Middag op
relaas van
Rode Plein,
een proces
VLOOIEN
PLAAG? L
Vliegvakantie naar de zon,
al uw filmpjes naar de maan.
Leven Mata Hari
als feuilleton
ROXASECT
Van der Kooy beste
orgelimprovisator
UUHENDODER
Para en
de kunst
van het
vliegwerk
Knap gemaakte televisiefilm op VARA
En dan nog
Tonny Foletta
overleden
KUNST/RADIO/TELEVISIE
TROUW/KWARTET R H S
M w>f yVK fORrt
door Jan van Galen
Natalja Goranjewskaja (Monica Bleidtreu) wordt na haar arresta
tie aan een verhoor onderworpen.
Toekomstplannen voor tv-drama
Van onze radio- en tv-redactie
HILVERSUM Hoewel men
bij de meeste omroepen nog
uiterst geheimzinnig doet als
er wordt gevraagd naar de
toekomstplannen voor de na
bije toekomst, oftewel het ko
mende winterseizoen, kan
toch bij stukjes, en beetjes een
beeld worden gevormd van
het te verwachten Nederland
se televisiedrama.
Voor de KRO gaat John van de Rest
een driedelige feuilleton regisseren
over het leven van de in de Eerste
Wereldoorlog gefusilleerde Neder
landse spionne Mata Hari. Dezelfde
omroep brengt in de herfst de driede
lige serie „Rouw pas Elektra", onder
regie van Van de Rest op het scherm.
In beide series is de hoofdrol wegge
legd voor Josine van Dalsum. Ook is
onder Van de Rests regie Antigone
van Anouilh te verwachten.
Deadline heten de zes afleveringen
over het spannende leven van een
redacteur, die de journalist Ruud
Groen vopr de AVRO op papier zette
en waarmee hij tevens zijn debuut op
gebied van het schrijven voor televi
sietoneel maakte. Rob Herzet regis
seert dit. Verder zijn bij de AVRO te
verwachten de enkele spelen „Kruis
of munt" (naar Louis Arp), Video en
Julia en „Als de lente komt".
ADVERTENTIE
Anders fietsen is
óók je eigen Tour
maken
Speciaal vandaag
Studio Sport Extra. Recht
streeks verslag van de finale
dames enkel tennis in Wim
bledon.
Ned 2 15.00 uur.
Studio Sport Extra. Samen
vatting van de vandaag verre
den etappe van de Tour de
France van Fiers naar St.
Malo.
Ned. 18.15 uur.
Trooping the colour. Repor
tage over, dé ceremoniële ge
beurtenis van het jaar in Enge
land: de parade op de verjaar
dag van koningin Elizabeth.
Ned 2 22.00 uur.
Kerkepad '80. Een voor
proefje van een tocht langs
historische kerken die morgen
weer door honderden gevolgd
zal worden. De toch gaat langs
Middelburg, Serooskerke,
Vrouwenpolder, en Veere.
Ned. 2. 22.50 uur.
Het dossier
Krijn ter Braak regisseert voor de
VPRO Het Dossier, naar een script
van Rutger Kopland.
De NCRV gaat voort op de ingeslagen
weg van de enkele televisiespelen.
Orlow Seunke maakt een tv-bewer-
king van het verhaal „De smaak van
water", dat geschreven werd door
Dirk Ayelt Kooiman. Aart Staartjes
regisseert Het Kerstgeschenk. Bob
Löwenstein regisseert Overstappen
naar een verhaal van Norman Smy-
the. Gerard Rekers regisseert het
blijspel Lucky Strike en „Met de com
plimenten van God" over Jan de Lief
de, een sociaal bewogen man uit de
vorige eeuw. Het spel „Mijn vriend de
moordenaar" naar Marnix Gijssen is
een co-produktie met de BRT.
De NCRV is verder als co-producent
opgetreden bij een Nederlandse
speelfilm die gebaseerd is op drie
verhalen van de schrijver R. J Pes-
kens pseudoniem van de uitgever
Geert van Oorschot. De verhalen
zijn: Uitgestelde vragen. De zaak-Van
der Putten en Mevrouw Kathrien.
