Het stinkt nog steeds in Krimpen ATEHPAG 21 JUNI 1980 TROUW/KWARTET 13 De afgelopen maanden is nauwelijks een dag voorbij gegaan zonder de ontdekking van weer en stortplaats met chemisoh afval. Op tientallen plaatsen in Nederland blijkt de bodem verontreinigd te zijn en het valt te verwachten dat nog meer gevallen van vervuiling aan het licht zullen treden. Provincies en gemeenten zijn na de ontdekkingen in Lekkerkerk driftig aan het zoeken gegaan. In de jaren zestig en zeventig zo is nu reeds duidelijk, heeft Nederland zich op uiterste slordige wijze van de snel groeiende hoeveelheid chemisch afval ontdaan. De samenleving krijgt daar nu de rekening van gepresenteerd. De overheid heeft tevergeefs getracht een stevige greep op de chemische afvalstroom te krijgen. De in 1973 bij het parlement ingediende wet chemische afvalstoffen kwam snel in het staatsblad, maar de invoering werd telkens weer vertraagd. Over de omvang en de aard van het chemisch afval zijn alleen schattingen bekend; exacte cijfers zijn niet voorhanden. Veel afval is op de juiste wijze verwerkt, maar uit de recente vondsten en de witte gaten in de statistieken kan niet anders worden afgeleid dan dat ook veel chemisch afval in het water en de bodem terecht is gekomen. Een bedrijf dat in de jaren zeventig meermalen in opspraak kwam, is de inmiddels opgeheven EMK in Krimpen aan den LTssel. Een chemisch afvalverwerkings bedrijf, waar volgens een ex-werknemer nooit chemisch afval is verwerkt. L- door Henny de Lange en Hans Schmit Het stinkt nog steeds op het ter rein van de voormalige BV Ex ploitatie Maatschappij Krimpen, beter bekend als de EMK. In de hoek van de Stormpolder, daar waar Lek en Hollandse IJssel sa menvloeien, staat bij een loods met kapotte ramen een vrachtwa gen van de Recycling Terminal Moerdijk BV, die wordt geladen met vaten. Maar verder wijst op deze zonnige middag ln juni niets op de reeds Ingezette ontmante ling van het ln opspraak geraakte chemisch verwerkingsbedrijf. ft opslagtanks, de pijpleidingen met de Sluiters, de her en der bungelende en jsns al hall verteerde slangen, de bakken art zwarte drab en de wrakke bouwsels len de komende maanden nog moeten torden opgeruimd. Evenals wat onder de pond zit: kelders, eerst volgestopt met chemisch afval en daarna dichtgemetseld. Pu dan zal degene die eens op een muur tje aan de Schaardljk kalkte dat de EMK weg moet, zijn wens verveeld zien. Warme belangstelling Dit voorjaar heeft de EMK, na een bewo gen leven van tien Jaar, Juridisch opge houden te bestaan. Maar wijlen de EMK sal voorlopig nog kunnen rekenen op de warme belangstelling van talloze Instan ties. Op het terrein zijn bodem- en water monsters genomen die op de aanwezig heid van gevaarlijke stoffen worden on derzocht, de gemeente Krimpen aan den IJssel wil getuigen gaan horen met het oog op mogelijke Juridische stappen tegen de EMK en bij het gerechtshof ln Amster- lam loopt nog een proces tegen het be- iftjf wegens een milieudelict. affj De belangstelling richt zich ook op een I rin de zustermaatschappijen van de I EMK. De officier van Justitie ln Breda ls druk doende met een onderzoek naar on toelaatbare handelingen met chemisch af- ral door Drisolco BV. Op het industrieter rein aan de Moerdijk ls ln strijd met de vergunning chemisch afval opgeslagen, terwijl een ondergronds leldingstelsel ls ontdekt dat op geen enkele tekening voor komt. In de tien Jaar dat de EMK op uiterst