►rie argumenten tegen olieboycot
Naam Menten niet
in archiefstukken
Legbatterijkippen
vaak te krap behuisd
Ballons tegen lawaai vliegbasis Leeuwarden
in der Klaauw in brief aan Tweede Kamer:
elderse staten tegen
iting kerncentrale
Zes Turken mogen van
rechter nog blijven
elbescherming
niet opnieuw
stemmen
Onderzoek in Moskou wijst uit:
iERDAG 26 JUNI 1980
TROUW/KWARTET
HW
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG Het kabinet blijft een olieboycot van Neder
land tefen Zuid-Afrika afwijzen. Het komt hiermee in botsing
met een meerderheid in de Tweede Kamer, die zich vorige
week voor een boycot uitsprak.
voorziening vla Zuid-Afrika te verze
keren. Dit zou moeten duren zo lang
directe invoer via Mozambique niet
mogelijk is.
De regering meent dat sancties tegen
Zuid-Afrika niet los mogen worden
gezien van deze economische om
standigheden waarin Zimbabwe en
andere aangrenzende staten verke
ren. Het gaat niet aan middelen tegen
Zuid-Afrika te gebruiken die de eco
nomie van deze landen in gevaar zou
den brengen en waarvan tegelijker
tijd dus moet worden gehoopt dat zij
„voorshands ineffectief zullen blij
ven" schrijft Van der Klaauw.
Hij ziet wel het nut van een voortdu
rende dreiging van een internationale
boycot. Maar een eenzijdige boycot is
slechts een symbolisch gebaar, aldus
de bewindsman.
I dr. W. R. Veder (links) op
de rechtbank in Rot-
i, in gezelschap van twee
deskundigen in het pro-
en, A. J. van der Leenw
l) en commissaris G. G. J.
H onzer verslaggevers
T De Nederlandse verenl-
t bescherming van vogels mag
nieuwe ledenraadsverkiezing
rijven, maar moet de in mei
rachte stemmen alsnog gaan
Op basis van die uitslag moet
ledenraad worden samen-
heeft de president van de
pitse rechtbank, prof. mr. J. V
n Dijk, gisteren bepaald in hel
ling dat tegen Vogelbescher
ja-ra aangespannen. Het bestuui
pe«n nieuwe verkiezing uitschrlj-
lat bleek dat een groot aantal
b zich kandidaat had gesteld
lorde nieuwe ledenraad zonder dat
de leden duidelijk was
poep verontruste vogelbescher-
i ontdekte in mei, kort voor de
siting van de verkiezing, dat 22
didaten voor de ledenraad van
tig man direct bij de jacht be
ien 2ijn. Er ontstond binnen Vo-
escherming grote onrust over een
elljlce machtsgreep van de „ple-
■jacht
bestuur van Vogelbescherming
oot toen een nieuwe verkiezing
te schrijven en daarbij de leden
duidelijk te maken welke
idpunten de kandidaten van de
Tnraad ten aanzien van de jacht
ligen
van de kandidaat gestelde jagers
[or nde daarop het kort geding tegen
jch elbescherming aan en mr van
stelde hem gisteren in het gelijk.
In een brief aan de Kamer voert
minister Van der Klaauw (buiten
landse zaken) een drietal argumenten
aan die volgens hem tegen een olie
embargo pleiten:
1. Een olieboycot brengt de economi
sche ontwikkeling van de staten
rondom Zuid-Afrika in gevaar. Deze
staten zijn wat hun ollevoorzlenlng
betreft sterk afhankelijk van Zuid-
Afrika.
2. Een eenzijdig door Nederland af te
kondige embargo is zonder de steun
van de partners in de Europese Ge
meenschap niet effectief;
3. Het brengt Nederland bovendien in
een geïsoleerde positie binnen de
EEG. Volgens de bewindsman zal dit
tot gevolg hebben dat er bij een even
tueel EG-beraad over Zuid-Afrika
niet meer naar de Nederlandse stem
zal worden geluisterd.
Kamerleden van CDA en PvdA lie
ten zich gisteren kritisch uit over de
brief van het kabinet. In beide frac
ties viel te beluisteren dat men de
argumentatie ontoereikend vindt om
een boycot af te wijzen. In de brief
wordt bijvoorbeeld nauwelijks enig
bewijs aangevoerd voor de stelling
dat de leiders van de staten rondom
Zuid-Afrika een olie-embargo van de
hand wijzen, zo werd in CDA- en
PvdA-kring gezegd.