Hollandia Filmprodukties zal de film
eerst in september in de bioscopen
vertonen. Ongeveer een half jaar na
de première zendt de NCRV de delen
afzonderlijk uit. Hollandia Filmpro
dukties zal ook Twee vorstinnen en
Mijn tante Coleta gaan verfilmen.
Regisseur Bram van Erkel is verder
bezig aan de voorbereiding van een
achtdelige televisieserie naar het
boek Armoede van Ina Boudier-Bak-
ker. Peter van Gestel maakt de
scripten.
De NCRV begint het nieuwe tv-sei-
zóen met een herhaling van een ver
korte versie van De Kleine Waarheid
De Engelse regisseur Andrew Wilson
is in opdracht van de TROS bezig
met een zesdelige serie „De fabriek'
genaamd, die pas in 1981 op het
scherm komt. Hans Keuls schreef de
teksten. Van Dimitri Frenkel Frank
is nog te verwachteh Herendubbel.
Komende herfst zal de TROS dan
toch echt de langverbeide zes roman
tische vertellingen, gebaseerd op ver
halen uit Decamerone, Canterbury
Tales en Heptamerone, op het
scherm brengen. Regisseur: Jan
Keja.
De VARA is druk bezig met_een oor
spronkelijk voor televisietoneel ge
schreven serie over allerlei verwikke
lingen van een familie. Verschillende
Nederlandse schrijvers en regisseur
werken aan dit project, waarvan de
eerste aflevering waarschijnlijk in
maart op het scherm zal komen. Om
dat de serie uit twaalf delen bestaat
en er nog geen passende naam voor
het geheel is gevonden is de voorlopi
ge naam „De twaalfdelige serie".
Verdfer heeft de VARA nog een aantal
enkele spelen op het repertoire, zoals
Avondrood, in samenwerking met het
Werkteater, En nou ik, in samenwer
king met toneelgroep Centrum en
Achter Glas v&n filmregisseur Ab van
I peren.
De acteur Piet Hendriks wordt de spil
van een televisieserie van zes delen,
die de naam .Een man alleen" krijgt.
De serie wordt geschreven door Frans
Boelen. Jan Riem en Jan boerstoel
Het basisgegeven is ontleend aan het
leven van Piet Hendriks zelf.
Ook Veronica is bezig met het produ
ceren van een éigen televisiedramase
rie naar verhalen van Herman Pieter
de .Boer. Regisseur is Hemmo B.
Drexhage.
Documenten
Dieter Wedel heeft aan de hand van
authentieke documenten een film ge
maakt die niet alleen geloofwaardig
overkomt, maar ook een verbinding
legt met het sociale en politieke kli
maat in de Bondsrepubliek. Om die
lijn te trekken laat hij naast de beel
den van de Russische gang van zaken
de kijker ook zien hoe de filmploeg
het maken van een dergelijk verhaal
op de set beleeft. Tussen de opnamen
door en tijdens de pauzes gaan came
ramensen en acteurs met elkaar in
discussie over het socialisme, de poli
tiestaat en vrijheid van meningsui
ting. Het resultaat is dat de kijker de
tijd krijgt om met de acteurs, de
zojuist gespeelde situaties nog eens
door te nemen. Dat werkt aan de ene
kant relativerend, aan de andere kant
maakt het de film ook indringender,
omdat er gelegenheid ontstaat om te
vergelijken met soortgelijke omstan
digheden in Duitsland of Nederland.
De spelers constateren Iedere keer
weer dat het politieke klimaat in Rus
land erbarmelijk is, maar tevens vra
gen zij zich af of het in het westen wel
allemaal zo veel beter is.
Hoofdpersoon is Natalja Oorban-
jewskaja (uitstekende rol van Monica
Bleidtreu) die kort na haar arrestatie
weer vrijgelaten wordt omdat zij een
nog zeer jong kind heeft. Later wordt
zij toch tijdelijk in een psychiatrische
inrichting geplaast, omdat het „appa
raat" van mening is dat zij labiel en
schizofreen is. Die stelling is nergens
op gebaseerd, maar wordt ter hand
genomen om de sterke wil van deze
jonge, politiek bewuste vrouw te
breken.