twijfelachtige wijze industrieel en che misch afval verwerkte, stond het hoofd vin veel ondernemers er nauwelijks naar een goede oplossing voor de aanzwellende stroom chemisch afval te zoeken. Een in 1973 Ingediende wettelijke regeling werd door de Industrie, met steun van het mi nisterie van economische zaken, zo lang en zo veel mogelijk tegengewerkt, onder het motto dat de goedkoopste oplossing tevens de beste ls. Rekening! Dus wat doe Je als Je met chemisch afval ln Je maag zit en Je kunt of wilt het niet op Je eigen terrein begraven of laten weglo pen? Je belt transporteurs en verwer kingsbedrijven, vraagt offerte en geeft het tin de goedkoopste mee. Aan de poort houdt Je verantwoordelijkheid op: je kunt Immers niet weten dat goedkoop vaak neerkomt op illegaal storten of lozen. De rekening van deze zuinige mentaliteit krijgt de samenleving nu gepresenteerd ln de vorm van een stroom gifschandalen. In dat klimaat bloeide de EMK. Het be drijf haalde alle soorten Industrieel en chemisch afval op en, zo luidde de officiële lezing, verwerkte dat of liet dat door ande re bedrijven, zoals de Afvalverwerking Rijnmond (AVR), verwerken. Een voormalige werknemer van het be drijf, Engel OeneugUJk, moet hartelijk Uchen om deze omschrijving van de acti viteiten van de EMK: Jk heb nog nooit gezien dat er ln de Stormpolder iets is verwerkt. Er werd alleen luwa bottom (een brandbaar afvalprodukt van de chemi sche industrie, réd.) verbrand, maar dat mocht nou Juist niet. De EMK haalde overal chemisch afval op, bU Philips Du- Phar. Hoogovens, Oxlrane, ICI, noem maar op, en wat verkocht kon worden »erd weer verkocht. Wat vloeibaar was, verdween ln de plomp, het vaste afval »erd gestort. Maar verwerken, nee, daar beb lk niets van gemerkt". ••Kwijtraken"' De verhalen over de dagelijkse gang van «aken bij de EMK draalen steeds weer om ondergrondse leidingen die ln het water uitkomen, opslagtanks waar dagelijks af val ln wordt gepompt maar die nooit vol maken, het lozen van afval vanaf tanksche pen onder de waterlijn, het begraven van ge waar op werd gelet, was de ontbran- dlngstemperatuur, anders werd het te link". vaten en de stank en de smerigheid waar in moest worden gewerkt. Geneuglijk, die van november 1974 tot maart 1980 bij de EMK heeft gewerkt, ls één van de weinig ex-werknemers die wil praten. Hij begon aan boord van de bin- nenvaarttanker Maas, maar kwam al spoedig op een vorkheftruck aan de wal te zitten omdat hij niet al te spontaan en gewillig meewerkte aan een gebruikelijke praktijk bij de EMK: het ophalen van een lading en die onderweg „kwijtraken". Een lucratieve bezigheid, want iedere op varende, zo vertelt Geneuglijk, kreeg voor elke op deze manier geloosde ton afval één gulden, zwart. Dat loopt met een schip met zo'n zevenhonderd ton aan boord aardig op. Het zonder meer lozen van de vloeistoffen uit de tanks kan echter ln de gaten gaan lopen, omdat een schip dat tijdens de vaart loost, geleidelijk hoger op het water komt te liggen. Dat is lastig wanneer de rivierpolitie achter Je vaart. Geneuglijk: „De tanker An ge ns te in kan onder water lozen en tegelijk rivierwater Inpompen, zodat het schip even diep blijft liggen. Als je dan op Je bestemming bent, pomp Je de lading, Inmiddels gewoon wa ter, ln een opslagtank. Vanuit die opslag tank loos Je dat water weer en als Je dan controle krijgt, blijkt het om lekker schoon afvalwater te gaan." „In 1978 ls de Angensteln aangehouden op het