Paus maakt heel wat discussie los Amstelkerkgemeente kiest voor predikant-loos tijdperk Het grafmonument van een onbekend manspersoon Trouw Poolse kerk wil weer praten met regering Buti vraagt GOS: neem zwarten serieus VOORBIJGANGERS Oud-strijders-legioen tegen pastorale werkers WOENSDAG 2 JULI 1980 KERK TROUW/KWARTET 2 door A. J. Klei De collega, die tegenover mij zit. vervult vaak spreekbeurten Hij doet dit in de rechterhoek van de gereformeerde gezindte, maar aarzelt niet om. wanneer dit nodig mocht wezen, zijn verhaal af te steken in een gebouw dat in het geheel niet is opgetrokken om als onderdak te dienen voor luisteraars naar streng-calvinistische verhandelingen. Zo geschiedde hetze^r onlangs, dat hij de kansel beklom van de remonstrantse kerk te Waddinxveen De volgende ochtend vertelde hij mij. dat hij op de preekstoek had gestaan die vele malen beklommen was door Abraham des Amorie van der Hoeven jr. Ik ging daar geestdriftig op in, ik had namelijk kort daarvoor de oude remonstrantse kerk in Amsterdam bekeken en bij die gelegenheid de kansel weliswaar niet beklommen, maar toch zeer dicht genaderd, waarop Abraham des Amorie van der Hoeven sr. zijn triomfen had gevierd De omstanders keken ons enigszins verbaasd aan en begrepen onze opwinding over de vader en zoon Des Amorie van der Hoeven volstrekt niet. Ook mijn uitleg dat we het hadden over twee befaamde remonstrantse kanselredenaars uit de vorige eeuw, deed geen algemeen enthousiasme ontvlammen. En waarom zou dat eigenlijk ook' Ik sta er op mijn beurt koeltjes bij als het gesprek gaat over befaamde voetballers uit heden en verleden. Maar mij had de mededeling van mijn collega zó aangegrepen, dat ik thuis terstond uit mijn boekenkast het levensbericht opzocht dat vader Van der Hoeven.met betraande wangen" schreef van zijn vroeggestorven zoon en naamgenoot. Ik wilde even nakijken wanneer hij in Waddinxveen gestaan had. er stond me iets bij dat Boskoop zijn eerste gemeente was Het klopte: „Op den veertienden april 1844 bevestigde ik hem te Boskoop in de Heilige Dienst." Over Waddinxveen vond ik echter zo gauw geen woord en ik belde mijn collega op (ja, ja. ik ben een nijver baasje) met de vraag hoe dat zat. Hij verklaarde plechtig dat hij in de consistorie van het Waddinxveens bedehuis het portret van de jonge Des Amorie van der Hoeven had zien hangen en dat destijds sprake was van een combinatie van Boskoop met Waddinxveen Ik meld dit allemaal zo uitvoerig om duidelijk te maken waarom gisterochtend een koude rilling langs de rug liep. toen in onze krant, in een bijschrift van een foto van een grafmonument te Utrecht, Abraham des Amorie van der Hoeven sr. omschreven werd als „een onbekend manspersoon". De theoloog wiens naam zo'n vertrouwde klank heeft, die drommen mensen op de been heeft gebracht met zijn preken en spreken aangeduid als onbekend Waar gaan wij heen? vroeg ik mij af. want ik ben inmiddels op een leeftijd dat je Je deze vraagstelt. Mijn neerslachtigheid duurde echter niet lang. Onze redactie is verscheidene malen gebeld door lezers die kwamen vertellen wie die onbekende manspersoon wel was en toen drong het tot mijn vreugde tot mij door dat Abraham des Amorie van der Hoeven, vader en zoon. toch niet alleen bekend zijn bij de leden van de kerkredactie van Trouw en dat ik toch niet geheel aan bedrijfsblindheid leed toen het genoemde bijschrift mij mishaagde. Voort maakte mijn collega (nog steeds degene die ln Waddinxveen sprak) tegen een van onze opbellende afnemers een opmerking, die mij het betrekkelijke van dit alles deed zien. We moeten maar denken, sprak hij, dat over een eeuw misschien in een bijschrift van een foto van het graf van Karl Barth ook gepraat wordt over een onbekend