Eenmaal weer thuis tracht zij de af
faire naar buiten te brengen. Zij
schrijft brieven naar de hoofdredac
ties van alle vooraanstaande dagbla
den in het westen en voert een cam
pagne onder vrienden en kennissen.
Zij handelt uit een gevoel voor ge
rechtigheid, niet vanuit het idee dat
er ooit een eerlijk proces gevoerd zal
worden. Tegen het einde wordt zij
opnieuw opgepakt voor het versprei
den van anti-Russische propaganda.
Door het verhaal heen zijn beelden
van het dagelijks leven in Moskou
verweven. Het materiaal is uit het
land gesmokkeld. De montage is ra
zend knap. Een leek zal nauwelijks
merken, waar echte en nagespeelde
situaties in elkaar overlopen.
HILVERSUM De VARA zendt morgenavond (Ned 2, 20.52 uur) een Duitse tv-film uit waarin
de rechten en plichten van de Sowjet-bufger centraal staan. De kapstok voor het thema is een
authentiek gegeven: een rechtszaak tegen een handjevol Russische intellectuelen die, na de
inval in Tsjecho-Slowakije in '68, een politieke demonstratie hielden op het Rode Plein in
Moskou.
„Een middag op het Rode Plein" is
een reconstructie van het (schijnpro
ces dat tegen de demonstranten werd
gehouden. In dè zomer van 1968 be
zetten troepen van het Warschau
pact het „vrije" Tsjecho-Slowakije.
In het westen ontstond grote ontzet
ting over de brute expansiedrift van
de Sowjets. Achter het IJzeren Gor
dijn was men over het algemeen te
vreden. Op een klein groepje intellect
tuelen en arbeiders na. Zij besloten
de buitenwacht kenbaar te maken
dat met deze daad de mensenrechten
met voeten werden getreden.
Lang duurde de vreedzame actie niet.
De politie maakte korte metten met
de actievoerders. Ze werden in elkaar
geslagen en opgebracht. Na maanden
lang vastgezeten te hebben hoorden
zij variërend twee tot vijf jaar gevan
genisstraf tegen zich eisen. Het pro
ces was. naar verluidt, een schertsver
toning.
ADVERTENTIE
Het Batz-orgel in de Utrechtse Domkerk, waarop gisteravond de
deelnemers aan het improvisatieconcours in het kader van de
Haarlemse Orgelmaand speelden.
Haarlems concours in Utrechtse Dom
door Jac. Kort
UTRECHT De Nijmeegse organist Joost Langeveld is er
gisteravond niet in geslaagd ook voor het derde achtereenvol
gende jaar winnaar te worden van de orgelimprovisatiewed-
strljd in het kader van de Haarlemse Orgelmaand. Amster
dammer Jos van der Kooy werd door de jury, bestaande uit
Marie-Claire Alain, Franz Lehrndorfer en Albert de Klerk, als
de beste improvisator beoordeeld. Hij mag nu de wisselprljs,
een clavichord, mee naar huis nemen. Aan het concours deden
nog twee jonge organisten mee. de Duitser Egidius Doll en de
Fransman Jacques Taddei.
De wedstrijd werd dit jaar gehouden
op het BStz-orgel in de Utrechtse
Domkerk. v
De thema's waarover geïmproviseerd
moest worden, dit maal zonder aan
een bepaalde vorm gebonden te zijn,
waren van Cor Kee, die wel de nestor
van de improvisatie mag noemen.
Het waren pregnante gegevens, niet
vrij van lastige kneepjes, maar toch
vol muzikale mogelijkheden, die de
kandidaat-winnaars naar vermogen
hebben weten te benutten.
Bij nummer 1, achteraf bleek dat Jos
van der Kooy te zijn, viel op, dat hij
wel virtuoos en onderhoudend te
werk ging en ook zeer consequent zijn
eenmaal gekozen stijl volhield, maar
dat hij nog al eens de thema's de
thema's liet en wel zeer lange, vrije
tussenspelen maakte.
