Verkade-albums van Thijsse' nog
lamin wil vijftig
filialen afstoten
1
Schmidt ontvangt in
Amsterdam medaille
Kans nieuwe conventie Eurocontrol
Stokgroep Nederland
luit tien kantoren
■'laatjes tentoongesteld op de Flevohof
IN DE WEIDE.
LS T ZOMER WORDT DAN GAAN DE BLOEMEN IN
DE WEI MET HET GRAS STRIJDEN OM DEN VOOR
RANG. HET GRAS HEEFT ZIJN EIGEN BLOEMEN.
WONDERMOOIE DINGETJES. MAAR ONGELUKKIG
WAT KLEIN EN KLEURLOOS. ZOODAT DE WANDE-
.LAAR ER NIET OP LET EN HEEL ONRECHTVAARDIG
den naam van grasbloemen geeft aan madelief en boterbloem.
onden en ondernemingsraad niet akkoord
foor 85 man ontslagaanvrage
Mi
iddellandse Zee
iet gevaarlijk
oor gezondheid'
Jonge mensenredder
Shell investeert
achthonderd miljoen
Saoedi-Arabië maakt rial duurder
CNV dringt weer
aan op betere
regeling illegalen
WOENSDAG 9 JULI 1980
BINNENLAND
TROUW/KWARTET
R H S 9
ior Haro Hielkema
IDDINOHUIZEN „Een lok-
!s om nieuwe clientèle tot zich
trekken" noemde de firma Ver-
ide Comp. in april 1907 de
bums, die het Zaanse bedrijf via
kruidenier uitgaf. De albums
e toen nog vijftig cent met twin-
procent korting kostten, zijn
de loop der jaren een eigen
ren gaan leiden: het waren geen
bums van Verkade meer. maar
rkade-albums van Thijsse.
jac P. Thijsse heeft als pionier op het
Died van de natuurkennis de albums tot
n begrip in Nederland gemaakt. Niet
êen in de tijd dat hij de tekst voor de
eken schreef waren de aanschaf en het
zamelen van de bijbehorende plaatjes
ware volksrage. Maar ook nu is de
langstelling voor de oude albums nog
(zonder levendig. De antiquarische uit-
ven doen in sommige gevallen zelfs
ie- tot vierhonderd gulden (Friesland).
i net zoals het voor kruideniers in april
07 eigenlijk een „must" was om de al
ums van Verkade in de handel te nemen
Kon men vroeger achter de toonbank
iet een lange pijp in de mond op zijn
ofjes de klanten bedienen, thans moet
ien heel wat meer doen om zijn zaken tot
loei te brengen" schreef Verkade in een
jrculaire aan de kruideniers), zo zijn de
truitgaven van de door Thijsse geschre-
albums waarmee uitgeverij Zomer
tuning in 1975 begon, voor velen een
Stplicht nummer geworden.
„Ooit «Ij fabrikanten moeten veel harder
'werken en hebben reeds vroeg begrepen,
dat men met stil zitten er niet komt."
ajdus de koekfabriek in 1907. „Reclame
aken. het publiek tot je trekken niet
rachten. moet de leus zijn van ieder
loruitstrevende. wil hij in zaken succes
jben De Zaankanters deden mee aan
trend van veel fabrikanten om plaatjes
jde produkten te doen. Begin 1900 druk-
een Duitse uitgeverij drie sprookjesal-
ims voor Verkade, maar de leiding van
it bedrijf zocht het toch liever in wat
>er educatieve uitgaven. Al snel werd
ii Jac. P. Thijsse gedacht, de natuur-
uier bij uitstek, die met zijn vlotte
teltrant de albums tot een succes zou
ken.
erie
1906 begon Thijsse de serie met de
rste van vier jaargetijden-albums (Len-
Na Zomer, Herfst en Winter volgden
zak, bij bussen beschuit en dozen waxlne-
theelichtjes. Het eerste album, Lente,
moest vier keer herdrukt worden. Niet
alleen kinderen spaarden de plaatjes, ook
„hun ouders, onderwijzers en onderwijze
ressen stuurden ons opgetogen brieven
over het zo onderhoudend geschreven ver
haal en de innigheid waarmee Thijsse
vertelt over bloemen en vogels van ons
mooie Nederland", schreef Verkade in
1907.