manspersoon. En ik verhaalde ter verpozing en ter vertroosting hoe ik kort geleden, toen ik uiting gaf aan mijn bewondering voor de door Cuypers gebouwde kerken versleten werd voor iemand die dol was op de door Kuyper gestichte (gereformeerde) kerken. Maar dit had niets met het voorgaande te maken. Abraham des Amorie van der Hoeven sr. Beroepingswerk NED. HERV. KERK Beroepen te Dalfsen: A. M. Langhout te Drogeham. GEREF. KERKEN Aangenomen: naar Beverwijk-Vel- sen: J. C. Dondorp te Een-Norg-Veen- huizen. Bedankt voor Rijsoord: H. Peper te Renkum. NED. GEREF. KERKEN Aangenomen naar Langerak: W. H. Louwerse te Hengelo (Ov.) die be dankte voor Doesburg-Velp. ATHENE (EPD) Verontwaardigde kerkleden in Kastelli op Kreta heb ben het bisschoppelijk paleis daar bezet. Zij willen de nieuwe bisschop niet accepteren, die de synode van de orthodoxe kerk van Kreta heeft be noemd. De vorige bisschop, Ireneos, was erg populair om zijn sociale werk in dit bisdom op West-Kreta. Hij is nu Grieks-orthodox metropoliet van Duitsland. BELO HORIZONTE, (ANP, AFP) Op de tweede dag van zijn verblijf in Brazilië heeft de paus de jeugd gewaarschuwd zich niet te laten misleiden door ideologieën die de strijd en de haat tussen sociale klassen voorstaan. Tijdens een openluchtmis in Belo Ho rizont* met zo'n 100.000 jongeren zei de paus dat wanneer een jonge chris ten ideologieën gaat aanhangen, hij niet langer een christen ls. „Men bouwt geen maatschappij op die de naam menselijk verdient, wanneer de menselijke vrijheid niet gerespec teerd of zelfs verdrukt wordt, wan neer de fundamentele rechten aan het individu worden ontzegd." De paus zei er begrip voor te hebben dat jonge Brazilianen de sociale structu ren radicaal willen veranderen. „Laat jullie echter niet op sleeptouw ne mén". zo hield hij zijn jeugdig gehoor voor. Hij wenste tenslotte de meisjes toe dat zij het „ware feminisme" mo gen ontdekken, waaronder hij ver stond „de ware verwerkelijking van de vrouw als menselijk persoon, als integraal onderdeel van het gezin en de maatschappij." Om te voorkomen dat de regering het bezoek gaat uitbuiten voor maatrege len tegen de progressieve vleugel van de kerk hebben 2000 intellectuelen eep open brief ondertekend die mor gen aan de paus wordt overhandigd. Daarin betuigen de tekenaars hun volledige steun aan „een kerk die werkelijk van het volk is en die zich verbonden heeft met de strijd van het Braziliaanse volk". De brief wil een steun zijn voor die „vleugel van de kerk die te lijden heeft van vervol ging door de politiek verantwoorde lijken in Brazilië." Conflict In Brazilië is al meteen een conflict gerezen tussen de buitenlandse jour nalisten (ongeveer driehonderd) en het verkeersbureau dat exclusief hun reis en verblijf regelt. Dit bureau maakt er een strak georganiseerde waarin opgenomen: De Rotter dammer. met Dordts Dagblad. Nieuwe Haagse Courant met Nieuwe Leidse Courant Uitgave: Trouw/Kwartet BV Hoofdredacteur Jenze Tamminga Directeur ing O. Postma HOOFDKANTOOR Postbus 859 1000 AW Amsterdam Wibautstraat 131 Amsterdam ~te( 020-913456 c telen 13006 t Postgiro 66 00 00 Bank Ned Credietbank Rekemngnr 23 00 12 574 •REGIO ROTTEROAM/DORORECHT Postbus 948 3000 AX Rotterdam tel 010-115588 (abonnementen en bezorgmg) tel 010-t 15588 (redactie) tel 115700 (uitsluitend voor advertenties) WestNaafc 4 Rotterdam REGIO DEN HAAG/LEIDEN Postbus 101 2501 CC Den Haag tel 070-469445 (abonnementen en bezorging! tel 070-469445 (redactie) lel 070-468064 (uitsluitend voor advertenties) Parkstraat 22 Den Haag REGIO NOORD/OOST-NEDERLAND I abonnementen en bezorging Postbus 3 8000 AA Zwolle lel 05200-17030 Melkmarkt 56 Zwolle Abonnementsprijzen:. Per maand 16,98 Per kwartaal 50.95 I Per half jaar 