Van der Klaauw deelt in zijn brief
mee dat hij in het EO-beraad steun
zal blijven zoeken voor een olie-em
bargo tegen Zuid-Afrika. Hij consta
teert dat nu geen van de partners
bereid is daaraan mee te doen. Tege
lijkertijd zal de regering, ook In inter
naal verband, steun verlenen aan de
economische ontplooiing van de sta
ten rondom Zuid-Afrika.
Bedrag
Van een onzer verslaggevers
ROTTERDAM In Russische archiefstukken die dateren uit
de Jaren tussen 1944 en 1976 en die betrekking hebben op de
door de Duitsers gepleegde oorlogsmisdaden, wordt de naam
van Pieter Menten niet genoemd. In de stukken wordt ook
niet gesproken over massamoorden ln de vroegere Poolse
dorpen Podhorodce en Urycz.
Zimbabwe
Dit verklaarde gisteren prof dr W. R
Veder, die ln opdracht van de bijzon
dere strafkamer van de Rotterdamse
rechtbank begin deze week in Mos
kou de door een bijzondere Russische
staatscommissie nagelaten beschei
den heeft geraadpleegd. Deze com
missie is na de beëindiging van de
oorlog met Duitsland in 1944 de Sow-
Jet-Unie doorgetrokken om na te
gaan waar oorlogsmisdaden waren
gepleegd en wie zich daaraan schul
dig hadden gemaakt.
De verdediger van Menten, mr E. W.
J. H. de Liagre Böhl, had om zo'n
onderzoek gevraagd. In een toelich
ting op zijn verzoek zei hij dat de
Russische staatscommissie de naam
van zijn cliënt moet hebben vastge
legd, als deze werkelijk betrokken is
geweest bij de executie in Podhorod
ce. Van medeplichtigheid aan een
massamoord in Urycz is Menten in
1977 in Amsterdam al vrijgesproken.
doen aan het door ham voorgelegde
bewijsmateriaal.
De raadsman van Manten, die vorige
week al de ontvankelijkheid van het
openbaar ministerie betwistte, zal
morgen zijn pleidooi voortzetten.
Menten zelf, gisteren afwezig, krijgt
maandag, op de laatste zittingsdag,
de gelegenheid het zijne daaraan toe
te voegen.
In de brief aan de Kamer, die in feite
een reactie bevat op de door een
Kamermeerderheid aanvaarde motie
van het CDA-Kamerlid Scholten,
wordt uitvoerig ingegaan op de posi
tie van Zimbabwe (voormalig Rhode-
siê). Ook in het Kamerdebat over de
boycot op 17 en 18 Juni bracht Van
der Klaauw de economische afhanke
lijkheid van dit land ten opzichte van
Zuid-Afrika ter sprake.
Hij wijst er nu op dat hem uit gege
vens van de tijdelijk zaakgelastigde
in Salisbury (de hoofstad van Zim
babwe) is gebleken dat een staking
van de ollevoorzlenlng vla Zuid-Afri
ka desastreus zou zijn voor Zimbab
we. Hij laat verder weten dat Zimbab
we inmiddels bezig is zich van olie-
Om de economische onafhankelijk
heid van Zimbabwe en andere aan
grenzende zuidelljk-Afrikaanse sta
ten te bevorderen heeft de regering
voor dit jaar en volgende Jaar „een
aanmerkelijk bedrag" beschikbaar
gesteld, zo blijkt verder uit de brief.
Met name wordt er gedacht aan het
in internationaal verband opzetten
van een „olie-voorzieningsprogram
ma" voor deze staten. „Nederland is
bereid daarbij het voortouw te ne
men". aldus Van der Klaauw.
De ministerraad heeft voorts beslo
ten mee te werken aan een spoedige
oplossing van de kwestie Namibië.