Jaargetijden
Jac. P. Thijsse
Blonde Duinen en Bonte Wei. In 1912
verscheen Het Naardermeer, gevolgd door
Bosch en Heide, Langs de Zuiderzee, De
Vecht, De IJsel en Friesland (1919). In 1926
zetten Verkade en Thijsse de reeks voort
met De Bloemen in onze Tuin, Texel.
Paddenstoelen, De Bloemen en haar
Vrienden, Waar wij wonen en (in 1937)
Onze groote Rivieren.
De Imposante serie van achttien albums
was mogelijk nog langer geworden, als de
oorlog er niet tussen gekomen was. Thijs
se had de tekst voor Vogelzang al bij de
Zaanse firma ingeleverd: „Hier is nu de
Vogelzang. Alles wat liefelijk is en wellui
dend. Laat ons dit alvast vasthouden voor
het voorwoord". Het duurde tot 1965
(Thijsse was al in 1945 op 79-jarige leeftijd
overleden), voordat Verkade het album
uitgaf: als een postume hulde aan de man
die honderd jaar geleden was geboren.
De verkoopcijfers illustreren wel hoe po
pulair de albums van Thijsse waren. Tal
van koek-, zeep, chocolade- en tabaksfa
brikanten verstrekten tussen 1900 en 1940
plaatjesalbums aan hun klanten, zoals
leveranciers van allerlei waren tegenwoor
dig afbeeldingen van voetbalsterren, pop
zangers of stickers bij hun artikelen stop
pen. Maar de Verkade-plaatjes steken er
toch wel bovenuit. Meer dan vierhonderd
miljoen prentjes zijn er in de loop der
jaren verspreid: bij de honingontbijtkoek
in karton, de ontbijtkoek in perkamenten
Het enthousiasme voor de albums bleek
in 1975 nog steeds opvallend groot, toen
Zomer Sc Keuning met de Vereniging tot
Behoud van Natuurmonumenten de vier
jaargetijden opnieuw in de handel bracht.
In drie maanden tijd waren 100.000 exem
plaren gedrukt en verkocht; een tweede
en een derde druk volgden met evenveel
succes. Daarna verschenen de herdrukken
van Bonte Wei en Blonde Duinen, nu in
samenwerking met de ANWB. Ook deze
boeken verdwenen in een vlot tempo over
de toonbank.
Het wordt eentonig, maar ook de heruit
gave van Friesland, die vorig Jaar ver
scheen in verband met het 75-jarig be
staan van de Friese milieu-organisatie It
Fryske Gea, liep als een trein. In septem
ber brengen de uitgever en Natuurmonu
menten de herdruk van Het Naardermeer
op de markt, hetgeen de faam van de
Verkade-albums ongetwijfeld wederom
zal vergroten.
„We krijgen de laatste maanden weer erg
veel orders; we denken er al weer over om
door te gaan met het brengen van her
drukken", zegt H. de Snoo, hoofd marke
ting van Zomer Keuning uit Ede. „Na
Blonde Duinen is de verkoop een beetje
stilgevallen. Maar de kans dat nu Langs
de Zuiderzee onder handen genomen
wordt, is niet gering. Het voorwoord ligt al
klaar. Al begint de nostalgie voor de al
bums misschien een beetje te tanen, we
zouden er van de eerste heruitgaven toch
zo weer 10.000 exemplaren kwijt kunnen.
De sfeer die je zo in de verhalen en de
plaatjes proeft, daar is nog steeds belang
stelling voor."
Tentoonstelling
Bij de jongste herdruk, Friesland, is de
uitgever afgestapt van de ook al nostal
gische losse plaatjes, die de eigenaar
van het album zelf moet uitknippen en
opplakken. „Onze ervaring is dat dat in
plakken vaak achterwege blijft. Het idee
is wel leuk, maar het werd op een zeker
moment te duur. Bij Friesland hebben we
de plaatjes in het boek gedrukt."