IJ in Amsterdam. Het schip voer toen heen en weer tussen Hoogovens en Moer dijk, waar het opgehaalde afval van Hoog ovens zou worden verwerkt. Alle laad- en losbrleven waren aan boord, de duplica ten klopten ook. Alleen: de Angensteln was de sluis bij Vreeswijk niet gepasseerd en daar moet je toch echt voorbij, wan neer Je van Hoogovens naar Moerdijk vaart. Tijdens het eerste verhoor heeft een opvarende gezegd dat het bedrijf voor Iedere geloosde ton een gulden betaalt, maar dat ls later ingetrokken". Op 2 mei 1980 is de eigenaar van de Angensteln, de Exploitatie Maatschappij Krimpen BV, veroordeeld tot een boete van vijftienduizend gulden wegens over treding van de wet oppervlaktewater. De schipper kreeg 2500 gulden, de stuurman 1500. De officier van Justitie ls ln beroep gegaan, zodat de zaak (waarschijnlijk dit najaar) voor het Amsterdamse gerechts hof wordt voortgezet. De els tegen de EMK was aanzienlijk hoger; bovendien ls er niet alleen illegaal geloosd maar ook met de laad- en losbrleven geknoeid. Advocaat Het is niet de eerste keer dat de EMK wegens een milieu-delict ls veroordeeld en mogelijk ook niet de laatste keer. De gemeente Krimpen haalt enerzijds opge lucht adem dat de EMK heeft opgehou den te bestaan, maar is anderzijds be nauwd voor wat er allemaal in dat hoekje van de Stormpolder boven water komt. De gemeente heeft een advocaat in de arm genomen, die heeft geadviseerd een getui genverhoor te houden, onder meer bij ex- werknemers van de EMK, om materiaal te verzamelen op grond waarvan een gerech telijke procedure zou kunnen worden aan gespannen. De gemeente wil in ieder geval voorkomen dat zij opdraait voor eventue le schoonmaakkosten. Het heeft tussen de EMK en de overheid overigens nooit geboterd. Voortdurend handelde het bedrijf ln strijd met de ver gunningen. In mei 1972 besloot de ge meente Krimpen daarom het bedrijf te sluiten; ln september van dat Jaar ging de EMK na een overeenkomst met de ge meente weer open. Aan geruchtmakende affaires heeft het ook nooit ontbroken. Een greep: in 1970 ontplofte bij Terheij- den een binnenvaart tanker van de EMK waarbij twee doden vielen. Later bleek dat zeer brandbare stoffen werden ver voerd, waar het schip niet geschikt voor was. In 1977 begroef de EMK tachtig va ten met arsenicum-trioxyde op een scheepswerf ln Papendrecht. die later stie kem weer werden opgegraven. De EMK is ook genoemd in de Boechout- affalre: een Belgisch plaatsje waar een meisje overleed bij wie benzeen in de urine werd aangetroffen. Een vlak daarbij gelegen tuinderij stookte olie die met EMK-wagens werd aangevoerd. De EMK heeft ontkend ooit stookolie aan deze tuinder te hebben geleverd. Geneuglijk: „Er ls- verontreinigde stookolie aan tuin ders verkocht, ook in Nederland. Het eni Grote man De grote man achter de EMK, die ln alle verhalen nadrukkelijk de kop opsteekt, is Oerrit Bemouw (54), de directeur en op richter van het bedrijf. Ten tijde van de Papendrechtse gifaffaire werd hij be noemd tot lid van de commissie die de minister van volksgezondheid en milieu hygiëne moet adviseren over het inzame len en verwerken van afgewerkte olie. Toen vanuit de Tweede Kamer werd ge vraagd of het wel verstandig is iemand in die commissie te benoemen die strafrech telijk is vervolgd en veroordeeld wegens een milieudelict, trok hij zich terug om gezondheidsredenen. Bernouw staat bekend als een Joviale man. Geneuglijk: „Een makkelijke Jon gen, die ledereen