Nummer twee, de Westduitser Egi
dius Doll zette in met het eerste the
ma in het pedaal, maar beantwoord
de in het verloop van zijn spel niet
aan de daarmee gewekte verwachtin
gen. Zijn vorm was onduidelijk, zijn
stemvoering troebel en ook ^ijn regis
tratie vrij oninteressant.
Kleurrijk
Jos van der Kooy
Duits
Frappant is ook hoe goed de Duitse
'taal zich leent voor Russische stuk
ken. De Duitser kan zich kennelijk
goed inleven in de Russische mentali
teit. Dat is al vaker gebleken. In het
stuk komen grofweg twee partijen
aan het woord: de beklaagden en de
aanklagers. De laatste groep praat
Duits op een manier zoals die met
name verafschuwd wordt door men
sen die de oorlog hebben meege-
maakt. Bits, hard, autoritair, zonder WOGHSCldQ
Fris was de aanpak van de derde
kandidaat, de Fransman Jacques
Taddei, die qua stijl verre de meerde
re van zijn vorige collega was, zeer
kleurrijke klavier- en registratiewis-
seliftgen toepaste en zijp spel afsloot
met een briljante fuga.
De laatste kandidaat, de Nederlander
Joost Langeveld die het in tien minu
ten bekeken had, wist in die korte tijd
toch een zeer goede indruk achter te
laten. Hij kon uitstekend overweg
met het thematisch materiaal en
deed een orgelstuk horen met veel
ritmische varianten en opvallende LljnCllSpGl
klankcombinaties.
Richard Hol, die er van 1869 tot 1888
muzikaal werkzaam was. Het was al
leen zo jammer dat noch de Sinfonia
van Fischer, noch de Fantasie „Aus
Dunkel zum Licht" van Hol een per
soonlijk karakter had dat de keuze
van deze stukken kon motiveren.
Epigonenwerk is er zoveel gemaakt
(en verdwenen) dat het nauwelijks
curieus genoemd kan worden dit
soort muziek ten gehore te brengen.
Joost Langeveld. die beide werken
met verve vertolkte, had voor een
internationaal gezelschap ais deze
avond luisterde, toch beter wat per
soonlijker Nederlands werk kunnen
spelen, desnoods van niet-Domorga-
nisten.
DOXASECT
tarvendoda
Als u nel buis van vakantie niet
meteer besprongen wilt worden
door honcènge honde- of katte-
vlooieri, rroet u vlak voor de va
kantie eveh spuiten met
Ook alcbende tegen mieren,
kakkerlaken en ander kruipend
ongedfère. Bij uw drogist:
Jlfflh PHI|IPS-DUPHAR>NÉDERLAND B V. AMSTERDAM
door STAN LUTZ
AMSTERDAM Pira, of
tewel Jenny Hazenberg, is
een. Amsterdamse tunste-
nares. Na haar opleiding
schilderen en monumenta
le vormgeving aan de AKI
(Akademie voor Kuist en
Industrie) te Enschede pro
beerde zij enkele jaren als
schilderes aan de jlag te
komen.
Maar langzamerhand kreegzij het
gevoel dat ze, om werkelijk duide
lijk-te maken wat zij wild» laten
zien, dit met behulp van haar ei
gen lichaam moest doen.
Inmiddels is ze dan ook en be
kende verschijning. Als eer zilve
ren vogel stapt ze dagelijte door
de Amsterdamse straten met
wapperende vergane lappm om
haar lichaam gedrapeerd en ge
trokken. „Een vreemde vogel"
zeggen de ogen van voorbijgan
gers, maar Para laat zich hierdoor
niet van haar stuk brenger.,
„De mensen vragen mij vaak wat
ik bedoel, welke symboliek ik uit
draag. Maar dat moeten :e zelf
maar bedenken. Het gaat mj puur
om de vorm. Het menselijk li
chaam is een prachtig bouvwerk.
De schoonheid van dit bouarwerk
verdient het om geaccentueerd te
worden."