101.90 Per jaar f 201.60 Advertentietarieven op aanvraag Telefonische abonnementenop drachten (zie adressen boven) Opgave familieberichten 9-19 30 van maandag t/m vrijdag Op' zondag van 18-20 uur telef 020- 913456 Opgave mini-advertenties tel 020-936868 ol schnftelijk aan Mint-Adv afdeling, postbus 433 1000 AK AMSTERDAM Adreswiizingen uilslu-tend schnt- teii|k aan onze Amsterdamse toeristische trip van wat volgens de journalisten ten ene male niet te ver enigen is met de eisen van hun werk. Ze hebben nu gedreigd met het stop zetten van iedere berichtgeving als er niet spoedig een oplossing wordt ge vonden. De verschillende Braziliaanse kran ten reageren afwachtend op het be zoek. De regeringskrant O Globo be nadrukt dat de paus drie kwartier met de president gepraat heeft, ter wijl er maar een half uur was uitge trokken. Maar andere weten te mel den dat de paus eigenlijk de hele tijd heeft gespeeld met het naar hem ge noemde kleinzoontje van de presi dent. Progressievere kranten benadrukken dat de paus is opgekomen voor socia le gerechtigheid en mensenrechten. Het linkse weekblad Movimento schreef echter over het rookgordijn dat de autoriteiten zullen optrekken tussen hem en de werkelijkheid ln Brazilië. „De paus gaat dezer dagen heel wat wolven in schaapskleren ontmoeten" waarschuwde het blad. Vandaag is de paus in Rio de Janeiro. De plaatselijke bisschop, kardinaal de Araujo Sales, is minder bekend dan zijn collega's Arns en Lorschei- der Hij behoort ook niet tot de lin kervleugel. De 59-jarige kardinaal lijkt wel wat op zijn hoge gast. Hij benadrukt de geestelijke zending van de kerk. maar sluit de ogen niet voor de sociale problemen. Hoewel niet behorend tot de uiterst rechtervleu gel heeft hij zich altijd ingespannen voor een dialoog met de autoriteiten. WARSCHAU (AP) De roomskatho- lieke bisschoppen van Polen hebben zich beklaagd over het gebrek aan voortgang in de besprekingen met de regering over het verder normaliseren van de betrekkingen. De verklaring van de bisschoppen wijt dit onder meer aan het feit dat er lange tijd geen topgesprek meer is geweest tus sen partijleider Gierek en de Poolse primaat kardinaal Wyszynski. In vroegere Jaren ontmoetten zij elkaar met een zekere regelmaat. Volgens de bisschoppen zijn zulke ontmoetingen een noodzakelijke voorwaarde voor de kerk „om vruchtbaar te kunnen samenwerken voor het welzijn van het moederland" Enige bisschoppen hebben ook ge klaagd over de negatieve benadering die de plaatselijke autoriteiten aan de dag leggen tegenover verschillen de pastorale activiteiten. Dit zou kunnen leiden tot een klimaat van wantrouwen en conflict, aldus de bis schoppen. Drie weken geleden heeft een van de reizende diplomaten van de paus, mgr. Luigi Poggi, besprekingen ge voerd met de Poolse regering. Maar de bisschoppen menen te moeten constateren dat er niet echt „schot in de zaak" zit. In september gaan de Duitse bisschoppen naar Polen. Ze zijn te gast bij hun Poolse collega's die twee Jaar geleden ln Duitsland waren. Zij zullen bezoeken brengen aan onder meer de Zwarte Madonna van Czestochowa en het voormalige concentratiekamp in Auschwitz. Bijna een miljoen mensen hebben gisteren in de Braziliaanse hoofdstad Brasilia een mis bijgewoond die werd opgedragen door paus Johannes Paulus II. BERKEN EN RODENRIJS (ANP) De stichting Oud-strijders legioen heeft bij de minister van defensie geprotesteerd tegen de instelling van een commissie die gaat kijken of er ook pastorale werkers en diakens legeraalmoezenier kunnen worden, omdat er niet meer genoeg priesters voor die functie beschikbaar zouden zijn, (de commissie Schaepman red.). Volgens de oud-strijders zal dat op sterk verzet stuiten zowel van bin nen als van buiten