ome Oerrit noemt. Ik moest eens vaten met een kleurloze vloei stof afsluiten. Omdat lk niet wist wat het was, rook lk er voor alle zekerheid aan want als het iets brandbaars ls, vlieg Je zo de lucht ln. Toen lk eraan rook was het alsof mijn longen dichtgeknepen werden. Ik rolde een paar minuten over de grond, een collega die dacht dat ik me aanstelde, overkwam hetzelfde. Toen kwam ome Oerrit eraan en vroeg wat er aan de hand was. Die troep daar, dat ls levensgevaar lijk, ga maar ruiken. En hij ernaar toe. Hij richt zich weer op, zegt dat er niets aan de hand ls en loopt tot onze stomme verba zing weg. Die man heeft longen van beton, zei lk. Maar aan het eind van de loods klapte hij toch tegen de grond." In het midden van de Jaren zeventig beslo ten twee werknemers van Paktank een eigen bedrijf op te zetten. Toen zij ln 1975 op het Industrieterrein aan de Moerdijk begonnen met Drisolco bleek Oerrit Ber nouw op een aangrenzend terrein bezig te zijn met een nieuwe EMK-vestlging, de Recycling Terminal Moerdijk BV. De he ren besloten samen te werken en eind 1977 was de Uniser-holding een feit: onder één paraplu werkten Drisolco, EMK en RTM zeer nauw samen. Leidingnet Grootscheeps milieu-onderzoek bracht een maand geleden aan het licht dat op het terrein van Drisolco honderden vaten chemisch afval staan opgeslagen, waar voor het bedrijf geen vergunning heeft. Met behulp van metaaldetectoren is een ondergronds leidingennet aangetroffen. De boekhouding ls ln beslag genomen. De officier van Justitie ln Breda mr. P. F. J. van Benthem ls Inmiddels begonnen met een tijdrovend onderzoek: „Aan de hand van de boeken kunnen we nagaan welke ladingen waarvandaan en waar heen zijn vervoerd en of de ladingen ook werkelijk zijn weggebracht. Ook de onder grondse leidingen roepen veel veel vragen op. Duidelijk ls dat het bedrijf veel stoffen heeft geaccepteerd die men niet had mo gen accepteren. Wat er met die stoffen is gebeurd, ls niet terug te vinden in de boekhouding". Verdwenen Chemisch afval dat spoorloos verdwijnt het mag nauwelijks verbazing wekken. In het begin van de Jaren zeventig verrees op de Maasvlakte de Afvalverwerking Rijn mond (AVR). Naast organisatorische en technische tekortkomingen, was één van de redenen dat het bedrijf in financiële problemen kwam het te geringe aanbod van chemische afval. Rara. waar bleef dan die toenemende hoeveelheid chemische afval? Volgens het Vlaardingse gemeenteraads lid Remy Poppe (Socialistiese Partij) wordt dat afval „onderweg" verloren. Hij baseert dat onder meer op de vondst van een stapel blanco weegbrieven van de AVR ln het kantoor van het lege EMK- terrein ln de Stormpolder. Wat die vondst betekent legt Poppe, die de zaak onder de aandacht van de politie heeft gebracht, uit: „Je krijgt zo'n weeg- brief na aflevering van chemisch afval bij de AVR. Op de brief staan aard, hoeveel heid en prijs van het afval vermeld. Een bedrijf dat blanco weegbrieven heeft, kan ze zelf invullen en heeft daarmee het „be wijs" dat het 't chemisch afval heeft afge leverd bij de AVR, ook al heeft het dat stiekem onderweg geloosd". De gemeente raad van Vlaardingen heeft onlangs una niem een motie aangenomen waarin wordt aangedrongen op een nader onder zoek naar de relaties tussen de AVR en EMK. Volgens ruwe schatting „verdwijnt" er in Nederland jaarlijks vierhonderdduizend ton chemisch afval.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1980 | | pagina 13