Verticale lijn
Wat haar het meest bezighoudt is
de verticale lijn, zoals ook deverti-
cale lijnen van Gothische gebou
wen haar intrigeren. Zeve» jaar
geleden herstelde- zij het neo-go-
thische monument de Haarlem
merpoort in ere, ontdeed hat van
alle in de loop der jaren oneigenlij
ke toevoegingen en creëerde zo
een ideale omgeving voor haar li-
chaamsobjecten.
Een lichaamsobject uit de „Gi>
ger" periode. Para omhult haar
lichaam met een tweede huid, eea
plastic op tricot basis, dat zij tel
kens met dunne lagen verf be* i
spuit. Hierdoor ontstaat eea j
transparante dieptewerking die
de „huid" een insektachtige glant
geeft.
Die lichaamsobjecten zijn quaj^
vorm en materiaal geïnspireerd f
door het werk van meerdere schil* rj
ders. Het begon allemaal met mid
deleeuwse draperieën. „De eerste
show die ik gaf was in Paradiso in ia
de zestiger jaren. Die draperieën fJl
draag ik nu nog, ik werk erin y
omdat ze me meer bewegingsvrij*.
heid geven dan de insectachtige
vormen, waarmee ik me later be
zig ging houden en die veel te
maken hebben met de wereld van
de schilder Jeroen Bosch. Ik be
gon mijn schoenen te verhogen en
voor mijn hoofd bedacht ik allerlei
vormen, die het lichaam nog meer
moesten verlengen. Met sommige
schoenen ben ik nu al zes jaar
bezig. Steeds verder ontwikkel ik
de vorm. Soms worden ze te hoog
en dan kan ik ze niet meer zo goed
dragen. Dat vind ik jammer, want
mijn objecten.krijgen pas beteke
nis als ze tot leven worden ge
bracht,"
Spanning
li
j/
ie.\
Een lichaamsobject
„Giger"-periode. De ronde vorm,
waartegen zij leunt herhaalt zich
in het heup-ornament en dt rond
gebogen armen.
Na Jeroen Bosch werd het werk
van de schilder H. R. Giger
voornaamste bron van inspiratie.
Giger schildert lange, erotische
vrouwfiguren.
„Mijn vriend, de kunstenaar Para
(hij heeft net als ons kind dezelfde
naam als ik. want wij zijn één)
maakt de ontwerpen heel gesti
leerd op tekening. Ik breng ze tot
leven, maak ze ruimtelijk. Dat de
stilering hierdoor enigszins verlo
ren gaat is logisch, maar het voor
deel is dat de vormen niet meer
statisch zijn en met iedere bewe
ging een andere spanning op
roepen."
Meestal presenteert Para haar ob
jecten via foto's en dia's, zodat ze
de omgeving geheel aan zichzelf
aan kan passen. Het resultaat is
dan bijna weer een schilderij.
In de Melkweg zal een serie dia's
te zien zijn die op deze wijze tot
stand kwam en een film uit haar.
„Giger" periode. Haar nieuwste^
werk zal zij zelf presenteren in een
show: „Een hele opgaaf, want alles
zit als een tweede huid en om dan
snel te verkleden. maar span
nend is het wel om direct met het
publiek geconfronteerd te
worden."
Para's voorstelling is te zien in de
theaterzaal van de Melkweg te
Amsterdam 4, 5 en 6 juli. Aanvang
21.00 uur.
gevoel. De mensen die van die menta
liteit de dupe zijn, verwoorden het
Duits op een gevoelsmatige wijze en
dan blijkt ook hoe mooi deze taal kan
klinken.
In Duitsland ls de film twee Jaar
geleden door de NDR uitgezonden. Er
kwamen niet veel reacties los. Het
zou kunnen zijn dat men geschrok
ken is. In zekere zin wordt een spiegel
voorgehouden. Mogelijk ook bleef
„Het Rode Plein" nagenoeg onbe
sproken omdat er door de opzet (het
verhaal op zich en de analyses tussen
de bedrijven door) achteraf niet veel
meer aan toe te voegen valt. De mo
raal behoeft verder geen betoog.