Verder zal in Benelux-verband wor
den gewerkt aan een visumplicht
voor Zuid-Afrikanen. Ook zal worden
bevorderd dat de parlementaire be
handeling van het wetsontwerp over
de opzegging van het Nederlands-
Zuidafrikaans cultureel verdrag di
rect na de zomervakantie kan worden
afgerond. Via deze maatregelen wil
de regering „een signaal" laten uit
gaan naar Zuid-Afrika.
Stem
Het PvdA-Kamerlid Ter Beek zei gis
teren ln een eerste reactie dat de brief
van de regering niet veel nieuws be
vat. Het enige nieuwe argument dat
Van der Klaauw ter tafel heeft ge
bracht is volgens hem dat Nederland
bij een eenzijdige boycot in geïsoleer
de positie terecht zou komen binnen
de EEG. „Dat er dan niet meer naar
de Nederlandse stem geluisterd zou
worden, is een volstrekt onjuiste stel
ling waarvoor bovendien elk bewijs
ontbreekt", aldus Ter Beek.
Geen afbreuk
De officier van justitie, mr L. C. M.
Meijers, die inmiddels twintig Jaar
gevangenisstraf en een boete tegen
Menten heeft geëist, had al laten we
ten dat welke uitkomst van het on
derzoek van Veder ook niets zou af
in Ramstein in Weat-Duitsland worden tot en met 2 juli een grote NAVO-vliegoefening gehouden. Foto
boven een van de Nederlandse Starfighters, de RF 104 G, foto onder de Nederlandse deelnemers
kapitein M. F. L. van Rijswi$t, 1ste lnitenant G. J. Stoop, 1ste luitenant F. W. J. van Damen en kapitein
D. W. H. Schenkius.
IM (ANP) Provinciale staten van Gelderland heb-
zich gisteren in meerderheid uitgesproken tegen de slui-
van de kerncentrale in Dodewaard. Wel verbonden zij aan
besluit de voorwaarde dat er tijdig een regeling moet
nen voor de verwerking van bestraalde splijtstofelemen-
i, die nu nog op het terrein van de centrale moeten worden
[Klagen.
Tweede Kamer zal worden ge-
a?d zo snel mogelijk het zoge
nde opwerkingswetje goed te
Wn, waardoor het weer mogelijk
dt de bestraalde splijtstofelemen-
1 in Dodewaard af te voeren naar
Engelse Windscale.
Gelderse commissaris van de ko-
pn mr W. J. Geertsema zei naar
leiding van vragen van de SGP.
er in augustus een breed overleg
over mogelijke extra veilig-
«maatregelen rond de centrale.
«Poepen hebben aangekondigd
wreinen rond de centrale in okto-
te bezetten
»ad van State
verzoek van Natuur en Milieu, de
laese milieufederatie en Stop Do-
raud om de kerncentrale in Dode
nd stil te leggen, is door de Raad
State afgewezen. Ook het ver-
om de vergunning voor opslag
bestraalde splijtstofelementen te
wsen werd afgewezen.
dat Stop Dodewaard had aange
toond. dat er bij de centrales te veel
splijtstofelementen lagen opge
slagen.
Intussen loopt er van Stop Dode
waard nog een hoger beroep bij het
gerechtshof in Arnhem. Dat is inge
steld nadat de president van de recht'
bank in Arnhem zich onbevoegd ver
klaarde om te oordelen over de slui
ting van de centrale op grond van
overtreding van de vergunningen.
De commissaris van de Koningin in de provincie Zuid-Holland mr. M.
Vrolijk (links) heeft gisteren het energievoorlichtlngscentrura in Hoek
van Holland geopend, opgezet door de stichting Energie Anders. Naast
mr. Vrolijk de heer W. J. Lenstra, voorzitter van de stichting. Op de
achter grond een grote windmolen.
Verontrusting over duur asiel-procedure
ALMELO (ANP) De president van de rechtbank, mr H. J. J.
van den Blesen, heeft bij vonnis in kort geding dat tegen de
Nederlandse staat was aangespannen, beslist dat het Turkse
echtpaar Ipek met hun twee zoons van negentien en acht Jaar,
alsmede de schoonzuster van Ipek met haar twee Jaar oude
dochtertje, Nederland niet mogen worden uitgezet, zolang
niet is beslist op hun verzoek om als vluchteling te worden
toegelaten.