De belangstelling voor de Verkade-al-
bums bracht de leiding van de Flevohof.
Uit het Verkade-album „Zomer"
landbouwmanlfestatie en recreatieoord
bij Biddinghuizen in Zuidelijk Flevoland,
op de gedachte om de plaatjes, die in de
albums van Thijsse staan afgebeeld, ten
toon te stellen. Voorlichter A. Kop en
ontwerper G. Vaags zochten contact met
de Zaanse firma, die in hun ogen niet
zoveel interesse toonde. Kop: „We kregen
de indruk dat Verkade de albums en de
plaatjes als een deel van de geschiedenis
van het bedrijf beschouwt en vindt dat
dat zo moet blijven. De aquarellen die we
in de Flevohof wilden exposeren, bleven
in de kluis Vaags: „Ik heb het gevoel dat
Verkade zijn naam aan de koekjes wil
vasthouden en de albums het liefst wil
laten rusten. De associatie tussen de al
bums en Verkade is misschien te groot,
terwijl Verkade juist om z'n koekjes be
kend wil zijn."
Tenslotte kreeg de Flevohof van de koek
fabrikant toch alle medewerking om de
aquarellen uit de eerste albums (van Jan
Voerman jr., L. W. R Wenkebach en Jan
van Noort) te copiëren op ware grootte
(anderhalf keer zo groot als de plaatjes in
de albums. De originelen zouden in het
paviljoen teveel te lijden hebben van het
licht en de temperatuursverschillen. De
expositie blijft permanent in de Flevohof:
„We vinden de afbeeldingen hier erg toe
passelijk", zegt Kop, „omdat ze betrek
king hebben op natuur, milieu en land
schap. De boeken van Verkade zijn nog
steeds actueel. Ze laten enerzijds zien hoe
het vroeger was. anderzijds wat er nog
over is."
De expositie wordt vandaag geopend door
dr. Fop I. Brouwer, bekend vanwege zijn
radiopraatjes over „al wat leeft en groeit
en ons altijd weer boeit". De toegangsprijs
voor de Flevohof bedraagt acht gulden
voor volwassenen, vijfeneenhalve gulden
voor kinderen tot en met 12 jaar. Het
centrum in de polder is per bus vanuit NS-
station Harderwijk te bereiken.
IOSTERHOUT (ANP) De snoepfabrikant Jamin wil vijftig van haar in totaal 325 filialen in
ins land sluiten. Omdat niet voor alle betrokkenen interne herplaatsing mogelijk is, zullen
ngeveer zestig mensen moeten worden ontslagen, aldus directeur H. M. Feyen.
mi en ander is een uitvloeisel van
interne studie waarbij onder-
Ucht werd, welke winkels ook in de
ekomst rendabel zijn. Gekeken is
ar de ligging en naar de mogelijk-
id om de winkels eventueel uit te
eiden, zodat een breder assorti-
ent kan worden aangeboden. Een
aantal winkels van Jamin is al sinds
begin van dit jaar aan de nieuwe
formule aangepast. Deze zogenaam
de formule „Winkel '80" heeft inmid
dels bewezen succesvol te zijn heeft
de heer Feyen gezegd.
De dienstenbonden FNV en de onder
nemingsraad gaan niet akkoord met
fRECHT (ANP) De Stokgroep Nederland (makelaardij,
tningbeheer en projectontwikkeling) gaat tien van haar
Jhttien kantoren sluiten. Voor 85 van de 240 personeelsleden
J een ontslagaanvraag worden Ingediend.
e dienstenbonden FNV en de Unie
LHP zijn akkoord gegaan met de
organisatie en met een sociaal plan
oor de 85 werknemers (makelaars,
njectontwikkelaars, medewerkers
n de afdeling verkoop verzekerin-
a, administratief personeel en
toonmakers), die moeten worden
iWagen.