de krijgsmacht. Met die pastorale werkers zal im mers een snelle toename merkbaar worden van bijbels-radicaal, links- progressief, marxistisch bevrij- dingsdenken, aldus het legioen. Ook wordt gevreesd voor een groei ende invloed van instellingen als de vereniging voor dienstplichtige mi litairen, het interkerkelijk vredesbe raad, Pax Christi en de bond van dienstweigeraars. Volgens de oud-strijders gaat het niet aan om in een tijd van bezuini ging mensen op de betaalrol te zetten als aalmoezeniers, terwijl ze hele maal niet volwaardig als zodanig kunnen functioneren. De brief van het legion vermeldt de suggestie dat de hele zaak trouwens alleen maar is aangezwengeld om in Rome een opening te forceren voor ruimere bevoegdheden voor pastora le werkers en om goed betaalde ba nen te scheppen voor afgestudeerden van de katholieke theologische hoge scholen. Dat zou immers de status van die scholen wat opvijzelen zo meent het legioen dat weinig hoge dunk heeft van deze scholen die bekend zouden staan om hun linkse bevrijdings- denken. PRETORIA (ANP) Gereformeerde kerken in het buitenland kunnen al leen effectief praten met de Neder- duits-gereformeerde kerken in Zuid- Afrlka, als zij de inzichten van de drie „dochterkerken" (zwarten, kleurlin gen, Indiërs) serieus nemen en de blankeNederduits-gereformeerde moederkerk met die inzichten con fronteren. Dit staat in een brief van ds. Sam Butl, voorzitter van de Zuidafrikaan- se raad van kerken en secretaris van de synode van de zwarte dochterkerk, die hij heeft meegegeven aan de ne derduits-gereformeerde afvaardiging naar de gereformeerde oecumenische synode (GOS). De GOS vergadert later deze maand in Nimes ln Zuid-Frankrijk. Onder meer zal daar over Zuid-Afrlka ge sproken worden. Vanuit Nederland zenden de gereformeerde kerken en de christelijke gereformeerde kerken afgevaardigden. Buti meent, dat de gereformeerden buiten Zuid-Afrika niet eerlijk kun nen praten met de blanke moeder kerk, zolang deze zich niet bereid verklaart op alle niveaus (kerkeraad, classis, synode) te willen praten met de gekleurde kerken. Hiermee ver- j woordt Buti de mening van de broe- j derkring van predikanten van de drie kerken. Buti is ontevreden over de weigering van de blanke Nederduits-gerefor meerde kerk om haar moderator dr. Kleynhans te berispen. Volgens Butl i heeft hij zich schuldig gemaakt aan „verdraaiing van de waarheid" lnza- J ke de besluiten van de hele Neder- duits-gereformeerde kerkenfamilie ln maart van dit Jaar over de wetten tegen huwelijk en seksuele omgang tussen mensen van verschillend ras. door Aldert Schipper Tijdens de wereldzendings- conferentie, die in mei in Mel bourne werd gehouden, is on der meer gesproken over een toekomst waarbij niet voor el ke gemeente meer een predi kant beschikbaar zou zijn. In ons land bestaan zulke ge meenten, maar die zijn meest al erg klein en deze voelen het ontbreken van een predikant doorgaans als een min of meer ernstig gemis. Er is evenwel een gemeente, de her vormde Amstelkerkgemeente in Am sterdam. die het bewTust tracht te rooien zonder predikheer of -dame. Al is er geen dorftinee. toch floreert de gemeente en zij komt elke zondag bijeen in de 'zeventiende-eeuwse hou ten noodkerk aan het hoofdstedelijke Amstelveld. Het is de gemeente niet altijd zo naar den vleze gegaan. In het laatste der jaren zestig leek het erop, dat de gemeente de weg zou gaan van veel binnenstadsgemeenten. Er trad ver grijzing op. jongeren en jonge gezin nen trokken weg uit dit stadsdeel en het kerkbezoek liep mede hierdoor duidelijk terug. Bij het emeritaat van de toenmalige wijkpredikant bleek het moeilijk te zijn een opvolger te vinden. Actieve kern Twee theologen, Max Rientsma en Jeannette