De gevluchte Turken behoren tot de
syrisch-orthodoxe kerk en zeggen
van ernstige vervolging in zuid-oost
Turkije te lijden te hebben. Ze zijn
hun geboortestreek in zuid-oost Tur
kije ontvlucht naar Is tan boel. maar
hebben zich daar niet kunnen hand
haven.
De 21-jarige syrisch-orthodoxe Turk
H. Göl mag wel het land worden
uitgezet. De rechtbankpresident be
paalde dit eveneens bij vonnis in kort
geding tegen de staat. Mr Van den
Biesen zegt niet In te zien waarom
deze Jongeman die de Turkse taal
machtig ls en „een keurig valide in
druk maakt" niet in staat is ln Tur
kije een bestaan op te bouwen.
Ook de uit Afghanistan afkomstige I.
U. Mir mag van mr. Van den Blesen
niet ln ons land blijven om een beslis
sing op zijn asielaanvrage af te wach
ten. M. is eerst naar Pakistan ge
vlucht, waar hij zich bezighield met
hulpverlening aan ongeveer 500.000
ln Pakistan verblijvende Afghaanse
vluchtelingen. Hij heeft geprotes
teerd tegen het feit dat hulpgoederen
bestemd voor de vluchtelingen op de
zwarte markt zijn terecht gekomen.
De politie heeft hem daarop gearres
teerd en na enige tijd op borgtocht
vrijgelaten, waarop hij Pakistan ls
ontvlucht. Mr. Van den Biesen zegt
dat M. niet als vluchteling kan wor
den aangemerkt, omdat hij niet aan
vervolging blootstaat.
Duur
De Vereniging vluchtelingenwerk Ne
derland is verontrust over de duur
van de asielprocedure in Nederland.
Aan de leden van de vaste commissie
voor justitie van de Tweede Kamer
schrijft de vereniging dat de gemid
delde duur voor de eerste beschik
king in vergelijking met de eerste drie
maanden van 1979 ln het eerste kwar
taal van dit jaar met twee maanden is
gestegen tot zeveneneenhalve
maand. In mei 1979 schreef de Vereni
ging al verontrust te zijn over vijf-
eneenhalve maand voor de eerste be
schikking. Zij noemde toen het ver
schil tussen de termijn die de over
heid zichzelf stelde (een maand) en de
werkelijk duur wel erg groot. On
danks aandrang van alle kanten is de
gemiddelde wachttijd alleen maar
toegenomen, aldus de brief van de
vereniging.
Lekker dier komt met cijfers
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG Meer dan de
helft van de kippen in Neder
landse legbatterijen verkeert
in veel slechtere omstandig
heden dan algemeen werd
aangenomen. Zeker vijftien
miljoen leghennen zijn krap
per gehuisvest dan toelaat
baar is. Om aan deze mis
stand een einde te maken is
een Europees verbod van leg
batterijen noodzakelijk.
Dit schrijft de actiegroep Lekker Dier
ln een rapport dat zij gisteren heeft
gepubliceerd. Lekker dier heeft ge
bruik gemaakt van gegevens die naar
voren zijn gekomen bij een onderzoek
van de inspecUedlenst van de Dieren
bescherming, waarbij 287 bedrijven
met in totaal meer dan zes miljoen
kippen zijn bezocht. In Nederland
zijn dertig miljoen leghennen, van
wie 95 procent ln kooien.
Uit het onderzoek is gebleken dat
vijftig tot zestig procent van de leg
hennen in kooien onder de normen
leeft die de TNO-commissie Veehou
derij Welzijn dieren in 1975 heeft
aangegeven. Een daarvan is een mini
male breedte van tien centimeter per
dier bij de voedergoot. In West-Duits-
land is de minimale voederbaklengte
twaalf centimeter; in Engeland 10,2
centimeter. Ruim vijftig procent van
de Nederlandse leghennen heeft min
der ruimte aan de voergoot ter be
schikking.
Ook wat het minimale bodemopper
vlak per dier betreft (450 vierkante
centimeter), voldoen veel legbatterij
en niet aan de eisen. Zestig procent
van de Nederlandse kippen moet ge
noegen nemen met een kleinere le
vensruimte. Ondanks de adviezen
van landbouwkundige commissies en
de voorlichting van het ministerie
van landbouw worden nu extra veel
kippen in een kooi van 40x50 centi
meter gepropt. Zes kippen per kooi is
ln de praktijk geen uitzondering
meer. aldus Lekker dier.