e meeste ontslagen vallen volgens
i dienstenbonden FNV, op het
pofdkantoor van Stok in Tilburg,
dertig mensen moeten afvloei-
De vestigingen die dicht gaan zijn
OTTERDAM Het aantal ziekte-
ballen dat aan zwemmen in de Mid-
ülandse Zee kan worden toege
geven, blijkt in de praktijk mini-
aal te zijn. Dit schrijft dr J. Huis
an. deskundige op het gebied van
fectieziekten en hygiëne, in het epi-
ïmiologisch bulletin van de GG en
D in Rotterdam.
msman haakt hiermee in op de re
ft te berichten over de verontrus-
slechte kwaliteit van het zwem
ster in de landen rondom de Mid-
£*ndse Zee. Volgens Huisman
■opt men infectieziektes als buikty-
jaof geelzucht veel eerder op via het
^dsel dan via zwemmen Vaccina-
.tegen deze ziektes is overigens
tijd aan te raden, schrijft Huisman,
men naar landen gaat waar buik-
Jrius en geelzucht nog op grote
Ichaal voorkomen
Leeuwarden, Vlissingen, Temeuzen,
Venlo, Dordrecht, Eindhoven,
Utrecht, Alkmaar, Alphen aan de
Rijn en Arnhem.
In de reorganisatieplannen is ook de
verkoop opgenomen van het vijftig
procent-belang van Stok in make
laardij Stienstra in Heerlen. Voor de
59 werknemers van Stienstra zijn
daarvan geen negatieve gevolgen te
verwachten.
Instorten markt
De kantoren van Stok die open blij
ven zijn gevestigd in Rotterdam, Ber
gen op Zoom, Den Haag/Zoetermeer,
Breda, Almere, Groningen, Nijmegen
en het hoofdkantoor in Tilburg. Vol
gens Stok blijft hiermee de landelijke
spreiding gehandhaafd, zodat de kan
toren zo nodig ondersteund door
informatiecentra op de grote bouw
werken toch het hele land kunnen
„bewerken". De directie zegt ervan
overtuigd te zijn dat met deze reorga
nisatie de werkgelegenheid voor het
overblijvende personeel en de toe
komst van het bedrijf zeker zijn ge
steld.
Oorzaak van de reorganisatie is vol
gens de dienstenbonden FNV, een
slechte financiële situatie die het ge
volg is van het instorten van de wo
ningmarkt en het hoge rentepeil.
Stok heeft voor ongeveer 150 miljoen
gulden onroerend goed in eigendom,
dat grotendeels wordt gefinancierd
met geleend kapitaal.
De dienstenbonden FNV hebben zich
bij de reorganisatie neergelegd „om
dat er niet aan viel te ontkomen".
de plannen. Zij menen, evenals de
vakbondsleden bij de Jamin-vestigin
gen, dat eerst moet worden onder
zocht waardoor de winkels onrenda
bel zijn en hoe ze eventueel alsnog
winstgevend gemaakt kunnen wor
den. Vrijdag praten de bonden op
nieuw met de Jamin-directie.
Volgens de dienstenbonden FNV wil
Jamin vóór 1 september van dit jaar
49 winkels sluiten en twintig beheer
ders en twaalf verkoopsters ontslaan.
Dit jaar, aldus een woordvoerder van
de bonden, wil de Jamin-directie ook
vijftig winkels uitbreiden volgens de
„Winkel '80"-formule die inhoudt, dat
het gebruikelijke assortiment wordt
uitgebreid en dat er gratis koffie kan
worden gedronken. In dit project in
vesteert Jamin vijf miljoen gulden.
„Als meneer Jamin vijf miljoen gul
den heeft om de beste winkels in het
land nog winstgevender te maken, is
er ook geld om de slechtste weer
rendabel te maken," aldus de woord
voerder. De ondernemingsraad is be
zorgd over de positie van de suiker-
werkfabriek van Jamin in Ooster
hout, die het grootste gedeelte van
het in de winkels verkrijgbare assorti
ment produceert. Bij sluiting van 49
filialen zal een deel van de omzet
wegvallen
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM De Westdultse bondskanselier Helmut
Schmidt heeft gisteren ln Amsterdan de Nahum Goldmann-
medallle ontvangen. Deze onderscheiding wordt sedert 1975
jaarlijks uitgereikt aan Iemand die zich verdienstelijk heeft
gemaakt voor de zaak van vrede en mensenrechten
De vierjarige Mike Zwaaf uit Koog aan de Zaan tussen zijn
ouders en beladen met geschenken, nadat Zaanstads loco
burgemeester hem had gehuldigd. Dat gebeurde op verzoek
van het Carnegie Heldenfonds voor het redden van Mike's
vriendje Jasper van der Schaaf. Jasper was in het water
geraakt en alleen een beentje stak nog boven het water uit
Mike trok er aan en wist de jongen op de wal te krijgen.