Een avond eerder, woensdag, hadden
de deelnemers zich al voorgesteld
met hun keuze uit de literatuur. De
publieke belangstelling daarvoor was
minder dan in de voorgaande Haar
lemse jaren, zodat de verwachting
van de organisatoren dat het centraal
gelegen Utrecht minstens evenveel
publiek zou trekken, niet uitkwam.
Joost Langeveld was op de niet on
aardige gedachte gekomen nu het
concours noodgedwongen verplaatst
is naar de Utrechtse Dom twee wer-
Het uit 1831 daterende BStz-orgel,
hoe fraai op zichzelf, is geen Silber-
mann-orgel. Wanneer men er de Fan
tasie und Fuge g-móll (BWV 542) van
Bach op wil spelen en men registreert
dan zo dik en troebel als Egidius Doll
deed, dan is het resultaat, dat het
lijnenspel, die de kern van de polyfo
nie is, onvoldoende tot zijn recht
komt. zoals deze avond het geval was.
Het tweede Choral van César Franck
en „Weinen, Klagen, Sorgen, Zagen"
van Franz Liszt gaven in dit Opzicht
minder problemen. Jacques Taddei
speelde het stuk van Franck buiten
gewoon boeiend, mede door het ster
ke maar niettemin op zijn plaats zijn-
ken uit te voeren van organisten die de rubato en,een opvallend goed ge
in deze Domkerk ooit als vaste bespe
ler waren aangesteld: Johann Ph. A.
Fischer die de functie van Domorga-
nist bekleedde van 1737 tot 1778 en
kozen registratie. Öok Jos van der
Kooy gaf van Liszts compositie een
weergave die zowel vaktechnisch als
artistiek hoge ogen gooide.
In het enige gebouw waar regelma
tig 31-toons muziek te horen is, het
Teyler's'museum in Haarlem, wordt
zondagmiddag 6 juli geconce-teerd
door Johan van Kempen,- fluit en
Anton de Beer orgel. Uiteraard op het
31-toons orgel dat prof. Fokke; ont
wierp. Oude en nieuwe composities,
o.a. speciaal voor de combinatie fluit-
orgel van de vader van de fluitst, de
als architect bekend staande A. W.
van Kempen. Aanvang van het con
cert 15 uur.
In Zwolle zorgen de gitare» drie
weken lang voor veel muziek in de
stad. Dit in het kader van de Interna
tionale Gitaarweken, dit jaar v«or de
twaalfde maal. De Venezolaan fUirio
Diaz, beschouwd als een van !s we
relds beste gitaristen, leidt de mee
tercursus. Ook de lult, zowel de West
europese als de Arabische, speelt zijl
spel in deze weken. Vanaf 8 juli t/m-
juli zijn er vrijwel dagelijks concei
in de manègezaal Odeon, ingi
Praubstraat, aahvang steeds
20.30 uur.
-
ADVERTENTIE
Röntgencontrole op vliegvelden kan dodelijk zijn voor uw films. Berg ze daarom
op in een Sima beschermzak met een driedubbele laag van lood en polyester. Dan worden
ze efficiënt beschermd en kan er niets gebeuren. Vliegen? Uw films in een Simazak.
Sima fümbeschermzakken. Verkrijgbaar bij uw fotohandelaar. /jrJf.'.Y.'h
Importeur: Fodor Foto B.V.. Hoogstraat 35.3011 PE Rotterdam, Tel: (010) 1140 60
AMSTERDAM (ANP) De acteil
Tonny Foletta is woensdagavond i)
zijn woonplaats Amsterdam op 7*
jarige leeftijd plotseling overleden.;
Tonny Foletta werd op 26 septembt
1904 als zoon van een uit Zwitserla
afkomstige granitowerker In Hal
lem geboren. Hij begon met cabai
voorstellingen, maar zijn toneelloi
baan begon pas echt toen hij in 19L
rollen kreeg in de volksstukken vat
het gezelschap Bouber.
Later volgde ook Revue en opei
Hij acteerde ondermeer in De Jant
en in „Op hoop van zegen" van Hej
ermans. Voor televisiedrama spi
hij in Lijmen/Het Been, De kleit*
waarheid en Karakter. Verder wasM'
verbonden aan de hoorspelkern vat
de NOS.