Deenik waten in 1970 be reid hun schouders eronder te zetten. Ze begonnen een huisbezoekactie met een aantal actieve gemeentele den. De daaruit voortgekomen groep heeft zich daarna beraden over de vraag hoe men gemeente voor de we reld zou kunnen zijn ln 1970. Aange trokken door het idee om zo samen verantwoordelijk te zijn voor de gang van zaken in de gemeente, begon de groep te groeien en na verloop van tijd bestond er weer 'een gemeente met een actieve kern van ongeveer tachtig mensen. De rol van de wijk predikant zou binnen dit geheel steeds minder nadrukkelijk worden en op den duur eventueel kunnen verdwijnen. Van 1971 tot 1979 is naar deze vorm van „mondige gemeente zonder vaste wijkpredikant" toegewerkt en zijn de gemeenteleden ermee vertrouwd ge- jaakt. De zgn. blnnendag het hoog ste beleidsorgaan ln deze gemeente, waar alle actieve gemeenteleden een stem in hebben heeft in een verga dering in juni 1979 ervoor gekozen om voorlopig voor een periode van twee jaar, het zonder eigen predikant te doen en daarna, afhankelijk van de ervaringen, te besluiten hoe zij verder zal gaan. Dat houdt ln, dat de, ge meenteleden behoorlijk actief zijn, wat niet betekent, dat de actieve le den voornamelijk studenten zijn. Ve len geven, naast hun werk. hun tijd aan de Amstelkerk. Met Machteld van Woerden, tot voor kort lid van deze gemeente, en Mies van der Velden, actief lid, had ik een gesprek over deze gemeente. Mies is sociaal geograaf bij een stedebouw kundig bureau in Amsterdam en geeft een deel van haar tijd aan de Amstelkerk. Machteld heeft haar ac tiviteiten in de gemeente beëindigd sinds zij in februari 1980 is beroepen als predikant voor vormings- en toe- rustingswerk in Amsterdam. Theologenteam In de Amstelkerk wordt elke zondag morgen een dienst gehouden, die nog al afwijkt van de godsdienstoefenin gen in andere Amsterdamse kerken, niet in de laatste plaats door de voor- en nabesprekingen rondom elke dienst en de ongedwongen sfeer tij dens de dienst. De theologen, die hier voorgaan, maken deel uit van een team van theologen, waarin ook pre dikanten uit andere wijkgemeenten zitting hebben. Ongeveer zes teamle den gaan per toerbeurt voor ln de Amstelkerk om van een bijbelboek of een gedeelte daarvan vertalingen, exegeses en preekschetsen te bespre ken. Ook aan een kinderpreek wordt veel aandacht gegeven. De niet vrij blijvende uitleg, die hier wordt gege ven. is mede een onmisbaar onder deel van deze vorm van gemeente- zijn. Terwijl de gemeente zo met de preek bezig is, wordt de catechese van de> kinderen verzorgd door enkele leden van de catechesegroep. De catechese gaat over hetzelfde bijbelstuk als de preek. Belangrijke elementen, die in elke dienst terugkeren en die door gemeenteleden worden vervuld zijn het kyrie, waarin een nood van de wereld wordt genoemd en de voor beden. Werkgroepen Naast de zondagse dienst doen veel gemeenteleden mee aan werkgroe pen, zoals de pastorale werkgroep, die zich nu verantwoordelijk gesteld heeft voor alle pastorale taken bin nen de gemeente. De gemeente kent de hoogste prioriteit toe aan de vre desgroep. die de gemeente voortdu rend betrokken houdt bij zaken van oorlog en vrede. Daarnaast bestaan er groepen die zich bezighouden met liturgie, geloofsbeleving, met vragen rondom de historiciteit van de bijbel, rondom geloof en wetenschap en één over feministische theologie. Verder is er elke maandag een ge meenschappelijke maaltijd, waaraan ongeveer 25 mensen deelnemen. Eén van de gemeenteleden leest dan een stuk uit de bijbel voor en legt het uit. Eens per maand is er een schrijfuur voor Amnesty International. Elk voorjaar houdt de gemeente een weekend in een conferentieoord, om eens langer te kunnen doorpraten over