Verbod
organisaties vinden dat er in het
«tbassin van de kerncentrale al-
Waats moet blijven voor alle 164
Jtstofelementen die in de reactor-
n zitten. Anders is het volgens hen
®°|elijk reparaties te verrichten
ae veiligheid onvoldoende gega
"Oterd
'Jslagvfrgunning werd ln maart
1" jaar pjotaeling verruimd. na-
Van een onzer verslaggevers
LEEUWARDEN Tweehonderd in
woners van Marssum en Jelsum heb
ben gistermiddag door ballons op te
laten het vliegverkeer op de militaire
basis te Leeuwarden gehinderd. Vol
gens Boele de Haan, schoolhoofd te
Marssum en voorzitter van de com
missie geluidshinder van tien Noord-
friese dorpen is de actie geslaagd.
De actie tegen geluidshinder is weer nieuw
leven ingeblazen door een aangekondigde
maatregel over geluidsnormen van het minis
terie van volksgezondheid. Op grond daarvan
moeten beide dorpen gedeeltelijk worden afge
broken, terwijl over de rest onzekerheid blijft
bestaan. Verder worden alle bouwactiviteiten
in het gebied ten noorden van Leeuwarden
bevroren.
Vooraf was de actie gemeld aan overste H. de
Vos, plaatsvervangend commandant van de
basis, omdat ballons voor vliegers gevaar kun
nen opleveren. Volgens De Haan is van deze
wetenschap op de basis gebruik gemaakt door
het programma aan te passen en het vliegver
keer over de korte startbaan, die anders alleen
incidenteel wordt gebruikt, te leiden
„Dit heeft bij ons irritatie gewekt. Wij zijn zo
netjes geweest vooraf onze actie te melden en
door nu zo te handelen heeft de basis in feite
een teken gegeven lak aan ons en onze acties te
hebben," aldus De Haan, die meent dat dit kan
lelden tot verscherping van nog komende ac
ties. Overigens legt hij er de nadruk op dat de
actie niet gericht is tegen de basis als zodanig,
maar bedoeld is gehoor te vinden in Den Haag
voor de problemen van de geluidshinder. Op 26
augustus zal het overlegorgaan (waarin ook
gemeente en provincie zitten) een onderhoud
hebben met staatssecretaris Van Eekelen van
defensie.
Wielen
Een woordvoerder van de basis ontkent dat de
korte startbaan snel in gebruik is genomen
„Er is één F-16 geland, die problemen had met
de wielen en die we niet ook nog eens wilden
confronteren met de ballons." Verder is vol
gens hem gewoon de lange baan gebruikt voor
verschillende starts en landingen. Wel zijn
twee starts van Starfighters die om technische
redenen een langzame start moesten maken en
daardoor zeer laag over de actievoerders zou
den scheren, afgelast.
„De actie is wel hinderlijk geweest, maar we
hebben het programma er niet om hoeven af te
gelasten. Ten slotte is onze organisatie er op
gericht Juist onder moeilijke omstandigheden
toch te vliegen." Het heeft in de dorpen ook
irritatie gewekt dat uitgerekend in de zomer
maanden F-16-jagers worden getest. Dit heeft
op de Waddeneilanden ook al tot protesten
geleid.
Een ambtelijke commissie van de Eu
ropese Gemeenschap onderzoekt mo
menteel de mogelijkheid van een ver
bod van legbatterijen. Lekker dier
meent dat dit verbod zo snel mogelijk
moet worden ingevoerd en dat voort
varend moet worden gezocht naar
huisvesting waarin rekening is ge
houden met het natuurlijk gedrag
van de kip. Lekker dier geeft voorals
nog de voorkeur aan een moderne
grondhuisvestlng voor de leghennen.
Lekker dier zal van 19 tot en met 23
juli een demonstratieve fietstocht
over de Veluwe tegen de bio-industrie
en de legbatterij in het bijzonder hou
den. Onder het motto „Trap je rot
voor een batterijverbod" rijden de
demonstranten van Arnhem via
Apeldoorn, Nunspeet, Bameveld en
Wageningen naar Utrecht.