Edgar Bronfman, voorzitter van het
Wereld Joods Congres dat dezer da
gen in Amsterdam bijeen is, verklaar
de bij de uitreiking van de onder
scheiding dat deze dit keer bedoeld
was om de bondskansller en mensen
als hij te eren. Zij hebben het Duitse
volk uit het donker verleden gehaald.
„We eren niet alleen uw bijdrage en
de zaak van de vrede en de mensen
rechten, maar ook de manier waarop
u en uw voorgangers naar vermogen
hebben geholpen een keer te brengen
in de gebroken levens van de overle
venden van Holocaust", aldus
Bronfman.
In zijn toespraak refereerde Helmut
Schmidt aan het dagboek van Anne
Frank waaruit hij passages citeerde
van 8 Juli 1942. „Er is zoveel gebeurd,
het is net alsof de hele wereld op zijn
kop is gaan staan." Ik beveel dit boek
ter lezing aan alle Jonge Duitsers aan.
aldus Schmidt. Als we gehoor geven
aan onze morele verplichtingen dan
moeten we waakzaam zijn en de
joods-Duitse relaties versterken,
vooral in Duitsland zelf.
Verzoening
LONDEN Een dochtermaatschap
pij van Shell Oil Company (de Ameri
kaanse tak van de Koninklijke Shell
Groep) gaat vierhonderd miljoen dol
lar (achthonderd miljoen gulden) in
vesteren in een petrochemisch com
plex in Saoedi-Arabië, dat in totaal
drie miljard dollar gaat kosten. Het is
Pecten Arabian, dat dezer dagen over
het plan overeenstemming heeft be
reikt met SABIC (Saudi Basic Indu
stries Corporation), dat eveneens 400
miljoen dollar bijdraagt. De rest van
het bedrag komt van het fonds voor
overheidsinvesteringen van de Saoe-
dische regering en van banken.
AMSTERDAM (Reuter) Saoedi- waarde vernoogd). Voortaan is één
Arabië heeft zijn munt, de rial, ten dollar 3,32 rial waard tegen tot nog
opzichte van de dollar revalueerd (in toe 3,33.
In zijn felicitatie tot Nahum Gold-
mann, een van de pioniers van de
Zionistische beweging, die dezer da
gen zijn 85e verjaardag vierde, noem
de Schmidt hem de Relsh Galuta
„het hoofd van de Joden in de ver-
strooing." Hij besteedde uitvoerig
aandacht aan het werk dat Gold-
mann gedaan heeft voor de verzoe
ning van Joden en Duitsers. De Zio
nistische leider was degene die na de
2e Wereldoorlog erin slaagde Duitse
herstelbetalingen te krijgen die voor
een belangrijk deel naar Israël
vloeiden.
Hij begon in maart 1952 besprekin
gen met een vertegenwoordiger van
de Westdultse regering tijdens een
ontmoeting in Den Haag. De eerste
herstelbetalingen begonnen het jaar
daarop.
Van onze soc.-econ. redactie
UTRECHT In een brief aan minis
ter-president Van Agt heeft het CNV
opnieuw aangedrongen op een betere
overgangsregeling voor illegale bui
tenlandse werknemers.
Na de inwerkingtreding van de wet
arbeid buitenlandse werknemers
heeft het CNV al verscheidene malen
pogingen ondernomen om tot een be
tere overgangsregeling te komen. Tot
nu toe is dat niet gelukt. In de prak
tijk blijkt dan ook, zo stelt het CNV in
de brief aan de premier, dat de illega
le werknemers in een zeer moeilijke
en, menselijk gezien, onaanvaardba
re positie verkeren.