zaken, die de gemeente aan het hart gaan. Daarbij ontbreekt de ont spanning niet: dit Jaar hebben de deelnemers samen met de kinderen een musical over Esther opgevoerd: de teksten en de muziek hiervoor waren door gemeenteleden gemaakt. Hoge eisen Een gemeente die zo actief is, moet wel bijzonder hoge eisen stellen aan de leden. Ik vraag aan Mies. of ze er niet naar snakt weer eens in een ge wone. ouderwetse gemeente te ko men. „Nee hoor," zegt ze, „ik voel me daar steeds minder thuis. Bij de afwe ging om bijvoorbeeld een baan bui ten Amsterdam te nemen en dus te moeten verhuizen, speelt het betrok-' ken zijn bij deze gemeente een belangrijke rol voor mij." Ze vertelt dat gemeenteleden, die wel de stap naar een andere plaats hebben geno men, soms heimwee naar de Amstel kerk hebben. Sommigen komen op de feestdagen terug. Anderen konden het in een gewone gemeente niet (meer) vinden en zijn veel minder bij de kerk betrokken. Hoewel het nogal wat van de leden vraag, om lid te zijn van deze gemeen te heerst er toch een echt gevoel van. saamhorigheid onder de mensen. Soms moet iemand „nee" zeggen wanneer er een beroep op hem/haar wordt gedaan. „We vinden het be langrijk, dat we elkaar daarvoor de ruimte laten, wat in een niet zo grote groep niet altijd meevalt." Als Ik. vergenoegd over een zo bloei end stukje gemeentewerk, mijn blok noot je wil inpakken, vragen Mies en Machteld of lk een niet al te rooskleu rig beeld van de gemeente heb gekre gen, „Je moet niet denken dat we alleen maar positieve dingen kunnen opnoemen. Omdat we alles zoveel mogelijk gemeenschappelijk willen doen, wordt er ook heel wat afge- knokt." Ze vertellen dat het moeite kost om een evenredige verhouding te vinden tussen diakonale en bin- nen-kerkelijke activiteiten. „Je wilt gemeente zijn voor de wereld, maar, bij het hóe komen er conflicten! Een project over Oost-Europa is hierdoor niet van de grond gekomen." Kritisch De Amstelkerkgemeente neemt een' aparte positie in binnen de hervorm de kerk: zij maakt er bewust maar kritisch deel van uit. Over één punt ls men het binnen de gemeente onder ling duidelijk eens, namelijk dat we een diakonale taak ln de wereld heb ben. Dat bleek, toen twee maanden geleden een beroep op de gemeente werd gedaan om een dertigtal Marok kaanse „illegale" arbeiders onderdak te bieden. Helaas kon de Amstelkerk maar vijftien personen herbergen omdat het gebouw te boek staat als een van de meest brandgevaarlijke gebouwen in Amsterdam. Een heel groot deel van de gemeente heeft getracht om deze mannen tijdens hun verblijf ook financieel zo De houten Amstelkerk in Amsterdam. goed mogelijk op te vangen. Ook nu ze op een andere plaats bulten Am sterdam zijn gehuisvest, bezocht een groep van de Amstelkerk de Marok kanen zoveel mogelijk en zorgen ze af en toe voor een uitje. Financieel wil len ze hen blijven ondersteunen. Ook op andere wijze tracht men het geld verantwoord te beleggen, zonder winstoogmerk. Zo heeft de gemeente ook enige aandelen bij de Oecumeni sche Ontwikkelingscoöperatie, de EOCS van de wereldraad van kerken. Naar aanleiding-van bovengenoemde brandgevaarlijkheid en kwetsbaar heid van het gebouw wiljen Mies en Machteld nog kwijt dat, hoezeer het de gemeente ook spijt, er helaas een beperkt gebruik van het gebouw mo gelijk is. Het unieke gebouw, waar deze gemeente onderdak heeft, is hoognodig aan restauratie toe. „Er zijn vele miljoenen beschikbaar voor de restauratie van een kerk, waar geen gemeente meer is, zoals de Nieu we Kerk. Maar onze kerk. die een levende gemeente herbergt, staat niet zo hoog op de prioriteitenlijst. Zou dat soms lets te maken kunnen hebben met deze vorm van gemeente zijn

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 2