel op foto's voor, maar toch niet vaker dan Van Agt in Nederlandse kranten De aanwezigheid van de partij in het dage lijks leven lijkt mij in Polen ook veel minder dan bijvoorbeeld in de DDR. Foto's van de leider op straathoeken, gebouwen en via ducten of in etalages heb ik niet gezien. Zelfs op de dag dat alle kopstukken uit het Oostblok in de Poolse hoofdstad waren voor de viering van het 25-jarig bestaan van het Warschaupact, was er geen uiterlijk vertoon. Geen ingehuurde groepen school kinderen met vlaggetjes, weinig vlaggen in het straatbeeld en geen totale stillegging van het verkeer. Op een avond kwam ik om een uur of zeven uit de universiteit en zag de grote, zwarte Russische limousines op korte afstand voorbijkomen, wat evengoed een merk waardig gevoel geeft. Mannen van wie de namen alleen al een wereld van onheil op roepen. zoals die van Breznjew en Husak. rijden op drie meter aan je voorbij, ze bestaan dus echt, ze zijn geen uitvinding van de propaganda. Ik zie Husak zitten en moet onmiddellijk denken aan een collega in Tsjechoslowakije, die nu al weer jaren stoker van de centrale verwarming in een ziekenhuis is, omdat hij in 1968 zo van de lente genoot. Uit die tijd herinner ik mij iemand die uit Praag terugkeerde en opgetogen berichtte dat hij daar een exemplaar van Le Monde gekocht had. Westerse kranten in Praag! Wie zal kunnen zeggen in hoeverre de uit bundigheid waarmee deze verworvenheid gevierd werd tot het einde van die veelbelo vende lente heeft bijgedragen? Leeszalen In Polen, ik zei het al. zijn de autoriteiten op het vliegveld niet gelnteresserd in de kran ten die uit mijn tas steken, voor iedereen zichtbaar. Waarom, zo blijkt mij een dag later, zou men ook? Overal in Warschau bestaat de mogelijkheid Westerse kranten te lezen. In de grote hotels en ook op andere plaatsen kunnen ze worden gekocht. Ze zijn wel ongeveer dertig keer zo duur als een Poolse krant, maar die kost dan ook slechts één zloty. In Verschillende openbare leeszalen, waar van sommige overeenkomst vertonen met de befaamde Weense koffiehuizen, is het mogelijk tientallen kranten te lezen, com munistische en niet-communistische. Ze zijn weliswaar een paar dagen oud. maar iemand die belang stelt in de gebeurtenis sen in de Bondsrepubliek. Italië, Frankrijk, Engeland en andere landen kan daar te recht. Ik heb een aantal uren in die leesza len. die niet met onze openbare leeszalen te vergelijken zijn, doorgebracht, kop koffie onder handbereik en de krant breeduit voor mij op tafel. Aan andere tafeltjes werden gesprekken gevoerd, dat mag ook Zoiets zouden we in Amsterdam moeten hebben dacht ik dan steeds Wat wel enigszins op Amsterdam lijkt is een soort „vrijmarkt", die alleen op de zonda gen in mei gehouden wordt, naast het Paleis voor de Cultuur, een buitengewoon immens gebouw in Russische stijl, dat ook een ge schenk van de volken der Sowjet-Unie aan de Polen is. „Over onze ruggen en geheel op onze eigen kosten", heb ik meer dan eens horen opmerken. Op die vrijmarkt is van alles te koop, vooral op het gebied van de lectuur. Tijdschriften, zoals jaargangen van Der Spiegel en Paris Match en periodieken voor de jeugd waar Elvis Presley en The Beatles op het omslag prijken. De liep daar op zondagmorgen om een uur of half tien. toen er al duizenden mensen rondsjouwden, veel kinderen met een suikerspin Partijwerken Voor de stands met boeken bestond zeer grote belangstelling. Je moest je in een rij opsteller om te zien wat er te krijgen was Sommige stands waren volgestouwd met partijwerken en ook daar stonden de men sen zich te verdringen. Je kon boeken laten signeren door de schrijvers. Het meest inte ressant waren de antiquarische boeken, waarvan veel over het Polen van vóór de oorlog, toen het geweld nog niet over het land gegaan was. Toen de steden nog in hun oude glorie overeind stonden, toen een plein nog een plein en geen lege vlakte was. Ik zag ook twee exemplaren van George Orwell's Animal Farm, in een uitgave van Penguin Books uit het begin van de jaren vijftig. Dit bijtende boekje over de wijze waarop het varken Napoleon de boerderij bestiert behoort tot één van de vijftig boe ken die door de clandestiene uitgeverij van Miroslaw Chonjnecki. Nowa. tegen de wil van de censuur in. onder de aandacht van het publiek gebracht worden. Ook in dit geval bevestigt de censuur de inhoud van het boekje van Orwell zoals altijd. De we gen der autoriteiten zijn ondoorgrondelijk

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 15