Van een onzer verslaggevers
BRUSSEL Staatssecretaris Smit-Kroes heeft de indruk dat op 20 november van dit jaar een
nieuwe conventie voor Eurocontrol zal worden aanvaard. Het gaat om de organisatie die het Vakbond
hoog vliegende luchtverkeer boven Europa regelt.
toekomst aan de zorgen van Eurocon
trol zal worden toevertrouwd.
Het petrochemische complex komt te
staan in Jubail. De plannen voorzien
in de produktie van 656.000 ton ethy- Telegram
leen, 333 000 ton chloor, 377.000 ton
natriumhydroxyde en 454.000 ton et-
hyleendichloride per jaar. Verder zul
len installaties worden gebouwd die
327.000 ton ethylbenzeen, 295.000 ton
styreen en 281.000 ton ethanol per
jaar kunnen maken Onderdeel van
de plannen vormen de bouw van
schepen en terminals en voorzienin
gen voor de infrastructuur
Het was de bedoeling dat de zeven
bewindslieden van verkeer en water
staat van de landen die bij de organi
satie zijn aangesloten al gisteren zou
den beslissen over de nieuwe conven
tie. Volgens mevrouw Smit-Kroes
werd de zaak op technische gronden
uitgesteld.
De vergadering heeft het ook gehad
over het verkeersleidingsce^trum
van Eurocontrol in het Limburgse
Beek. Men stemde er mee in dat Ne
derland, België, Luxemburg en West-
Duitsland, die voor het centrum ver
antwoordelijk zijn, gaan onderzoeken
of er mogelijkheden zijn het centrum
te handhaven of het zelfs uit te brei
den. Het onderzoek moet in augustus
volgend jaar klaar zijn.
Tijdens de vergadering ontvingen de
bewindslieden een telegram van de
voorzitter van het Europese Parle
ment, waarin deze op voorstel van de
Nederlandse liberaal Berkhouwer
verzocht geen negatieve beslissing
over Eurocontrol te nemen, totdat
het Europese Parlement donderdag
een resolutie over deze organisatie
had behandeld.
De huidige Eurocontrolconventie
loopt in maart 1983 af. Wanneer de
lidstaten behalve de vier genoem
de ook Engeland, Frankrijk en Ier
land het niet voor maart 1981 eens
zijn geworden over de nieuwe conven
tie, dan loopt de bestaande door tot
1988. Als een van de lidstaten zich
vóór maart 1981 zou terugtrekken.
zou de organisatie volgens de regle
menten alleen nog maar geliquideerd
kunnen worden.
De nieuwe conventie nodigt landen
slechts uit om taken betreffende het
luchtverkeer aan Eurocontrol over te
dragen. De oude internationale over
eenkomst verplicht landen om taken
over te dragen
In Nederland neemt de verkeerslei
ding van Schiphol, die volgens de
uitgangspunten van Eurocontrol zich
eigenlijk alleen met het stijgende en
dalende vliegverkeer zou moeten be
moeien, ook de „hoogvliegers" voor
haar rekening. De tekenen wijzen er
op dat die laatste categorie in de
Het uitstel van de nieuwe conventie
is door de vakbond van Europese
beambten met instemming begroet.
Woordvoerder G. Horsman: „Dit
geeft het Europese Parlement de mo
gelijkheid zich over Eurocontrol uit
te spreken en wij verwachten dat
deze uitspraak positief zal zijn. Bo
vendien geeft het uitstel de nationale
parlementen de gelegenheid druk te
blijven uitoefenen op de bewindslie
den, gericht op het voortbestaan van
Eurocontrol." De vakbond voelt ove
rigens meer voor het voortzetten van
de huidige conventie, omdat de nieu- i
we geen verdichting meer kent taken
over te dragen, wat een niet gewenste J
vrijblijvendheid. In de band werkt.
Er li gisteren ook gesjyolien pvprji^
toetreden van Griekenland,- Spanje
en Italië tot de Eurócóntrolorganisa-
tie. Daarover zal ook in november
worden beslist.
